( GDVN ) – “ Kiến Quốc ” trong bài này được hiểu tựa như như “ Anh Quốc ”, “ Nước Hàn ”, “ Trung Quốc ”, “ Nữ Quốc ”, … nghĩa là tổ quốc của loài kiến .“ Kiến Quốc ” ở đây không phải là “ thiết kế vương quốc ”, theo ngôn từ lai Tàu hay “ kiến thiết xây dựng quốc gia ” theo cách nói của người Việt .
“ Kiến Quốc ” trong bài này được hiểu tựa như như “ Anh Quốc ”, “ Nước Hàn ”, “ Trung Quốc ”, “ Nữ Quốc ”, … nghĩa là tổ quốc của loài kiến .
Kiến là một họ côn trùng thuộc bộ Cánh màng bao gồm khoảng 15.000 loài khác nhau. Có loài sống thành tập đoàn đông tới hàng triệu con.
Cũng như mối, nhiều loài trong họ Kiến sống trong một khu vực được tổ chức triển khai như một xã hội có tổ chức triển khai và quy luật cao .
Tuy nhiên cũng có một vài loài kiến sống long dong theo nhóm khó tìm thấy tổ của chúng tại nơi nào .
Kiến Quốc thường có những loại thành viên : Kiến Chúa, Kiến Chiến binh, Kiến Thợ .
Kiến Chúa chỉ có mỗi việc ăn và đẻ, cả cuộc sống Kiến Chúa không biết gì khác ngoài việc làm cho đàn con đông đúc, duy trì nòi giống .
Trong mỗi tổ kiến chỉ những con do Kiến Chúa đẻ ra là được chăm nom, những sinh vật ngoại lai nhất định sẽ bị diệt hoặc trục xuất khỏi tổ .
Trong khu công trình điều tra và nghiên cứu đăng trên Livescience với tiêu đề : “ Queen Ant Will Sacrifice Colony to Retain Throne ” ( Nữ hoàng – Kiến chúa – sẽ quyết tử quyền hạn cả đàn để bảo vệ ngai vàng ), Luke Holman, nhà khoa học thao tác tại Đại học Copenhagen, Đan Mạch cho biết : [ 1 ]
“ Queen ants are therefore sometimes forced to take care of themselves rather than look out for the good of their colonies ” .
( Tạm dịch : Vì quyền lực tối cao, kiến chúa nhiều lúc chỉ chăm sóc đến bản thân hơn là đem đến những điều tốt đẹp cho cả đàn ) .
Kiến Chiến binh ngoài trách nhiệm bảo vệ tổ kiến thì cũng còn đóng vai trò quyết định hành động trong cuộc xâm lược những tổ kiến khác .
Hơn 50 năm trước, có một loại Kiến Chiến binh đặc biệt quan trọng từng có khá nhiều tại những đồi mọc nhiều cây thanh mai, cây sim, cây mái ( mua ) Khu Hồng Quảng ( nay là tỉnh Quảng Ninh ) .
Dân vùng mỏ gọi chúng “ Kiến Bọ giọt ”, loại này màu nâu xám, con to nhất to đường kính bụng chừng 3 mm .
Kiến Bọ giọt ở cuối bụng có một chiếc ngòi như ngòi ong, lấy chiếc que đè lên mình kiến, từ chiếc ngòi đó phun ra một đám bọt như khủng hoảng bong bóng xà phòng, đó là đặc thù khiến người ta gọi chúng là Kiến Bọ giọt .
Bị loại kiến này đốt chẳng khác gì bị ong bò vẽ đốt .
Vùng Đồng Nai có một loại dế tên là Dế Cơm to gần bằng ngón tay cái, giá một con dế này lên đến 3.000 đồng .
Vùng này lại có loài kiến độc có tên là Kiến Bò nhọt ( là loài khác Biến Bọ giọt ), người ta thả Kiến Bò nhọt xuống hang dế cơm, bị kiến đốt dế buộc phải chui ra khỏi hang và trở thành món nhậu đắt tiền tại nhà hàng quán ăn. [ 2 ]
Lũ Kiến Bọ giọt long dong kiếm ăn mỗi tốp vài con, hiếm khi thấy cả đàn, chúng tiến công sâu bọ, giun đất, bất kể thứ gì hoàn toàn có thể ăn được .
Trẻ con đi hái sim, bị chúng đốt ở bàn chân chỉ chừng chục phút sau bắp chân chân sưng vù đỏ như quả thang thang ( một loại quả hình ngôi sao 5 cánh 6-8 cánh, hạt màu đen, rang ăn được ) .
Ngày nay khi những ngọn đồi đầy sim, mua, thanh mai, những rừng thông xanh mướt khắp thành phố Hạ Long, từ Cái Dăm qua Cọc 3, Cọc 5, Cọc 8 đến Hà Tu, Hà Lầm trở thành “ Đồi trọc đầu ” vì bị san phẳng làm “ dì dọt ” ( Resort ) không biết lũ Kiến Bọ giọt có còn long dong trên rừng hay đã nghiễm nhiên biến thành “ Công dân dì dọt .
Kênh truyền hình quốc tế quay cảnh bọn Kiến Chiến binh kéo đến xâm lược một tổ Kiến Mật, chúng chỉ nhăm nhe cắn đứt khúc giữa kiến chủ nhà .
Cắt đứt khúc giữa là cắt nguồn cung ứng thức ăn từ đầu tới bụng, nguồn dinh dưỡng từ bụng về đầu, thế là hàm răng chắc khỏe không hề cắn, ngòi ở đuôi không hề đốt, Kiến Mật trở thành miếng mồi béo bở để bọn Kiến xâm lược tha về tổ .
Kiến thợ là nhóm phần đông nhất trong tổ kiến, kiếm thức ăn nuôi sống cả đàn, đào hang hay ghép lá cây xây tổ, có khi còn cắt lá tươi mang về tổ chăn nuôi nấm, khi bị lụt chúng trở thành công binh bắc cầu cho cả đàn chạy lũ, …
Một số kiến thợ thuộc loài Kiến Mật còn tự biến cơ thể thành kho dự trữ thức ăn (mật) cho cả đàn.
Kiến thợ từ lúc biết bò đến khi đi hết vòng đời không một phút giây ngừng lao động, dù là kiến cái tuy nhiên chúng không hề sinh sản bởi một hợp chất gọi là Pheromone do kiến chúa tiết ra ức chế sự tăng trưởng buồng trứng của kiến thợ .
Tuy khẳng định chắc chắn quyền tăng trưởng nòi giống chỉ dành cho kiến chúa, lũ kiến thợ chỉ có quyền lao động nhưng điều tra và nghiên cứu của Luke Holman cũng chỉ ra một hiện tượng kỳ lạ dị biệt mà ông gọi là “ tự tử tiến hóa ” ( evolutionary suicide ), đó là khi lũ kiến thợ xông vào cắn chết kiến chúa .
Cho đến nay vẫn chưa có giải thuật khoa học nào cho hiện tượng kỳ lạ này .
Nói đến Kiến Quốc, tức là nói đến những tổ kiến, giữa chúng sống sót xung đột, xâm lược, tàn sát nhưng không mấy khi bọn kiến xâm lược chiếm tổ kiến mà chỉ là thu chiến lợi phẩm, phải chăng đó là sự độc lạ giữa loài kiến và loài người ?
Loài kiến nhỏ bé là thế nhưng đã sống sót trong ca dao, châm ngôn, thành ngữ của người Việt không biết từ bao nhiêu đời :
“ Con kiến mà leo cành đa ; Leo phải cành cụt leo ra leo vào ” ;
“ Kiến kiện củ khoai ” ;
“ Nói bùi tai kiến trong hang cũng phải bò ra ” ; …
Tổ kiến và tổ quốc giống và khác nhau thế nào ?
Xuân Diệu nói : “ Tổ quốc tôi như một con tàu, mũi thuyền ta đó – mũi Cà Mau ” .
Hầu hết người Việt nói tổ quốc mình là dải đất hình chữ S .
Còn nhiều cách miêu tả khác nhau về tổ quốc, ví dụ điển hình “ Quê hương là chùm kế ngọt ” hay “ Đất nước mình ngộ quá phải không anh ” ; …
Người viết thì tưởng tượng quốc gia mình mang hình con kiến, “ Kiến Tổ quốc ” có cái đầu to khỏe, phần bụng thon dài và khúc ruột bé tẹo ở giữa .
Do đại chiến sống sót trong lịch sử dân tộc, do sự ngẫu nhiên của quy trình mở mang bờ cõi hay còn những nguyên do nào khác mà Kiến Tổ quốc từ ngày xưng quốc đầu luôn hướng về phương Bắc, với cái đầu to, hàm răng khỏe sẵn sàng chuẩn bị tiến công quân địch xâm phạm chủ quyền lãnh thổ, dù bé nhưng giải pháp “ bầy đàn ” đã khiến những loài dã thú hai chân, nhiều chân máu chảy, đầu rơi, biến về cố quốc .
Cũng chính Kiến Tổ quốc với bầy kiến thợ hiền lành, cần mẫn đã khiến những loài biết bay bị “ tan tác chim muông ” còn loài đến từ biển thì “ sạch không kình ngạc ”, …
Kiến Tổ quốc giống Kiến Bọ giọt ở chỗ cái đuôi “ bọ giọt ” ở phương nam đã khiến hàng nghìn, hàng vạn “ kiến mũi lõ mắt xanh ” cuống cuồng nhào ra biển, xéo về xứ sở cờ hoa .
Giống như loài kiến, đầu và đuôi Kiến Tổ quốc đều trang bị vũ khí, chỉ khúc giữa là không, cũng vì vậy đây là vị trí yếu nhất khiến quân địch luôn nhòm ngó, hở ra là chúng ngoạm liền .
Thực ra bọn kiến xâm lược chẳng từ khúc đầu hay khúc đuôi, cắn được là chúng cắn .
Kiến Tổ quốc đã từng bị cắn cả đầu lẫn đuôi, nhưng với đội Kiến Chiến binh thiện chiến, ở đầu cuối phải thất thểu cuốn gói vẫn là bọn kiến xâm lược .
Lúc bút nhàn chẳng biết viết gì, nói dông dài về loài kiến, kỳ vọng những “ công dân kiến ” cảm nhận được chút gì đó vương vấn, thế là may cho người “ đục phím ” .
Tài liệu tham khảo:
[ 1 ] https://www.livescience.com/10635-queen-ant-sacrifice-colony-retain-throne.html
[ 2 ] https://thanhnien.vn/doi-song/giai-ma-cach-bat-de-com-bang-kien-bo-nhot-doc-dao-o-dong-nai-782226.html
Xuân Dương
