Trung tâm Gia sư Hà Nội xin chia sẻ tới các bạn phương pháp dạy học sinh lớp 7 viết văn biểu cảm. Một dạng trong phần tập làm văn ở chương trình Ngữ Văn 7.
Môn Ngữ văn ở bậc trung học cơ sở được chia làm ba phần : Văn học, Tiếng Việt, Tập làm văn, trong đó tập làm văn là phân môn được coi là khó nhất. Thực tế cho thấy kĩ năng vận dụng các phương pháp miêu tả trong văn bản, kĩ năng viết, thể hiện xúc cảm trong bài tập làm văn của nhiều học viên chưa cao. Vậy làm thế nào để để khắc phục thực trạng này ? Hãy tìm hiểu thêm bài viết sau để có câu vấn đáp nhé .
Giúp học viên nắm được khái niệm văn biểu cảm
Văn biểu cảm là văn bản viết ra nhằm mục đích diễn đạt tình cảm, cảm hứng, sự nhìn nhận của con người so với quốc tế xung quanh và khêu gợi lòng đồng cảm nơi người đọc. Thường thì những bài văn biểu cảm tập trung chuyên sâu miêu tả một tình cảm đa phần. Tình cảm ấy được thể hiện trực tiếp trải qua những tâm lý, những nỗi niềm, những xúc cảm trong lòng người .Thực tế cho thấy khi viết văn biểu cảm ( dù ở dạng thơ hay văn xuôi ), người ta vẫn thường hay phối hợp sử dụng những phương pháp khác như miêu tả, tự sự để thể hiện thái độ, tình cảm gián tiếp trải qua những đối tượng người tiêu dùng, những hình ảnh có ý nghĩa ẩn dụ. Tuy nhiên, khi vận dụng phương pháp miêu tả và tự sự vào văn biểu cảm thì cũng cần chú ý quan tâm : có tả thì cũng không tả một cách đơn cử, hoàn hảo ; có kể thì cũng không kể một cách cụ thể, rất đầy đủ, rõ ràng. Người viết văn biểu cảm chỉ chọn những đặc thù, những vấn đề, những thuộc tính nào đó có năng lực quyến rũ để bộc lộ tư tưởng, tình cảm của mình .
Về bố cục, bài văn biểu cảm cũng được tổ chức theo mạch cảm xúc của người viết. Do vậy, trình tự các ý, các phần trong văn biểu cảm thường được sắp xếp rất tự nhiên, không gò bó cứng nhắc.
Về thái độ, tình cảm, phải bảo vệ tính chân thực, trong sáng, rõ ràng, có nghĩa là không được giả dối, sáo rỗng. Có như vậy, văn biểu cảm mới đi vào lòng người .
Giúp học viên nắm được cách làm bài văn biểu cảm
Bước 1: Xác định yêu cầu của đề và tìm ý.
Phải địa thế căn cứ vào các từ ngữ và cấu trúc của đề bài để xác lập nội dung, tư tưởng, tình cảm mà văn bản sẽ viết cần phải hướng tới, từ đó đặt câu hỏi để tìm ý ( nội dung văn bản sẽ nói về điều gì ? Qua đó cần thể hiện thái độ, tình cảm gì ? ) .
Bước 2: Xây dựng bố cục (dàn bài).
Bố cục của văn biểu cảm cũng gồm có ba phần : Mở bài – Thân bài – kết bài. Tuy nhiên việc sắp xếp ý để tạo thành một bố cục tổng quan hoàn hảo nhờ vào vào mạch xúc cảm của người viết, không hề máy móc áp đặt một kiểu nào .Nhưng dù sao thì phần mở bài và kết bài thường là những câu văn nêu cảm nhận chung hoặc nâng lên thành tư tưởng, tình cảm khái quát .Các ý lớn nhỏ trong phần thân bài phải được sắp xếp hợp với diễn biến tâm ý của con người trước từng vấn đề, đối tượng người tiêu dùng .Mở bài : Có thể ra mắt sự vật, cảnh vật trong thời hạn và khoảng trống. Cảm xúc khởi đầu của mình .Thân bài : Qua miêu tả, tự sự mà biểu lộ xúc cảm, ý nghĩ một cách đơn cử, cụ thể, thâm thúy .Kết bài : kết đọng cảm hứng, ý nghĩ hoặc nâng lên bài học kinh nghiệm tư tưởng .
Bước 3: Hoàn thành văn bản.
Đây là bước quan trọng. Trên cơ sở là dàn bài đã thiết kế xây dựng, người viết tiến hành thành bài văn hoàn hảo. Cần chú ý quan tâm là trong quy trình diễn đạt phải biết phối hợp với các phương pháp miêu tả khác ( miêu tả, tự sự, nghị luận ) ; đồng thời phải biết sử dụng các giải pháp thẩm mỹ và nghệ thuật rực rỡ ( so sánh, nhân hoá, ẩn dụ, điệp ngữ, nói quá … ) .Câu văn có sự biến hoá linh động ( có câu trần thuật, câu cảm, câu nghi vấn, câu cầu khiến ; câu dài, câu ngắn ; có câu tỉnh lược, câu câu sống sót … ). Lời văn phải có cảm hứng với vốn từ ngữ giàu hình ảnh, giàu sức quyến rũ .
Bước 4: Kiểm tra lại bài
Ngoài việc kiểm tra cách diễn đạt, sửa lỗi cần phải kiểm tra lại xem văn bản đã toát lên tư tưởng, tình cảm chính chưa, hoặc đã tạo được sự xúc động cho người đọc chưa .Giúp học viên nắm được cách lập ý trong văn biểu cảmLiên hệ hiện tại với tương lai : Là hình thức dùng trí tưởng tượng để liên tưởng tới tương lai, mượn hình ảnh tương lai để khơi gợi xúc cảm về đối tượng người dùng biểu cảm trong hiện tại. Cách biểu cảm này tạo nên mối liên hệ và tương lai .Hồi tưởng quá khứ và tâm lý hiện tại : là hình thức liên tưởng tới những kí ức trong quá khứ, gợi sống dậy những kỉ niệm để từ đó tâm lý về hiện tại. Đây cũng là hình thức lấy quá khứ soi cho hiện tại khiến cho xúc cảm của con người trở nên sâu lắng hơn .Tưởng tượng trường hợp, hứa hẹn, mong ước : Là hình thức liên tưởng đa dạng và phong phú, từ những hình ảnh thực đang hiện hữu để đặt ra các trường hợp và gửi gắm vào đó những tâm lý và cảm hứng về đối tượng người tiêu dùng biểu cảm cũng như những tham vọng hy vọng .Quan sát, suy ngẫm : Là hình thức liên tưởng dựa trên sự quan sát những hình ảnh đang hiện hữu trước mắt để có những suy ngẫm về đối tượng người dùng biểu cảm. Cách lập ý thường tạo nên những xúc cảm chân thực, thâm thúy .
Giúp học viên đưa yếu tố miêu tả và tự sự trong văn biểu cảm :
Đối tượng biểu cảm trong một bài văn biểu cảm là cảnh vật, con người và vấn đề. Không có sự biểu cảm chung chung. Cái gì, vật gì, việc gì … làm ta xúc động ? Vì thế muốn bày tỏ tình cảm, muốn thể hiện cảm hứng người viết phải trải qua miêu tả và tự sự .Trong bài văn biểu cảm, tự sự và miêu tả chỉ là phương tiện đi lại, là yếu tố để qua đó, người viết gửi gắm xúc cảm và ý nghĩ. Cảm xúc, ý nghĩ là chất trữ tình của bài văn .
Giúp học viên nắm được cách biểu cảm về tác phẩm văn học :
Phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học ( bài văn, bài thơ ) là trình diễn những xúc cảm, tưởng tượng, liên tưởng, suy ngẫm của mình về nội dung và hình thức của tác phẩm đó .
Các bước làm một bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học :
Phần chuẩn bị:
Đọc bài văn, bài thơ …một vài lần, rút ra ấn tượng ban đầu. Đọc lần nữa để để phát hiện ra giọng điệu, chủ đề, những tư tưởng, tình cảm cao đẹp, ngôn ngữ nghệ thuật… mà tác giả đã diễn tả rất hay, gây cho mình nhiều ấn tượng.
Gạch chân, lưu lại các chi tiết cụ thể nghệ thuật và thẩm mỹ, các hình ảnh, các câu thơ, câu văn hay nhất mà mình yêu dấu nhất .Làm dàn bài, dựng đoạn .Viết bài và chỉnh sửa .
Bố cục bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học :
Phần mở đầu: Có thể giới thiệu một vài nét về tác phẩm; nêu lên ấn tượng sâu sắc nhất, khái quát nhất của mình khi đọc, khi xem tác phẩm ấy. Mở bài hay nhất được hai yêu cầu: Tính khái quát và tính định hướng.
Phần thân bài: lần lượt nêu lên những cảm nghĩ của riêng mình về những khía cạnh của tác phẩm. Không lan man dàn đều mà nên xoáy sâu vào các trọng tâm, trọng điểm. Phải đi từ “a” qua “b,c”…. nhớ liên kết đoạn.
Phần kết bài: Nêu lên cảm nghĩ chung, có thể đánh giá và liên hệ. Tránh dài dòng, trùng lặp và đơn điệu.
Tin tức – Tags: học sinh lớp 7, văn biểu cảm, viết văn
