Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (160.75 KB, 6 trang )
Phiếu bé ngoan
Khen cũng là một phương pháp dạy học. Chúng ta nói nhiều đến đổi
mới phương pháp dạy học nhưng đơn giản nhất là lời khen nhiều khi lại ít
người để tâm.
Xét cho cùng thì đây cũng là khoa học đánh giá. Điểm nghiêng về
định lượng, còn khen hoặc phê bình thiên về định tính. Trong khi đó, với cấp
học dưới, khoa học đánh giá lại nghiêng về định tính hơn định lượng. Do
đó, lời khen tiếng chê đặc biệt có ý nghĩa đối với học sinh tiểu học và
THCS.Phát phiếu bé ngoan là một hình thức biểu dương, là vật chất hóa lời
khen của cô sau một ngày sinh hoạt trên lớp.
Tuy nhiên, hiện nay ở nhiều trường, tình trạng phát phiếu bé ngoan
một cách dễ dãi, thiếu chọn lọc và cân nhắc đang diễn ra phổ biến.
Một chuyên gia giáo dục (GD) ở nhóm Cánh Buồm kể, tan lớp, một
bà mẹ hỏi: Con hôm nay không được phiếu bé ngoan à? Thế là cháu vội
chạy vào xin cô một chiếc rồi chạy ra dúi vào tay mẹ. Cô giáo hồn nhiên
cười rạng rỡ vì vừa có một cử chỉ ban phát làm vui lòng… phụ huynh.
Vẫn biết, lứa tuổi mầm non thì nên khen nhiều hơn chê, nhưng khen
có chừng mực thì học sinh mới cảm thấy trân trọng lời khen và phần thưởng
bé ngoan.
Chỉ khi nào học sinh thấy quý tấm phiếu bé ngoan, các em mới hiểu
rõ vì sao cô khen mình.
Và chỉ khi ấy, các em mới nhớ và lặp lại những thao tác (mà cô đã
nhận xét là tốt) trong buổi học hôm sau.
Lúc đó, tấm phiếu bé ngoan mới thực sự phát huy giá trị. Hay nói
cách khác, khi đó, tấm phiếu bé ngoan mới làm tròn chức năng nhiệm vụ của
mình.
Tôi đã nhiều lần dự giờ ở một số lớp tiểu học thì thấy cô giáo hơi
phung phí lời khen. Sai đúng gì khen tuốt. Nhiều em ngồi xuống mặt còn
ngơ ngác không biết cô khen như thế thì mình trả lời đúng hay sai.
Cách khen học trò là một kỹ năng đòi hỏi cha mẹ cũng như GV phải
am hiểu tâm lý lứa tuổi cũng như phương pháp sư phạm.
Dân gian có câu “của cho không bằng cách cho”. Lời khen tương tự
như vậy. Khen bằng cái gì (tức là phần thưởng vật chất) không quan trọng
bằng cách khen như thế nào.
Hiện nay, lời khen có phần đơn điệu và nhàm chán. Ở trên lớp,
GV hầu như lặp đi lặp lại câu: Cảm ơn em. Em đã trả lời đúng; em có tinh
thần xung phong nhưng câu trả lời chưa đúng; em làm rất tốt, cả lớp cho
một tràng pháo tay
Cách khen như thế không sai nhưng xem ra nó vẫn chưa phát huy tối
đa tác dụng của lời khen.
TS Nguyễn Thành Nam ở nhóm Cánh Buồm tâm sự:
Cách khen như thế nào để học sinh biết rằng, GV và phụ huynh quan
tâm tới cả quá trình thực hiện công việc, chứ không hẳn chỉ vì kết quả cuối
cùng.
Chẳng hạn như thấy một học sinh mầm non xếp được căn nhà thật
cao, thay vì khen, “con giỏi quá”, GV hay phụ huynh có thể ngạc nhiên, reo
lên: Con làm thế nào mà xếp được cái cột cao như thế này?
Đấy cũng là một lời khen. Khen như thế các cháu sẽ phấn khởi hơn.
Và quan trọng là, các cháu biết người lớn đã bày tỏ sự quan tâm tới quá trình
thực hiện công việc của mình. Khi đó, mọi thao tác để thực hiện công việc,
dù đơn giản hay phức tạp, một lần nữa lại được tái hiện, giúp trẻ hiểu bài sâu
hơn.
Đây cũng là cơ hội để xem xét khả năng thuyết minh của trẻ, đồng
thời hướng dẫn các em mở rộng phương án giải quyết vấn đề, rèn tư duy
mềm dẻo, linh hoạt và sáng tạo.
Không chỉ cách khen, thái độ khi khen hoặc chê học sinh cũng vô
cùng quan trọng. Bằng trực giác, học sinh, dù ở mầm non, dễ dàng phát
hiện ra những lời khen hời hợt, chiếu lệ.
Dạy học sinh lứa tuổi mầm non, tiểu học rất khó. Cái khó không hẳn
nội dung bài học mà ở cách dạy.
Dạy học sinh không chỉ ở trường mà còn ở nhà. Phụ huynh đôi khi
cũng không hiểu hết phương pháp dạy con.
Chẳng hạn cháu chơi ngoan một mình thì bố mẹ mải mê làm việc
khác. Đến khi quấy khóc thì vồ vập chạy lại cưng nựng. Lúc cháu nín lại bỏ
đi tiếp tục với công việc của mình. Làm thế, khác nào khuyến khích cháu
không ngoan. Vô tình phụ huynh đã giúp con hình thành phản xạ có điều
kiện về sự ngoan và hư. Nghĩa là chỉ quấy khóc mới nhận được sự quan tâm
của bố mẹ.
Có bà mẹ muốn con ăn no, bèn bảo, ăn nốt miếng này không, mai mẹ
cho đi lớp?! Nói như thế, vô hình trung, chính mẹ cũng ngầm coi việc đến
trường như một hình phạt.
Trẻ nuốt nốt miếng cơm đồng thời “nuốt” vào trong lòng ý tứ của
người mẹ, rằng: Đến trường là một cái gì đó khổ sở. Cháu bé đã ăn, nhưng
từ nay trở đi, trong suy nghĩ của nó, đi học không còn là niềm vui nữa.
GS Hồ Ngọc Đại có lần nói: Dạy trẻ con khó lắm! Đừng căn cứ vào
quy định tốt nghiệp trung cấp sư phạm là dạy được mà đánh giá thấp vai trò
người thầy ở tiểu học. Cho tới hôm nay, khi GD đã hoàn thành một số mục
tiêu phổ cập, lượng học sinh tiểu học đã giảm đáng kể, có lẽ chuẩn đào tạo
và chương trình đào tạo GV tiểu học cũng nên xem lại.
Tôi đã nhiều lần dự giờ ở một số ít lớp tiểu học thì thấy cô giáo hơiphung phí lời khen. Sai đúng gì khen tuốt. Nhiều em ngồi xuống mặt cònngơ ngác không biết cô khen như thế thì mình vấn đáp đúng hay sai. Cách khen học trò là một kiến thức và kỹ năng yên cầu cha mẹ cũng như GV phảiam hiểu tâm ý lứa tuổi cũng như phương pháp sư phạm. Dân gian có câu “ của cho không bằng cách cho ”. Lời khen tương tựnhư vậy. Khen bằng cái gì ( tức là phần thưởng vật chất ) không quan trọngbằng cách khen như thế nào. Hiện nay, lời khen có phần đơn điệu và nhàm chán. Ở trên lớp, GV phần nhiều lặp đi lặp lại câu : Cảm ơn em. Em đã vấn đáp đúng ; em có tinhthần xung phong nhưng câu vấn đáp chưa đúng ; em làm rất tốt, cả lớp chomột tràng pháo tayCách khen như vậy không sai nhưng xem ra nó vẫn chưa phát huy tốiđa tính năng của lời khen. TS Nguyễn Thành Nam ở nhóm Cánh Buồm tâm sự : Cách khen như thế nào để học viên biết rằng, GV và cha mẹ quantâm tới cả quy trình triển khai việc làm, chứ không hẳn chỉ vì hiệu quả cuốicùng. Chẳng hạn như thấy một học viên mần nin thiếu nhi xếp được căn nhà thậtcao, thay vì khen, “ con giỏi quá ”, GV hay cha mẹ hoàn toàn có thể quá bất ngờ, reolên : Con làm thế nào mà xếp được cái cột cao như thế này ? Đấy cũng là một lời khen. Khen như vậy các cháu sẽ phấn khởi hơn. Và quan trọng là, các cháu biết người lớn đã bày tỏ sự chăm sóc tới quá trìnhthực hiện việc làm của mình. Khi đó, mọi thao tác để triển khai việc làm, dù đơn thuần hay phức tạp, một lần nữa lại được tái hiện, giúp trẻ hiểu bài sâuhơn. Đây cũng là thời cơ để xem xét năng lực thuyết minh của trẻ, đồngthời hướng dẫn các em lan rộng ra giải pháp xử lý yếu tố, rèn tư duymềm dẻo, linh động và phát minh sáng tạo. Không chỉ cách khen, thái độ khi khen hoặc chê học viên cũng vôcùng quan trọng. Bằng trực giác, học viên, dù ở mần nin thiếu nhi, thuận tiện pháthiện ra những lời khen hời hợt, chiếu lệ. Dạy học sinh lứa tuổi mần nin thiếu nhi, tiểu học rất khó. Cái khó không hẳnnội dung bài học kinh nghiệm mà ở cách dạy. Dạy học sinh không riêng gì ở trường mà còn ở nhà. Phụ huynh đôi khicũng không hiểu hết giải pháp dạy con. Chẳng hạn cháu chơi ngoan một mình thì cha mẹ mải mê làm việckhác. Đến khi quấy khóc thì vồ vập chạy lại cưng nựng. Lúc cháu nín lại bỏđi liên tục với việc làm của mình. Làm thế, khác nào khuyến khích cháukhông ngoan. Vô tình phụ huynh đã giúp con hình thành phản xạ có điềukiện về sự ngoan và hư. Nghĩa là chỉ quấy khóc mới nhận được sự quan tâmcủa cha mẹ. Có bà mẹ muốn con ăn no, bèn bảo, ăn nốt miếng này không, mai mẹcho đi lớp ? ! Nói như vậy, vô hình trung, chính mẹ cũng ngầm coi việc đếntrường như một hình phạt. Trẻ nuốt nốt miếng cơm đồng thời “ nuốt ” vào trong lòng ý tứ củangười mẹ, rằng : Đến trường là một cái gì đó khổ sở. Cháu bé đã ăn, nhưngtừ nay trở đi, trong tâm lý của nó, đi học không còn là niềm vui nữa. GS Hồ Ngọc Đại có lần nói : Dạy trẻ con khó lắm ! Đừng địa thế căn cứ vàoquy định tốt nghiệp tầm trung sư phạm là dạy được mà nhìn nhận thấp vai tròngười thầy ở tiểu học. Cho tới ngày hôm nay, khi GD đã triển khai xong 1 số ít mụctiêu phổ cập, lượng học viên tiểu học đã giảm đáng kể, có lẽ rằng chuẩn đào tạovà chương trình huấn luyện và đào tạo GV tiểu học cũng nên xem lại .
