Phát triển kinh tế là quá trình lớn lên, tăng tiến mọi mặt của nền kinh tế. Nó bao gồm sự tăng trưởng kinh tế và đồng thời có sự hoàn chỉnh về mặt cơ cấu, thể chế kinh tế, chất lượng cuộc sống.
Nội dung chính
- Mục lục
- Những vấn đề cơ bản của phát triển kinh tếSửa đổi
- Một số lý thuyết về phát triển kinh tếSửa đổi
- Trường phái cơ cấuSửa đổi
- Mô hình tăng trưởng tuyến tính nhiều giai đoạnSửa đổi
- Lý thuyết phát triển phụ thuộcSửa đổi
- Các lý luận kinh tế học tân cổ điểnSửa đổi
- Lý thuyết phát triển kinh tế lấy xã hội làm trung tâmSửa đổi
- Lý thuyết phát triển kinh tế lấy con người làm trung tâmSửa đổi
- Phát triển bền vữngSửa đổiBài chi tiết: Phát triển bền vững
- Tham khảoSửa đổi
Mục lục
- 1 Những vấn đề cơ bản của phát triển kinh tế
- 2 Một số lý thuyết về phát triển kinh tế
- 2.1 Trường phái cơ cấu
- 2.2 Mô hình tăng trưởng tuyến tính nhiều giai đoạn
- 2.3 Lý thuyết phát triển phụ thuộc
- 2.4 Các lý luận kinh tế học tân cổ điển
- 2.5 Lý thuyết phát triển kinh tế lấy xã hội làm trung tâm
- 2.6 Lý thuyết phát triển kinh tế lấy con người làm trung tâm
- 2.7 Phát triển bền vững
- 3 Tham khảo
Những vấn đề cơ bản của phát triển kinh tếSửa đổi
- Điều kiện đầu tiên là phải có sự tăng trưởng kinh tế (gia tăng về quy mô sản lượng của nền kinh tế, nó phải diễn ra trong một thời gian tương đối dài và ổn định).
- Sự thay đổi trong cơ cấu kinh tế: thể hiện ở tỷ trọng các vùng, miền, ngành, thành phần kinh tế… thay đổi. Trong đó tỷ trọng của vùng nông thôn giảm tương đối so với tỷ trọng vùng thành thị, tỷ trọng các ngành dịch vụ, công nghiệp tăng, đặc biệt là ngành dịch vụ.
- Cuộc sống của đại bộ phận dân số trong xã hội sẽ trở lên tươi đẹp hơn: giáo dục, y tế, tinh thần của người dân được chăm lo nhiều hơn, môi trường được đảm bảo.
- Trình độ tư duy, quan điểm sẽ thay đổi.
- Để có thể thay đổi trình độ tư duy, quan điểm đòi hỏi phải mở cửa nền kinh tế.
- Phát triển kinh tế là một quá trình tiến hóa theo thời gian và do những nhân tố nội tại (bên trong) quyết định đến toàn bộ quá trình phát triển đó.
Một số lý thuyết về phát triển kinh tếSửa đổi
Trường phái cơ cấuSửa đổi
Thập niên 1940, giới nghiên cứu và điều tra kinh tế học ở Mỹ Latinh cho rằng thuyết thương mại tự do để phát huy lợi thế so sánh cho phát triển kinh tế theo lý luận của David Ricardo không tương thích nữa. Ricardo cho rằng những nước giàu tài nguyên hoàn toàn có thể phát triển kinh tế bằng cách xuất khẩu nguyên vật liệu thô. Theo những nhà kinh tế học Mỹ Ltinh, Ricardo đưa ra thuyết đó vì nước Anh không có lợi thế về tài nguyên vạn vật thiên nhiên và nông nghiệp, tuy nhiên có lợi thế về khu vực sản xuất ; và thế cho nên nước Anh cần theo đuổi thương mại tự do để hoàn toàn có thể nhập khẩu nguyên vật liệu và xuất khẩu hàng sản xuất. Tuy nhiên, đầu thế kỷ XX, Mỹ vươn lên thành nền kinh tế lớn nhất quốc tế. Nước này có gần như đủ loại tài nguyên vạn vật thiên nhiên, có nền nông nghiệp và khu vực sản xuất phát triển. Mỹ đã không đi theo đường lối thương mại tự do ; và chính vì sự bảo lãnh nông nghiệp của Mỹ đã làm cho xuất khẩu nông sản – đầu tàu phát triển kinh tế – của Mỹ Latinh bị đình trệ trong thập niên 1920 và thập niên 1930 .
Từ lập luận như thế, các nhà kinh tế học Mỹ Latinh chủ trương rằng: muốn phát triển kinh tế thì phải chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng giảm dần tỷ trọng của khu vực sơ khai (nông, lâm, ngư nghiệp và khai thác khoáng sản) và tăng dần tỷ trọng của khu vực chế tạo và khu vực dịch vụ. Trong quá trình chuyển dịch cơ cấu đó, công nghệ là thiết yếu. Quan sát mô hình phát triển kinh tế của Phổ, theo đó trong khi nông nghiệp còn đang là khu vực chủ đạo của nền kinh tế, thì công nghiệp nặng đã được Nhà nước ưu tiên phát triển làm động lực cho công nghiệp hóa, các nhà kinh tế học theo trường phái cơ cấu chủ trương rằng nhà phát triển kinh tế cần phải có sự can thiệp của Nhà nước.
Trường phái cơ cấu tổ chức còn cho rằng quan hệ kinh tế quốc tế ( thập niên 1940 đến 1960 ) là quan hệ những nước đang phát triển cung ứng nguyên vật liệu thô, còn những nước phát triển cung ứng sản phẩm & hàng hóa sản xuất. Vì vậy, những nước đang phát triển muốn phát triển nền công nghiệp trong nước phải dựa vào nhu yếu trong nước .Kết quả của kim chỉ nan nói trên về phát triển kinh tế đã làm sinh ra kế hoạch công nghiệp hóa thay thế sửa chữa nhập khẩu được vận dụng thoáng đãng ở những nước đang phát triển từ thập niên 1950 .
Mô hình tăng trưởng tuyến tính nhiều giai đoạnSửa đổi
Từ thành công xuất sắc của Kế hoạch Marshall sau Chiến tranh quốc tế thứ hai, những nhà kinh tế học phát triển ở những nước phát triển cho rằng những nước đang phát triển hoàn toàn có thể tăng nhanh phát triển kinh tế nếu họ nhận được nhiều vốn và nếu Nhà nước can thiệp hài hòa và hợp lý. Nhân vật tiêu biểu vượt trội cho những nhà kinh tế này là Walt W. Rostow .Rostow cho rằng để trở thành một nước công nghiệp tiên tiến và phát triển, cần phải trải qua bốn quá trình : ( 1 ) xã hội truyền thống cuội nguồn ; ( 2 ) chuẩn bị sẵn sàng những tiền đề để cất cánh ; ( 3 ) cất cánh ; ( 4 ) trưởng thành ; và ( 5 ) chuyển sang xã hội tiêu dùng quy mô lớn. Các nước đang phát triển ở vào những quy trình tiến độ thứ nhất và thứ hai. Muốn cất cánh, những nước đang phát triển cần phải thỏa mãn nhu cầu ba điều kiện kèm theo, đó là : tăng tỷ suất góp vốn đầu tư lên không dưới 10 % thu nhập quốc dân trải qua tăng tỷ suất tiết kiệm ngân sách và chi phí hoặc nhận viện trợ của quốc tế, có một hoặc một số ít ngành sản xuất tăng trưởng nhanh gọn, và có một khung chính trị, xã hội, thể chế được cho phép ngành kinh tế tân tiến phát triển .
Rostow nhấn mạnh tốc độ phát triển mà không đề cập đến thay đổi cơ cấu ngành. Do đó, lý luận của Rostow hàm ý phát triển kinh tế chính là thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Lý thuyết phát triển phụ thuộcSửa đổi
Trong thập niên 1960 và thập niên 1970, những nhà kinh tế học Marxist mới ( American Marxist ) đưa ra triết lý phát triển nhờ vào ( dependent development ). Thế giới chia làm hai nhóm : nhóm nước giàu và nhóm nước nghèo. Sự phát triển của nhóm nước nghèo là ” sự phát triển phụ thuộc vào “, theo đó sự phát triển này nhờ vào vào vốn, thương mại và công nghệ tiên tiến mang đến từ những nước giàu. Các nước kém phát triển thường phụ thuộc vào vào những nước phát triển và bị bóc lột. Ngay trong một nước nghèo hoàn toàn có thể có những tầng lớp thống trị ( gồm có chính trị gia, quân nhân, … ) có quan hệ khăng khít với những nước phát triển và những tổ chức triển khai quốc tế bóc lột những tầng lớp lao động trong nước. Vì vậy, những nước nghèo không nên đi theo con đường tư bản chủ nghĩa để phát triển kinh tế và không nên quan hệ kinh tế với những nước tư bản chủ nghĩa. Chủ trương này hàm ý phát triển kinh tế với nền kinh tế ngừng hoạt động và tự cấp tự cung tự túc .Lý thuyết phát triển nhờ vào sau đó phát triển hơn, đặc biệt quan trọng là bởi những học giả từ châu Mỹ La Tinh. Phát triển phụ thuộc vào nhiều khi là thiết yếu, không tránh khỏi. Hầu hết những nước phát triển từ nghèo thành giàu như nước Australia, Canada, những nước Đông Á, một số ít nước Mỹ La tinh như Brazil, Argentina … đều phải dựa vào phát triển phụ thuộc vào. Tuy nhiên, kết cục những nước này cũng khác nhau, tùy theo những yếu tố khác, đặc biệt quan trọng là năng lượng chỉ huy của nhà nước. Các nước như Nước Hàn, Đài Loan … bên cạnh dựa vào thương mại, công nghệ tiên tiến của quốc tế ( như Mỹ ), còn có một nhà nước minh bạch, có năng lượng quản trị .
Các lý luận kinh tế học tân cổ điểnSửa đổi
Vào thập niên 1980, kinh tế học tân cổ xưa chủ trương rằng muốn phát triển kinh tế, những nước đang phát triển phải dựa vào thị trường chứ không phải vào sự can thiệp của nhà nước. Nói cách khác, họ tôn vinh phát triển kinh tế thân thiện với thị trường. Các giải pháp cần triển khai là xóa bỏ những hạn chế thị trường, tư nhân hóa, tự do hóa thương mại, giảm góp vốn đầu tư công như một cách để giảm sự can thiệp của Nhà nước vào nền kinh tế, tự do hóa thương mại và tự do hóa thông tin tài khoản vốn, v.v… Một chương trình tổng hợp những giải pháp như vậy được gọi là Đồng thuận Washington. Lý luận tân cổ xưa về phát triển kinh tế này được những tổ chức triển khai quốc tế như Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Nhóm Ngân hàng Thế giới ưng ý .
Lý thuyết phát triển kinh tế lấy xã hội làm trung tâmSửa đổi
Lý thuyết phát triển kinh tế lấy con người làm trung tâmSửa đổi
Phát triển bền vữngSửa đổiBài chi tiết: Phát triển bền vững
Tham khảoSửa đổi
- Ricardo Contreras, “Competing Theories of Economic Development,” in The E-Book on International Finance and Development Lưu trữ 2007-05-02 tại Wayback Machine
