Lời giải chi tiết
I. TÌM HIỂU CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC
1. Đọc bài văn (tr. 146 SGK Ngữ văn 7 tập 1)
2. Trả lời câu hỏi
a. Bài văn viết về bài ca dao nào? Hãy đọc liền mạch bài ca dao đó.
b. Tác giả phát biểu cảm nghĩ của mình về bài ca dao bằng cách tưởng tượng, liên tưởng, hồi tưởng, suy ngẫm về các hình ảnh, chi tiết của nó. Hãy chỉ ra các yếu tố đó trong bài văn.
Trả lời:
a ) Bài văn viết về bài ca dao : Đêm qua ra đứng bờ ao
Đêm qua ra đứng bờ ao
Trông cá cá lặn, trông sao sao mờ
Buồn trông con nhện chăng tơ
Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai ?
Đêm đêm tưởng dải Ngân Hà
Chuôi sao Tinh Đẩu đã ba năm tròn
Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn
Tào Khê nước chảy vẫn còn trơ trơ .
b ) Tác giả phát biểu cảm nghĩ của mình về bài ca dao bằng cách tưởng tượng, liên tưởng, hồi tưởng, suy ngẫm về các hình ảnh, cụ thể của nó :
– Những xúc cảm, tưởng tượng, liên tưởng do hai câu đầu gợi nên : “ Đêm qua … sao mờ ” .
– Những xúc cảm, tưởng tượng, liên tưởng do hai câu sau gợi nên : “ Buồn trông … mối ai ” .
– Những xúc cảm, tưởng tượng, liên tưởng do hai câu sau đó gợi nên : “ Đêm đêm .., năm tròn ” .
– Những cảm hứng, tưởng tượng, liên tưởng do hai câu cuối gợi nên : “ Đá mòn … trơ trơ ” .
Tác giả đã phát biểu cảm nghĩ của mình bằng cách tưởng tượng một con người đơn cử đội khăn, mặc áo dài. Đó là một người quen, ở phương trời xa đang hướng về cố hương. Tác giả liên tưởng và tưởng tượng ra cái mạng nhện rác rưởi và cảnh con nhện nghển trông, vờn đón, kinh ngạc, tuyệt vọng. Tác giả cũng lại tưởng tượng đến dòng sông Ngân Hà ( trong điển tích Ngưu Lang – Chức Nữ ) – nơi có người quen và thân thương đang ngẩng lên ngắm nhìn và trông đợi. Từ con sông sao trên trời tới con sông Tào Khê, nhỏ hẹp nhưng cũng xiết lòng người, từ đó mà tác giả liên hệ đến lòng thuỷ chung không khi nào vơi cạn .
II. LUYỆN TẬP
1. Phát biểu cảm nghĩ về một trong các bài thơ: Tĩnh dạ tứ, Hồi hương ngẫu thư, Cảnh khuya, Rằm tháng giêng
Trả lời:
Gợi ý bài Cảnh khuya
a. Mở bài: Giới thiệu bài thơ của Bác và hoàn cảnh tiếp xúc của người viết.
b. Thân bài: Cảm xúc, suy nghĩ do tác phẩm gợi lên:
– Thời điểm tiếp xúc với vạn vật thiên nhiên của người viết .
– Hình ảnh so sánh mang đầy chất thơ (tiếng suối như tiếng hát).
– Vẻ đẹp trừ tình của trăng
– Tấm lòng vì nước vì dân của người thi sĩ – người chiến sỹ cách mạng .
– Cảm nghĩa về rực rỡ thẩm mỹ và nghệ thuật .
c. Kết bài: Phát biểu ấn tượng chung về tác phẩm.
2. Lập dàn ý phát biểu cảm nghĩ bài: Hồi hương ngẫu thư
Trả lời:
a. Mở bài: Giới thiệu đôi nét về Hạ Tri Chương và bài thơ.
b. Thân bài: Cảm xúc, suy nghĩ về các hình ảnh và cảm xúc của tác phẩm.
– Hoàn cảnh viết bài thơ có nét gì độc lạ, đặc biệt quan trọng .
– Sự trái chiều các trạng thái trẻ – già, đi xa – quay trở lại và sự đổi khác của tác giả ( tóc mai đã rụng ) .
– Điểm không biến hóa sau bao năm xa cách : giọng quê ( cũng chính là cái tình so với quê nhà ) .
– Cuộc gặp gỡ với lũ trẻ con trong làng .
– Sự xót xa của tác giả khi bị lũ trẻ coi là người khách lạ .
– Cảm nghĩa về rực rỡ nghệ thuật và thẩm mỹ .
c. Kết bài: Cảm xúc chung về tác phẩm. Tình cảm của người viết đối với quê hươn
BÀI THAM KHẢO
CẢM NGHĨ VẾ BÀI ”BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ ” CỦA ĐỖ PHỦ
Đọc bài thơ Bài ca nhà tranh bị gió thu phá của thi hào Đỗ Phủ, tự nhiên tôi thấy thân mật, thân thương. Nhà tranh bị gió thu phá ! Một đề tài thân thiện quen thuộc với dân cư Nước Ta ta biết bao !
Đỗ Phủ sống vào thế kỉ VIII, cách ngày này đã 1200 năm, mà cảnh gió bão trong bài thơ chẳng khác gì ngày thời điểm ngày hôm nay ! Ai đã trải qua những
cảnh gió bão, đã nhìn thấy cảnh tàn phá của gió bãc trên màn ảnh nhỏ đều thuận tiện nhận thấy, sự tàn phá của vạn vật thiên nhiên lâu nay thật giống nhau. Mà đâu phải chỉ giống nhau ! Với nhịp độ phá hoại môi trường tự nhiên, nhất là phá rừng diễn ra ngày càng nhanh, càng nhiều như lúc bấy giờ, bão lụt gần đây hoành hành càng thất thường, càng kinh hoàng .
Đỗ Phủ kể đến chuyện trẻ con thôn Nam khinh ông già yếu, nỡ cướp tranh mái nhà của ông rồi chạy vào lũy tre ! Có lẽ đó là chuyện thường thấy của nghìn năm trước ở nơi hẻo lánh, và đời sống lúc đó bần hàn lắm, một ấm tranh lợp nhà cũng tranh cướp của kẻ yếu. Ngày nay tổ chức triển khai cứu trợ, quyên góp trợ giúp đồng bào bị bão lụt, lá lành đùm lá rách nát, chắc không ai nỡ hung tàn như trẻ con thời Đỗ Phủ .
Cảnh nhà dột, chăn ướt, không ngủ được trong bài thơ thật là chân thực. Đọc lên như thấy tình cảnh thê thảm hiện lên trước mắt. Chi tiết “ Con nằm xấu nết đạp lót nát ” rất thật. Trẻ con ngủ mê thường đạp lung tung, làm rách nát thêm cái chăn vốn đã cũ nát. Sự vô tâm của trẻ thơ cũng làm hư hỏng thêm gia tài vốn đã nghèo nàn của nhà thơ !
Nhưng tâm hồn nhà thơ thật hùng vĩ và giàu sang biết bao. Ông ao ước : ước được nhà rộng muôn ngàn gian. Cho khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan !
Ông thương nhất là kẻ sĩ nghèo trong thiên hạ, bởi họ chẳng có gì ngoài chữ nghĩa và tấm lòng lương thiện ! Tấm lòng nhà thơ càng đáng quý trọng gấp bội khi ông nói muốn có nhà ngay trước mắt để ấm lòng mọi kẻ sĩ :
Than ôi, bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mát. Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được.
Đỗ Phủ quả là nhà thơ lớn, ông đã vượt lên tình cảnh bi thảm của riêng mình để nghĩ đến kẻ sĩ trong thiên hạ .
Ngữ văn 7 ( Sách giáo khoa thử nghiệm )
