Những dòng người rời khỏi TP Hồ Chí Minh trong đại dịch khiến tất cả chúng ta phải tâm lý rất nhiều. Nhưng bật lên vẫn luôn là những câu hỏi về ly hương. Được gì, mất gì, chịu đựng gì và tại sao lại triền miên Open những cơn cớ ly hương ấy ?
Ly hương và lựa chọn
Công là một tài xế xe công nghệ tiên tiến đang bị kẹt lại ở khu chợ đầu mối Bình Điền ( TP Hồ Chí Minh ), một trong những nơi bị phong tỏa tiên phong của đợt dịch lần thứ tư. Quê anh ở một huyện biên giới ở Long An giáp Campuchia. Kể cả khi không có dịch, Công cũng không mấy khi về quê .
Tết vừa rồi, anh gửi hết 200 triệu tích cóp 10 năm về nhờ các anh chị ruột sửa lại cái nhà dột nát nhiều năm, để cha mẹ anh, đều đã mất, được thờ cúng cho tử tế. Để có chừng ấy tiền, Công chấp nhận sống trong một phòng trọ chưa đầy 10 mét vuông, ăn những bữa cơm 15-20 ngàn, và bỏ qua những thú vui tối thiểu. Ai cũng bảo Công dại dột.
Anh mưu sinh ở TP HCM đã hơn mười năm, nhưng vẫn là một gã ngố của đô thị phồn hoa : Công chưa từng đi xem phim, chưa từng ăn nhà hàng quán ăn, và có lẽ rằng cũng không dám nghĩ đến một mối quan hệ nào lâu dài hơn. Công mở màn đi làm từ 5 giờ sáng, và kết thúc một ngày gần nửa đêm. Anh đã đi qua hầu hết những con phố Hồ Chí Minh, nhưng trọn vẹn lạnh nhạt : đây không phải thành phố của anh .
Cái nhà mới xây lại ở quê, về cơ bản, không có tính thanh khoản : chẳng ai mua nó cả, nếu không phải người ở đây. Ném vào nó vài trăm triệu tích cóp ở thành phố suốt một quãng đường dài thanh xuân, Công có lẽ rằng chỉ muốn duy trì cảm xúc rằng mình có một mái nhà để về .
Nghĩa, tên ở nhà là Bắc Kinh, sống cùng ấp với Công, mới 15 tuổi. Tên em được đặt như vậy vì tham vọng của mẹ em là được tới … Trung Quốc, thăm thủ đô hà nội. Hè vừa qua, em xin nghỉ học luôn để tập trung chuyên sâu đi vác rơm kiếm tiền. Xong vụ, Bắc Kinh tất tưởi quẩy tư trang lên Hồ Chí Minh để đi làm cùng anh trai. Hai đồng đội ôm mộng nuôi mẹ và em trai, đứa nhỏ nhất mới một tuổi rưỡi. Chị Diễm là mẹ đơn thân, hiện cũng không có việc làm .
Vài tháng trước, chị giật mình … trúng số, hẳn một trăm triệu. Bắc Kinh bảo mẹ : “ Nhà mình giàu rồi ”. Em muốn mua một cái xe máy mới để đi vác rơm mỗi ngày. Nhưng sáng vừa lĩnh tiền, thì tối tiền đã bay hết. Hóa ra nhà có nợ từ lâu, biết trúng số, người ta đến đòi. Chỉ vàng vừa mua trong ngày hôm qua để dằn túi, ngày hôm nay đã phải bán nốt trả nợ. Của thiên trả địa. Thế là Bắc Kinh quyết đi TP HCM. Được vài tháng thì đợt dịch ập đến. Em và anh trai kẹt lại thành phố, mở màn những chuỗi ngày lay lắt, đi cũng chẳng được mà ở chẳng xong .
Trong đoàn người ùn ùn kéo về quê khi Hồ Chí Minh quyết định hành động lê dài lệnh giãn cách, có không ít những thân phận kiểu thế. Ở đô thị, hầu hết thời hạn của họ được sử dụng cho một cuộc đánh đổi : số tiền kiếm được sẽ dành cho quê nhà, hoặc cho cảm xúc quê nhà của họ. Đấy là niềm vui khan hiếm, và có vẻ như cũng là một phần mường tượng của họ về tương lai, với cái bụng đói và phòng trọ nóng giãy chật chột, khi COVID-19 bủa vây. Không cần phải giỏi tính lắm để nặn ra ngay hiệu quả của bài toán cuộc sống đô thị : không khi nào họ hoàn toàn có thể mua được nhà, hay sống tử tế được ở đây, với mức lương còm cõi và những gánh nặng phải xử lý .
Nhưng mặc kệ viễn cảnh vô vọng ấy, dòng người vẫn nối nhau ly hương. Vào tháng 12 năm ngoái, trong lễ công bố báo cáo giải trình kinh tế tài chính thường niên Đồng bằng sông Cửu Long 2020 do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam ( VCCI ) tổ chức triển khai, những nhà thống kê đã đưa ra một số lượng đau đớn : có 1,3 triệu người dân Đồng bằng sông Cửu Long đã di cư trong 10 năm qua, dân số tương tự với hơn một tỉnh trong vùng. Nếu không có gì mới, những chuyên viên dự báo rằng đến năm 2030, dân số đồng bằng sông Cửu Long sẽ xuống dưới 17 triệu người, tức là khoảng chừng một tỉnh nữa lại bỏ xứ mà đi .
Họ không còn lựa chọn nào khác. Công không có ruộng để hoàn toàn có thể yên tâm ở lại quê nhà, và kể cả có cả 1-2 mẫu ( 1 mẫu miền Tây = 1 ha ), thì thu nhập của anh qua hai vụ cũng chỉ khoảng chừng 20-30 triệu một năm. Bắc Kinh không hề chỉ đi vác rơm mà nuôi mẹ và em được. Những con người siêng năng này không có cách nào tìm được thời cơ lao động và kiếm sống tối thiểu ở quê nhà .
Sự nặng lòng với quê nhà giờ lại biến họ thành một phần không hề thiếu của động cơ tăng trưởng tại những đô thị : Trong nhóm vùng kinh tế tài chính trọng điểm phía Nam, TP Hồ Chí Minh hiện có hiệu suất lao động cao gấp 3 lần Bà Rịa – Vũng Tàu, 4 lần Tỉnh Bình Dương, 5 lần Đồng Nai, 7-8 lần Bình Phước, Tây Ninh, Long An và hơn 10 lần Tiền Giang, theo thống kê năm 2019. Và 8 tỉnh thành này, dù chỉ chiếm 9,2 % diện tích quy hoạnh, nhưng chiếm hơn 45 % GDP, 40 % kim ngạch xuất khẩu, 43 % thu ngân sách của cả nước .
Sự chênh lệch về chỉ số cạnh tranh đối đầu giữa những tỉnh thành, một bài toán vĩ mô chưa được xử lý, đã và đang làm phân mảnh những mái ấm gia đình, và để lại những vết thương trên ký ức tập thể. Trong một chuyến đi công tác làm việc Cà Mau vào năm ngoái, tôi gặp được một mái ấm gia đình bắt đầu có 10 người đã li biệt hết chỉ trong vài năm : con cháu phải đi Tỉnh Bình Dương làm công nhân vì nhiều vụ lúa – tôm trắng tay liên tục do hạn mặn, để lại bà mẹ 87 tuổi ở nhà với đứa cháu nhỏ nhất. Bà phần nhiều không hề nhớ nổi mặt những đứa con nữa, một phần vì già cả, một phần vì đã quá lâu chúng không về .
Tất nhiên, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể nhìn những điều này giống như một phần tất yếu của tăng trưởng dựa trên quy mô những đô thị và những khu công nghiệp : có đến 740 triệu người trên toàn thế giới vẫn đang đi lại như những con chim di cư như thế trên quốc gia của họ. Rằng chỉ số thời cơ của thành thị vẫn là một động lực mê hoặc với bất kể lao động đang tuổi sung sức nào .
Nhưng khi bệnh dịch tàn phá và biến những đô thị thành một tòa thành trống rỗng, và nhìn những đồng bào phải ngủ lăn lóc trên đường trong một cuộc tháo chạy tập thể, tất cả chúng ta thấy có điều gì đó không đúng ở đây. Làn sóng di cư này không hề dựa trên những lựa chọn, mà ngược lại. Những con người khốn khổ ấy đã đến những thành phố và giờ tất tả quay về, khi và chỉ khi họ không còn lựa chọn nào khác để bám vào .
Phạm An
Có thu không có nhập
Thu nhập là gì ? Thu nhập và tiền lương có giống nhau không ? Đó là những câu hỏi không dễ vấn đáp .
Mỗi mùa Hè, có một cuộc họp về tiền lương tối thiểu được tổ chức triển khai. Trong cuộc họp đó, Tổng Liên đoàn lao động Nước Ta – những người đại diện thay mặt cho giới công nhân – và đại diện thay mặt của giới doanh nghiệp sẽ bàn để định ra mức lương tối thiểu. Các cuộc họp thường chia “ phe ” rất rõ : Các doanh nghiệp sẽ tìm những vấn đề chứng minh và khẳng định rằng việc chưa tăng hoặc tăng ít lương sẽ giúp doanh nghiệp có thêm vốn góp vốn đầu tư, và qua đó tạo ra tăng trưởng tốt hơn. Phía bên kia, Tổng Liên đoàn sẽ lập luận dựa trên “ mức sống tối thiểu ”, tức là đời sống người công nhân, cần bao nhiêu để cung ứng vật giá, rồi đưa ra đề xuất kiến nghị của mình .
Nhưng trong những cuộc họp đó, thường khái niệm “ lương ” không có mấy sự phân biệt với “ thu nhập ”. Đó là một cách hiểu đại trà phổ thông, vì công nhân – đặc biệt quan trọng là công nhân những khu công nghiệp – thường chẳng có thời hạn đâu mà đi làm thêm giờ .
Có một số ít người không ý niệm như vậy. CEO của một trong những doanh nghiệp may mặc xuất khẩu lớn nhất nước nói với báo giới : “ Thu nhập là những gì người công nhân mang được về nhà ; chứ không phải là những gì ta trả cho họ ” .
“ Những gì mang được về nhà ” là một niềm đau đáu của hàng triệu lao động di cư tại Nước Ta. Họ xuất cư lên thành phố, tới những khu công nghiệp, và không hề có mong ước định cư tại đó ( đằng nào thì họ làm 3 đời cũng chẳng mua được nhà thành phố ). Họ chỉ muốn tiết kiệm ngân sách và chi phí cho một đời sống sau này ở quê nhà. Nhưng tại những khu công nghiệp, người công nhân hoàn toàn có thể sẽ phải chi hầu hết tiền lương cho … duy trì việc kiếm tiền lương. Một căn nhà trọ đầy rêu mốc hoàn toàn có thể sẽ lấy của họ 20 % lương. Họ sẽ cố dè sẻn trong nhà hàng siêu thị, hạn chế nhu yếu thăm khám sức khỏe thể chất, tất yếu không hề góp vốn đầu tư cho giáo dục. Cốt làm thế nào “ mang được về nhà nhiều nhất ” .
Nhưng chính do tiền lương tối thiểu vẫn đang được địa thế căn cứ trên “ mức sống tối thiểu ”, nghĩa là dựa trên chính cái việc ăn cơm rau và ở nhà trọ đó, nên họ cũng chẳng mang về được bao nhiêu .
Những đoàn người lũ lượt tìm đường về quê trong mùa đại dịch, trong túi nhiều người thậm chí còn không có nổi hai trăm nghìn đồng. Họ không hề trả dù là hai tháng tiền nhà trọ và tiền ăn ở thành phố, và ngay khi biến cố xảy ra, mất việc làm, rơi từ trạng thái “ duy trì đời sống tối thiểu ” vào trạng thái “ khốn cùng ” .
Để hỏi rằng “ thu nhập ” là gì, tiên phong phải nhìn vào nghĩa của từ này. Nó là một từ gốc Hán Việt, có hai phần, là “ thu ” và “ nhập ”. Chữ “ nhập ” có một nghĩa rất rõ ràng, là cộng tổng vào gia tài của một người – trong tiếng Hán nó là một hình chóp nhọn, tượng hình cho một mũi tên ( thứ sẽ xuyên vào bên-trong ). Trong tiếng Anh, từ này là “ income ”, cũng có hai cấu phần là “ in ” ( vào trong ) và “ come ” ( đến ), khá giống với chiết tự tiếng Hán .
Những người lao động di cư Việt Nam đang có thu, nhưng không có nhập. Không có tích lũy, họ dễ dàng rơi vào cảnh bần cùng ngay khi phần “thu” dừng lại. Và điều này không phải là một thực tế không thể cưỡng lại, mà thật ra là do cách chúng ta thiết kế cuộc sống của họ.
Khi một doanh nghiệp hoạt động giải trí, “ thuế thu nhập doanh nghiệp ” của nó sẽ được đánh dựa vào phần thu trừ đi phần ngân sách. Tức là xã hội trọn vẹn hiểu rằng “ thu nhập ” thực ra là phần người ta được cầm về, chứ không phải tổng thu. Tổng thu chẳng có ý nghĩa gì nếu phần nhiều đã được chi cho việc tạo ra lệch giá. Trong câu truyện của người công nhân, ta không hề đặt yếu tố như vậy : việc họ ăn cơm đùm nước lọ và ở trong những xóm trọ tồi tàn không được xem xét là “ chi phí sản xuất ” mà cứ như đó là cách họ tận thưởng đời sống vậy .
Có rất ít nỗ lực dành cho yếu tố nhà ở công nhân trong gần ba thập kỷ Open. Khi phong cách thiết kế một khu công nghiệp, ta tịch thu đất nông nghiệp và chỉ vẽ mặt phẳng những nhà máy sản xuất. Các xí nghiệp sản xuất là thứ Giao hàng cho tiềm năng tăng trưởng kinh tế tài chính, chứ còn công nhân ở đâu thì ở. Có tương đối ít khu công nghiệp có quy hoạch dành cho “ ký túc xá công nhân ” – thứ phổ cập tại những vương quốc đi trước và có nhiều bài học kinh nghiệm về lao động di cư như Trung Quốc .
Công nhân ở đâu thì ở, vì việc ăn ở của công nhân không được xem là hoạt động giải trí sản xuất kinh doanh thương mại. Nếu nhìn thị xã Dĩ An, Tỉnh Bình Dương từ trên cao, bạn sẽ chỉ nhìn thấy những nhà máy sản xuất và chi chít những mái tôn dài 30 mét. Đó là những khu trọ do hộ mái ấm gia đình tự kiến thiết xây dựng .
Chỉ cần đặt yếu tố ngược lại, là hoạt động giải trí ăn-ở của những người công nhân này cũng là hoạt động giải trí sản xuất kinh doanh thương mại, và tư duy về nó ngay từ lúc quy hoạch, ta hoàn toàn có thể cải tổ đời sống của họ rất nhiều. Họ sẽ “ nhập ” được nhiều hơn từ thứ họ “ thu ” từ sức lao động .
Vị CEO của công ty may xuất khẩu kia có một giải pháp khác. Ông chia nhỏ những nhà máy sản xuất của mình ra, thay vì mở những xí nghiệp sản xuất hàng chục nghìn công nhân ở TT tỉnh, ông mở những nhà máy sản xuất vài nghìn công nhân ở những huyện. Người công nhân ở gần nhà, sáng đi chiều về, không phải cơm hàng cháo chợ, và “ thu nhập là những gì mang được về nhà ” tăng lên rất nhiều .
Đó chỉ là một ý tưởng sáng tạo. Chúng ta hoàn toàn có thể có rất nhiều ý tưởng sáng tạo để cải tổ cuộc sống của những con người khốn cùng, mà rất nhiều trong số họ giờ đã vạ vật ở gầm cầu, ống cống, ngay khi xí nghiệp sản xuất phải ngừng hoạt động giải trí vì COVID. Miễn là ta phải khởi đầu nghĩ khác đi. Thu nhập là gì ?
Đức Hoàng
Thiếu quê hương, ta về đâu?
Trong những đêm diễn ship hàng đồng bào ở những khu cách ly COVID-19 tại TP Hồ Chí Minh, nghệ sỹ Trần Mạnh Tuấn thường lựa chọn hai ca khúc quen thuộc là “ Quê hương ” ( thơ Đỗ Trung Quân – nhạc Giáp Văn Thạch ) và “ Về Quê ” ( nhạc và lời Phó Đức Phương ). Một ý niệm đẹp của người nghệ sỹ nhưng vô tình lại trở thành một liên tưởng rất gần gũi với thực trạng lúc này. “ Quê hương nếu ai không nhớ, sẽ không lớn nổi thành người ” và “ Thiếu quê nhà, ta về đâu ”, hai câu kết đủ để thấy hết mọi cay đắng và mỉa mai của đời sống trong lúc dịch bệnh khốn cùng này .
Những dòng người đổ về quê vì không hề trụ lại nổi ở nơi phồn hoa đô hội vốn dĩ là điểm họ đến để kỳ vọng có một đời sống tốt hơn đã cho thấy một điều quá rõ ràng. Đó là năng lực cầm cự của họ không hề lê dài quá 2 tháng, nếu như không có một con đường mưu sinh đơn cử nào. Clip ghi lại hình ảnh 2 chị em định vượt chốt về quê ở miền Trung với chỉ 200 ngàn trong tay, sau khi đã tiêu 800 ngàn từ khoản vay 1 triệu cho việc xét nghiệm, chắc như đinh vẫn là clip nhiều người còn nhớ lâu dài hơn. Người CSGT đã làm đúng trong thực trạng đó, cả về luật cũng như về tình người. Không xử phạt nhưng không thỏa hiệp. Rút 500 ngàn tiền túi coi như tương hỗ được ngày nào hay ngày ấy với một mong mỏi duy nhất là những em hãy về nhà, cố gắng nỗ lực chịu đựng, khó khăn vất vả gì thì gọi anh, chứ đừng về quê, nguy khốn lắm .
Nhưng họ sẽ cầm cự được bao lâu với 500 ngàn hảo tâm ấy ? Và chắc như đinh, danh dự không được cho phép họ gọi điện cho người CSGT kia khi đã tiêu nhẵn 500 ngàn. Rồi họ có liên tục chặng hành trình dài về quê hay không khi mà năng lực cầm cự ở TP Hồ Chí Minh là không còn ?
Hàng xóm nhà tôi, ở cùng tầng nhà ở, có một bà chị chắc cỡ gần 60 cứ tối tối lại đi lại tập thể dục ở hiên chạy dọc chờ thang máy cỡ 1 tiếng đồng hồ đeo tay. Mấy năm trời sống ở đây, chưa khi nào tôi gặp chị. Tầng chỉ có 6 hộ và tôi đoán, chắc chị mới dọn về ở chưa lâu. Chỉ duy nhất có một điều tôi do dự, tại sao chị lại ở một mình trong một căn hộ cao cấp hai tầng ( duplex ) rộng hơn 200 mét vuông quá trống trải. Quả là một sự phí phạm vô ngần .
Kể từ đầu dịch, vợ tôi tham gia một nhóm phân phối rau giá rẻ cho những hộ dân cư ở khu căn hộ cao cấp mình ở và một vài nhà ở lân cận. Mỗi ngày cả tấn rau được nhập về. Và việc làm tiên phong cô ấy làm là tỉa đi những lá rau úa, héo, bầm dập để đóng gói rau đẹp giao cho xóm giềng. Những lá rau héo úa, bầm dập ấy bị đem bỏ đi vì thú thực cũng chẳng có ai dùng nổi .
Rồi một ngày, chị hàng xóm thể dục nọ lân la sang, lí nhí hỏi xin những đám rau bỏ đi ấy. Chúng tôi quá bất ngờ thực sự. Cuối cùng, chúng tôi mới biết chuyện. Chị không phải chủ nhà. Chị là người làm thuê. Quê ở miền Tây, quen biết mái ấm gia đình chủ hộ cũng đã lâu rồi nên họ tin cậy mời lên thành phố làm người giúp việc. Trước dịch nửa tháng, vợ chồng con cháu chủ hộ ra quốc tế và để cho chị trông nhà. Chị đói nên xin rau bỏ đi mà ăn. Cơ bản, những ngày nhà ở bị phong toả chị không cách nào hoàn toàn có thể đi mua thực phẩm được. Hơn nữa, chị lại “ mù công nghệ tiên tiến ” nên cũng chẳng biết đặt mua trực tuyến như thế nào. Tài khoản ngân hàng nhà nước là thứ lạ lẫm với chị. Cứ tưởng chủ nhà đi dăm bữa rồi về, ai dè họ né dịch luôn. Tiền cạn sạch, tủ lạnh trống trơn, chị bèn đi xin ăn đúng nghĩa trong cái vỏ ngoài thật sạch chẳng khác một chủ nhà. Thế là từ bữa đó, ngày nào nhà chúng tôi cũng gửi rau, thực phẩm không tính tiền sang cho chị. Trong lời cảm ơn, chúng tôi vẫn thấy có ngân ngấn nước ở đuôi mắt chị .
Rồi có thêm “ thằng đệ ” ( theo cách gọi của vợ tôi ) xuống phụ việc. Thằng bé khôi ngô, tuổi cỡ ngoài 20, vốn hay làm người chạy việc vặt cho một trung niên độc thân sống trên nhà tôi hai ba lầu gì đó. Dịch, chủ nó cũng nghỉ không có dự án Bất Động Sản nào thành ra nó cũng nằm nhà. Ngày ba bữa lo cơm nước cho chủ. Rảnh rỗi quá, nó xuống xin vợ tôi phụ việc đóng gói rau. Nó kể, không có việc thì chủ nó không trả lương, nuôi ăn ngày 3 bữa và có chỗ ở là được rồi. Nhưng nó vẫn cần tiền, để phòng thân và để gửi về quê. Được cái, chủ nó dễ tính nên cũng cho xuống nhà tôi làm thêm miễn sao phải bảo vệ được việc nhà cho chủ .
Bà chị kia, và “ thằng đệ ”, họ ít ra còn như mong muốn là có một chỗ nương thân không mất tiền trọ giữa thành phố đắt đỏ này. Họ không suôn sẻ gặp được người CSGT tốt bụng như hai chị em kể trên đã gặp, nhưng tối thiểu họ có đường cầm cự. Hai chị em kia thì sao ? Và còn ngàn vạn mảnh đời ly hương khốn khổ hơn họ thì sao ? Về đâu ngoài quê nhà giờ đây ? Nhưng không phải quê nhà nào cũng Open sẵn sàng chuẩn bị đón họ. Và hơn nữa, đường về không đơn thuần như đường rời quê ra đi .
Tôi cũng là thằng ly hương mà đi. 21 năm trước, ngay ở tháng tiên phong sống giữa TP Hồ Chí Minh này, tôi đã đói. Cái đói không đến từ thu nhập thấp mà đến từ thói tiêu xài hoang phí của chính mình. Sau vài đêm đói mờ mắt ấy, tôi tự xác lập cho mình một điều, và thành một thói quen. Đó chính là ý thức phòng thủ. Không khi nào để mình rơi vào thế không hề cầm cự, tối thiểu là trong vòng 1 năm .
Người ly hương khi nào cũng vì mục tiêu cơ bản nhất : tìm một thời cơ tốt hơn. Nhưng ít ai chú ý đến người ly hương có thêm điểm chung gì ? Đó chính là họ sợ quay đầu. Quay đầu quy cố hương chỉ có 2 thực trạng mà thôi. Một là khi viên mãn rồi, muốn về quê sống an nhàn. Và hai là thất bại ở nơi đất hứa nên buộc phải quay về. Họ sợ quay đầu ở thực trạng thứ hai. Miệng đời lắm gai. Về quê nghe dè bỉu thì không đi tiếp mới là sự lạ. Cái mặc định “ đã lên Thành Phố Hà Nội, đi Hồ Chí Minh là phải thắng ” nó ăn cố hữu vào đầu óc nhiều người rồi. Nên với ai thất bại, người ta khắc nghiệt lắm .
Chúng ta nói rất nhiều về công minh và tất cả chúng ta cũng hiểu rằng không ai hoàn toàn có thể bình đẳng với người khác một cách tổng lực cả. Năng lực, trình độ, thái độ khác nhau vốn dĩ đã không tạo ra sự bình đẳng rồi. Và tất cả chúng ta chú ý nhiều hơn đến bình đẳng trong thời cơ. Đây là điều đáng nói nhất về câu truyện những dòng người ly hương. Nếu thực sự, thời cơ ở những tỉnh thành khác bình đẳng như thời cơ ở hai ba đô thị lớn nhất cả nước, dòng người ly hương đã không nhiều đến thế .
Mỗi năm Thành Phố Hà Nội, TP Hồ Chí Minh đón bao nhiêu tân sinh viên ? Câu hỏi này đủ để tất cả chúng ta biết tại sao dân số thành phố cứ phình to đến thế. Sau 4-5 năm ĐH, bao nhiêu Phần Trăm sinh viên tốt nghiệp lựa chọn về lại quê nhà ? Thiểu số. Bởi vì ở đó không có thời cơ bình đẳng cho họ. Và mỗi năm, với một lực lượng tốt nghiệp mới mẻ và lạ mắt được bổ trợ, cạnh tranh đối đầu nơi thành thị càng khắc nghiệt hơn, sức cầm cự của con người cũng kém dần hơn .
Đấy là chúng ta còn chưa nói đến lực lượng ly hương đông đảo nhất là những lao động phổ thông? Ai cho họ cơ hội? Ai cho họ một “quê hương là chùm khế ngọt” đúng nghĩa đây?
Người phong phú ở thành thị lớn đổ xô về những tỉnh thành để góp vốn đầu tư bất động sản, trang trại, biệt thự nghỉ dưỡng nghỉ ngơi trong khi người nghèo ở chính những nơi được người giàu góp vốn đầu tư ấy lại bỏ tỉnh mà lên thành. Đất đai ở tỉnh được phân lô quy hoạch thì thời cơ để sống sót khó khăn vất vả nhất là làm nông của người nghèo cũng bị bó hẹp. Chúng ta đã tạo ra một xã hội bình đẳng thời cơ kiểu gì quái gở đến thế ? Có ai hoàn toàn có thể vấn đáp câu hỏi ấy không hay là tổng thể đều bị cái hào nhoáng, có vẻ như văn minh, có vẻ như thời thượng của đô thị hóa làm nhòa đi mọi nhận thức thâm thúy nhất ?
Rồi một ngày dịch bệnh cũng tan đi thôi. Lúc ấy, lại những dòng người ly hương đổ lên thành phố. Thành phố cần họ để tạo ra sức sống cho mình. Còn họ, họ sống thực sự ở đô thị hay mỏi mòn ở đô thị với sức cầm cự nhiều khi không quá 60 ngày ?
Hà Quang Minh
