Trong Giang Sơn Xã Tắc thì Giang Sơn có nghĩa là sông núi, vậy còn Xã Tắc có nghĩa là gì?
Từ điển Hán Việt của Đào Duy Anh giảng nghĩa hai chữ “ Xã Tắc ” như sau : “ Thuở xưa dựng nước … tức quý trọng nhân dân. Dân cần có đất ở, nên lập nền Xã để tế Thần Hậu Thổ, dân cần có lúa ăn, nên lập nền Tắc để tế Thần Nông. Mất nước thì mất Xã Tắc, nên Xã Tắc cũng có nghĩa là vương quốc ” .
Bạn đang xem: Xã tắc là gì
Người xưa quan niệm rằng “Xã” là Thần lớn nhất trong số các Thần Đất. Còn “Tắc” là kê, lúa mạch, mang nghĩa tượng trưng cho các loại ngũ cốc, đặc trưng của những quốc gia sống chủ yếu vào nghề nông. “Tắc” mà không có “Xã” giống như ngũ cốc không có đất thì không sinh trưởng được. “Xã” mà không có “Tắc” thì đất đai hoang vu, không thể nuôi dưỡng con người.
Như vậy từ Xã Tắc bắt nguồn từ tín ngưỡng thờ Thần, cũng tương quan đến một loại đàn tế Open ở nước ta từ hàng ngàn năm trước. Đó là đàn Xã Tắc. Đàn Xã Tắc dùng để thờ Thần Đất ( Xã ) và Thần Nông ( Tắc ). Thần Đất quản lý đất đai ( bờ cõi vương quốc ) và tên tuổi chủ quyền lãnh thổ chiếm hữu so với đất đai đó ( Triều đại ). Thần Nông thuận theo ý chỉ của trời mà dạy cho dân làm nghề nông .Thời xưa, đàn Xã Tắc do vua làm chủ lễ tế vào dịp khánh tiết, hoặc vua hoàn toàn có thể ủy quyền cho quan đại thần làm chủ tế .
Khai quật di chỉ Đàn Xã Tắc. ( Ảnh : Hạnh Phương – vtc.vn )
Đàn Xã Tắc chia làm 2 phần là Hộ đàn và Nội đàn, Hộ đàn ở phía ngoài và Nội đàn ở bên trong. Nội đàn là quan trọng nhất và lễ tế được tổ chức ở đây.
Nội đàn rộng, mặt nền tô 5 màu theo kinh dịch với vàng ở giữa (hành thổ), hướng bắc màu đen (hành thủy), hướng nam màu đỏ (hành hỏa), hướng đông màu xanh lá cây (hành mộc), hướng tây màu trắng (hành kim). Trên nền tầng có các bệ đá để phục vụ cho việc tế lễ.
Hộ đàn ở phía ngoài mỗi cạnh, nhằm mục đích bảo vệ bảo mật an ninh cho việc cúng tế ở Nội đàn .Xem thêm : Cùng Tìm Hiểu Về Thịt Ham Là Gì, Tự Làm Thịt Ham Kiểu Mỹ
Đất để đắp đàn Xã Tắc phải là đất sạch từ tất cả địa phương trong nước, không dùng đất cũ. Đàn Xã Tắc tượng trưng cho đất đai của cả nước, nên rất linh thiêng. Cũng bởi vậy mà khi nói “Xã Tắc” nghĩa là nói đến đất đai của cả nước. Giang Sơn Xã Tắc có nghĩa là sông núi, đất đai của một quốc gia.
Mỗi khi biến hóa Triều đại thì đàn Xã Tắc của Triều đại trước phải bỏ để lập đàn Xã Tắc mới. Chính vì vậy mà người xưa hay nói “ Xã Tắc nhà Đinh ”, “ Xã Tắc nhà Lý ”, hay “ Xã Tắc nhà Trần ” .Vào thời nhà Ngô thì đàn Xã Tắc ở Sơn Tây, nhà Đinh lập đàn ở Hoa lư, nhà Lý ở Thăng Long, nhà Trần ở Thiên Trường, nhà Hồ ở Thanh Hóa, nhà Nguyễn ở Huế .
Đàn Xã Tắc nhà Nguyễn. (Ảnh: Khachsanhue.vn)
Lễ tế ở đàn Xã Tắc được tổ chức triển khai hàng năm hai lần vào ngày mậu của tháng giữa mùa xuân và mùa thu, tức tháng 2 và tháng 8 âm lịch .Nói đến việc tế lễ, có một câu truyện hay về vua Lý Thái Tông được chép lại trong Đại Việt sử ký toàn thư thế này :Mậu Dần ,
