Quản lí ( Management ) là một hoạt động giải trí thiết yếu cho tổng thể những nghành nghề dịch vụ của đời sống con người. Ở đâu con người tạo lập nên nhóm xã hội là ở đó cần đến quản lí, bất kể đó là nhóm không chính thức hay nhóm chính thức, là nhóm nhỏ hay nhóm lớn, là nhóm bạn hữu, mái ấm gia đình hay những đoàn thể, tổ chức triển khai xã hội, bất kể mục tiêu, nội dung hoạt động giải trí của nhóm đó là gì .
1. Khái niệm quản lý là gì ?
Khái niệm quản lí được sử dụng thoáng rộng trong nhiều nghành khoa học. Với tầm quan trọng như vậy nên đã hình thành nên cả một ngành khoa học – Khoa học quản lí. Do vậy, có nhiều cách định nghĩa về khái niệm quản lí. Các nhà nghiên cứu nhiều góc nhìn tiếp cận để có những ý niệm khác nhau về khái niệm này .
Xét về công dụng, quản lí là một mạng lưới hệ thống tổ chức triển khai. Từ góc nhìn của hoạt động giải trí kinh doanh thương mại, những nhà doanh nghiệp Mĩ cho rằng : “ Quản lí là đưa những nguồn vốn về con người và của cải vào những đơn vị chức năng tổ chức triển khai và năng động để đạt được tiềm năng, một mặt, bằng cách bảo vệ thoả mãn tối đa người hưởng lợi, mặt khác, bảo vệ niềm tin và tình cảm về triển khai cho những người cấp vốn ”. Khi nghiên cứu và phân tích khái niệm quản lí, những nhà nghiên cứu rất quan tâm đến đối tượng người tiêu dùng của hoạt động giải trí quản lí .
Người ta cho rằng, một điều có tính nguyên tắc là trong ý thức của những người quản lí phải luôn luôn hiện hữu quan điểm : “ Quản lí không phải là chỉ huy vấn đề, mà là sự tăng trưởng con người ”. Quản lí là đồng ý con người như họ vốn thế, với sự hiểu biết, sự giảng dạy, kinh nghiệm tay nghề của người chỉ huy đưa việc hoàn thành xong họ bằng cách nâng cao trình độ, cải tổ năng lượng và sửa chữa thay thế khuyết điểm của họ. Thành công của mọi. sự nỗ lục quản lí phụ thuộc vào vào chính sự hoàn thành xong này và chính nó cho phép đo được năng khiếu sở trường chỉ huy .
Xét về mặt công dụng, quản lí là mạng lưới hệ thống tổ chức triển khai. Có nhiều cách định nghĩa về hoạt động giải trí này .
Theo Mary Parker Follet ( Mĩ ) : Quản lí là nghệ thuật và thẩm mỹ khiến việc làm được triển khai trải qua người khác. Một số nhà điều tra và nghiên cứu khác lại cho rằng quản lí là một quy trình kĩ thuật và xã hội nhằm mục đích sử dụng những nguồn tác động ảnh hưởng tới hoạt động giải trí con người, nhằm mục đích đạt được những tiềm năng của tổ chức triển khai .
Theo nghĩa chung nhất từ góc nhìn của Tâm lí học, quản lí được hiểu như sau : Quản lí là sự ảnh hưởng tác động có khuynh hướng, có mục tiêu, có kế hoạch và có mạng lưới hệ thống thông tin của chủ thể đến khách thể của nó .
Từ nội hàm của khái niệm quản lí cho thấy :
- Quản lí được tiến hành trong một chức hay một nhóm xã hội. Tức là, hoạt động quản lí chỉ cần thiết và tồn tại đối với một nhóm người. Còn đối với một cá nhân, anh ta tự điều khiển hoạt động của mình..
- Quản lí gồm công việc chỉ huy và tạo điều kiện cho những người khác thực hiện công việc và đạt được mục đích của nhóm.
- Hoạt động quản lí gồm hai bộ phận cấu thành: chủ thể quản lí và đối tượng quản lí.
- Khi nói đến hoạt động quản lí chúng ta chủ yếu nói đến hoạt động quản lí con người.
- Hệ thống quản lí được hiểu như sự phối hợp có tổ chức và thống nhất.
Theo nhà tâm lí học Nga A. L. Xvensinxki, khi hiểu quản lí như một sự link thống nhất một cách có mục tiêu và có tổ chức triển khai thì mạng lưới hệ thống này có những đặc thù cơ bản sau :
- Các mục đích của hoạt động quản lí và các chức năng của các thành viên tham gia vào hoạt động này.
- Sự lựa chọn các thành viên cụ thể để tạo nên hoạt động quản lí như một tổng thể.
- Những quy định về mối liên hệ với bên ngoài.
- Xây dựng cấu trúc của tổ chức để điều chỉnh các mối liên hệ, các chuẩn mực, các quyền hạn, các bộ phận, cũng như hoạt động của hệ thống quản lí.
- Đảm bảo thông tin theo các tuyến quan hệ trên – dưới, ngang, trong nội bộ của nhóm và với bên ngoài nhóm.
- Các bước để thông qua quyết định và thực hiện quyết định.
Có thể nói, mạng lưới hệ thống quản lí là sự tác động ảnh hưởng tương hỗ, biện chứng giữa chủ thể và khách thể quản lí .
2. Bản chất của quản lí
– Quản lí là những ảnh hưởng tác động có phương hướng, có mục tiêu rõ ràng của chủ thể quản lí .
– Quản lí là hoạt động giải trí trí tuệ mang tính phát minh sáng tạo cao. Quản lí là một khoa học và là một nghệ thuật và thẩm mỹ .
+ Quản lý là khoa học, vì nó vận dụng tri thức được hệ thống hoá, là sự vận dụng những quy luật của chủ thể quản lí để xử lý những yếu tố đặt ra .
+ Quản lí là thẩm mỹ và nghệ thuật : vì đây là loại hoạt động giải trí đặc biệt quan trọng – hoạt động giải trí này yên cầu phải vận dụng rất là khôn khéo, linh động và phát minh sáng tạo những tri thức, những kinh nghiệm tay nghề để ảnh hưởng tác động đến đối tượng người dùng quản lí – những cá thể đơn cử. Mỗi con người là một nhân cách, một quốc tế tâm lí đa dạng và phong phú và phức tạp .
– Quản lí yên cầu phải tuân theo những nguyên tắc nhất định .
– Hiệu quả của hoạt động giải trí quản lí phụ thuộc vào vào cơ cấu tổ chức tổ chức triển khai – việc thay đổi cơ cấu tổ chức tổ chức triển khai để tương thích với thực trạng và tiềm năng quản lí .
– Quản lí thực ra là quản lí con người, vì con người là yếu tố quyết định hành động trong xử lý những yếu tố : Mọi thành công xuất sắc hay thất bại của tổ chức triển khai đều tương quan tới việc xử lý những mối quan hệ giữa những con người với nhau .
3. Hoạt động quản lý
Hoạt động quản lý là tác động ảnh hưởng có khuynh hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý ( người quản lý ) đến khách thể quản lý ( người bị quản lý ) trong một tổ chức triển khai nhằm mục đích làm cho tổ chức triển khai quản lý và vận hành và đạt được mục tiêu .
Hoạt động quản lý hoàn toàn có thể tóm tắt trong sơ đồ sau :
Ngày nay, hoạt động giải trí quản lý được định nghĩa rõ hơn : quản lý là quy trình đạt đến mục tiêu của tổ chức triển khai bằng cách vận dụng những hoạt động giải trí ( tính năng ) lập kế hoạch, tổ chức triển khai triển khai, chỉ huy ( chỉ huy ) và kiểm tra .
Hoạt động quản lý được triển khai bởi chủ thể quản lý ( người quản lý ). Người quản lý là người có nghĩa vụ và trách nhiệm phân chia nhân lực và những nguồn lực khác nhau hướng dẫn sự quản lý và vận hành của một bộ phận hay hàng loạt tổ chức triển khai hoạt động giải trí có hiệu suất cao và đạt đến mục tiêu. Người quản lý được phân loại theo nhiều tiêu chuẩn khác nhau, gồm có :
– Người quản lý cấp thấp, hay còn gọi là quản lý tuyến đầu, là người chịu nghĩa vụ và trách nhiệm trực tiếp về tác dụng sản xuất hoặc dịch vụ do thành viên của bộ phận mà người đó đảm nhiệm thực thi. Người quản lý cấp thấp này có trách nhiệm giám sát và uốn nắn tại chỗ hoạt động giải trí những thành viên của tổ chức triển khai khi họ triển khai những hoạt động giải trí sản xuất hoặc triển khai dịch vụ. Người quản lý cấp này có vai trò như một mối dây liên hệ giữa hiệu quả hoạt động giải trí của bộ phận do họ đảm nhiệm với những bộ phận khác trong tổ chức triển khai. Phân lớn thời hạn của người quản lý cấp này là sát cánh cùng với những người mà họ trực tiếp theo dõi, giám sát và đôn đốc .
– Người quản lý cấp trung : khi tổ chức triển khai tăng trưởng lên, lan rộng ra hơn, người quản lý phải chăm sóc đến việc điều phối hoạt động giải trí của nhiều thành viên, phải xác lập loại hoạt động giải trí dịch vụ hay mẫu sản phẩm cần đáp ứng cho thị trường, cho xã hội, khi đó phát sinh yếu tố cần phải có người quản lý cấp trung gian. Đó là những người tiếp thu những chủ trương, kế hoạch, chủ trương có tầm to lớn và tổng lực từ người quản lý cấp cao rồi chuyển tải chúng thành những tiềm năng và kế hoạch chuyên biệt hơn, riêng không liên quan gì đến nhau hơn, đơn cử hơn cho người quản lý cấp thấp để họ thực thi. Người quản lý trung gian quản lý như trưởng phỏng, ban, giám đốc phân xưởng … họ có nghĩa vụ và trách nhiệm chỉ huy, xu thế và điều phối hoạt động giải trí của những người quản lý cấp thấp hoặc những người không giữ trách nhiệm quản lý như cán bộ trợ lý, nhân viên cấp dưới văn thư …
– Người quản lý cấp cao, là những người chịu nhiều nghĩa vụ và trách nhiệm khuynh hướng, chỉ huy và quản lý và vận hành hàng loạt của cả một tổ chức triển khai. Họ phải xác lập tiềm năng, thiết kế xây dựng chủ trương, kế hoạch cho hàng loạt tổ chức triển khai. Người quản lý cấp cao liên tục phải đại diện thay mặt cho tổ chức triển khai trong những hoạt động giải trí có tính hội đồng, thanh toán giao dịch, đàm phán, thương thuyết. Họ dành nhiều thời hạn để trao đổi, tranh luận với người quản lý cấp cao khác trong tổ chức triển khai hay những người có tương quan ở những tổ chức triển khai, đơn vị chức năng khác. Chức vụ nổi bật của họ thường là quản trị Hội đồng quản trị, quản trị, Phó quản trị quản lý và điều hành, Phó quản trị thứ nhất, Giám đốc quản lý và điều hành, … .
4. Quản lý xã hội
Hiểu theo góc độ hành động, quản lý là điều khiển và được phân thành 3 loại. Các loại hình này giống nhau là đều do con người điều khiển nhưng khác nhau về đối tượng quản lý.
– Loại hình thứ nhất: là việc con người điều khiển các vật hữu sinh không phải con người, để bắt chúng phải thực hiện ý đồ của người điều khiển. Loại hình này được gọi là quản lý sinh học, quản lý thiên nhiên, quản lý môi trường… Ví dụ con người quản lý vật nuôi, cây trồng…
– Loại hình thứ hai: là việc con người điều khiển các vật vô tri vô giác để bắt chúng thực hiện ý đồ của người điều khiển. Loại hình này được gọi là quản lý kỹ thuật. Ví dụ, con người điều khiển các loại máy móc…
– Loại hình thứ ba: là việc con người điều khiển con người. Loại hình này được gọi là quản lý xã hội (hay quản lý con người).
Quản lý Xã hội là một yếu tố hết sức quan trọng không thể thiếu trong đời sống xã hội. Xã hội phát triển càng cao thì vai trò của người quản lý càng lớn và nội dung quản lý càng phức tạp. Trong công tác quản lý có rất nhiều yếu tố tác động, nhưng đặc biệt lưu ý tới 5 yếu tố sau đây:
– Thứ nhất là yếu tố xã hội hay yếu tố con người: Yếu tố này xuất phát từ bản chất con người là tổng hoà các mối quan hệ xã hội. Mọi sự phát triển của xã hội đều thông qua hoạt động của con người. Các cơ quan, các viên chức lãnh đạo quản lý cần phải giải quyết một cách đúng đắn, có cơ sở khoa học và thực lực các mối quan hệ xã hội giữa người và người trong mọi lĩnh vực hoạt động quản lý nhà nước.
– Thứ hai là yếu tố chính trị: Yếu tố chính trị trong quản lý đòi hỏi những người quản lý phải quán triệt tư tưởng, phải biết mình quản lý cho giai cấp nào, cho nhà nước nào mà xác định theo chủ trương, chính sách nào.
– Thứ ba là yếu tố tổ chức: Tổ chức là khoa học về sự thiết lập các mối quan hệ giữa những con người để thực hiện một công việc quản lý. Đó là sự sắp đặt một hệ thống bộ máy quản lý, quy định chức năng và thẩm quyền cho từng cơ quan trong bộ máy ấy.
– Thứ tư là yếu tố quyền uy: Quyền uy là thể thống nhất giữa quyền lực và uy tín trong quản lý. Quyền lực là công cụ để quản lý bao gồm một hệ thống pháp luật, điều lệ quy chế, nội quy, kỷ luật, kỷ cương… Uy tín là phẩm chất đạo đức và bản lĩnh chính trị vững vàng, có kiến thức và năng lực, biết tổ chức và điều hành công việc trung thực, thẳng thắn, có lối sống lành mạnh, có khả năng đoàn kết, có phong cách dân chủ tập thể, có ý thức tổ chức kỷ luật, gương mẫu, nói đi đôi với làm, được quần chúng tín nhiệm. Chỉ có quyền lực hoặc chỉ có uy tín thì chưa đủ để quản lý, người quản lý cần có cả hai mặt thì quản lý mới đạt hiệu quả.
– Thứ năm là yếu tố thông tin: Trong quản lý thông tin là nguồn, là căn cứ để ra quyết định quản lý nhằm mang lại hiệu quả. Không có thông tin chính xác và kịp thời người quản lý sẽ bị tụt hậu, không bắt kịp nhịp độ phát triển của xã hội.
Trong 5 yếu tố trên yếu tố xã hội, yếu tố chính trị là yếu tố xuất phát, là mục tiêu chính trị của quản lý ; còn tổ chức triển khai, quyền uy, thông tin là 3 yếu tố giải pháp kỹ thuật và nghệ thuật và thẩm mỹ quản lý .
5. Mục tiêu của quản lý
Các tiềm năng chính của quản lý là :
- Đạt được kết quả tối đa với nỗ lực tối thiểu – Mục tiêu chính của quản lý là đảm bảo đầu ra tối đa với nỗ lực và nguồn lực tối thiểu. Về cơ bản, ban lãnh đạo quan tâm đến việc suy nghĩ và sử dụng các nguồn nhân lực, vật lực và tài chính sao cho kết hợp tốt nhất. Sự kết hợp này giúp giảm các chi phí khác nhau.
- Tăng hiệu quả của các yếu tố sản xuất – Thông qua việc sử dụng hợp lý các yếu tố sản xuất khác nhau, hiệu quả của chúng có thể được tăng lên rất nhiều, có thể đạt được bằng cách giảm hư hỏng, lãng phí và đổ vỡ các loại, điều này dẫn đến tiết kiệm thời gian, công sức và tiền bạc cần thiết cho sự phát triển và thịnh vượng của doanh nghiệp.
- Sự thịnh vượng tối đa cho Người sử dụng lao động & Người lao động – Ban quản lý đảm bảo hoạt động nhịp nhàng và phối hợp của doanh nghiệp. Điều này một mặt giúp mang lại lợi ích tối đa cho người lao động trong điều kiện làm việc tốt, hệ thống tiền lương phù hợp, các kế hoạch khuyến khích một mặt và mặt khác mang lại lợi nhuận cao hơn cho người sử dụng lao động.
- Cải thiện con người & Công bằng xã hội – Quản lý đóng vai trò như một công cụ để nâng cao và cải thiện xã hội. Thông qua việc tăng năng suất và việc làm, ban lãnh đạo đảm bảo mức sống tốt hơn cho xã hội. Nó cung cấp công lý thông qua các chính sách thống nhất.
6. Chức năng của quản lý
Các chuyên gia khác nhau đã phân loại các chức năng của quản lý. Theo George & Jerry , “Có bốn chức năng cơ bản của quản lý là lập kế hoạch, tổ chức, điều hành và kiểm soát”.
Theo Henry Fayol, “Quản lý là dự báo và lập kế hoạch, tổ chức, chỉ huy và kiểm soát”. Trong khi đó Luther Gullick đã đưa ra một từ khóa ‘ POSDCORB ‘ trong đó P là viết tắt của Planning (Lập kế hoạch), O cho Organizing (Tổ chức), S cho Staffing (Nhân sự), D cho Directing (Chỉ đạo), Co cho Co-ordination (Phối hợp), R cho Reporting (Báo cáo) & B cho Budgeting (Lập ngân sách). Nhưng được chấp nhận rộng rãi nhất là các chức năng quản lý do KOONTZ và O’DONNEL đưa ra, tức là Lập kế hoạch, Tổ chức, Nhân sự, Chỉ đạo và Kiểm soát .
Về kim chỉ nan, hoàn toàn có thể thuận tiện khi tách tính năng quản lý nhưng trên trong thực tiễn những công dụng này có đặc thù chồng chéo, tức là chúng rất không hề tách rời. Mỗi tính năng hòa trộn vào nhau và mỗi tính năng ảnh hưởng tác động đến hiệu suất của những người khác .
a. Lập kế hoạch
Nó là công dụng cơ bản của quản lý. Nó đề cập đến việc vạch ra một lộ trình hành vi trong tương lai và quyết định hành động trước lộ trình hành vi thích hợp nhất để đạt được những tiềm năng đã xác lập trước. Theo KOONTZ, “ Lập kế hoạch là quyết định hành động trước – phải làm gì, làm khi nào và làm như thế nào. Nó thu hẹp khoảng cách từ nơi tất cả chúng ta đang ở và nơi tất cả chúng ta muốn trở thành ”. Kế hoạch là một quy trình hành vi trong tương lai. Nó là một bài tập về xử lý yếu tố và ra quyết định hành động. Lập kế hoạch là xác lập những quy trình hành vi để đạt được những tiềm năng mong ước. Như vậy, lập kế hoạch là một tư duy có mạng lưới hệ thống về phương pháp và phương tiện đi lại để triển khai xong những tiềm năng đã xác lập trước. Lập kế hoạch là thiết yếu để bảo vệ sử dụng hài hòa và hợp lý những nguồn nhân lực và phi nhân lực. Tất cả đều có sức lan tỏa, là một hoạt động giải trí trí tuệ và nó cũng giúp tránh nhầm lẫn, không chắc như đinh, rủi ro đáng tiếc, tiêu tốn lãng phí, v.v.
b. Tổ chức
Đó là quy trình tập hợp những nguồn lực vật chất, kinh tế tài chính và con người và tăng trưởng mối quan hệ sản xuất giữa chúng để đạt được những tiềm năng của tổ chức triển khai. Theo Henry Fayol, “ Để tổ chức triển khai một doanh nghiệp là phân phối cho nó mọi thứ có ích hoặc hoạt động giải trí của nó như nguyên vật liệu thô, công cụ, vốn và nhân sự ”. Để tổ chức triển khai một doanh nghiệp gồm có việc xác lập và phân phối nguồn nhân lực và phi nhân lực cho cơ cấu tổ chức tổ chức triển khai. Tổ chức như một quy trình gồm có :
- Xác định các hoạt động.
- Phân loại phân nhóm các hoạt động.
- Phân công nhiệm vụ.
- Giao quyền và tạo trách nhiệm.
- Phối hợp các mối quan hệ quyền hạn và trách nhiệm.
c. Nhân sự
Nó có tính năng tinh chỉnh và điều khiển cấu trúc tổ chức triển khai và giữ cho nó được quản lý và điều hành. Nhân sự ngày càng được coi trọng trong những năm gần đây do sự văn minh của công nghệ tiên tiến, sự ngày càng tăng quy mô kinh doanh thương mại, sự phức tạp trong hành vi của con người, v.v. những lỗ tròn. Theo Kootz và O’Donell, “ Chức năng quản lý của nhân sự tương quan đến việc quản lý cơ cấu tổ chức tổ chức triển khai trải qua việc lựa chọn, nhìn nhận và tăng trưởng nhân sự một cách tương thích và hiệu suất cao để cung ứng những vai trò được phong cách thiết kế ngoài cơ cấu tổ chức ”. Nhân sự gồm có :
- Lập kế hoạch nhân lực (ước tính sức mạnh của con người trong việc tìm kiếm, chọn người và trao đúng vị trí).
- Tuyển dụng, Tuyển chọn & Sắp xếp.
- Đào tạo & Phát triển .
- Thù lao .
- Đánh giá Hiệu suất .
- Khuyến mãi & Chuyển khoản.
d. Định hướng ( chỉ huy )
Đó là một phần của tính năng quản lý quản lý những chiêu thức tổ chức triển khai để hoạt động giải trí hiệu suất cao nhằm mục đích đạt được những mục tiêu của tổ chức triển khai. Đây được coi là ngọn lửa sống của doanh nghiệp, thôi thúc hành vi của mọi người bởi lập kế hoạch, tổ chức triển khai và sắp xếp nhân sự chỉ là những bước chuẩn bị sẵn sàng để thực thi việc làm. Chỉ đạo hay xu thế là góc nhìn nhân sự trơ của quản lý tương quan trực tiếp đến việc tác động ảnh hưởng, hướng dẫn, giám sát, thôi thúc những cấp dưới để đạt được những tiềm năng của tổ chức triển khai. Sự chỉ huy có những yếu tố sau :
- Giám sát
- Động lực
- Khả năng lãnh đạo
- Giao tiếp
Giám sát – nghĩa là giám sát công việc của cấp dưới bởi cấp trên. Đó là hành động quan sát & chỉ đạo công việc & người lao động.
Động lực – có nghĩa là truyền cảm hứng, kích thích hoặc khuyến khích những người dưới quyền hăng hái làm việc. Các khuyến khích tích cực, tiêu cực, tiền tệ, phi tiền tệ có thể được sử dụng cho mục đích này.
Lãnh đạo – có thể được định nghĩa là một quá trình mà người quản lý hướng dẫn và ảnh hưởng đến công việc của cấp dưới theo hướng mong muốn.
Truyền thông – là quá trình truyền thông tin, kinh nghiệm, ý kiến, v.v. từ người này sang người khác. Nó là một cầu nối của sự hiểu biết.
e. Kiểm soát
Nó ngụ ý đo lường mức độ hoàn thành so với các tiêu chuẩn và hiệu chỉnh sự sai lệch nếu có để đảm bảo đạt được các mục tiêu của tổ chức. Mục đích của việc kiểm soát là để đảm bảo rằng mọi thứ diễn ra tuân theo các tiêu chuẩn. Một hệ thống kiểm soát hiệu quả giúp dự đoán các sai lệch trước khi chúng thực sự xảy ra. Theo Haimann , “Kiểm soát là quá trình kiểm tra xem có tiến bộ đúng đắn hay không đối với các mục tiêu và mục tiêu và hành động nếu cần, để sửa chữa bất kỳ sai lệch nào”. Theo Koontz & O’Donell “Kiểm soát là việc đo lường và hiệu chỉnh các hoạt động thực hiện của cấp dưới để đảm bảo rằng các mục tiêu và kế hoạch doanh nghiệp mong muốn đạt được là hoàn thành”. Do đó, việc kiểm soát có các bước sau:
- Thiết lập hiệu suất tiêu chuẩn.
- Đo lường hiệu suất thực tế.
- So sánh hiệu suất thực tế với các tiêu chuẩn và tìm ra sai lệch nếu có.
- Hành động sửa chữa.
Tài liệu tham khảo:
- Giáo trình tâm lý học quản lý, PGS. TS. Vũ Dũng
- Giáo trình quản lý nhà nước về đất đai
- Tài liệu giảng dạy Tâm lý học quản lý, Nguyễn Thị Thúy
