Uyển Mai
Lễ Vượt Qua ( The Passover ) là lễ của người Do Thái kỷ niệm ngày họ đã phá bỏ gông cùm nô lệ, vượt qua nỗi sợ hãi lên đường đi tìm tự do, trong một đêm mùa xuân .
Bạn đang xem: Seder là gì
Một dĩa seder với rau parsley, trứng luộc, rau romaine lettuce, xương cừu nướng, táo và hạt trộn rượu, và khoai .Một trong những ngày lễ trọng thể nhất của người Do Thái là Lễ Vượt Qua – The Passover ( tiếng Anh ) – trong một đêm mùa xuân, họ đã phá bỏ gông cùm nô lệ, vượt qua nỗi sợ hãi, lên đường đi tìm tự do. Trong Lễ Vượt Qua, toàn bộ người Do Thái trên quốc tế tưởng niệm biến cố lịch sử vẻ vang bi hùng của dân tộc bản địa cách nay trên ba ngàn năm ấy .Đó là lúc người Do Thái được vua Ai Cập cho vào định cư tại nước này. Nhưng sau một thời hạn, người Do Thái trở nên đông đúc khiến người Ai Cập sợ hãi nên bắt họ làm lụng như kẻ nô lệ, nghĩ rằng sự cực nhọc sẽ làm sinh số ở người Do Thái giảm đi. Nào ngờ số trẻ con sinh ra chỉ tăng chứ không giảm. Vua Ai Cập ( Pharaoh ) thấy thế bèn ra lệnh giết tổng thể những bé trai mới sinh ra. Một bé trai như mong muốn sống sót vì được chính công chúa Ai Cập vô tình tìm thấy trên giòng sông. Đứa bé ấy được đặt tên là Moses .Đến lúc trưởng thành, Moses được Thiên Chúa giao cho sứ mạng đưa dân ra khỏi Ai Cập. Vua Ai Cập không chịu để mất nguồn nô lệ sẵn có nên không chấp thuận đồng ý. Để làm vua hoảng sợ, 10 tai ương đã giáng xuống quốc gia này. Tai họa ở đầu cuối làm chết đứa con đầu lòng của vua. Sợ hãi tột độ, vua ra lệnh Moses nội trong một đêm phải dẫn toàn bộ người Do Thái ra khỏi nước Ai Cập .Thế nhưng khi dân Do Thái đi rồi vua đâm hụt hẫng và kéo quân đuổi theo. Người Do Thái bị dồn vào đường cùng, trước mặt là biển cả bát ngát, sau sống lưng là quân lính hung hãn xắp ùa tới. Trong tình thế nguy khốn, Moses theo lệnh Thiên Chúa giăng rộng cánh tay, và lạ lùng thay mặt nước bỗng rẽ đôi. Dân theo con đường giữa lòng biển thoát qua bờ bên kia. Quân Ai Cập thấy thế bèn lao theo, nhưng Moses từ từ khép tay lại, mặt biển theo tay Moses cũng khép vào và nhận chìm quân lính Ai Cập. Kể từ đó, người Ai Cập không còn dám nghĩ tới chuyện đuổi theo nữa .Lễ Vượt Qua với nhiều nghi thức đầy ý nghĩa là cách để người Do Thái nhắc nhở nhau và dạy dỗ con cháu về cuộc vượt thoát gian truân ấy vì hai chữ Tự Do. Vì thế một tên khác của lễ này là “ Tiệc Mừng Tự Do ” – Hag ha-Herut ( The Feast of Freedom ) .Lễ Vượt Qua nằm trong tháng Nissan theo lịch Do Thái ( tức tháng Ba-tháng Tư theo Dương Lịch ) và lê dài trong 8 ngày. Năm 2013, lễ khởi đầu từ chiều ngày 25 / Ba đến cuối ngày 2 / Tư. Trong những ngày ấy, mọi người trong nhà sẽ họp nhau trong bữa ăn tối, đọc sách lễ và dùng 1 số ít món ăn mang ý nghĩa hình tượng. Bữa ăn ấy được gọi là The Passover Seder ( “ seder ” có nghĩa : “ lề luật ” )
Hag ha-Herut ( The Feast of Freedom )Bàn ăn được bày biện sang chảnh với rượu nho và những ly dĩa đẹp nhất. Cả nhà sẽ cùng đọc sách Haggadah. “ Haggadah ” nghĩa là “ kể lại ”, theo Sách Xuất Hành ( Book of Exodus ), cha mẹ phải có bổn phận kể lại cho con cháu nghe về cuộc vượt thoát ra khỏi Ai Cập .Chính giữa bàn là k’arah ( seder plate ), đó là một cái dĩa lớn có vòng ngoài được chia làm 6 phần. Sáu phần này dành cho 6 món ăn có tên : Maror, Chazeret, Charoset, Karpas, Z’roa và Beitzah. Đây là 6 thức ăn mang ý nghĩa biểu tương. Món thứ 7 không hề thiếu là món bánh Matzot nhưng được đặt riêng. Ngoài ra, còn có nước muối hoặc dấm .Maror và Chazeret là những loại rau có vị đắng hoặc cay, thường dùng là cọng củ horseradish có vị cay nồng, lá rau romaine lettuce có vị nhân nhẫn đắng. Ba loại rau khác được dùng coriander, horehound và nettle. 5 loại rau này tượng trưng cho sự cay đắng mà người Do Thái đã phải chịu đựng trong cảnh nô lệ .
Charoset gồm có các loại hạt, trái táo và trái chà là cắt vụn hoặc xay nhỏ trộn chung với rượu đỏ và chút bột quế. Hỗn hợp sền sệt có màu nâu đỏ này tượng trưng cho thứ bột gạch đỏ mà người nô lệ Do Thái bị bắt làm để xây nhà và kim tự tháp cho người Ai Cập.
Karpas là loại rau khác với 5 loại rau kể ở trên, thường là rau ngò parsley, cọng celery hay khoai tây luộc. Khi ăn được chấm vào nước muối hay dấm, Nước muối mặn và dấm chua tượng trưng cho mồ hôi nước mắt của người Do Thái trong thời kỳ nô lệ. Karpas là món được ăn vào bữa seder tiên phong, ngay sau khi ăn, người ta đọc câu Ma Nishtana – “ Tại sao đêm nay không giống mọi đêm khác ? ” Món karpas còn biểu trưng cho mùa Xuân vì dân Do Thái đã vượt thoát trong một đêm mùa Xuân .Xem thêm : Hướng Dẫn Cách Chơi Và Luật Chơi Bóng Rổ Cơ Bản Mới Nhất 2019Z’roa hay Zeroah là món duy nhất có thịt. Đó là một miếng thịt cừu nướng hay khúc xương ống dê nướng, cũng hoàn toàn có thể là cánh gà nướng. Món nướng này tượng trưng cho phẩm tế korban pesach là thịt trừu trong Đền Jerusalem trong Lễ Vượt Qua. Với những người không ăn thịt, Z’roa hoàn toàn có thể là củ dền đỏ nướng hay khoai lang nướng vì màu đỏ tượng trưng cho máu của vật hiến tế .Beitzah là một trái trứng luộc, tượng trưng cho phẩm tế korban chagigah trong Đền Jerusalem. Trứng là một hình tượng cho sự tang tóc vì nó được dùng làm thức cúng cho người chết trong đám tang, nhưng đồng thời trứng cũng tượng trưng cho sự sống vì có hình tròn trụ, gợi nhắc rằng dù trong những giờ phút đau khổ nhất luôn luôn chứa đựng kỳ vọng và một khởi đầu mới .Matzot là bánh nướng dùng bột không men. Trong đêm vượt thoát, người Do Thái phải vội vã lên đường đến nỗi bánh không kịp dậy men. Để kỷ niệm thời gian cấp bách ấy, suốt trong tuần lễ Vượt Qua, người Do Thái không những không ăn loại bánh mì thường có men nổi ( leaven ) mà còn tránh không ăn tổng thể những thức ăn khác có men. Ngoài Matzot bread còn có món Matzo Ball soup là những viên bột nấu thả trong nước dùng gà .
Bánh Matzot và súp viên MatzoSự trình diễn ở trên chỉ là giản lược về những món ăn trong Lễ Vượt Qua. Thực tế không đơn thuần như vậy, nghi thức cho bữa Seder khá phức tạp đến mức chính những người Do Thái cũng không có sự đồng ý chấp thuận trọn vẹn .Ví dụ như về bánh không men, một người Do Thái hoàn toàn có thể kỹ lưỡng tới mức nhu yếu người khác mua của mình toàn bộ những thức ăn có men trong nhà họ. Nói là mua nhưng thực ra chỉ ký một tờ giấy bảo “ tôi có mua ” mà thôi, tổng thể những món ấy vẫn không hề rời khỏi chủ cũ của nó. Sau dịp nghỉ lễ, người chủ lại ký giấy chuộc những món đó về .Ngoài những nghi thức cầu kỳ như vậy, Lễ Vượt Qua với bữa Seder là cách kỷ niệm lịch sử dân tộc dân tộc bản địa rất sang trọng và quý phái. Trong 8 ngày liền, những mái ấm gia đình Do Thái cùng nhau đọc câu truyện về cuộc vượt thoát khỏi kiếp nô lệ của cha ông. Trong 8 ngày đó, người Do Thái dùng những món ăn khác với ngày thường – tức là không ngon miệng – để chia xẻ nỗi khó nhọc của tiền nhân .Một trong những nghi thức rất ý nghĩa trong bữa Seder là rượu và sự đổ rượu. Rượu nho được dùng trong hầu hết những lễ nghi của người Do Thái. Lời cầu khấn, nguyện xin, được cất lên trước một ly rượu nho, và rượu sẽ hút lấy lời. Khi uống rượu đó tức là đem những lời khấn nguyện vào tận đáy lòng. Trong Lễ Vượt Qua, lịch sử dân tộc được kể lại trên ly rượu, đó là lịch sử dân tộc của niềm tin vào Thiên Chúa và lòng yêu thích tự do, do đó khi uống rượu người uống sẽ được tràn trề tự do và niềm tin .
Tuy nhiên, có những lời không nên uống, đó là lời kể về những tai ương. Vì thế, sau mỗi lần đọc một tai họa xảy ra cho Ai Cập, rượu trong ly được đổ bỏ ra chén một ít. Việc đổ rượu còn để tưởng nhớ những người Ai Cập đã chết trong 10 tai họa cũng như đã bị nhận chìm trong Biển Đỏ. Những người Ai Cập tuy đã đối xử tàn tệ với người Do Thái nhưng không vì thế mà người Do Thái đem lòng oán hận, trái lại, cái chết của họ khiến người Do Thái không thể trọn vẹn vui sướng với sự tự do họ dành được. Kinh Torah có lời viết rằng: “Chớ vui thỏa khi kẻ thủ ngã xuống”.
Sự vượt qua, do đó, không riêng gì vượt qua sự khốn khó mà còn vượt qua lòng thù hận của chính bản thân. Tinh thần tha thứ ấy khiến người viết bùi ngùi nghĩ đến những cuộc ăn mừng đầy vẻ hả hê của người cộng sản trong ngày 30 tháng Tư mỗi năm. Thay vì chua xót cho máu đổ thịt rơi như người Do Thái, họ lại sung sướng thấy đối phương ngã xuống, mà đối phương ở đây nào phải kẻ lạ lẫm mà chính là người cùng màu da, cùng lời nói .Người dân miền Nam Nước Ta, như người Do Thái thời xưa, đã không đồng ý làm nô lệ cho một chủ nghĩa điền rồ, mặc kệ cái chết đã vượt qua một biển cả. Cuộc vượt thoát sau 30 tháng Tư của người Việt cũng là một Exodus – Hành trình đi tìm tự do. Mỗi tháng Tư, tất cả chúng ta kỷ niệm Ngày Quốc Hận .Biết thêm về Lễ Vượt Qua của người Do Thái, tất cả chúng ta càng thấy sự tưởng niệm Ngày Quốc Hận là rất là quan trọng và thiết yếu. Nhưng thiết yếu hơn cả là phải kể lại cho con cháu biết nguyên do vì sao người Việt phải bỏ nước ra đi. Vẫn biết khơi lại vết thương là điều đau đớn, nhưng chỉ có như vậy tất cả chúng ta mới đồng cảm giá trị của sự vượt qua – vượt qua chông gai, vượt qua thử thách, và vượt qua cả lòng thù hận .
