Sống an vui

Ở đời ai mà chẳng muốn sống an vui. Và

đạo Phật

là nghệ thuật để sống an vui. Dĩ nhiên, an vui có nhiều cấp độ, từ bậc thấp, bậc trung đến bậc cao. An vui cao tột là an vui không còn bị những thực trạng làm cho giảm sút, hư hoại.

Đời sống an vui đó đặt nền trên những nguyên lý đã được đạo Phật khám phá, đã trải nghiệm suốt 2.600 năm nay. Người nào biết sử dụng, ứng dụng những nguyên lý ấy vào cuộc sống của mình thì được an vui niềm hạnh phúc. Và tùy theo mức độ sử dụng, ứng dụng nhiều hay ít, tinh xảo hay thô sơ mà con người có mức độ an vui nhiều hay ít, tinh xảo hay thô sơ.

1. Xây dựng cuộc đời mình trên định luật nhân quả

Chúng ta thấy, từ lúc sinh ra, con người đã không bình đẳng về thân thể, trí óc, mái ấm gia đình, thực trạng xã hội … Ngay cả đồng đội cùng một cha mẹ, thực trạng sống như nhau, cuộc sống họ cũng độc lạ nhau rất nhiều, từ khuynh hướng đến năng lực, suôn sẻ, thọ yểu … Đó là do sự độc lạ của rất nhiều nhân đã tạo ở những kiếp trước. Nếu không dựa vào định luật nhân quả nghiệp báo thì với tổng thể mọi khoa học của con người đều không hề lý giải một cách hài hòa và hợp lý tại sao có sự bất bình đẳng ngay từ khi mới sanh ra như vậy. – Nếu cho là có một Thượng đế sinh ra con người, thì Thượng đế ấy không công minh khi sinh ra người này nhiều thuận tiện hơn người kia. – Nếu cho là mọi sự đều ngẫu nhiên, thì cõi người phải hỗn loạn. Khi không có một trật tự nào từ một định luật chung nào thì mọi sự đều hoàn toàn có thể làm. Sự tự do địa thế căn cứ trên ngẫu nhiên là một lối sống hư vô chủ nghĩa.

Như thế, phải có định luật nhân quả mới có thể thiết lập được thế giới con người. Sống theo định luật nhân quả, không gây nhân xấu, không làm những việc xấu là đã thấy bớt lo sợ, thế là đã có phần nào không sợ hãi (vô bố úy), như vậy là hạnh phúc rồi.

Định luật nhân quả được cho phép con người tự do : tự do thiết kế xây dựng đời mình, gây nhân tốt thì có quả tốt, gây nhân xấu thì có quả xấu. Chẳng có cái gì hay người nào khác hoàn toàn có thể ngăn cản tiến trình nhân quả ấy được. Con người chỉ hoàn toàn có thể sửa đối mạng lưới hệ thống nhân quả của mình trên chính định luật nhân quả chứ không hề ‘ ăn gian ’ nó được. Mọi phẩm tính của con người có được, từ sự gieo hạt, nuôi trồng, chăm bón, đều đặt trên định luật nhân quả. Tôi tôn trọng định luật nhân quả nghĩa là tôi tự trọng, tôi tự biết thương mình, tôi không tự phá hoại làm hư hỏng đời mình. Trái lại, tôi xem cuộc sống tôi là một thời cơ độc nhất ( vì dù có kiếp sau đi nữa, nó cũng không lặp lại thực trạng giờ đây ) để tôi lựa chọn nhân quả, tôi lựa chọn cuộc sống tôi. Tôi tự do, nghĩa là tôi không trách cứ, đổ lỗi cho ai cả ( trách cứ người nào hay thực trạng nào chỉ là một cách chịu ràng buộc người đó hay thực trạng đó ). Tôi bình đẳng, vì bất kỳ ai cũng phải bình đẳng với tôi trong định luật nhân quả. Tôi niềm hạnh phúc vì không gì hoàn toàn có thể đụng chạm đến việc gieo nhân tốt của tôi, nghĩa là không gì phá hoại được việc tự kiến thiết xây dựng niềm hạnh phúc của tôi. Tôi không đố kỵ với người niềm hạnh phúc hơn tôi, tôi biết đó là do nhân trước kia của họ ; nếu muốn niềm hạnh phúc như họ thì tôi cứ tạo nhân niềm hạnh phúc nhiều hơn. Tôi khoan dung vì tôi biết những lỗi lầm, những thất bại, những khổ sở của người khác sở dĩ có trong hiện tại chỉ vì họ đã không biết và không sống theo định luật nhân quả. Mỗi ngày là thời cơ để gieo trồng và thọ hưởng niềm hạnh phúc cho chính ta và người khác. Tôi không lúng túng mà thanh thản sáng sủa. Tôi không phải giấu diếm điều gì, vì chẳng có ai hoàn toàn có thể giấu mình trước sự quản lý và vận hành của nhân quả. Ngay cả cái đúng, cái sai của cuộc sống đều do nhân quả mà xem xét, thiết định. Đúng là lợi, là tốt. Sai là hại, là xấu. Nhận thức luận ( đúng, sai ) là một với đạo đức học ( tốt, xấu ) và là một với kinh tế học ( lợi, hại ). Nói rộng ra, tổng thể mọi ngành học thuật để tạo ra quốc tế văn minh của con người đều liên thông nhau nhờ định luật nhân quả. Không thể hiểu biết hết và nói hết về định luật nhân quả. Mỗi người tất cả chúng ta phải nghe, tư duy, thực hành nhân quả để hiểu biết và thiết kế xây dựng cuộc sống tất cả chúng ta để được niềm hạnh phúc như ý muốn. Khi hiểu rõ định luật nhân quả quản lý và vận hành như thế nào, tất cả chúng ta cũng biết cách thoát khỏi sự quản lý và vận hành của nhân quả. Đó là tự do của giải thoát và giác ngộ.

2. Sống trong một hạnh phúc mở rộng

Nhân quả không chỉ để phòng thủ cho cuộc sống cá thể, tránh cái sai cái xấu, làm cái đúng cái tốt. Ý thức về nhân quả còn phải được lan rộng ra ra đến xã hội. Gây nhân tốt quả tốt cho người khác, cho xã hội được gọi là gây tạo phước đức. Cuộc đời tất cả chúng ta càng có nhiều điều tốt đẹp thì tất cả chúng ta càng có nhiều niềm hạnh phúc. Điều tốt đẹp có được nhiều hơn khi tất cả chúng ta lan rộng ra điều tốt đẹp cho những người khác. Làm từ thiện, giúp sức người khác, tạo tượng những bậc giác ngộ để nâng cao tâm hồn người ta, rải tâm từ bi ra chung quanh … cho đến xử án cho đúng pháp lý, mua và bán với Chi tiêu hài hòa và hợp lý, bớt nói dối, không say sưa … Mọi hành vi đúng và tốt đẹp làm cho người khác đều được gọi là phước đức. Xã hội là thiên nhiên và môi trường và thời cơ để tất cả chúng ta hoàn toàn có thể lan rộng ra phước đức, nghĩa là lan rộng ra niềm hạnh phúc của mình. Nếu làm cho một người vui thì tất cả chúng ta có một niềm hạnh phúc, làm cho nhiều người vui thì tất cả chúng ta có nhiều niềm hạnh phúc. Cho đến ngày nào, làm cho toàn bộ mọi người an vui thì tất cả chúng ta có toàn bộ niềm hạnh phúc. Điều lành hay phước đức cũng không hề nói hết vì nó nằm trong mọi hành vi cử chỉ của con người. Chỉ biết rằng mỗi ngày mỗi tạo điều lành, mỗi tạo phước đức thì đó là một ngày niềm hạnh phúc. Điều lành ấy, phước đức ấy càng sâu càng rộng thì niềm hạnh phúc càng sâu càng rộng. Cho đến lúc cả quốc tế này đều biến thành niềm hạnh phúc thì còn có sự an vui nào hơn ?

3. Tìm đến và sống trong cội nguồn hạnh phúc của đời sống

Bình thường, tất cả chúng ta chỉ sống ở mặt bên ngoài cạn cợt của đời sống, tất cả chúng ta chỉ tiếp xúc với đời sống bằng giác quan và một phần ý thức. Không thể sống sâu rộng hơn nên tất cả chúng ta mau chán và không thỏa mãn nhu cầu. Người ta hoàn toàn có thể đi đến tận thực chất hay cội nguồn của đời sống, nghĩa là thực chất của quốc tế, của người khác và của chính tất cả chúng ta. Cái cội nguồn hay thực chất của mọi hiện hữu được tầm cỡ gọi là “ thật tướng của tổng thể những pháp ”. Đạo Phật là những con đường, những pháp môn, giúp cho mỗi người tìm đến và kinh nghiệm tay nghề cái thực chất thật sự của mọi hiện hữu, do đó tất cả chúng ta hoàn toàn có thể tận hưởng được những mặt rộng và những chiều sâu vô cùng của đời sống, của hiện hữu. Chúng ta hay dùng từ “ bản tâm ”, tức là cái tâm cơ bản, cội nguồn nguyên thủy. Nói cách khác, đó là cái cội nguồn của tâm thức hiện giờ đang hoạt động giải trí của tất cả chúng ta. Không biết cội nguồn của tâm, tất cả chúng ta không biết mình là cái gì, sống làm thế nào cho toàn vẹn, chết về đâu, và đời sống tất cả chúng ta cứ trôi dạt theo mọi thực trạng bên ngoài. Đó là sự khổ đau cơ bản. Bản chất của mọi hiện hữu, gồm cả tâm thức tất cả chúng ta, theo Kinh Đại Bát Niết Bàn, được gọi là Thường, Lạc, Ngã, Tịnh. Nói theo ngôn từ đời thường, đó là niềm hạnh phúc tối hậu, niềm hạnh phúc không tùy thuộc nhân duyên. Điều quan trọng nhất của đời người là Phật tánh thường, lạc, ngã, tịnh ấy luôn luôn hiện hữu nơi tất cả chúng ta, dù tất cả chúng ta có biết hay không : “ Tất cả chúng sanh đều có Phật tánh ”. Cuộc sống là để tiến hóa, để tự triển khai xong. Tiến hóa đến cái niềm hạnh phúc tối hậu ấy, tự triển khai xong để trở thành niềm hạnh phúc tối hậu ấy. Đây là mục tiêu của cuộc sống, vì có loài nào lại không đi tìm niềm hạnh phúc, một niềm hạnh phúc sâu và rộng không cùng ? Dĩ nhiên, khó hoàn toàn có thể đạt đến niềm hạnh phúc cao tột, tối hậu ấy trong chỉ vài năm hay thậm chí còn chỉ một đời. Dù rằng trong trong thực tiễn và nếu nỗ lực, ai ai trong tất cả chúng ta cũng hoàn toàn có thể mỗi ngày mỗi đi đến gần hơn, nhận diện rõ ràng hơn cái gì là khuôn mặt thật lâu nay của mình. Mỗi ngày tất cả chúng ta đều hoàn toàn có thể thấm nhuần thêm một chút ít cái vị cam lồ của sự sống bất tử ấy.

Mỗi ngày là một cơ hội, một hoàn cảnh để chúng ta nối kết với cái cội nguồn, cái nền tảng của mọi hoàn cảnh sinh hoạt ấy. Mỗi ngày chúng ta đều có thể nối kết với hạnh phúc tối hậu, vốn ở sẵn trong đáy sâu của thân tâm mình. Đó là chúng ta biết sống với hạnh phúc đích thực. Cuộc sống để thực hiện mục tiêu đích thực ấy là một cuộc đời hạnh phúc, vì con đường của nó, nói theo kinh điển, là “tốt đẹp ở lúc bắt đầu, tốt đẹp ở chặng giữa, và tốt đẹp ở lúc cuối cùng”.

Ba điều ở trên là ba cột trụ cho một cuộc sống an vui. Sống theo định luật nhân quả là một lối sống đúng, chánh, và đời sống chánh đúng đem lại niềm hạnh phúc. Cuộc sống đó cần được lan rộng ra ra đến người khác và quốc tế, do đó, niềm hạnh phúc sẽ được to lớn hơn. Cuối cùng, đời sống ấy cần dựa trên sự xâm nhập thực tại, cũng là niềm hạnh phúc tối hậu, để niềm hạnh phúc càng được sâu xa và bát ngát hơn. Ba điều ấy bổ túc lẫn nhau, tương hỗ lẫn nhau, tăng cấp lẫn nhau, đem lại cho đời sống chất vị thật sự của đời sống là niềm hạnh phúc. Không có nhân quả, đời sống sẽ lồi lõm, bị nhận lãnh thay vì được nhận lãnh. Không có phước đức, làm lợi lạc cho người khác, tâm sẽ không lan rộng ra tỏa khắp, và niềm hạnh phúc bị số lượng giới hạn trong một cá thể nhỏ hẹp. Quan trọng nhất là cái thứ ba, không hiểu và sống được thực chất của đời sống, thì đời sống chỉ toàn là khó khăn vất vả, trở ngại, đối nghịch, phân mảnh, chia biệt. Khi đạt đến thực chất tối hậu của đời sống là niềm hạnh phúc, cả hai cái trên, nhân quả và lợi người, đều được nâng lên thành niềm hạnh phúc tối hậu. Nhân quả là niềm hạnh phúc vì nhân quả là sự biểu lộ của thực chất tối hậu. Vũ trụ là sự biểu lộ của nhân quả, do đó, ngoài hành tinh là niềm vui. Lợi người không còn là bổn phận, sự quyết tử khó nhọc, mà lợi người là niềm hạnh phúc vì nó biểu lộ hoạt động giải trí niềm hạnh phúc của tự thân niềm hạnh phúc. ( TC. Văn Hóa Phật Giáo )