Thính giả Trần Thanh Lê hỏi :
“ Kính thưa Bác sĩ ,
Tôi muốn hỏi quan điểm Bác sĩ về bệnh lý của tôi như sau :
Cách đây 3 tuần, tôi bị trợt té. Bác sĩ gia đình cho thuốc đau Naproxen và Hydrocodon. Tiếp đến tôi đi chụp X-ray, thì L4 và L5 bị tổn thương. Kết quả tôi bị Sciatic Nerve.
Bác sĩ cho thuốc : PREDISONE, 10 mg, uống trong vòng 15 ngày. Tôi uống được 7 ngày nhưng chưa thấy hiệu quả gì .
Mỗi sáng thức dậy, mông và chân trái rất đau, không ngồi dậy được. Kế đến đứng xuống đất cũng không được, phải dùng chân mặt kéo chân trái đi. Chân trái giống như bị liệt trọn vẹn. Rất khó khăn vất vả khi đứng lên ngồi xuống. Ngồi ghế lái xe chừng 5 phút là đau chân trái lắm .
Tôi đi bộ rất thông thường, chỉ hơi đau một chút ít ở bàn chân. Nếu đi bộ càng nhiều thì sẽ bớt đau chân trái, tuy nhiên khi ngồi và đứng dậy vẫn đau mông và chân trái .
Xin hỏi Bác sĩ rằng sciatic nerve hoàn toàn có thể trị hết không ? Có cần tập yoga không ? Châm cứu có giúp ích không ?
Thành thật cám ơn Bác sĩ ” .
Bác sĩ Hồ Văn Hiền vấn đáp :
Đau thần kinh hông (sciatica)
Để cho dễ hiểu và dễ nhớ, cái tên la tinh sciatica này chỉ có nghĩa là đau do dây thần kinh hông [ sciatic nerve ] bị chèn ép, tổn thương ở vùng sống lưng, làm cho ta có cảm xúc đau trên lộ trình của nó, dọc theo mông, phía sau đùi và cẳng chân. Chừng 13-40 % người tất cả chúng ta từng bị sciatica trong đời .
Bây giờ tất cả chúng ta vào chi tiết cụ thể hơn :
Sở dĩ tất cả chúng ta điều khiển và tinh chỉnh được một số ít cơ, tất cả chúng ta có được những cảm xúc ở đùi, cẳng, chân là do có những sợi dây thần kinh :
1. Đi từ ngoài ( ví dụ xa nhất là đầu ngón chân, rồi đến cẳng, đùi ) đem những tín hiệu vào tủy xương sống ( spinal cord ) rồi đi ngược lên bộ óc tất cả chúng ta, báo tất cả chúng ta biết : ví dụ chân đạp gai ( đau ), chân chạm ống khói xe gắn máy ( nóng, phỏng ), hay cho ta biết có gì đè ( pressure ) lên bàn chân .
2. Đồng thời óc gởi ra những tín hiệu đến những bắp cơ để thi hành những mệnh lệnh như nhón gót ( dorsiflexion, L4 ), nhất bờ ngoài bàn chân ( foot eversion, L5 ), duỗi ngón cái ( S1 ) .
Những sợi thần kinh này được tập hợp thành một dây thần kinh lớn tên là thần kinh hông lớn ( sciatic nerve ). Dây thần kinh này đi từ xương sống sống lưng đoạn ngang thắt lưng ( lumbar, L4, 5, S1 ), qua những lỗ nằm giữa những đốt xương sống thắt lưng .
Nếu giờ đây, những đốt xương sống đó bị bệnh, như đĩa đệm nằm giữa những đốt sống bị hư hại, lồi ra ( herniation of an intervertebral disc, slipped disc ) ; ống xương sống nơi chứa tuỷ sống quá hẹp ( spinal stenosis ) ; một đốt xương sống trược trên đốt dưới và xê dịch ra phía trước ( spondylolisthesis ) ; chấn thương ( té trực tiếp làm hư hại những rễ thần kinh, hoặc gãy xương làm những mảnh xương đè trên rễ thần kinh ) ; u bướu tuỷ sống ; như vậy dây thần kinh sciatica bị đè lên trên lộ trình ( đường đi ) của nó, thì dây thần kinh này sẽ phát ra những tín hiệu báo cáo giải trình sai cho não bộ là có cái gì làm cho vùng đảm nhiệm của nó ( đùi, cẳng hoặc bàn chân ) bị đau, bị tê, hoặc bị nóng buốt. Cho nên người bệnh sẽ ” thấy ” / có cảm xúc mình đau ở chân, cẳng hay đùi trong lúc mà, trên thực tiễn nguyên do nằm tận vùng xương sống sống lưng hoặc trong vùng xương chậu ( ví dụ đau xương sống sống lưng, bướu trong vùng xương chậu ). Các bắp cơ liên hệ tới dây thần kinh này sẽ không ít bị yếu đi .
3. Sau khi chui ra khỏi cột sống, sợi thần kinh sciatic nerve đi ngang qua hoặc đi xuyên qua một cơ bắp dài,hình trái lê nên được gọi là piriformis muscle, nằm sâu trong mông, mà đầu lớn đi từ xương thiêng, qua vùng xương chậu và đi xuống bám vào đầu xương đùi.Chứng này gọi là hội chứng piriformis.
Trong một số ít nhỏ bệnh sciatica, dây thần kinh sciatic bị bắp cơ này chèn ép, thường là lúc ngồi ghế xe, lúc chạy, bệnh nhân thấy ê, tê, đau nhiều ở mông, và cơn đau hoàn toàn có thể chạy xuống phía dưới làm đau dọc theo sau cẳng chân. Định bệnh này khó. Chứng này gọi là hội chứng piriformis ; hoàn toàn có thể gây ra do chấn thương ở vùng mông ,
Mấy chục năm nay, mỗi khi đau sciatica thì người ta gắn ” tội ” cho một cái đĩa đệm nằm không đúng chỗ ( herniated disc ) và can thiệp ( phẫu thuật ) trên vùng xương sống bị hoài nghi đó. Tuy nhiên, gần đây, người ta tò mò 1 số ít trường hợp phẫu thuật trên xương sống không hiệu suất cao vì nguyên do thật sự nằm chỗ khác, ví dụ như trong hội chứng cơ piriformis. Chụp hình X quang đơn thuần hoàn toàn có thể không đủ để phát hiện những điểm bất bình thường của cột sống ( như đĩa đệm bị rách nát ), hoàn toàn có thể cần những chiêu thức hình ảnh khác nhất là MRI ( cọng hưởng từ trường ). Đối với những trường hợp như piriformis syndrome, hoàn toàn có thể cần đến giải pháp mới gọi là Magnetic Resonance Neurography ( MRN ) để chụp hình dây thần kinh bằng cọng hưởng từ trường và xem nó hư hại chỗ nào. Phương pháp này hoàn toàn có thể không được bảo hiểm trả tiền ở Mỹ vì quá mới .
4. Nói tóm lại, bệnh sciatica chỉ cho ta biết thần kinh sciatic bị tổn thương, và nguyên do hoàn toàn có thể nhiều nguồn gốc khác nhau. Cột sống vùng sống lưng có những tín hiệu thoái hóa ( spondylosis ) rất thường gặp trên XR của người có tuổi mạnh khoẻ không có triệu chứng xương khớp ( không đau lưng, đau chân ), 80 % người trên tuổi có tín hiệu thoái hóa cột sống trên quang tuyến nhưng không có nghĩa là cần phải chữa cho họ và sự hiện hữu của những biến hóa này song song với sciatica chưa chắc đã có nghĩa rằng nguồn gốc của cơn đau thần kinh nằm tại những không bình thường trên xương sống mà tất cả chúng ta thấy .
Người bệnh hoàn toàn có thể đau nhiều hơn :
– lúc đêm hôm
– lúc đi nhiều, ngồi nhiều
– cúi xuống quá nhiều, bật người ra phía sau ( bending backward )
– ho, nhảy mũi mạnh, rặn nhiều lúc đi cầu
Một số nguyên do khác nhau như thoát vị đĩa đệm ( disc hernia ), lệch đốt xương sống ( spondylolisthesis ), đau khớp háng, u bướu, cơ bắp chèn ép dây thần kinh đều hoàn toàn có thể gây ra bệnh sciatica hoặc triệu chứng tương tự như .
Tóm lại, nếu chữa trị thường thì bằng nghỉ ngơi, uống thuốc giảm đau, tập vật lý trị liệu mà không thấy hiệu quả, bệnh nhân cần đi khám lại bs mái ấm gia đình để theo dõi, định bệnh lại, phối hợp điều trị và theo dõi bệnh tình. Có thể cần đên những bác sĩ chuyên khoa, và hoàn toàn có thể cần chích thuốc vào sống lưng ( thuốc corticoid chích vào khoảng chừng trống chung quanh màng cứng tuỷ sống [ epidural injection of corticosteroid ], hoàn toàn có thể giúp giảm nhưng thời gian ngắn, không giảm năng lực phải xử lý bằng phẫu thuật ), hoặc giải phẫu nếu cần .
Chuyện bệnh có chữa hết hay không, nói chung đa phần có dự liệu tốt, tuy nhiên tuỳ thuộc nguyên do gây ra, cũng như tuỳ thực trạng tâm tính bệnh nhân vì có những người dễ bị đau mãn tính hay có những trường hợp bệnh nhân trong tiềm thức hưởng lợi từ thực trạng bệnh tật của mình. Châm cứu được một số ít người dùng vì không tuỳ thuộc vào thuốc ; địa thế căn cứ trên y lý đông phương nên cần bác sĩ đông y hướng dẫn. Yoga hoàn toàn có thể có ích đặc biệt quan trọng trong hội chứng cơ piriformis gây ra sciatica vì hoàn toàn có thể làm giãn cơ này. Tuy nhiên, những tư thế gập người ra phía trước, hay giãn những cơ phía sau đùi ( hamstring muscles stretching ) hoàn toàn có thể là thần kinh sciatic không dễ chịu thêm. Tập những bắp cơ bụng và phía dưới sống lưng có năng lực giữ tonus những cơ bắp tốt hơn. Tuy nhiên, dùng tạ nặng bao nhiêu, tư thế tập sống lưng, bụng như thế nào cần nhân viên vật lý trị liệu hướng dẫn, tránh những tư thế quá đáng, hoạt động giải trí làm đau nhiều thêm .
Chúc bệnh nhân như mong muốn .
Bác sĩ Hồ văn Hiền .
————————————-
Cảm ơn bác sĩ Hồ Văn Hiền. Chúng tôi cũng xin cảm ơn thính giả đã tham gia chương trình Hỏi đáp Y học này.
Quý vị hoàn toàn có thể nghe lại những bài giải đáp trên mạng Internet ở địa chỉ voatiengviet.com
Quý vị muốn được giải đáp các thắc mắc về những vấn đề y học thường thức, xin gọi đến số (202) 205-7890, hoặc E-mail đến địa chỉ để sắp xếp hẹn trả lời cho buổi phát thanh kế tiế[email protected]>
Các bác sĩ của phân mục Hỏi đáp Y học Trực tiếp của đài VOA sẽ cố gắng nỗ lực giải đáp những vướng mắc về y học của quý vị .
