Lao là bệnh truyền nhiễm thường do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra.[1] Bệnh chủ yếu tác động đến phổi nhưng cũng có thể đến những bộ phận khác của cơ thể.[1] Đa số trường hợp mắc lao không biểu hiện triệu chứng, gọi là lao tiềm ẩn.[1] Khoảng 10% ca lao tiềm ẩn tiến triển thành lao hoạt tính mà nếu không chữa trị sẽ khiến khoảng một nửa số bệnh nhân tử vong.[1] Triệu chứng điển hình của lao hoạt tính là ho dai dẳng kèm dịch nhầy chứa máu, sốt, đổ mồ hôi đêm, sụt cân.[1] Nếu các cơ quan khác bị nhiễm khuẩn thì triệu chứng sẽ đa dạng hơn.[4]
Lao lây truyền từ người sang người qua không khí khi người bệnh lao hoạt tính ho, khạc nhổ, nói, hay hắt hơi. [ 1 ] [ 5 ] Người mang lao tiềm ẩn không làm bệnh lây lan. [ 1 ] Lao hoạt tính thường xảy ra hơn ở người hút thuốc và mắc HIV / AIDS. [ 1 ] Cách thức chẩn đoán lao hoạt tính là X quang ngực, cấy dịch khung hình và khám nghiệm vi mô. [ 6 ] Xét nghiệm Mantoux hay xét nghiệm máu giúp chẩn đoán lao tiềm ẩn. [ 6 ]
Cách thức phòng bệnh bao gồm tầm soát đối với người nguy cơ cao, phát hiện và điều trị sớm, chủng ngừa bằng vắc-xin BCG (Bacillus Calmette-Guérin).[7][8][9] Người nguy cơ cao là người ở chung nhà, nơi làm việc, và tiếp xúc xã hội với bệnh nhân lao hoạt tính.[8] Chữa trị đòi hỏi sử dụng nhiều loại kháng sinh trong thời gian dài.[1] Tình trạng kháng kháng sinh đang ngày một trở nên đáng lo ngại với tỷ lệ lao đa kháng và lao siêu kháng tăng.[1]
Vào năm 2018 khoảng chừng một phần tư dân số quốc tế được cho là mắc lao tiềm ẩn. [ 3 ] Mỗi năm có thêm khoảng chừng 1 % dân số mắc bệnh. [ 10 ] Trong năm 2018 có hơn 10 triệu người bị lao hoạt tính trong đó 1,5 triệu người tử trận, [ 11 ] số lượng khiến lao là bệnh truyền nhiễm gây tử trận số 1. [ 12 ] Căn bệnh Open đa phần ở Khu vực Đông Nam Á ( 44 % ), châu Phi ( 24 % ), Tây Thái Bình Dương ( 18 % ) với hơn 50 % ca được chẩn đoán ở tám vương quốc là Ấn Độ ( 27 % ), Trung Quốc ( 9 % ), Indonesia ( 8 % ), Philippines ( 6 % ), Pakistan ( 6 % ), Nigeria ( 4 % ), và Bangladesh ( 4 % ). [ 12 ] Số ca mắc mới mỗi năm đã giảm kể từ năm 2000. [ 1 ] Khoảng 80 % dân số ở nhiều nước châu Á, châu Phi xét nghiệm tuberculin dương thế còn với người dân Hoa Kỳ chỉ là 5 – 10 %. [ 13 ] Bệnh lao đã có ở người từ thời cổ đại. [ 14 ]
Dấu hiệu và triệu chứng[sửa|sửa mã nguồn]
Bệnh lao hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng đến bất kỳ bộ phận nào của khung hình nhưng thông dụng nhất là phổi ( gọi là lao phổi ). [ 4 ] Lao ngoài phổi xảy ra khi bệnh tăng trưởng ở bên ngoài phổi, dù vậy hai dạng hoàn toàn có thể sống sót đồng thời. [ 4 ]Dấu hiệu và triệu chứng tổng quan gồm có sốt, ớn lạnh, đổ mồ hôi đêm, chán ăn, sụt cân, và căng thẳng mệt mỏi. [ 4 ] Ngoài ra còn hoàn toàn có thể Open ngón tay dùi trống rõ ràng. [ 15 ]
Nếu nhiễm khuẩn lao ở trạng thái hoạt động giải trí thì phổi là cơ quan hay bị ảnh hưởng tác động nhất ( khoảng chừng 90 % ca ). [ 14 ] [ 16 ] Triệu chứng gồm có đau ngực và ho ra đờm lê dài. [ 14 ] Khoảng 25 % bệnh nhân không bộc lộ triệu chứng. [ 14 ] Đôi khi người bệnh hoàn toàn có thể ho ra máu với lượng nhỏ và trong rất ít trường hợp xảy ra vỡ động mạch phổi hay phình mạch Rasmussen dẫn đến chảy máu ồ ạt. [ 4 ] [ 17 ] Lao hoàn toàn có thể trở thành bệnh mạn tính và gây sẹo khắp những thùy phổi trên. [ 4 ] Những thùy dưới ít bị ảnh hưởng tác động tiếp tục hơn. [ 4 ] Không rõ tại sao có sự độc lạ này, [ 13 ] hoàn toàn có thể do ở phần phổi trên dẫn khí tốt hơn [ 13 ] hoặc dẫn lưu bạch huyết kém hơn. [ 4 ]
Ở 15 – 20 % ca hoạt tính, nhiễm khuẩn lan ra ngoài phổi gây nên những dạng lao khác. [ 18 ] Chúng được gọi chung là ” lao ngoài phổi “. [ 19 ] Lao ngoài phổi xảy ra phổ cập hơn ở người có hệ miễn dịch suy yếu và trẻ nhỏ. Hơn 50% số ca nhiễm HIV Open thực trạng này. [ 19 ] Các khu vực nhiểm khuẩn ngoài phổi đáng quan tâm là màng phổi ( viêm màng phổi do lao ), hệ thần kinh TW ( viêm màng não do lao ), hệ bạch huyết ( lao hạch cổ ), hệ niệu sinh dục ( lao niệu sinh dục ), xương và khớp ( lao cột sống ). Lao kê là một dạng lao có tiềm năng lan rộng và nghiêm trọng hơn, [ 4 ] hiện chiếm khoảng chừng 10 % trường hợp lao ngoài phổi. [ 20 ]
Vi khuẩn lao[sửa|sửa mã nguồn]
M. tuberculosis trên ảnh hiển vi điện tử quéttrên ảnh hiển vi điện tử quét
Tác nhân chủ yếu gây bệnh lao là Mycobacterium tuberculosis, một trực khuẩn nhỏ không động, hiếu khí.[4] Việc sở hữu hàm lượng lipid cao lý giải cho nhiều đặc điểm lâm sàng độc nhất của chúng.[21] Chúng phân chia cứ 16 đến 20 tiếng một lần, tốc độ cực kỳ chậm so với những vi khuẩn khác thường phân chia trong chưa đến một tiếng.[22] Mycobacterium có một màng ngoài hai lớp lipid.[23] Nếu tiến hành nhuộm Gram thì M. tuberculosis hoặc “Gram dương” rất yếu hoặc không lưu giữ thuốc nhuộm do hàm lượng mycolic acid và lipid cao của thành tế bào.[24] M. tuberculosis có thể chống chịu các chất tẩy uế yếu và sống sót trong môi trường khô vài tuần. Ngoài tự nhiên, M. tuberculosis chỉ có thể sinh trưởng trong tế bào của sinh vật chủ nhưng chúng có thể được nuôi trong phòng thí nghiệm.[25]
Các nhà khoa học có thể nhận diện vi khuẩn lao dưới kính hiển vi nhờ tiến hành nhuộm các mẫu đờm dãi. Vì M. tuberculosis lưu lại những chất nhuộm nhất định kể cả sau khi được xử lý bằng dung dịch acid nên nó được xếp vào loại trực khuẩn kháng acid.[13][24] Kỹ thuật nhuộm kháng acid phổ biến nhất là nhuộm Ziehl–Neelsen[26] và nhuộm Kinyoun khiến trực khuẩn có màu đỏ sáng nổi bật trên nền xanh.[27] Nhuộm auramine-rhodamine[28] và soi hiển vi huỳnh quang[29] cũng được áp dụng.
Tổ hợp M. tuberculosis bao gồm bốn Mycobacterium gây lao khác: M. bovis, M. africanum, M. canetti, và M. microti.[30] M. africanum không phổ biến nhưng là tác nhân gây lao đáng kể ở những vùng châu Phi.[31][32] M. bovis từng là nguyên nhân phổ biến nhưng đã bị diệt trừ gần như hoàn toàn từ khi sữa thanh trùng xuất hiện và không còn là vấn đề ở các nước phát triển.[13][33] M. canetti hiếm thấy và dường như hạn chế ở Sừng châu Phi, dù vậy đã quan sát thấy một vài ca ở những người châu Phi di cư.[34][35] M. microti cũng không phổ biến và gần như chỉ thấy ở người bị suy giảm miễn dịch, dù vậy độ thịnh hành của nó có thể bị đánh giá thấp đáng kể.[36]
Còn những Mycobacterium gây bệnh khác được biết là M. leprae, M. avium, và M. kansasii. M. avium và M. kansasii thuộc nhóm Mycobacterium không điển hình. Loại này không gây lao hay phong mà gây những bệnh phổi khác tương tự lao.[37]
Khi người bệnh lao hoạt tính ho, hắt hơi, nói, hát, hay khạc nhổ, họ bắn ra những giọt aerosol có đường kính 0,5 đến 5,0 µm chứa mầm bệnh. Một lần hắt hơi hoàn toàn có thể bắn ra tới 40.000 giọt. [ 38 ] Chỉ một giọt cũng hoàn toàn có thể truyền bệnh bởi số lượng vi trùng cần để sinh bệnh là rất ít ( dưới 10 vi trùng ). [ 39 ]
Người tiếp xúc gần, thường xuyên, thời gian dài với người bị lao có nguy cơ nhiễm bệnh rất cao với tỷ lệ lây nhiễm ước tính 22%.[40] Một người mắc lao hoạt tính không chữa trị có thể lây cho 10 đến 15 người (hoặc hơn) trong một năm.[41] Sự lây nhiễm chỉ xảy ra từ người mắc lao hoạt tính, người mang lao tiềm ẩn không được xem là nguồn lây.[13] Xác suất lây truyền từ người này sang người khác phụ thuộc vào một số yếu tố bao gồm số giọt bắn mà người bệnh phát ra, độ thông thoáng của môi trường, thời gian tiếp xúc, độc lực của chủng M. tuberculosis, năng lực miễn dịch của người không bị bệnh, và những yếu tố khác.[42] Chuỗi lây truyền người sang người có thể ngăn chặn bằng biện pháp cách ly người bệnh lao hoạt tính và điều trị bằng thuốc kháng lao. Sau khoảng hai tuần điều trị hiệu quả thì nhìn chung đối tượng mang vi khuẩn không đề kháng không còn là nguồn lây.[40] Một người mới nhiễm lao thường phải sau ba đến bốn tuần mới có thể lây nhiễm cho người khác.[43]
Yếu tố rủi ro tiềm ẩn[sửa|sửa mã nguồn]
Bệnh hoạt tính[sửa|sửa mã nguồn]
Yếu tố rủi ro tiềm ẩn số 1 trên toàn thế giới là HIV, 13 % bệnh nhân lao nhiễm HIV. [ 44 ] Vấn đề này nghiêm trọng ở châu Phi hạ Sahara nơi có tỷ suất nhiễm HIV cao. [ 45 ] [ 46 ] 30 % người đồng nhiễm lao và HIV bệnh tăng trưởng thành thể hoạt tính, [ 15 ] trong khi tỷ suất này ở người không nhiễm HIV là 5 – 10 %. [ 15 ]Sử dụng những thuốc nhất định như corticosteroid và infliximab là một yếu tố rủi ro tiềm ẩn quan trọng khác, đặc biệt quan trọng ở những nước tăng trưởng. [ 14 ]Yếu tố rủi ro tiềm ẩn khác gồm có : nghiện rượu, [ 14 ] hút thuốc lá ( rủi ro tiềm ẩn tăng gấp đôi ), [ 47 ] tiểu đường ( rủi ro tiềm ẩn tăng gấp ba ), [ 48 ] bụi phổi silic ( rủi ro tiềm ẩn tăng gấp 30 lần ), [ 49 ] ô nhiễm không khí trong nhà, suy dinh dưỡng, nhỏ tuổi, [ 50 ] mới mắc lao gần đây, sử dụng ma túy, bệnh thận nặng, nhẹ cân, cấy ghép nội tạng, ung thư đầu cổ, [ 51 ] và nhạy cảm gen. [ 52 ]
Nguy cơ nhiễm khuẩn ngày càng tăng ở người hút thuốc lá và trẻ nhỏ. [ 50 ]
Viêm mào tinh hoàn do lao, nhuộm HE
Khoảng 90% người nhiễm M. tuberculosis không có triệu chứng hay gọi là mắc lao tiềm ẩn[53] và khả năng bệnh tiến triển đến dạng hoạt tính chỉ là 10% trong suốt cuộc đời.[54] Ở người nhiễm HIV nguy cơ xuất hiện lao hoạt tính tăng gần 10% một năm.[54] Nếu không được điều trị hiệu quả, tỷ lệ tử vong ở những ca hoạt tính lên tới 66%.[41]
Nhiễm khuẩn lao bắt đầu khi vi khuẩn đến túi khí phế nang của phổi, tại đó chúng xâm nhập và sinh sôi trong thể nội bào của đại thực bào phế nang.[13][55][56] Đại thực bào xác định vi khuẩn là ngoại xâm và cố gắng tiêu diệt chúng thông qua sự thực bào. Trong quá trình này, vi khuẩn bị đại thực bào bao bọc và nhốt tạm thời trong một túi có màng bao gọi là thể thực bào. Tiếp đó thể thực bào kết hợp với tiêu thể tạo ra thực bào-tiêu thể (hay nội tiêu thể). Trong nội tiêu thể, tế bào nỗ lực sử dụng những dạng oxy phản ứng và acid để giết vi khuẩn. Tuy nhiên, M. tuberculosis có một bao mycolic acid dày, sáp bảo vệ nó khỏi những độc chất mà tế bào sản sinh. M. tuberculosis có thể sinh sôi bên trong đại thực bào và cuối cùng tiêu diệt đại thực bào.
Vị trí nhiễm khuẩn đầu tiên ở phổi gọi là tụ điểm Ghon nhìn chung nằm ở phần trên của thùy dưới hoặc phần dưới của thùy trên.[13] Lao phổi còn có thể xảy ra do nhiễm trùng từ dòng máu tại vị trí được gọi là tụ điểm Simon thường thấy ở đỉnh phổi.[57] Thông qua đường máu vi khuẩn còn có thể lan đến những địa điểm xa hơn như hạch ngoại vi, thận, não, và xương.[13][58] Căn bệnh có thể tác động đến mọi bộ phận của cơ thể, dù vậy nó hiếm khi ảnh hưởng đến tim, cơ xương, tụy, hay giáp.[59]
Lao được xếp vào nhóm những bệnh viêm u hạt. Đại thực bào, tế bào dạng biểu mô, tế bào T, tế bào B, và nguyên bào sợi tập hợp hình thành nên u hạt với bạch huyết bào bao quanh đại thực bào bị nhiễm. Khi những đại thực bào khác tiến công đại thực bào bị nhiễm, chúng hợp nhất thành một tế bào đa nhân khổng lồ trong khoang phế nang. U hạt hoàn toàn có thể ngăn vi trùng phát tán và tạo thiên nhiên và môi trường cục bộ cho những tế bào của hệ miễn dịch tương tác. [ 61 ] Tuy nhiên, chứng cứ gần đây hơn gợi ý vi trùng tận dụng u hạt để tránh né bị hệ miễn dịch của vật chủ hủy hoại. Đại thực bào và tế bào tua trong u hạt không hề trình diện kháng nguyên đến bạch huyết bào nên phản ứng miễn dịch bị ngưng trệ. [ 62 ] Vi khuẩn bên trong u hạt hoàn toàn có thể trở nên bất hoạt dẫn đến nhiễm khuẩn tiềm ẩn. Một đặc thù khác của u hạt là hoại tử tăng trưởng ở tâm của nốt lao. Nhìn bằng mắt thường nó trông như phô mai trắng mềm và được gọi là hoại tử phô mai. [ 61 ]Nếu vi trùng lao xâm nhập dòng máu từ một vùng mô bị nhiễm khuẩn thì chúng hoàn toàn có thể lan ra khắp khung hình và tạo ra nhiều tụ điểm nhiễm khuẩn có dạng nốt trắng nhỏ ở mô. [ 63 ] Dạng lao nghiêm trọng này được gọi là lao kê phổ cập nhất ở trẻ nhỏ và người nhiễm HIV. [ 64 ] Tỷ lệ tử trận so với lao dạng lan tỏa này là cao kể cả có chữa trị ( khoảng chừng 30 % ). [ 20 ] [ 65 ]Ở nhiều người thực trạng nhiễm khuẩn lúc nặng lên lúc thuyên giảm. Hoại tử và sự hủy hoại mô thường được cân đối bởi chữa lành và xơ hóa. [ 61 ] Thế chỗ mô bị ảnh hưởng tác động là sẹo và những khoang chứa đầy vật chất hoại tử phô mai. Trong thời hạn bệnh phát tác ( lao hoạt tính ), một số ít khoang này nhập vào đường khí và vật chất hoàn toàn có thể được ho ra. Vật chất chứa vi trùng sống nên hoàn toàn có thể làm lây bệnh. Chữa trị bằng kháng sinh tương thích giúp diệt vi trùng tạo điều kiện kèm theo cho sự hồi sinh diễn ra. Khi ấy những vùng bị tác động ảnh hưởng ở đầu cuối sẽ được mô sẹo sửa chữa thay thế. [ 61 ]
Các nỗ lực ngăn ngừa và trấn áp bệnh lao hầu hết dựa trên việc tiêm phòng cho trẻ sơ sinh cũng như phát hiện và điều trị bệnh nhân lao hoạt tính. [ 14 ] Tổ chức Y tế Thế giới ( WHO ) đã đã đạt được những thành công xuất sắc nhất định trong việc cải tổ phác đồ điều trị cũng như làm giảm số ca bệnh. [ 14 ]
Tính đến năm 2011, chỉ có một vắc-xin phòng lao duy nhất là Bacillus Calmette-Guérin ( BCG ). [ 66 ] Ở trẻ nhỏ, vắc xin này làm giảm 20 % rủi ro tiềm ẩn nhiễm bệnh và gần 60 % rủi ro tiềm ẩn lao tiềm ẩn tiến triển thành lao hoạt tính. [ 67 ]BCG là vắc-xin được sử dụng thoáng đãng nhất trên quốc tế ; 90 % tổng thể trẻ nhỏ đã được tiêm vắc-xin này. [ 14 ] Khả năng miễn dịch mà vắc-xin mang lại giảm đi sau khoảng chừng 10 năm. [ 14 ] Ở Canada, Tây Âu và Hoa Kỳ, lao không phải là một bệnh thông dụng nên chỉ những người có rủi ro tiềm ẩn mắc bệnh cao mới được tiêm vắc-xin BCG. [ 68 ] [ 69 ] [ 70 ] Một trong những nguyên do cho việc hạn chế sử dụng vắc-xin này là nó khiến xét nghiệm Mantoux cho tác dụng dương thế giả và làm giảm công dụng của xét nghiệm này trong việc tầm soát lao. [ 70 ] Một số vắc-xin khác đang được tăng trưởng. [ 14 ]Việc tích hợp vắc-xin BCG với vắc-xin MVA85A không có hiệu suất cao trong việc phòng bệnh lao. [ 71 ]
Y tế công cộng[sửa|sửa mã nguồn]
Trong thế kỷ 19, những chiến dịch y tế công cộng tập trung chuyên sâu vào việc giảm thiểu tụ tập đông người và khạc nhổ nơi công cộng cũng như khuyến khích vệ sinh cá thể liên tục ( trong đó có rửa tay ) đã được tiến hành và giúp làm giảm đáng kể sự lây lan của lao nói riêng và những bệnh lây truyền qua không khí nói chung. Nhờ đó, lao đã không còn là một yếu tố y tế công cộng lớn ở hầu hết những nền kinh tế tài chính tăng trưởng. [ 72 ] [ 73 ] Các yếu tố rủi ro tiềm ẩn khác khiến bệnh lao lan rộng, ví dụ điển hình như suy dinh dưỡng, cũng đã được giảm thiểu. Tuy nhiên, sự Open của HIV đã hình thành nên một nhóm đối tượng người tiêu dùng bị suy giảm miễn dịch thuận tiện bị nhiễm lao .Năm 1993, Tổ chức Y tế Thế giới ( WHO ) công bố lao là một ” thực trạng y tế khẩn cấp toàn thế giới “. [ 14 ] Năm 2006, tổ chức triển khai Stop TB Partnership thiết kế xây dựng Kế hoạch Ngăn chặn Lao Toàn cầu với tiềm năng cứu được 14 triệu mạng sống từ khi kế hoạch này khởi động đên năm năm ngoái. [ 74 ] Tuy nhiên, đến năm năm ngoái, kế hoạch này đã không đạt được 1 số ít tiềm năng đặt ra, đa phần do sự ngày càng tăng những ca lao tương quan đến HIV và sự Open của chủng lao kháng nhiều loại thuốc. [ 14 ] Các chương trình y tế công cộng hầu hết sử dụng mạng lưới hệ thống phân loại lao do Thương Hội Lồng ngực Hoa kỳ tăng trưởng. [ 75 ]Chưa rõ việc sử dụng thuốc trị lao ở người mắc lao kháng nhiều loại thuốc mang lại quyền lợi cũng như rủi ro tiềm ẩn gì. [ 76 ] Việc cung ứng liệu pháp HAART cho bệnh nhân lao dương thế với HIV làm giảm đáng kể ( tới 90 % ) rủi ro tiềm ẩn lao tiềm ẩn tiến triển thành lao hoạt tính cũng như hạn chế bệnh phát tán trong hội đồng này. [ 77 ]
Phần LanĐiều trị lao vào ngày 3 tháng 3 năm 1934 ở KuopioLao được điều trị bằng cách sử dụng kháng sinh để hủy hoại vi trùng. Việc điều trị lao thường khó hiệu suất cao bởi cấu trúc và thành phần hóa học không bình thường của vách tế bào vi trùng gây lao khiến thuốc khó xâm nhập và làm cho nhiều loại kháng sinh không có hiệu suất cao. [ 78 ]Bệnh lao hoạt tính được điều trị bằng cách sử dụng tích hợp 1 số ít loại kháng sinh nhằm mục đích giảm rủi ro tiềm ẩn vi trùng gây bệnh trở nên kháng thuốc. [ 14 ] Chưa rõ việc sử dụng rifabutin thay cho rifampicin ở bệnh nhân lao dương thế với HIV có mang lại quyền lợi gì hay không ( tính đến năm 2007 ). [ 79 ]
Lao tiềm ẩn[sửa|sửa mã nguồn]
Lao tiềm ẩn được điều trị bằng một trong hai loại thuốc isoniazid và rifampin, hoặc tích hợp isoniazid với một trong hai loại thuốc rifampicin và rifapentine. [ 80 ] [ 81 ] [ 82 ]Phác đồ điều trị hoàn toàn có thể lê dài từ 3 đến 9 tháng tùy theo loại thuốc được chỉ định. [ 42 ] [ 80 ] [ 82 ] [ 83 ] Việc điều trị lao tiềm ẩn có mục tiêu ngăn bệnh không tiến triển thành lao hoạt tính trong tương lai. [ 84 ]Giáo dục đào tạo nhận thức hoặc tư vấn tâm ý hoàn toàn có thể cải tổ tỷ suất hoàn thành xong việc điều trị lao tiềm ẩn. [ 85 ]
Lao hoạt tính vừa khởi phát[sửa|sửa mã nguồn]
Phác đồ điều trị so với bệnh lao hoạt tính vừa khởi phát, tính đến năm 2010, lê dài 6 tháng, trong đó bệnh nhân sử dụng tích hợp thuốc kháng sinh chứa rifampicin, isoniazid, pyrazinamide và ethambutol trong 2 tháng tiên phong, và chỉ sử dụng rifampicin và isoniazid trong 4 tháng còn lại. [ 14 ] Nếu bệnh nhân kháng thuốc với isoniazid, hoàn toàn có thể thay thế sửa chữa bằng ethambutol trong tiến trình thứ hai. [ 14 ] Việc sử dụng thuốc trị lao trong thời hạn tối thiểu 6 tháng có tỷ suất chữa khỏi cao hơn việc điều trị trong thời hạn ít hơn 6 tháng ; mặc dầu sự độc lạ này không quá lớn. Các bệnh nhân gặp yếu tố trong việc tuân thủ điều trị hoàn toàn có thể cần được chỉ định phác đồ ngắn hơn. [ 86 ] Cũng không có vật chứng nào cho thấy phác đồ điều trị ngắn có hiệu suất cao hơn phác đồ điều trị 6 tháng. [ 87 ]
Lao tái phát[sửa|sửa mã nguồn]
Nếu bệnh tái phát, cần xét nghiệm để xác lập vi trùng lao nhạy cảm với loại kháng sinh nào trước khi quyết định hành động cách điều trị. [ 14 ] Trong trường hợp phát hiện lao kháng nhiều loại thuốc ( tiếng Anh : multiple drug-resistant tuberculosis, hay MDR-TB ), người bệnh sẽ cần sử dụng tối thiểu 4 loại kháng sinh có hiệu suất cao trong thời hạn từ 18 đến 24 tháng. [ 14 ]
Bệnh nhân lao hoàn toàn có thể gặp phải thực trạng kháng thuốc sơ cấp khi nhiễm chủng lao kháng thuốc, hoặc kháng thuốc thứ cấp khi nhiễm chủng lao không kháng thuốc nhưng lại hình thành sự kháng thuốc khi điều trị do phác đồ điều trị không đủ hiệu suất cao, không tuân thủ phác đồ điều trị hoặc sử dụng thuốc kém chất lượng. [ 88 ] Khả năng kháng thuốc của vi trùng lao là một yếu tố y tế công cộng nghiêm trọng ở nhiều vương quốc đang tăng trưởng, bởi bệnh nhân kháng thuốc cần được điều trị lâu hơn và dùng những loại thuốc đắt tiền hơn. Nếu người bệnh kháng hai loại thuốc điều trị lao được ưu tiên sử dụng số 1 là rifampicin và isoniazid, họ được xem là mắc lao kháng nhiều loại thuốc hay MDR-TB. Nếu người bệnh cũng kháng từ ba trong sáu loại thuốc được ưu tiên điều trị thứ hai trở lên thì được xem là mắc lao kháng thuốc diện rộng ( tiếng Anh : extensively resistant tuberculosis, hay XDR-TB ). [ 89 ] Trường hợp tiên phong kháng tổng thể những loại thuốc đang được sử dụng được ghi nhận vào năm 2003 ở Ý, [ 90 ] [ 91 ] nhưng đến năm 2012 mới được công bố thoáng rộng. [ 90 ] [ 92 ] Các trường hợp khác cũng đã được ghi nhận ở Iran và Ấn Độ. [ 93 ] [ 94 ] Bedaquiline đã trong bước đầu cho thấy hiệu suất cao trong việc điều trị lao kháng nhiều loại thuốc. [ 95 ]
Cứ 10 ca MDR-TB thì có một ca XDR-TB. Các ca XDR-TB đã được ghi nhận ở hơn 90% tất cả các quốc gia trên thế giới.[93] Việc sử dụng linezolid để điều trị XDR-TB có thể mang lại hiệu quả nhất định nhưng thường gây ra tác dụng phụ và khi đó người bệnh thường phải ngưng dùng thuốc.[96]
Lao tiềm ẩn tiến triển thành lao hoạt tính khi vi trùng lao vượt qua được hàng rào bảo vệ của hệ miễn dịch và khởi đầu sinh sôi. Điều này xảy ra không lâu sau khi người bệnh nhiễm vi trùng so với những ca lao sơ cấp ( chiếm từ 1 – 5 % tổng số ca bệnh lao ). [ 13 ] Tuy nhiên, trong hầu hết trường hợp, lao tiềm ẩn không bộc lộ triệu chứng rõ ràng nào, [ 13 ] và chỉ 5 – 10 % ca bệnh lao tiềm ẩn tiến triển thành lao hoạt tính, thường là nhiều năm sau khi người bệnh nhiễm vi trùng. [ 15 ]
Nguy cơ bệnh tái phát sẽ cao hơn ở người bệnh bị ức chế miễn dịch, chẳng hạn như do HIV. Khi người bệnh đồng thời nhiễm M. tuberculosis và HIV, nguy cơ lao tái phát tăng lên 10% mỗi năm.[13] Nghiên cứu được thực hiện trên các chủng M. tuberculosis khác nhau bằng cách lập hồ sơ DNA cho thấy việc tái nhiễm vi khuẩn lao có tác động lớn hơn đến khả năng bệnh tái phát so với những hiểu biết trước đó.[97] Theo một số ước tính, ở các khu vực mà lao là một bệnh phổ biến, điều này có thể chiếm hơn 50% số ca lao tái phát.[98] Nguy cơ tử vong do lao rơi vào khoảng 4% tính đến năm 2008, so với con số 8% vào năm 1995.[14]
Ở bệnh nhân lao không dương thế với HIV, nếu không được điều trị, 50-60 % tử trận còn 20-25 % tự khỏi bệnh sau 5 năm. Ở bệnh nhân dương thế với HIV, lao gần như chắc như đinh sẽ gây tử trận và rủi ro tiềm ẩn tử trận vẫn cao ngay cả khi người bệnh được điều trị HIV bằng thuốc kháng retrovirus. [ 99 ]
