Thứ Sáu 05/05/2017, 13 : 50 ( GMT + 7 )Trong suốt 16 năm qua, Phan Thanh Liêm cùng sân khấu múa rối thu nhỏ của mình đã màn biểu diễn …Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm sinh ra trong một mái ấm gia đình 7 đời màn biểu diễn múa rối nước ở thôn Trạch ( xã Nam Chấn, huyện Nam Trực, Tỉnh Nam Định ) – một trong những cái nôi của sân khấu rối nước truyền thống.
 |
| Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm có tình yêu đặc biệt với rối nước |
Ông nội của Thanh Liêm là Phan Văn Huyên – một nghệ nhân điêu khắc gỗ, tạc tượng, tạo hình rối nước. Cha anh – ông Phan Văn Ngải – là người truyền nghề cho nhiều diễn viên rối nước hiện nay, cũng là người đầu tiên tạo mô hình rối nước lưu động.
Nhà thủy đình của ông Phan Văn Ngải phong cách thiết kế tới nay được hầu hết các nhà hát, các phường rối nước sử dụng ( đã được cấp giấy ghi nhận bản quyền vào năm 1989 ). Chú tễu duy nhất được tọa lạc tại Bảo tàng Louvre ( Pháp ) cũng do ông Phan Văn Ngải tạo tác. Tuổi thơ lớn lên trong môi trường tự nhiên toàn con rối, lại được theo phường thẩm mỹ và nghệ thuật của cha đi màn biểu diễn, Phan Thanh Liêm sớm nhận ra những hạn chế của sân khấu rối nước truyền thống lịch sử. Từ việc trình diễn tại các ao đến những sân khấu quy mô là một bước tăng trưởng. Để đưa môn thẩm mỹ và nghệ thuật gắn liền với mặt nước đi lưu diễn khá tốn kém và mất nhiều công sức của con người. Những năm 1990, Phan Thanh Liêm khởi đầu mày mò phong cách thiết kế sân khấu rối nước thu nhỏ từ ý tưởng sáng tạo làm thế nào để nhiều người được tiếp cận với nghệ thuật và thẩm mỹ rối nước. Đến năm 2000, sân khấu rối nước mini “ made in Phan Thanh Liêm ” sinh ra và đến năm 2001 ra đời người theo dõi lần tiên phong. Sân khấu mini này vẫn giữ nguyên được những những yếu tố cơ bản của sân khấu rối nước truyền thống lịch sử, nhưng gọn nhẹ, cơ động hơn nhiều : hàng loạt thủy đình và bể nước chỉ rộng hơn 1 mét vuông, chứa khoảng chừng 2/3 mét khối nước, con rối cao nhất cũng chỉ 20 phân và chỉ cần 1 người màn biểu diễn.
Tất cả sân khấu, đạo cụ… có thể tháo lắp dễ dàng trong khoảng vài mươi phút và có thể xếp trong một chiếc hòm con để đèo gọn gàng trên xe máy. Với sân khấu rối nước thu nhỏ này, một mình Phan Thanh Liêm đảm đương mọi công đoạn, từ tạo hình con rối, lắp ráp, hậu đài, điều khiển con rối… Đặc biệt, việc tạo ra sân khấu nhỏ này, khán giả có thể xem múa rối nước ở bất cứ đâu thay vì phải đến nhà hát.
Trong suốt 16 năm qua, Phan Thanh Liêm cùng sân khấu múa rối thu nhỏ của mình đã trình diễn khắp Nước Ta cũng như nhiều nơi trên quốc tế. Anh được ví như là “ sứ giả của nghệ thuật và thẩm mỹ đồng quê Việt ” khi liên tục được mời tham các ngày hội văn hóa truyền thống lớn trên quốc tế ở Anh, Nước Hàn, Đất nước xinh đẹp Thái Lan, Trung Quốc, Malaysia, Canada, Italia, Ba Lan …
 |
| Anh Phan Thanh Liêm đang biểu diễn tại nhà |
Có thể nói, anh là nghệ sĩ múa rối hoạt động giải trí độc lập tiên phong và có lẽ rằng là duy nhất của Nước Ta đến thời gian này gặt hái nhiều thành công xuất sắc và có tiếng vang vượt ra cả biên giới.
Từ nhiều năm nay, nghệ sĩ Phan Thanh Liêm mở sân khấu rối nước mini ngay tại tầng 4 trong căn nhà của mình ở trong một ngõ nhỏ phố chợ Khâm Thiên, Hà Nội.
Tại đây, người theo dõi không chỉ được xem trình diễn múa rối nước mà còn được tò mò tận cùng nghệ thuật và thẩm mỹ rối nước Việt, từ cách làm con rối, cách điều khiển và tinh chỉnh con rối cho đến việc được thưởng thức cách hoạt động và sinh hoạt, làm nghệ thuật và thẩm mỹ của một nghệ sĩ múa rối nước thực thụ. Song song với việc liên tục khai thác, hồi sinh các trò rối nước dân gian truyền thống cuội nguồn của ông cha, Phan Thanh Liêm luôn trăn trở, tìm tòi và phát minh sáng tạo ra những trò rối nước mới phản ánh được những yếu tố của con người và đời sống thời điểm ngày hôm nay với mục tiêu là liên tục phát huy và tăng trưởng nghệ thuất múa rối nước truyền thống góp thêm phần vào việc thiết kế xây dựng nền văn hóa truyền thống Nước Ta tiên tiến và phát triển đậm đà truyền thống dân tộc bản địa. Anh đã cố gắng nỗ lực tìm tòi, thử nghiệm cho sinh ra một số ít tiết mục, chương trình múa rối nước đề tài tân tiến, như về văn hóa truyền thống giao thông vận tải, về yếu tố bảo vệ chủ quyền lãnh thổ biển hòn đảo, về bảo vệ thiên nhiên và môi trường sống … Hỏi Thanh Liêm về những mong ước trong nghề nghiệp, anh bảo chỉ mong được tương hỗ, tạo điều kiện kèm theo để bảo tồn nghệ thuật và thẩm mỹ rối nước. Thẳm sâu trong anh khi nào cũng lo thẩm mỹ và nghệ thuật truyền thống cuội nguồn này bị mai một.
