Bài viết này chứa nhiều hình ảnh kinh dị hoặc gây sợ hãi, khó chịu cao độ.
Người đọc nên xem xét trước khi scroll-down ..
..
……………….OK, thích thì chiều .
Đừng trách .
Come here, little-spidey.
Nhèm nhèm nhèm nhèm.
Get HIGH…
… but not this HIGH !!!
and she blew out the candle…Ổn cả chứ ?
Nếu một trong những hình ảnh trên khiến bạn cảm thấy muốn tè ra quần, thì có nguy cơ là bạn đã mắc phải một hội chứng rối loạn ám ảnh nào đó. Nếu không thì, bài viết này có thể sẽ giúp bạn phát hiện ra nỗi sợ tiềm ẩn của mình đấy (☞ﾟヮﾟ)☞.
PHOBIA (Hội chứng sợ hãi hoặc rối loạn ám ảnh) là một dạng rối loạn tâm thần khá phổ biến. Hội chứng này là tổng hợp của sự sợ hãi kéo dài cộng với những mối lo âu thường trực có thể bị đẩy lên thành sự hoảng loạn cực độ. Người mắc phải rối loạn ám ảnh thường có những phản ứng tiêu cực đến mức bất hợp lý về mặt tâm lý lẫn hành vi khi phải tiếp cận một đối tượng hoặc rơi vào một hoàn cảnh cụ thể. Đôi khi tình trạng này tồi tệ đến nỗi, những phản ứng thái quá xuất hiện ngay cả khi họ chỉ mới hình dung, suy nghĩ hoặc nghe ai đó đề cập đến đối tượng, hoàn cảnh đó. Nỗi ám ảnh dai dẳng mà họ phải chịu đựng kinh khủng đến mức gần như hoàn toàn thao túng những hoạt động thường nhật của họ.
Ví dụ, Acrophobia – chứng sợ độ cao khiến nhiều người lo ngại việc lên cầu thang, hay thậm chí là việc đứng trên một chiếc ghế để thay bóng đèn. Họ luôn có cảm giác sợ té ngã, cảm thấy chới với, mất thăng bằng và thường cần phảicó một điểm tựa giúp họ bám víu khi ở những nơi cao hơn mặt đất .
Một số người hoàn toàn có thể nhầm lẫn giữa cảm xúc sợ hãi thường thì ( fear ) với hội chứng rối loạn ám ảnh. Nhưng thực ra chúng không trọn vẹn tương đương, và sợ hãi chỉ là một phần của hội chứng này .
Cảm giác sợ hãi, trên thực tế là một cơ chế phòng vệ bẩm sinh của con người. Nó thuộc về bản năng và thiên về mặt cảm xúc nhiều hơn. Đây là một phản ứng tự nhiên của não trước những mối đe dọa hữu hình đến từ môi trường xung quanh, nhằm báo động cho cơ thể thực hiện những hành động phòng vệ cần thiết. Khi đối mặt với nguy hiểm, hệ thần kinh giao cảm sẽ tiết ra adrenaline, làm tăng nhịp tim và lượng máu chảy vào các cơ bắp lớn. Đồng thời, lượng đường trong máu cũng tăng lên, phân phối cho tất cả chúng ta nhiều nguồn năng lượng hơn .Đây là một bước chuẩn bị sẵn sàng tối thiết yếu cả về sức khỏe thể chất lẫn niềm tin, bất kể lựa chọn tiếp theo của tất cả chúng ta làchơihaychuồn (fight or flight response). Có thể chứng minh và khẳng định rằng, sợ hãi là một cảm giác hoàn toàn bình thường, nếu không muốn nói là có tầm quan trọng rất lớn trong quá trình tiến hóa và sinh tồn của loài người.
Kiểm soát cảm giác sợ hãi là điều hoàn toàn có thể làm được, nhưng với chứng rối loạn ám ảnh thì đó lại là cả một vấn đề. Tuy nhiên, điểm mấu chốt để phân biệt “phobia” với “fear” lại nằm ở mức độ ảnh hưởng của nó đến tâm lý. Như đã nói, sợ hãi hoặc lo âu là một điều khá bình thường. Ở một mức độ hợp lý; những cảm giác này có khi lại là động lực giúp chúng ta hoàn thành tốt công việc hoặc tránh khỏi những sai lầm. Nhưng với rối loạn ám ảnh, tác động tiêu cực của nó có thể mạnh đến mức làm suy giảm các chức năng và khả năng vận động thể chất của con người, từ đó gây ra những trở ngại đáng kể đến sinh hoạt hằng ngày của họ. Một điểm khác biệt nữa là, cảm giác sợ hãi chỉ xuất hiện nhất thời như là một phản ứng ngay tại thời điểm mà chúng ta đối mặt với tác nhân có khả năng gây hại. Trong khi đó, người mắc chứng rối loạn ám ảnh lại luôn mang tâm lý bất ổn, lo âu và đề phòng. Họ sẽ luôn cố gắng hết mức để tránh né, trốn chạy các tác nhân hay hoàn cảnh gây sợ hãi. Đôi khi những biểu hiện thái quá khiến họ bị cho là mắc phải chứng hoang tưởng hoặc ảo giác. Cứ như họ đang phải chiến đấu với những kẻ thù vô hình – một cách tuyệt vọng. “Bình tĩnh nào anh bạn, hôm nay chỉ mới là thứ tư thôi, còn lâu mới đến thứ hai mà”.
…Cảm giác lạnh sống lưng khi có một chú nhện đang bò chầm chậm trên cánh tay, đơn thuần chỉ là bộc lộ của nỗi sợ. Nhưng bị ám ảnh đến mức không dám ra bước chân ra ngoài vào đêm hôm vì lo rằng “ chúng hoàn toàn có thể ẩn nấp ở bất kỳ đâu trong bóng tối ”, hoặc cảm xúc khó thở, tức ngực khi xem ảnh một con vật be bé với 8 cái chân lông lá, thì lại là những bộc lộ của Arachnophobia – hội chứng sợ nhện .
Một cách dễ hiểu, “ phobia ” là hình chiếu với tỉ lệ từ lớn đến cực lớn của “ fear ”, và thường thì là từ hình phẳng chuyển thành hình khối khoảng trống 3 chiều. “ Quá mức ”, “ cực đoan ” và “ không thiết yếu ” là những từ hay được dùng để diễn đạt cho hành vi tránh mặt, đề phòng của người mắc phải rối loạn ám ảnh trước những tác nhân của nỗi sợ, nhiều lúc là với những điều tưởng chừng rất là vô hại ; như mấy cái lỗ ví dụ điển hình .
I’ve got my eyes on you, dude.
Phân loại:
Có khoản 200 dạng rối loạn ám ảnh đã được ghi nhận, chúng được chia thành 3 nhóm chính, gồm có :
1) Rối loạn ám ảnh (có đối tượng) cụ thể
Là loại ám ảnh gây ra bởi một tác nhân xác định, ví dụ như nhện, rắn, độ cao, thang cuốn, thang máy, đường hầm, nước, đi máy bay hoặc máu.
Rối loạn ám ảnh đơn cử còn hoàn toàn có thể được chia thành 5 loại nhỏ là ( 1 ) ám ảnh bởi động vật hoang dã, ( 2 ) ám ảnh bởi môi trường tự nhiên tự nhiên ( sợ bão, sợ nước, sợ sấm chớp, sợ bóng tối … ), ( 3 ) ám ảnh bởi toàn cảnh ( sợ những khoảng trống kín hoặc eo hẹp, sợ một trường hợp đơn cử như tham gia giao thông vận tải công cộng, đến phòng khám hoặc phòng nha ), ( 4 ) Bị ám ảnh bởi máu ; việc tiêm, chích hoặc những thủ pháp y khoa khác và những dạng chấn thương, và ( 5 ) những nỗi ám ảnh khác chưa được phân nhóm như sợ mắc bệnh, sợ cái chết, sợ âm thanh lớn hoặc sợ những nhân vật hóa trang, điển hình như nỗi sợ chú hề – Coulrophobia .
2) Rối loạn ám ảnh xã hội
Loại ám ảnh này tương quan đến những lời nhận xét hoặc cảm nhận của những người xung quanh về bản thân người mắc ; hoặc là những trường hợp xã hội mà trong đó sự hiện hữu hoặc bộc lộ của cá thể dễ bị soi mói, chú ý theo dõi bởi nhiều người khác, ví dụ điển hình như nhà hàng ở nơi công cộng hoặc phát biểu trước đám đông. Người mắc rối loạn ám ảnh loại này thường thiếu tự tin và luôn lo ngại về việc ” tự làm nhục mình trước mặt người khác ” .
3) Agoraphobia
Bản thân từ này được dùng để chỉ nỗi sợ những khoản không gian rộng rãi, trống trải hoặc sợ phải rời khỏi nơi an toàn. Ở nghĩa rộng hơn, nó chỉ những rối loạn ám ảnh liên quan đến một nơi, một tình huống mà theo suy nghĩ của bản thân người mắc, họ sẽ khó có thể thoát ra khỏi đó, hoặc nếu ở đó thì sự giúp đỡ, hỗ trợ sẽ không xuất hiện kịp thời. Ví dụ cho các rối loạn thuộc nhóm này là nỗi ám ảnh khi phải ở những nơi đông đúc, hoặc ám ảnh về việc bị nhốt bên trong/bên ngoài ngôi nhà của mình. Phức tạp hơn so với các rối loạn ám ảnh cụ thể, nguyên nhân của những rối loạn nhóm này đến từ chính suy nghĩ chủ quan của người mắc, chứ không phải do một bối cảnh hay tình huống xác định nào.
Nguyên nhân:
Một sự kiện, một kinh nghiệm tồi tệ hoặc một chấn thương về mặt tâm lý xảy ra trong quá khứ – bất kể là lúc ấu thơ, thời niên thiếu hay kể cả trong những năm đầu của tiến trình trưởng thành ( mặc dầu năng lực tăng trưởng thành rối loạn ám ảnh khó xảy ra sau 30 tuổi, nhưng cũng không phải là không có ) -hoàn toàn có thể là nguyên do cho những rối loạn ám ảnh đơn cử. Việc bị nhện hay rắn cắn, suýt chết đuối hoặc tai nạn đáng tiếc xe cộ thuận tiện tăng trưởng thành nỗi ám ảnh lâu dài hơn ,đặc biệt là đối với trẻ em. Ở vào tiến trình từ 4 đến 8 tuổi, bọn nhóc luôn tò mò về mọi thứ, chúng háo hức tò mò quốc tế trong khi chưa có đủ nhận thức để đề phòng những mối nguy. Thế nên năng lực xảy ra một ” tai nạn đáng tiếc nhớ đời ” là rất cao, cộng với tâm ý vẫn còn non nớt, thì việc mắc phải rối loạn ám ảnh về sau này là điều khó tránh khỏi. Nhưng không chỉ qua tiếp xúc hoặc thưởng thức trực tiếp, việc hình thành nên rối loạn ám ảnh còn hoàn toàn có thể đến từ việctiếp nhận thông tin, thường gặp nhất là do có một thành viên trong mái ấm gia đình mắc phải rối loạn làm cho người khác cũng bị ” lây ” – nỗi ám ảnh là thứcó thể học được.
Các rối loạn ám ảnh xã hội và rối loạn thuộc nhóm Agoraphobia lại có nguyên nhân phức tạp và bí ẩn hơn nhiều; không ai chắc chắn chính xác tại sao chúng xuất hiện. Các nhà nghiên cứu cho rằng nguyên nhân có thể là do sự kết hợp của kinh nghiệm sống, cơ chế sinh học thần kinh và các yếu tố di truyền. Thậm chí, khởi phát của chúng còn có thể bắt nguồn từ những bản năng sinh tồn còn sót lại từ thời tiền sử. Không gian trống trải dễ khiến con người trở thành mục tiêu cho những con thú săn mồi to hơn, hoặc dễ gặp nguy hiểm từ mưa giông, bão tố. Những nơi chật chội tối tăm thì lại là chỗ ẩn náu ưa thích của nhện hoặc rắn rít. Thành viên bộ lạc Grab mà lớ ngớ đi vào một nơi toàn những người lạ mặt thuộc bộ lạc Vinasu hay MaLi thì rất có khả năng sẽ được tiếp đón long trọng bằng nồi tắm hơi hoàng gia có kèm rau củ. Và việc bị các thành viên trong chính bộ lạc của mình xa lánh, xua đuổi hay chối bỏ cũng đồng nghĩa với việc không có hang để về, không có sushi hoặc bít-tết tái để ăn.
Một số khu vực của não như vùng vỏ não trước trán (prefrontal cortex) hay hạch hạnh nhân (amygdala) nằm phía sau tuyến yên có chức năng lưu giữ và ghi nhớ các tình huống nguy hiểm. Khi một sự kiện, tình huống tương tự xảy ra trong tương lai, những khu vực này sẽ gợi lại ký ức đó, khiến cơ thể lập tức đưa ra phản ứng tự vệ. Tuy nhiên với một số người, những ký ức này dường như tự chúng được tái hiện lặp lại nhiều lần mà không phải do tác nhân kích thích bên ngoài. Việc gợi nhớ một cách bất hợp lý những trải nghiệm đáng sợ sẽ kích thích hạch hạnh nhân tiết ra các hóc-môn chơi hoặc chuồn, làm gia tăng sự căng thẳng và lo âu.
Yếu tố di truyền – gen cũng có thể tác động đến sự hình thành các rối loạn ám ảnh, mặc dù biểu hiện của nó chưa thực sự rõ ràng và còn gây nhiều tranh cãi. So sánh giữa 2 đứa trẻ trong cùng một gia đình, dễ thấy chúng có đến 50% sự tương đồng về thông tin di truyền trong bộ gen (trừ trường hợp sinh đôi là 100%), nhưng sau khi bị té ngã, một đứa thì lại trở nên sợ leo; trong khi đứa kia vẫn cứ tiếp tục trèo. Từ quan sát trên, người ta đưa ra những tranh luận về nguyên nhân do yếu tố tự nhiên hay do nuôi dưỡng
(Nature vs. Nurture); nhưng câu trả lời đúng nhiều khả năng lại là “cả hai”. Thế nhưng lại có một trường hợp khá lạ, đến từ cháu gái của tiến sĩ Fredric Neumen, Giám đốc Trung tâm điều trị rối loạn lo âu và ám ảnh tại White Plains, New York. Lúc đó cô bé chỉ mới khoản 5 tháng tuổi, đang được mẹ (con gái tiến sĩ Neumen) bế vào căn phòng lúc nhỏ của cô. Trong số những đồ chơi cũ thời thơ ấu, có một con nhện nhồi bông nhỏ được treo trên rèm cửa sổ. Và khi nhìn thấy nó, đứa bé đã rùng mình – nó sợ. Điều này thực sự rất vô lý, bởi vì cả gia đình ông không có bất kỳ ai sợ nhện. Con rể ông – bố của đứa bé thì lại càng không; anh ta là một giáo viên dạy môn Sinh vật. Lúc mới gặp con gái ông, anh ta đang nuôi một con rồng Komodo trong bồn tắm, một con trăn Boa trong chuồng đặt ở phòng khách, cùng với vô số những con vật “đáng yêu” khác, gồm cả lũ ếch mắt lồi với khuôn mặt dữ dằn.
Một số yếu tố khác như độ tuổi, tình trạng tài chính, địa vị xã hội và giới tính dường như chỉ là những yếu tố nguy cơ đối với một số loại ám ảnh nhất định. Phụ nữ có nhiều khả năng mắc phải các rối loạn ám ảnh liên quan đến động vật. Trẻ em hoặc người có tình trạng kinh tế xã hội thấp sẽ dễ mắc phải các ám ảnh xã hội hơn. Nam giới lại chiếm đa số những người có vẫn đề với nha sĩ và bác sĩ. Và về mặt bằng chung, phái đẹp dường như có tỉ lệ mắc phải rối loạn ám ảnh cao hơn.
Triệu chứng:
Đa số những rối loạn ám ảnh đều có tặng thêm kèm theo những triệu chứng không mấy thoải mái và dễ chịu. Tùy vào mức độ, chúng hoàn toàn có thể là :- Tim đậm nhanh, loạn nhịp ;- Khó hoặc ngộp thở, tức ngực hoặc đau thắt vùng ngực ;- Miệng khô khốc, nói nhanh, lắp bắp hoặc bị á khẩu, đơ lưỡi ;- Đau bụng, buồn nôn, huyết áp tăng cao ;- Rùng mình hoặc run ;- Chóng mặt hoặc choáng váng ;- Túa mồ hôi ;- Cảm giác hoảng sợ .
Điều trị:
Tình trạng rối loạn ám ảnh hoàn toàn có thể được khắc phục bằng việc vận dụng những kỹ thuật điều trị, thuốc, hoặc phối hợp cả hai .
Liệu pháp hành vi nhận thức
Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT – Cognitive Behavioural Therapy) là phương pháp điều trị phổ biến nhất đối với rối loạn ám ảnh. CBT hoàn toàn có thể được vận dụng khác nhau cho từng trường hợp, nhờ vào vào mức nghiêm trọng và độ phức tạp của rối loạn. Phương pháp nàytương quan đến việc tiếp xúc ( exposure ) với nguồn gốc của nỗi sợ hãi trong một môi trường tự nhiên được trấn áp, được gọi làkhử nhạy có hệ thống (systematic desensitization). Liệu pháp này cũng tập trung chuyên sâu vào việc xác lập và vô hiệu những tư tưởng xô lệch, niềm tin không bình thường và phản ứng xấu đi của người bệnh ; từ đó tái cấu trúc lại nhận thức, làm giảm đi khuynh hướng lẩn tránh hay trốn chạycủa họ.
Trong quy trình khử nhạy, bệnh nhân sẽ được tiếp xúc một cách bảo đảm an toàn và có trấn áp với đối tượng người tiêu dùng hoặc trường hợp gây sợ hãi. Mức độ của những cuộc chạm trán được tăng dần từng chút một, thứ nhất là trong trí tưởng tượng và sau đó là ngoài thực tiễn. Thông qua kinh nghiệm tay nghề lặp đi lặp lại về việc phải đương đầu với sự sợ hãi, người bệnh mở màn nhận ra rằng những tâm lý lo âu và phản ứng thái quá của mình là điều bất hài hòa và hợp lý và không thiết yếu, từ đó họ sẽ từ từ sẽ trấn áp và vượt qua được nỗi ám ảnh. Liệu pháp CBT lúc bấy giờ thậm chí còn còn sử dụng cả công nghệ tiên tiến trong thực tiễn ảo để đưa người bệnh vào một cuộc phiêu lưu chân thực, gay cấn và hoảng sợ từ đầu chí cuối. ( ác vãi ( ╯ ° □ ° ) ╯ ︵ ┻ ━ ┻ )Một liệu pháp mới được vận dụng gần đây là MBCT – Minfulness-based Cognitive Therapy ( tạm dịch : Liệu pháp Chánh niệm / Lưu tâm ), là sự phối hợp giữa những kỹ thuật phương Tây đã biết với chiêu thức tập trung chuyên sâu ý thức của phương Đông. Liệu pháp này đã được vận dụng khá thành công xuất sắc trong việc điều trị trầm cảm hồi quy ( trầm cảm ở mức độ nặng và có xu thế tái phát ). Cúng tựa như như Thiền, MBCT chú trọng vào việc đưa tâm lý bệnh nhân tới một sự tập trung chuyên sâu cao độ vào thực tại, giúp họ tránh khỏi những phân tâm, xê dịch do những tâm lý xấu đi mang lại .Liệu pháp thôi miên cũng tỏ ra rất hiệu suất cao trong điều trị những rối loạn ám ảnh đơn cử mà không cần phải vận dụng thêm kỹ thuật khử nhạy hay bất kỳ kỹ thuật nào khác. Các giải pháp thư giãn giải trí thả lỏng và làm giảm căng thẳng mệt mỏi khác như hít thở sâu, những bài tập giãn cơ hoặc trò chuyện cũng thường được vận dụng bổ trợ trong suốt quy trình điều trị .
Bonus – Một số rối loạn ám ảnh kỳ lạ:
– Kinemortophobia – sợ zombie .- Sanguivoriphobia – sợ ma cà rồng .- Teratophobia – sợ quái vật .( 3 loại rối loạn ám ảnh trên đang có khunh hướng ngày càng tăng, theo đà tăng trưởng của những bộ phim điện ảnh và game show điện tử lấy chủ đề này ) .- Pediophobia – sợ búp bê .
Hà lố…- Nyctophobia – sợ bóng tối .- Aichmophobia – sợ vật sắc bén .- Clinophobia – sợ đi ngủ ( hoàn toàn có thể nguyên do là do sợ gặp ác mộng hoặc sợ … tè dầm ) .- Selenophobia – sợ trăng tròn .- Sitophobia – sợ việc ăn và những loại thức ăn .( Có thể được gây ra bởi một thưởng thức xấu về việc nhà hàng siêu thị như ăn phải thức ăn bị hỏng và bị ngộ độc thực phẩm, sợ không trấn áp được cân nặng hoặc cảm xúc thèm ăn. Một nguyên do khác là sợ rằng những loại vi trùng gây bệnh hoàn toàn có thể lẩn trốn trong thực phẩm. Những người này thường mắc thêm chứng sợ vi trùng – bacillophobia hoặc chứng sợ những thứ có size nhỏ – microphobia )- Thalassophobia – sợ biển cả .
(Con người luôn sợ hãi những gì mà họ không hiểu rõ. Sự rộng lớn và bí ẩn của đại dương với những câu chuyện về thủy quái, các sinh vật biển to lớn luôn là nỗi ám ảnh trong suốt chiều dài lịch sử nhân loại. Chết đuối, tai nạn tàu thuyền hoặc những cơn bão, sóng thần, xoáy nước… cũng có thể là nguyên nhân của rối loạn này)
Chớp chớp.Tới đây thôi, mình mắc chứng sợ viết dài ( 〜 ￣ △ ￣ ) 〜 .Méo .—————
Dịch và tổng hợp từ:
Ảnh: từ Internet.
