Praha – Wikipedia tiếng Việt

Nhà thờ Tyns nhìn từ phía Đông

Praha (tiếng Séc: Praha, tiếng Đức: Prag, tiếng Anh: Prague) là thành phố lớn nhất và là thủ đô của Tiệp Khắc từ năm 1918 và của Cộng hòa Séc từ năm 1993. Praha có dân số 1,2 triệu người, là thành phố lớn thứ 15 trong Liên minh châu Âu. Ngoài ra còn có khoảng 300.000 người vào lao động tại thành phố, tổng cộng vùng đô thị Praha có khoảng gần 2 triệu người. Thành phố nằm bên sông Vltava ở miền trung Bohemia.[3] Praha là một trong 14 khu vực của Cộng hòa Séc và cũng là một trong những khu vực giàu có nhất ở châu Âu.[4]

Praha là Thành Phố Hà Nội lịch sử vẻ vang của Bohemia và là nơi trú ngụ quan trọng của hoàng gia và triều đình, đặc biệt quan trọng là của dòng họ Luxemburg và Habsburg. Praha lần tiên phong được đề cập trong chữ viết vào thế kỷ 10, những khu vực chung quanh thành phố, tuy nhiên, đã có dân cư đông đúc từ thời tiền sử. Người Slav khởi đầu cư trú tại đây vào thế kỷ thứ 6 trong một khu vực mà trước đây người Marcomanni gốc Đức sinh sống trong hơn 500 năm qua, và trước đó nữa là người Celtic Boii. Sau khi nhà Přemyslid xây dựng hai thành tháp trong thế kỷ thứ 9 và thứ 10, những thương gia Do Thái và Đức cũng đã vào đây kinh doanh. Khoảng năm 1230 khu cư trú này đã được tăng cấp lên thành thị trấn của hoàng gia và trong thế kỷ 14 là thành phố trú ngụ của nhà vua La Mã Thần thánh, Praha trở thành TT chính trị và văn hóa truyền thống của Trung Âu. Tại Praha, trường ĐH tiên phong ở phía bắc của dãy núi Alps và phía đông Paris được xây dựng năm 1348. Sau đó một trong những trường ĐH kỹ thuật truyền kiếp nhất ở châu Âu cũng được xây dựng ở đây, cũng như một trong những nhạc viện truyền kiếp nhất. Trong nhiều thế kỷ, Praha là một thành phố đa văn hóa, trong đó văn hóa truyền thống Séc, Đức và Do Thái gặp nhau và gây cảm hứng qua lại .

Trung tâm lịch sử của Praha được UNESCO công nhận là một trong 12 di sản thế giới tại Cộng hòa Séc. “Thành phố vàng” ngày nay cho thấy một cảnh quan đô thị Gothic và Baroque thống nhất. Các địa điểm tham quan như Lâu đài Praha, Cầu Karl, đồng hồ tòa thị sảnh thời trung cổ, nghĩa trang cổ của người Do Thái và hội đường Do Thái giáo vẫn hoạt động lâu đời nhất trên thế giới làm cho thành phố một địa điểm được khách du lịch ưa chuộng. Với hơn năm triệu du khách nước ngoài mỗi năm, Praha là một trong mười thành phố được thăm viếng nhiều nhất tại châu Âu.[5]

Vị trí địa lý[sửa|sửa mã nguồn]

Praha nằm ở TT phía Tây Cộng hòa Séc bên sông Vltava, cách khoảng chừng 40 km trước khi nhập vào sông Elbe ở Mělník. Khoảng cách đến những điểm ranh giới ngoài cùng của vương quốc về phía bắc khoảng chừng 110 km, phía tây và phía nam khoảng chừng 170 km, về phía đông khoảng chừng 320 km đường chim bay .

Phần lớn của thành phố nằm trong một thung lũng rộng của sông Vltava, chảy qua khu vực thành phố với chiều dài là 30 km, tạo thành một vòng lớn ở phía bắc. Tại vòng cung phía nam của vòng này là trung tâm lịch sử, bị chi phối bởi hai đồi ở phía Bắc (Hradčany) và Nam (Vyšehrad) . Phần còn lại nằm trong thung lũng được bao quanh bởi những ngọn đồi khác như: Letná, Vitkov, Vetrov, Skalka, Emauzy, Karlov và cao nhất trong số đó, Petřín . Trong thế kỷ thứ 20, các làng chung quanh được nhập vào, lãnh thổ đô thị mở rộng ra sâu vào vùng cao nguyên Praha (Pražská plošina) .

sông Vltava chảy vào thành phố ở phía nam với độ cao khoảng 190 m và rời thành phố ở phía bắc với độ cao khoảng 176 m. Nó có ở đây độ sâu trung bình 2,75 m và độ sâu tối đa là 10,5 m. Sông chảy xung quanh một số đảo, bao gồm ở phía nam của cầu Karl Slovanský ostrov, Dětský ostrov và Střelecký và một phần phía tây của cầu Karl Kampa .

Các vùng cao nằm ở phía Tây và phía Nam thành phố. Về phía tây, Bílá hora ( Núi Trắng ) cao tới 381 m, tại ranh giới của thành phố phía tây nam đạt tới 397 m. Ở phía nam đồi Čihadlo cao đến 385 m.[6]

Về chính trị, Prag được trọn vẹn bao quanh bởi miền Trung Bohemia ( Středočeský kraj ) .

Nhìn từ đồi Petřín về hướng Đông

Phố của Neruda tại Phía Nhỏ ( Malá Strana ) trong mùa đông ( 2010 )Khí hậu ôn hòa ở Praha chịu tác động ảnh hưởng của cả Đại Tây Dương lẫn khí hậu lục địa. Tháng lạnh nhất là tháng Giêng có nhiệt độ trung bình hàng ngày là 1 °C, – 3 °C vào đêm hôm. Tháng nóng nhất là tháng bảy có nhiệt độ trung bình hàng ngày là 24 °C, đêm hôm 13 °C. Nhiệt độ trung bình hàng năm là khoảng chừng 8 °C, nhiệt độ lạnh nhất trong mùa đông ( 2006 ) lên đến – 17 °C, nóng nhất trong mùa hè lên đến 35 °C. Hầu hết lượng mưa rơi trong những tháng ngày hè ( Mai : 77 mm ), mùa đông tương đối khô ( Tháng Mười-Tháng Ba : 23 – 32 mm ). ( Tất cả những tài liệu tương quan lấy từ trạm khí tượng tại Ruzyně Airport )So với mức trung bình dài hạn của những năm 1961 – 1990 ( quá trình tìm hiểu thêm quốc tế ) trong những năm gần đây nhiệt độ ngày càng tăng khoảng chừng 1 độ và lượng mưa giảm khoảng chừng 20 mm .

Thời tiền sử cho đến thế kỷ 21[sửa|sửa mã nguồn]

Khu vực Praha đã được cư trú từ thời kỳ đồ đá. Lưu vực Praha trong suốt thời Tiền sử là những vùng luôn được cư trú và đông đúc nhất ở Bohemia. Cho đến khoảng chừng 50 trước Công Nguyên người Celt Boii đến định cư ở đây, sau đó hơn 500 năm người Marcomanni Đức. Các nhóm người Slav tiên phong đến khu vực này từ khoảng chừng nửa cuối thế kỷ thứ 6. Trong thế kỷ thứ 9 thành tháp Praha đã được tạo ra ở khu vực Suburbium giờ đây thuộc Phố Nhỏ và trong thế kỷ 10 là một thành tháp thứ hai trên Vysehrad như là chỗ trú ngự của nhà Přemyslid. Được bảo vệ bởi hai lâu đài những khu định cư ở 2 bên sông Vltava tăng trưởng thành nơi cư trú của những nghệ nhân địa phương và những thương gia Đức và Do Thái. Khoảng năm 1230 / 1234 Wenceslas I, cho củng cố khu cư trú dọc theo sông Vltava và ban cho nó quyền thị xã. Praha từ đó đã trở thành nơi cư trú hoàng gia của những nhà quản lý Bohemia. Con trai ông Premysl Otakar II. đuổi những dân cư Séc ở bờ bên kia của Vltava và xây dựng trong năm 1257 Phố mới Praha, Phố Nhỏ ( Mala Strana ). Khu vực thứ ba của Praha đã được những công tước xây dựng trước năm 1320 gọi là Hradčany nằm phía tây thành tháp .Dưới thời Hoàng đế Karl IV và con trai của ông Wenzel IV, Praha là thành phố của nhà vua La Mã Thần thánh tăng trưởng thịnh vượng ở nửa phần sau của thế kỷ 14 về kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống, chính trị và trong nhiều nghành khác. Ở đây, Đại học Karl được xây dựng năm 1348 là trường ĐH tiên phong ở Trung Âu. Với sự thiết kế xây dựng khu đô thị mới trong cùng năm, thành phố với hơn 40.000 dân cư là thành phố lớn thứ 4 ở phía bắc của dãy núi Alps và lớn thứ 3 tính về diện tích quy hoạnh thành phố ở châu Âu. Từ năm 1419 thành phố bị rối loạn trong những cuộc cuộc chiến tranh Hussite và bị tàn phá một phần .Cuối thế kỷ 16, Hoàng đế Rudolf II lại chọn Praha làm kinh đô. Từ thời gian đó sinh ra những hoàng cung Baroque và nhà thời thánh xa hoa. Chiến tranh Ba mươi năm được kích động bởi việc Ném ra ngoài hành lang cửa số lần thứ hai ở Praha. Chiến tranh Bảy năm đã để lại nhiều vết tích trong thành phố. 1784 bốn thị xã trước kia độc lập Hradčany, Phố Nhỏ ( Mala Strana ), Phố cổ ( Stare Mesto ) và Phố mới ( Nové město ) nhập lại thành thành phố Praha .Trong tiến trình thế kỷ 19 Praha lại tận mắt chứng kiến ​ ​ một sự tăng trưởng mạnh về văn hóa truyền thống đáng kể. Ngoài những việc khác, Bảo tàng Quốc gia và Nhà hát Quốc gia được xây dựng. Khoảng năm 1860 người gốc Đức ở Praha mà chiếm đa phần từ thời Trung Cổ lần tiên phong trở thành thiểu số. Trong cuộc tìm hiểu dân số ở Tiệp Khắc vào năm 1930 42.000 công dân của Praha cho là tiếng Đức là tiếng mẹ đẻ của họ, họ sống hầu hết ở TT ( Phố Cổ và Phố Nhỏ ) .Vào khoảng chừng năm 1900, Praha cởi mở là một TT cho những nghệ sĩ và những nhà văn trẻ người Séc và Đức. Riêng về thơ văn, có 3 nhóm nhà thơ ganh đua với nhau : Nhóm Praha thu hẹp gồm có Max Brod, bè bạn của ông Franz Kafka, Felix Weltsch và Oskar Baum. Hội ” Wefa ” gồm có nhiều tác giả hầu hết không được biết đến ngày thời điểm ngày hôm nay, như Friedrich Adler. Một hội khác, thuộc nhóm Tân Lãng mạn của những người trẻ ở Praha, gồm có, ví dụ, Rainer Maria Rilke, Gustav Meyrink, thao tác ở Praha, và Franz Werfel. Trong thời hạn này Praha đã biết tới là một thành phố trong Đế quốc Habsburg có sự trao đổi văn hóa truyền thống tích cực giữa những dân tộc bản địa, tuy nhiên, cũng có nhiều xích míc giữa những dân tộc bản địa, thường là thực chất xã hội tự nhiên .Sau khi Chiến tranh quốc tế thứ nhất trào lưu vương quốc Séc thuộc nhóm ông Tomáš Garrigue Masaryk đạt được tiềm năng của mình và Tiệp Khắc, vương quốc của người Séc và người Slovak, được xây dựng, Praha trở thành Hà Nội Thủ Đô của nước này. Quốc gia này đã bị tác động ảnh hưởng nặng nề bởi những cuộc xung đột giữa những nhóm dân tộc bản địa, nhưng là một trong số ít những nước ở châu Âu mà vẫn dân chủ đến cuối những năm 1930. Số phận của nó sau cuối đã được đóng dấu bởi Hiệp định München vào năm 1938 và sự xâm lược của quân đội Đức theo lệnh của Hitler trong năm sau. Praha trở thành Thành Phố Hà Nội của một nước bảo lãnh mới Bohemia và Moravia. Trong năm đó, khoảng chừng 120.000 người Do Thái sống ở những vùng đất Bohemia, nhiều người trong số đó ở Praha. Đức Quốc xã cho giết chết khoảng chừng 78.000 người. Khi kết thúc Thế chiến thứ hai vào ngày 1 tháng 5 năm 1945, tin tức tự tử của Hitler được biết tại Praha, sắp xếp từ Berlin treo cờ rủ ba ngày được triển khai không có sự phản kháng. Chỉ khi quân đội Liên Xô tiếp cận thành phố, trong thành phố mới có những cuộc nổi dậy của dân Praha và chiến đấu giăng chướng ngại vật vào buổi chiều ngày 4 tháng 5. Ngày 9 Tháng 5, quân đội của tướng Vlasov, người thậm chí còn trước đó đã chiến đấu bên phía quân đội Đức, vào tới thành phố và đã tương hỗ những người nổi dậy. Hồng quân ở đầu cuối lấy được Praha sau những chống cự can đảm và mạnh mẽ. Theo lệnh của nhà độc tài Liên Xô Stalin nhiều thành viên của những đơn vị chức năng Praha của quân đội Vlasov cũng như chính Vlasov bị cầm tù .Ngay sau khi cuộc chiến tranh kết thúc vào tháng 5 năm 1945, hầu hết những người Đức ở Praha bị trục xuất. Nhiều người trong số này khởi đầu bị giam giữ, khoảng chừng 5.000 người bị giết chết hay chết trong những trại giam. 1945 trong khuôn khổ sắc lệnh Benes cả người Hungary ở Praha cũng bị tịch thu gia tài và cho đến năm 1947 một phần bị trục xuất sang Hungary hoặc buộc tái định cư. Vào tháng 2 năm 1948, Praha rơi vào chính sách cộng sản của Klement Gottwald .

Trong mùa xuân Praha năm 1968 chính quyền cố gắng một cách hòa bình, thay thế chủ nghĩa xã hội độc tài hiện hành (nhiều người Séc cho là ” chủ nghĩa phát xít đỏ “) bằng một “chủ nghĩa xã hội với một khuôn mặt con người”. Nhưng việc này đã bị quân đội Khối Warsaw dùng bạo lực vũ khí đập tan.

1989 Praha là sân khấu cái gọi là cách mạng Nhung, lưu lại sự kết thúc của chính sách xã hội chủ nghĩa ở Tiệp Khắc, mà còn đẩy nhanh sự tan rã của nhà nước chung của người Séc và người Slovak. Hơn nữa, những sự kiện trong đại sứ quán Tây Đức tại Praha, nơi ẩn nấu cho những người tị nạn từ Đông Đức, viết lên lịch sử vẻ vang toàn Đức .

Phát triển dân số[sửa|sửa mã nguồn]

Khoảng 1,2 triệu người sống tại Hà Nội Thủ Đô Praha, chiếm hơn một phần mười của tổng dân số cả nước. Phần lớn, tuy nhiên, được phân bổ trong những Q. xa TT khác nhau và những khu dân cư mới ở vùng ngoại ô. Trung tâm thành phố lịch sử vẻ vang chỉ có khoảng chừng 40.000 dân cư .Tỷ lệ thất nghiệp trong nhiều năm qua vào lúc 3,43 % dân số của Praha, hoặc khoảng chừng 41.000 người thất nghiệp .

Chú thích

1. ^ chỉ Phố Cổ .
2. ^ a b Phố Cổ, Phố Mới, Phố Nhỏ và Hradschin .
3. ^ a b c với ngoại ô .

Các số lượng bên cạnh những năm khác nhau chỉ số dân ở Praha trong những vùng của thành phố trong thời hạn đó .

„ Thành phố vàng kim ” nhìn từ PulverturmLà một trong những thành phố truyền kiếp nhất và lớn nhất ở Trung Âu, trong đó phần nhiều không bị tàn phá bởi cuộc chiến tranh quốc tế II, Praha giờ đây là một điểm đến du lịch có tầm quan trọng rất lớn. Kể từ năm 1992 TT lịch sử vẻ vang của Praha được xem là một di sản quốc tế của UNESCO .

Lâu đài Praha với Nhà thờ chính tòa Thánh Vitus, Cầu Karl và Quảng trường Phố Cổ với nhà thời thánh Teyn, Ungelt, Tòa thị chính và đồng hồ đeo tay thiên văn Tòa thị chính là những điểm lôi cuốn nổi tiếng nhất. Lâu đài thời trung cổ thứ hai, Vysehrad với Thánh Phêrô và Giáo hội của Thánh Phaolô, một trong những cấu trúc được nói tới nhiều. Phố cổ đặc biệt quan trọng đặc trưng bởi những ngôi nhà cổ, thường có cả từ thời Romanesque và Gothic, tiêu biểu vượt trội với nhiều nhà thời thánh và những con đường hẹp. Tại Phố nhỏ và Phố Hradčany đa phần là những hoàng cung từ thời kỳ Phục hưng và Baroque. Ở đó trên hòn đảo Kampa có bức tường John Lennon. Không xa hai thành phố này là Tu viện Strahov. Trong Phố Do Thái Cổ Josefov nhiều hội đường và nghĩa trang của người Do Thái Cũ vẫn sống sót .Giữa thế kỷ 14, Phố mới được xây dựng với tòa thị sảnh mới ở Karlsplatz, nhiều nhà thời thánh và tu viện Gothic và Baroque, cũng như trung tâm vui chơi quảng trường lớn nhất và đông đúc nhất ở Praha, Quảng trường Wenceslas, mà có những con đường shopping có mái vòm hào nhoáng làm quên đi nguồn gốc thời trung cổ của nó. Gần đó có nhà thời thánh Maria Schnee .Praha cũng nổi tiếng là có nhiều tòa nhà xây kiểu nghệ thuật và thẩm mỹ Nouveau. Tại Praha cả nghệ thuật và thẩm mỹ Lập thể ( Kubismus ) cũng tác động ảnh hưởng đến kiến ​ ​ trúc. Kiến trúc lập thể được xem là một điểm đặc biệt quan trọng của Praha. Một ví dụ quen thuộc là Nhà Đức mẹ đen của kiến ​ ​ trúc sư Josef Gočár. Các kiến ​ ​ trúc tân tiến được đại diện thay mặt bởi những tòa nhà điển hình nổi bật như Villa Müller phát họa bởi Adolf Loos, Nhà nhảy múa của Frank Gehry .

GDP đầu người của Praha hơn gấp đôi mức trung bình của Cộng hòa Séc, khoảng chừng 32.357 EUR năm 2002, đạt 153 % mức trung bình của Liên minh châu Âu. Praha là trụ sở tại châu Âu của nhiều công ty quốc tế .

Nhà chọc trời Praha

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

• Phương tiện liên quan tới Prague tại Wikimedia Commons