Với sự nổi tiếng và được yêu mến trên toàn cầu, Vincent van Gogh được biết đến như một trong những nghệ sĩ tiêu biểu nhất mọi thời đại. Là một nhân vật tiên phong trong trường phái Ấn tượng, Van Gogh đã mở đường cho các nghệ sĩ tiên phong khác và đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của nghệ thuật hiện đại .
Trong số nhiều bức tranh nổi tiếng thế giới của ông, The Starry Night – Đêm đầy sao (1889) là tác phẩm được sáng tác gần nhất trong sự nghiệp đặc biệt ngắn ngủi của nghệ sĩ, nó giữ một vị trí đặc biệt quan trọng trong lịch sử nghệ thuật. Để hiểu rõ tác động sâu sắc của tác phẩm, chúng ta cùng khám phá bối cảnh, nội dung và sức ảnh hưởng của kiệt tác kỳ diệu này.
Vincent van Gogh, ‘The Starry Night,’ 1889 (Ảnh: Wikimedia Commons)
1. Bối cảnh sáng tác The Starry Night
Trong suốt sự nghiệp của mình, Vincent van Gogh được biết đến qua những cuộc đấu tranh thâm thúy cùng bệnh tâm thần. Sinh năm 1853, nhưng nghệ sĩ mất ở tuổi 37 vì vết thương do súng khi đang tự nguyện điều trị tại một cơ sở chăm nom sức khỏe thể chất tinh thần ở miền Nam nước Pháp .
Thời gian khủng hoảng cục bộ tinh thần lê dài tới tận cuối tháng 4. Trong suốt tiến trình này, Van Gogh thậm chí còn còn không hề viết nổi bất kỳ điều gì dù viết thư, viết nhật ký … vốn là một thói quen ưa thích của ông. Tuy vậy, ông vẫn liên tục vẽ và hoàn thành xong một số lượng lớn những tác phẩm nghệ thuật và thẩm mỹ. Cuối cùng, 150 tác phẩm được sáng tác trong thời hạn này được đưa vào trong series Saint-Paul Asylum, Saint-Rémy, trong đó gồm có những bức tranh sơn dầu quan trọng như ông Self-Portrait with a Bandaged Ear, The Irises, Wheat Field with Crows ( bức sơn dầu sau cuối của ông ), và Starry Night Over the Rhône – một bức họa đầy cảm hứng cho The Starry Night .
Vincent van Gogh “Starry Night Over the Rhone,” 1888
(Ảnh: Wikimedia Commons Public Domain)
Van Gogh đã vẽ Starry Night Over the Rhône vào năm 1888, chỉ một năm trước khi ông hoàn thành The Starry Night. Trong thời gian này, ông đang sống ở Arles, một thị xã bình dị của Pháp. Chúng được thể hiện bằng nét vẽ rực rỡ và màu sắc biểu cảm, khung cảnh thanh bình; “Hình tượng hai nhân vật đang sánh bước bên nhau ở tiền cảnh” là hình ảnh của những người duy nhất có mặt trong bức tranh, và bầu trời đầy sao gợi lên một cảm giác bình yên.
Cả Starry Night Over the Rhône và The Starry Night đều có chung chủ đề và được biểu lộ theo phong thái đặc trưng của Van Gogh. Tuy nhiên, sự khác nhau đáng kể giữa hai tác phẩm nằm ở toàn cảnh, trong khi Starry Night Over the Rhône được vẽ gần ngôi nhà điệu đàng của Van Gogh ở Arles, thì khung cảnh trong The Starry Night lại khắc họa khung cảnh bên ngoài hành lang cửa số phòng bệnh của ông ở Saint-Rémy-de-Provence, miền Nam nước Pháp về đêm .
Hơn nữa, khi Van Gogh vẽ tác phẩm này từ phòng của mình trong bệnh viên tinh thần, ông đã vô hiệu những khung cửa như thể giải phóng bản thân ra khỏi tuy nhiên sắt nhà tù trong tâm tưởng của mình, có lẽ rằng, ông khao khát được tự do .
Quang cảnh từ phòng của Van Gogh (Ảnh: MoMA )
2. Lý giải sự mê hoặc phía sau kiệt tác
Từ những lá thư của ông gửi cho Theo – người em trai của ông, hầu hết Van Gogh xem The Starry Night là một “ sự thất bại ”, ám chỉ đến sự độc lạ của những yếu tố tưởng tượng mà ông đưa vào tác phẩm, đó như một sự khởi đầu từ lối vẽ thường thì của ông .
- Bầu trời đêm được vẽ vào ban ngày
Van Gogh đã dành nhiều tận tâm vẽ bức tranh toàn cảnh này trong nhiều dịp khác nhau. Tuy nhiên, theo điều tra và nghiên cứu bức tranh này được vẽ vào ban ngày qua trí nhớ. Ngoài những diễn đạt chi tiết cụ thể trong vô số những lá thư ông viết cho em trai mình, bức tranh là một sự quan sát khan hiếm về khung trời đêm khi nghệ sĩ đang bị cách ly. “ Qua hành lang cửa số có rào chắn bằng sắt. Tôi hoàn toàn có thể thấy một trung tâm vui chơi quảng trường lúa mì khép kín ”, ông đã viết vào tháng Năm năm 1889, “ ở trên đó, vào buổi sáng, tôi nhìn thấy mặt trời mọc trong toàn bộ vinh quang của nó. ”
Bản vẽ của Vincent van Gogh
- Cây hoàng đàn được thêm vào bức họa
Bức tranh là tập hợp với những thiên thể xoáy đầy mê hoặc, những ngôi sao 5 cánh được cách điệu, mặt trăng tỏa sáng, một ngôi làng bình dị và một cây hoàng đàn cao ngất trời. Ngoài những miêu tả dựa trên quan sát thực tiễn của mình, Van Gogh đã có một số ít chi tiết cụ thể tưởng tượng. Điều đáng chú ý quan tâm là nghệ sĩ người Hà Lan này nổi tiếng với việc luôn trung thành với chủ vẽ những gì ông nhìn thấy trước mắt. Vậy nên, cây hoàng đàn được ông thêm vào bố cục tổng quan tranh tạo nên một cấu trúc dọc theo nhịp vút lên của nóc nhà thời thánh. Ngoài sự trái chiều giữa cái ánh sáng rực rỡ tỏa nắng của khung trời và nét trầm buồn của những mái nhà, hình ảnh cây hoàng đàn được ví như linh hồn của người nghệ sĩ, can đảm và mạnh mẽ nhưng u uất với màu xanh sẫm, ngọn cây vượn đến đón lấy ánh sáng dẫu mong manh nhưng đầy kỳ vọng .
- 11 ngôi sao linh thánh
Được biểu lộ theo phong thái hậu ấn tượng, The Starry Night gồm những nét vẽ ngắn mang tính đặc trưng của ông, cùng với bảng màu đặc biệt quan trọng tập trung chuyên sâu vào ánh sáng. Cách tích hợp giữa hai tone màu xanh và vàng đã biểu lộ khôn khéo và tỉ mỉ những ngôi sao 5 cánh trên khung trời đêm. Có lẽ những ngôi sao 5 cánh so với Van Gogh luôn có một ý nghĩa vô cùng đặc biệt quan trọng .
Có hai trường phái bàn luận về sự hiện diện của các vì sao này trong bức tranh: một trường phái tin rằng Van Gogh vẽ bầu trời theo trí tưởng tượng; trường phái còn lại cho rằng ông đã khắc họa chính xác vị trí của những ngôi sao mà không hề bị ảnh hưởng bởi trí tưởng tượng. Nhiều nhà bình tranh thậm chí còn tin rằng Van Gogh đã vẽ vị trí các ngôi sao dựa trên một đoạn kinh thánh nằm trong cuốn kinh Cựu ước, miêu tả lại một giấc mơ của thánh Joseph. Điều mà ông từng nói đến trong nhiều bức thư với em trai mình.
Chi tiết bức họa
- Màu vàng rực rỡ của ánh trăng
Qua những tác phẩm của ông, hoàn toàn có thể nhận thấy Van Gogh có một niềm say sưa với màu vàng chói chang đến nhức mắt. Theo ông, đó màu tỏa nắng rực rỡ nhất, tươi tắn nhất tựa như ánh nắng, mà với ông hoa không có ánh nắng như thể hội họa thiếu đi sự chân thực. Van Gogh viết : “ Tôi chỉ hoàn toàn có thể nhớ đến màu vàng, vàng nhạt, vàng chanh, vàng sắt kẽm kim loại … Chúng mới đẹp làm thế nào và tôi thấy chúng rõ hơn khi ở miền Nam. Màu sắc ở đây là không khí giữa trưa vào mùa gặt, trong cái oi bức vốn có … ” .
Màu vàng chủ đạo trong nhiều bức tranh của Van Gogh. Tác phẩm: Wheat Field with Crows Các chuyên viên y học còn phát hiện, Van Gogh nghiện màu vàng bởi ông luôn say sưa với rượu ngải cứu, thời hạn đó người ta thường pha thêm một lượng xantonin vào rượu khiến người uống sẽ nhìn mọi vật nhuốm màu vàng. Một giả thuyết khác cho rằng bác sĩ Gachet đã kê đơn cho Van Gogh dùng mao địa hoàng ( digitalis ) để chữa động kinh, tuy nhiên nếu dùng liều lớn hoàn toàn có thể dần đến triệu chứng thấy những điểm màu vàng có quần sáng như trong The Starry Night .
- Những vòng xoáy ốc bí ẩn xuất hiện trong tranh
Bầu trời trong The Starry Night như một giấc mơ mà ở đó ông muốn truyền tải xúc cảm hỗn loạn, đặc biệt quan trọng qua những vòng xoáy chuyển dời trên bức tranh. Theo một cách tựa như, ngọn tháp nhà thời thánh ( được cho là lấy cảm hứng từ kiến trúc của nhà ông ở Hà Lan ) cũng trọn vẹn tưởng tượng. Những hình ảnh xoáy ốc này được xem như tâm trạng thất thường, vật vã của họa sỹ thời gian đó .
Tuy nhiên, trong một cuốn sách mới ra đời của họa sỹ kiêm thợ chụp ảnh Michael Benson có tên “ Cosmographics ” ( Hình ảnh thiên hà ) đã nhắc nhiều đến bức The Starry Night của Van Gogh. Benson cho rằng những nét vẽ xoáy ốc trong tác phẩm khắc họa dựa theo hình ảnh Whirlpool Galaxy ( Thiên hà Xoáy ốc ) của nhà ngoài hành tinh học người Anh – bá tước William Parsons – triển khai hồi giữa thế kỷ 19. Bá tước Parsons đã vẽ lại những quan sát về Thiên hà Xoáy ốc bằng kính viễn vọng lớn nhất thời bấy giờ với đường kính thấu kính lên tới 1,8 m. Bức vẽ Thiên hà Xoáy ốc của bá tước Parsons hoàn toàn có thể đã truyền cảm hứng cho Van Gogh .
“Thiên hà Xoáy ốc” (Whirlpool Galaxy) của nhà vũ trụ học người Anh – bá tước William Parsons – thực hiện hồi giữa thế kỷ 19 Những lý giải về hình xoáy ốc trong bức tranh của Van Gogh chưa thể khẳng định chắc chắn đúng mực, nhưng nếu thực sự những hình ảnh về Thiên hà Xoáy ốc lại là ý tưởng sáng tạo để ông đưa vào siêu phẩm của mình thì quả thật ông đã mở ra cho người xem một thiên hà kỳ vĩ bằng lăng kính viễn vọng vô hình dung của mình .
NASA, ESA, S. Beckwith (STScI) and the Hubble Heritage Team (STScI/AURA)
Bên cạnh đó, các nhà khoa học cho rằng, bức tranh nổi tiếng này của Van Gogh đã diễn tả một trong những khái niệm khó giải thích nhất trên thế giới: Nguyên lý bất định của dòng chảy. Nó là một dòng chảy bất định có tính đồng dạng nếu trong đó có dòng năng lượng. Tức là dòng xoáy to sẽ tạo ra dòng xoáy tương tự, chỉ khác nhau về tỉ lệ.
Mặc dù ở thời gian này, Van Gogh đã từ bỏ niềm tin tôn giáo của mình, nhưng trong ông vẫn luôn hiện hữu một tình yêu thâm thúy với quốc tế tự nhiên, mà tại đó ông tìm được niềm an ủi trong những tháng năm đau buồn cuối đời. Niềm kỳ vọng sâu thẳm trong những ngôi sao 5 cánh như ông từng viết cho người em trai mình. Vì điều đó, The Starry Night luôn được hiểu như một thông điệp đầy kỳ vọng .
Tổng hợp và biên tập: Thao Lee
Nguồn tham khảo: The Guardian, My Modern Met, Daily Mail
