Khổ đau là một phần cơ bản của cuộc sống. Nhưng tất cả chúng ta mải quay cuồng với kiếp sống nhân sinh nên hiếm khi nhận ra. Bởi thế nên ta bị “ nó ” trói buộc, hành hạ suốt một đời mà chẳng tự biết. Từ lúc chào đời cho đến lúc lìa bỏ trần gian, ta liên tục bị những cảm hứng như sướng khổ, buồn chán, đau đớn … chi phối .
Khổ đau là những trạng thái và cảm xúc tiêu cực dẫn đến những hành động tiêu cực. Và rõ ràng hầu hết chúng ta ai cũng đều đau khổ ở mức độ không ít thì nhiều. Điều ngộ nghĩnh là tất cả những thứ làm ta khổ đau đều được gây ra bởi sự vận hành rối loạn của một thứ duy nhất: Cái “Trí”, tức là cái suy nghĩ thông thường của ta. Chúng ta bị cái “trí” này điều khiển và hành hạ suốt cuộc đời mà không biết rằng: Cái “trí” này cũng giống như tay chân và ta hoàn toàn điều khiển được nó!
Khổ đau là gì
Tổng quan thì khổ đau gồm có toàn bộ những trạng thái xúc cảm nào đem đến phiền não. Theo đó thì đau khổ sẽ mang những ý nghĩa sau đây :
-
Tất cả những cảm xúc nào KHÔNG PHẢI là
niềm hạnh phúc, là tình yêu thương, là hoan hỉ. ( Thídụ như : Tức giận, ganh tỵ, buồn bã, sợ hãi, đauđớn, lo ngại, cay đắng ; Hoặc đau thương, tiếc thương ,thù oán, ghét bỏ, khinh bỉ, đơn độc, v.v. )
-
Tất cả những trạng thái nào KHÔNG PHẢI là anbình, vừa đủ, hài hoà. ( Thí dụ như : Bạo lực, cầnnơi người khác phân phối ; Hoặc sợ hãi ,hoảng sợ, hoảng sợ hoảng sợ, trốn chạy ; Hoặc thiếu thốn ,vô vọng, lo âu, trầm cảm, v.v. )
-
Tất cả hành vi nào KHÔNG xuất phát từ thânái, không bao dung hay không từ bi .( Thí dụ như sự kềm chế và áp đặt ,phán xét, phê bình ; Hoặc sự nhục mạ, tiến công, ngược đãi ,than phiền, cằn nhằn, hạ nhục v.v … )
Nguyên nhân thực sự gây rađau khổ
Sau đây là 1 số ít nguyên do mà tất cả chúng ta thường nói : Tôi đau khổ, tôi không niềm hạnh phúc là bởi :
- Tôi không có được những gì tôi muốn hay tôi cần .
- Có người làm điều không tốt so với tôi .
-
Có người không làm cho tôi những việc mà đúngra họ nên làm .
- Sự việc xảy ra không đúng như ý tôi muốn .
-
Tôi luôn sống trong sự sợ hãi canh cánh là sẽ phảimất một người hay một vật nào đó .
- Tôi thất bại trong mọi việc tôi làm .
- Cuộc sống không có ý nghĩa gì cả .
- Tình trạng sức khoẻ của tôi rất tồi tệ .
-
Tôi đã mất tổng thể người thân trong gia đình và toàn bộ mọi thứ .
-
Những người trong đời tôi chẳng ai giữ được mộttiêu chuẩn tối thiểu hay một khuôn phép nào tềchỉnh cả .
Dĩ nhiên những trường hợp trên đây làm ta đau khổ – nghe thì có vẻ rất hài hòa và hợp lý. Tuy nhiên, cũng có những người vẫn vui tươi, niềm hạnh phúc mặc dầu họ cũng đang ở trong nhiều trường hợp kể trên .
Khổ đau hay niềm hạnh phúc là bởi sự độc lạ của cái trí
Vậy cái độc lạ giữa họ và tất cả chúng ta là cái gì ? Câu vấn đáp : “ Cái trạng thái của cái trí ”. Một cái trí thì yên lặng và một cái trí thì nói liên tục, thường là những lời than phiền. Vậy thì có khi nào bạn chợt ý thức rằng biết đâu bạn KHÔNG PHẢI là cái trí của bạn chăng ? Khi bạn muốn yên bình và thanh tịnh, cái trí đó có chịu dừng sự cằn nhằn ồn ào của nó lại không ? Phải chăng hầu hết là nó phớt lờ đi ý muốn được yên tịnh của bạn ?
Lần sau, khi nào một trong những ý niệm nêu trên Open, bạn hãy thử tách rời mình ra khỏi cái trí và bảo nó : “ Yên lặng ! ” Hy vọng rằng nó sẽ nghe lời, chịu yên lặng hoặc nghĩ sang chuyện khác. Nếu nó chịu nghe lời, bạn hãy thử xem chừng bao lâu thì nó sẽ len lén trở lại yếu tố cũ. Dường như tất cả chúng ta không hề làm chủ được cái trí của mình. Nếu ai cũng điều khiển và tinh chỉnh được cái trí tuân theo mệnh lệnh của mình mọi lúc, mọi nơi. Vậy thì nó đã không còn nói liên miên những sáng tạo độc đáo tạo nên phiền não .
Nguồn gốc của khổ đau
Nguồn gốc của hầu hết mọi đau khổ, phiền não là chính từ sự hoạt động giải trí không thông thường của một cỗ máy quan trọng và đặc biệt quan trọng của con người : Đó là cái trí .
Hầu hết tất cả chúng ta không biết rằng : “ Cái trí ” cũng chỉ là một trong những bộ phận như tim, gan, mắt, mũi … v.v của con người. Nó không hề bị ngộ nhận là toàn thể cái ta được. Nghĩa là trí không phải là chính bản ngã của ta. Do vậy, ta không phải là những suy diễn hay những phản ứng của cái trí khi nó dữ thế chủ động đẩy tất cả chúng ta đến những cảm hứng buồn chán, đau đớn hay khó chịu .
Dựa vào hai nhận thức trên, tất cả chúng ta nhận ra được sự lầm lẫn khi đồng nhất cái “ ta ” với cái “ trí ” loạn động ; Hoặc khi đồng điệu “ ta ” là những cảm hứng phiền não : Buồn, giận, căm thù …. Sự lầm lẫn này hoàn toàn có thể dẫn ta đến những hành vi có tính cách hủy hoại như : Tự tử, giết người, nghiện ngập, trả thù. v.v.
Nguồn gốc của khổ đau là sự quản lý và vận hành không đúng mực củacái Trí
Vấn đề được đề cập tiên phong là tính thiếu đúng chuẩn của cái trí. Những cái gọi là “ kiến thức và kỹ năng ” của cái trí thường này quả thật “ không đúng mực ”. Dưới đây là ba thí dụ về những Tóm lại thiếu đúng chuẩn của nó :
Sự lầm lạc của cái trí gây nên khổ đau : Thí dụ thứ nhất
Khi mắt bạn nhìn thấy bạn gieo một hạt giống xuống đất. Một thời hạn ngắn sau, mắt lại thấy nơi đó mọc lên một cái cây. Cái trí Tóm lại là “ cây đó tôi trồng ” và thậm chí còn còn đi xa hơn : Nó quả quyết rằng “ cây đó của tôi ”. Nói trong thực tiễn thì mắt chỉ nhìn thấy hai việc : Một là tay bạn gieo hạt giống, hai là tại chỗ ấy có một cây mọc .
Chỉ thấy hai điều trên nhưng cái trí đã vội Kết luận rằng hiện tượng kỳ lạ thứ hai ( cây ) là hiệu quả của hiện tượng kỳ lạ thứ nhất ( gieo hạt giống ). Cái sai hoặc không đúng mực ở đây là : Mắt không hề nhìn thấy nhiều yếu tố khác nữa đã tạo nên cái cây kia như : Đất, nước, không khí, ánh nắng mặt trời, khoáng chất, phân bón v.v.
*
Nhưng nếu Tóm lại rằng : “ Cái hạt giống là do tôi gieo và rồi nhờ đất, nước, mặt trời v.v. mà cây mọc lên ”. Thì cái Kết luận của trí phàm này cũng vẫn không đúng mực. Tại sao ? Đó là do tại mắt “ thật sự ” chỉ “ thấy ” việc gieo hạt giống và thấy có cây mọc lên mà thôi, chứ có thấy gì khác đâu ! Cái trí lấy kỹ năng và kiến thức có sẵn từ “ kho trí nhớ ” ( đất, nước, ánh sáng, v.v … ) ráp chúng với những hiện tượng kỳ lạ thấy – biết ( gieo hạt và cây mọc lên ) rồi đưa ra một Kết luận. Tuy nhiên, nó đâu biết rằng cái cây đó hoàn toàn có thể là do một hạt giống khác ; Hoặc do một người khác trồng, hoặc do một ngàn lẻ một nguyên do khác thì sao ?
Do đó, khi mắt nhìn thấy “ A ” rồi thấy tiếp theo là “ B ” thì cũng chưa có gì chắc như đinh “ B ” là hiệu quả của “ A ”. Vì vậy, cái trí đúng chuẩn là cái trí chỉ thấy – biết “ A ” là “ A ” và “ B ” là “ B ”. Không tự động hóa suy luận hay Tóm lại thêm gì nữa .
Sự lầm lạc của cái trí gây nên khổ đau :Thí dụ thứ hai
Khi vị thầy thuốc “ chữa bệnh ” xong, bệnh nhân hết bệnh. Cái trí của vị thầy thuốc Kết luận : “ Tui chữa hết bệnh ”. Cái trí đó hoàn toàn có thể cũng không đúng mực. Vì biết đâu sau khi vị thầy thuốc “ chữa bệnh ” xong, rất hoàn toàn có thể là muôn ngàn thứ khác như : Thực phẩm, hơi thở điều hòa, ý thức đổi khác, tâm lý yên vui, duyên nghiệp đã dứt v.v … Hợp với cái “ chữa bệnh ” kia đã làm cho bệnh nhân hết bệnh .
Cái trí không hề nhận được những thông tin này. Giả như nó có nhận được đi nữa, nó vẫn tự động hóa Tóm lại theo những cái biết sẵn có của nó. Cũng như khi thầy thuốc chữa mà bệnh nhân chết hoặc không hết bệnh. Ta cũng không hề Kết luận là do thầy thuốc tồi quá hoặc Kết luận là thuốc dở quá .
Sự lầm lạc của cái trí gây nên khổ đau :Thí dụ thứ ba
Vợ chồng giao hợp, sau chín tháng sinh ra một “ con người ” nhỏ bé. Cái trí Tóm lại rằng : “ Con người đó tôi tạo nên, nó là con của tôi và nó thuộc về tôi ”. Trí Kết luận như thế mặc dầu nó không biết rằng hoàn toàn có thể còn có những nhân duyên nào ; Hoặc lực nào khác đã đưa cái “ sinh linh ” kia vào cuộc sống này ?
Trong ba thí dụ trên, mặc dầu cái trí có dùng những kiến thức và kỹ năng cất chứa sẵn để Tóm lại khác đi thì cũng vẫn không đúng mực. Vì cái trí luôn bị số lượng giới hạn trong cái “ biết ” của nó. Trong cái số lượng giới hạn quan sát, nó có thói quen diễn giải, lý luận. Nó đem những “ kỹ năng và kiến thức ” cũ lắp vào những khoảng trống của hiểu biết rồi Kết luận .
Khái niệm trên hoàn toàn có thể vận dụng cho cả hữu hình lẫn vô hình dung. Khi người có năng lực “ nhìn ” thấy một hình ảnh trong cõi vô hình dung. Hoặc “ nhìn thấy ” được tiền kiếp của một người rồi đi đến một Tóm lại nào đó. Mức độ đúng chuẩn vẫn còn tùy vào quy trình phân biệt và đi đến Tóm lại của trí lúc đó .
Làm sao để hết khổ đau
Câu vấn đáp vô cùng đơn thuần : Hãy để cái trí của bạn quản lý và vận hành một cách chân thực và đúng mực. Điều này có nghĩa là gì ? Một cái trí chân thực và đúng chuẩn chỉ nhận thông tin mà không hề thêm bớt. Nó trụ trong một Tĩnh Lặng không có phán xét hay suy diễn. Hoặc khi cần diễn giải, suy luận thì cái trí chân thực ấy nhận thức yếu tố trong Tĩnh Lặng ; Đồng thời biết rằng mình đang suy luận, diễn giải và cũng tự ý thức rằng cái Kết luận của mình hoàn toàn có thể là không đúng mực .
Tại sao tất cả chúng ta cần phải dùng cái trí “ chân thực ” trên đây ? Vì phiền não là do sự rơi lệch trong tiến trình nhận ra và suy diễn của trí phàm gây nên. Cứ mỗi lần ta cảm thấy đau khổ về việc gì, chỉ cần bình tâm, tự hỏi vài câu như sau là sẽ đồng cảm được sự khổ đau của mình ngay :
*
Điều ta đang than phiền có phải là do trí ta suy luận dựa trên ý niệm, kỹ năng và kiến thức cũ, định nghĩa về vai trò, nghĩa vụ và trách nhiệm, mối liên hệ mái ấm gia đình, xã hội không ? Ta có bị phiền não vì trí ta đang suy diễn không ? Khi tình nhân trễ hẹn, có phải trí ta tự đặt ra hằng bao nhiêu nguyên do, diễn giải lung tung rồi cảm thấy đau khổ chăng ? Khi ta nhìn thấy ông hàng xóm chở một người đàn bà lạ mặt trên xe, có phải trí của ta tự động hóa và nhanh gọn Kết luận về sự liên hệ của họ không ?
Nói tóm lại, cứ mỗi khi trí ta đi đến một “ Tóm lại ” nào, ta nên ý thức tiến trình nhận ra của nó. Tiến trình nào của cái trí được gọi là đúng chuẩn ? Đó là tiến trình được diễn ra trong sự Tĩnh Lặng trọn vẹn. Nó diễn ra mà không xét đoán, phê phán, đề xuất hoặc diễn giải. Nó chỉ là những quan sát và phân biệt trong yên bình .
( Nguyên nhân gây nên khổ đau là gì – Theo Tại và Hiện )
Tuệ Tâm 2021 .
5/5 – (1 bình chọn)
