Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là “Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa”, theo Điều 2, Hiến pháp 2013. Đây là sự kết hợp của hai kiểu Nhà nước: Nhà nước xã hội chủ nghĩa và Nhà nước pháp quyền.
Nhà nước mang thực chất giai cấp, là tổ chức triển khai để thực thi quyền lực tối cao chính trị của giai cấp thống trị. Cho đến nay đã có những kiểu Nhà nước chủ nô, Nhà nước phong kiến, Nhà nước tư sản, Nhà nước xã hội chủ nghĩa .
Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là kiểu Nhà nước xã hội chủ nghĩa, thể hiện ở:
- Nhà nước do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo. Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo Nhà nước Việt Nam thông qua quyết định các chủ trương, đường lối và thông qua việc đưa đảng viên của mình vào nắm giữ các chức danh quan trọng của Nhà nước. Điều 4 của Hiến pháp Việt Nam 2013 khẳng định vai trò lãnh đạo tuyệt đối của Đảng lên Nhà nước và xã hội.
Cũng là Nhà nước pháp quyền, nên Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam mang các bản chất chung của Nhà nước pháp quyền, đó là:
- Các cơ quan Nhà nước được thiết kế, hoạt động trên cơ sở pháp luật. Bản thân Nhà nước đặt mình trong khuôn khổ pháp luật. Hiến pháp Việt Nam năm 2013 có quy định rõ địa vị pháp lý, chức năng, thẩm quyền của các cơ quan Nhà nước bao gồm Quốc hội (chương V Hiến pháp, Luật Tổ chức Quốc hội Việt Nam), Chủ tịch nước (chương VI Hiến pháp), Chính phủ (chương VII Hiến pháp, Luật Tổ chức Chính phủ), Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân (chương VIII Hiến pháp, Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân), Chính quyền địa phương (chương IX Hiến pháp, Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân),Hội đồng bầu cử quốc gia và kiểm toán nhà nước. Đối với các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan trực thuộc Chính phủ, ban quản lý các khu kinh tế, thì có các Nghị định của Chính phủ quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của họ.
Các thực chất khác của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là :
- Dân chủ tập trung
- Không có sự phân chia giữa 3 ngành lập pháp, hành pháp, và tư pháp, mà là sự thống nhất, phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền này.
- Là Nhà nước đơn nhất và tập quyền: Ở Việt Nam chỉ có một Hiến pháp chung. Các địa phương không có quyền lập hiến và lập pháp mà ban hành các VBQPPL theo luật định.
Ngoài ra, theo Hiến pháp, Nhà nước Việt Nam còn có thực chất sau :
- “Nhà nước của dân, do dân và vì dân”.
Chức năng đối nội[sửa|sửa mã nguồn]
- Chức năng kinh tế
- Chức năng chính trị
- Chức năng xã hội
Chức năng đối ngoại[sửa|sửa mã nguồn]
- Chức năng bảo vệ đất nước
- Chức năng quan hệ với các nước khác
Tổ chức Nhà nước TW[sửa|sửa mã nguồn]
Nhà nước Việt Nam là mạng lưới hệ thống có 4 cơ quan. Đó là
Dưới đây là Sơ đồ tổ chức triển khai của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm năm nay :
Quốc hội Việt Nam theo quy mô đơn viện và là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất. Quốc hội Việt Nam có 3 trách nhiệm chính :
- Lập hiến, Lập pháp
- Quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước
- Giám sát tối cao hoạt động của Nhà nước
Thành phần nhân sự của cơ quan này là những đại biểu, do cử tri Việt Nam bầu ra theo nguyên tắc đại trà phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín. Các đại biểu được bầu chịu nghĩa vụ và trách nhiệm trước cử tri bầu ra mình và trước cử tri cả nước, có nhiệm kỳ 5 năm. Hiện nay, Quốc hội có 499 đại biểu .Đứng đầu Quốc hội Việt Nam là quản trị Quốc hội do những đại biểu bầu ra. Hiện nay là ông Vương Đình Huệ .
nhà nước Việt Nam là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực thi quyền hành pháp, là cơ quan chấp hành của QH. nhà nước chịu sự giám sát của Quốc hội và quản trị nước. nhà nước phải chấp hành :
- Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội
- Pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội
- Lệnh, quyết định của Chủ tịch nước
nhà nước Việt Nam được xây dựng trong kỳ họp thứ nhất của Quốc hội mỗi khóa và có nhiệm kỳ là 5 năm .Đứng đầu nhà nước Việt Nam là Thủ tướng nhà nước. Thủ tướng nhà nước do quản trị nước đề cử và Quốc hội phê chuẩn. Các Phó thủ tướng do Thủ tướng chỉ định. Các thành viên nhà nước do quản trị nước chỉ định theo yêu cầu của Thủ tướng và được Quốc hội phê chuẩn. Hiện nay, thủ tướng là ông Phạm Minh Chính .
Tòa án nhân dân tối cao[sửa|sửa mã nguồn]
Tòa án nhân dân tối cao Việt Nam là cơ quan xét xử nhà nước cao nhất và có những trách nhiệm và quyền hạn sau :
- Hướng dẫn các Tòa án áp dụng thống nhất pháp luật, tổng kết kinh nghiệm xét xử của các Tòa án
- Giám đốc việc xét xử của các Tòa án các cấp; giám đốc việc xét xử của Tòa án đặc biệt và các Tòa án khác, trừ trường hợp có quy định khác khi thành lập các Tòa án đó
- Trình Quốc hội dự án luật và trình Ủy ban thường vụ Quốc hội dự án pháp lệnh theo quy định của pháp luật
Đứng đầu Tòa án nhân dân tối cao là Chánh án Tòa án nhân dân tối cao. Chánh án Tòa án nhân dân tối cao do Chủ tịch nước đề cử và Quốc hội phê chuẩn. Hiện nay,Chánh án Tòa án nhân dân tối cao là ông Nguyễn Hòa Bình.
Viện kiểm sát nhân dân tối cao[sửa|sửa mã nguồn]
Viện kiểm sát nhân dân tối cao là cơ quan kiểm sát và công tố nhà nước cao nhất .Viện kiểm sát có thẩm quyền công tố và kiểm sát hoạt động giải trí tư pháp :
- Thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
- Bảo vệ Hiến pháp và pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, góp phần bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất.
Đứng đầu Viện kiểm sát nhân dân tối cao là Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao do quản trị nước chỉ định theo Hiến pháp .
quản trị nước[sửa|sửa mã nguồn]
quản trị nước là nguyên thủ vương quốc của Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, là người đứng đầu Nhà nước Việt Nam và thống lĩnh lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam .quản trị nước do Quốc hội bầu ra trong số đại biểu Quốc hội với nhiệm kỳ 5 năm. quản trị nước có những quyền hạn như sau :
- Công bố Hiến pháp, luật, pháp lệnh; đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét lại pháp lệnh trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày pháp lệnh được thông qua; nếu pháp lệnh đó được Ủy ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết tán thành mà Chủ tịch nước không nhất trí thì Chủ tịch nước trình Quốc hội quyết định tại kỳ họp gần nhất.
- Đề nghị Quốc hội bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Phó Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ.
- Quyết định bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Thủ tướng, Bộ trưởng và các thành viên khác của Chính phủ.
- Quyết định bổ nhiệm, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao; bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao, Thẩm phán các Tòa án khác, Phó Viện trưởng, Kiểm sát viên Viện kiểm sát Nhân dân tối cao.
- Quyết định đặc xá.
- Quyết định các chính sách đối nội và đối ngoại của Chính phủ.
- Có quyền triệu tập, tham dự và đồng thời là chủ tọa các phiên họp của Chính phủ.
- Có quyền triệu tập các tướng lĩnh trong lực lượng vũ trang nhân dân để thảo luận, nghe báo cáo các vấn đề về quốc phòng, an ninh.
- Có quyền bác bỏ các văn bản của Thủ tướng Chính phủ và các thành viên Chính phủ trái với Hiến pháp và pháp luật.
- Quyết định tặng thưởng huân chương, huy chương, các giải thưởng nhà nước, danh hiệu vinh dự nhà nước.
- Quyết định cho nhập quốc tịch, thôi quốc tịch, trở lại quốc tịch hoặc tước quốc tịch Việt Nam.
- Tổng Tư lệnh lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam, giữ chức Chủ tịch Hội đồng quốc phòng và An ninh, quyết định phong, thăng, giáng, tước quân hàm cấp tướng, chuẩn đô đốc, phó đô đốc, đô đốc hải quân; bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Tổng tham mưu trưởng, Chủ nhiệm Tổng cục chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam; căn cứ vào nghị quyết của Quốc hội hoặc của Ủy ban Thường vụ Quốc hội công bố, bãi bỏ quyết định tuyên bố tình trạng chiến tranh; ra lệnh tổng động viên hoặc động viên cục bộ, công bố, bãi bỏ tình trạng khẩn cấp; trong trường hợp Ủy ban Thường vụ Quốc hội không thể họp được công bố, bãi bỏ tình trạng khẩn cấp trong cả nước hoặc ở từng địa phương
- Trưởng ban Ban chỉ đạo cải cách Tư pháp Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam; quyết định chủ trương, định hướng về cơ chế, chính sách, giải pháp thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ cải cách tư pháp. Yêu cầu các tỉnh ủy, thành ủy, đảng đoàn, ban cán sự đảng và đảng ủy trực thuộc Trung ương cung cấp thông tin, tham gia ý kiến đối với các văn bản về lĩnh vực tư pháp và báo cáo kết quả việc triển khai thực hiện Nghị quyết 49-NQ/TW của Bộ Chính trị và các nghị quyết, chỉ thị, quyết định, kết luận về lĩnh vực cải cách tư pháp của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư
- Tiếp nhận đại sứ đặc mệnh toàn quyền của nước ngoài; bổ nhiệm, miễn nhiệm, cử, triệu hồi đại sứ đặc mệnh toàn quyền của Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; phong hàm, cấp đại sứ; quyết định đàm phán, ký điều ước quốc tế nhân danh Nhà nước; trình Quốc hội phê chuẩn, quyết định gia nhập hoặc chấm dứt hiệu lực điều ước quốc tế quy định tại Khoản 14 Điều 70; quyết định phê chuẩn, gia nhập hoặc chấm dứt hiệu lực điều ước quốc tế khác nhân danh Nhà nước
Tổ chức Nhà nước tại địa phương[sửa|sửa mã nguồn]
Việt Nam theo chính sách đơn nhất, những chính quyền sở tại địa phương phụ thuộc vào vào chính quyền sở tại TW. Hiện nay có 3 cấp địa phương là cấp tỉnh ( tỉnh và thành phố thường trực TW ), cấp huyện ( thành phố thuộc tỉnh, thị xã, Q. và huyện ) và cấp xã ( xã, phường và thị xã ). Tại mỗi cấp có những cơ quan tương ứng là Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân .
Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực tại cấp tỉnh, huyện và xã. Đại biểu HĐND do cử tri khu vực đó bầu lên với nhiệm kỳ 5 năm .Đứng đầu HĐND là quản trị HĐND do những đại biểu bầu ra .
Ủy ban nhân dân là cơ quan hành chính tại cấp tỉnh, huyện và xã .Đứng đầu Ủy Ban Nhân Dân là quản trị Ủy Ban Nhân Dân do Hội đồng Nhân dân cấp đó bầu ra .
Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử tại cấp tỉnh và huyện .Đứng đầu tòa án nhân dân là Chánh án do Chánh án Tối cao chỉ định .
Viện kiểm sát nhân dân là cơ quan kiểm sát và công tố tại cấp tỉnh và huyện .
Đứng đầu Viện kiểm sát là Viện trưởng do Viện trưởng Viện Kiểm sát Tối cao bổ nhiệm.
Bộ máy Nhà nước Việt Nam lúc bấy giờ bộc lộ được sự hiệu suất cao tương đối trong công tác làm việc quản trị cũng như quản lý và vận hành quốc gia. Tuy nhiên, còn một số ít sống sót như : cồng kềnh, yếu kém và ngưng trệ ở tại 1 số ít địa phương cũng như những cơ quan bộ. [ 1 ] [ 2 ] [ 3 ] [ 4 ] [ 5 ] [ 6 ] [ 7 ]Bên cạnh đó, cỗ máy hành chính có quá nhiều ban bệ, thứ trưởng, vụ trưởng, nhiều cấp phó. [ 8 ] Theo lao lý, mỗi bộ chỉ được có tối đa 4 thứ trưởng, nhưng những Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương đều có lúc có tới 10 thứ trưởng. [ 9 ]
- Giáo trình Đại cương Nhà nước và Pháp luật, TA VAN THIEN, Nhà xuất bản Thống kê, Hà Nội, tháng 4/2008.
- Giáo trình Pháp luật Đại cương,TA VAN THIEN, Nhà xuất bản Thống kê, Hà Nội, 2006.
- Hiến pháp Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013
