LÝ THUYẾT DỊCH ( THE THEORY OF TRANSLATION) & DỊCH CÂU ‘PHI CÔNG TRẺ LÁI MÁY BAY BÀ GIÀ, TRÂU GIÀ GẶM CỎ NON SANG TIẾNG ANH (HOW TO TRANSLATE ‘PHI CÔNG TRẺ LÁI MÁY BAY BÀ GIÀ, TRÂU GIÀ GẶM CỎ NON INTO ENGLISH?
Trước hết, phải chứng minh và khẳng định rằng ‘ câu hỏi ‘ cho ta một ‘ yếu tố ‘ trong dịch chính do ở đây phải hiểu được ‘ phi công ‘ là gì ? ‘ máy bay bà già ‘ là gì ” và tại sao ‘ lái ” và ở ngôn từ dịch ( tiếng Anh ) có những từ ngữ tương tự như vậy không ?
PHI CÔNG TRẺ LÀ GÌ? MÁY BAY BÀ GIÀ LÀ GÌ?
Ít ai biết được ‘máy bay bà già/đầm già’ là tên một loại máy bay có tên L19 (từ tắt ‘L’ là do từ liaison /liˈeɪz(ə)n/ có nghĩa là sự liên lạc mà quân đội Mỹ dùng để thám thính trong chiến tranh Việt nam.
PETER NEWMARK & VẤN ĐỀ VỀ DỊCH THUẬT
Theo Peter Newmark, một nhà kim chỉ nan dịch nổi tiếng trong nghành tiếng Anh thì ‘ Không có yếu tố thì không có kim chỉ nan dịch ‘ ( No problem, no theory of translation ) và triết lý dịch, theo ông, là trước hết ‘ phải nhận diện và làm rõ yếu tố ; thứ đến, ‘ chỉ ra những tác nhân phải được xem xét để xử lý yếu tố đó và liệt kê những phương pháp dịch hoàn toàn có thể vận dụng và ở đầu cuối đưa ra một phương pháp dịch tương thích nhất và một bản dịch đúng ‘
CÂU ‘PHI CÔNG TRẺ LÁI MÁY BAY BÀ GIÀ & PHƯƠNG THỨC DỊCH CỦA VINAY & DARBELNET
Vinay và Darbelnet có đưa ra 6 phương pháp dịch mà trong đó có 2 phương pháp hoàn toàn có thể vận dụng dịch câu trên :
1. Phương thức dịch thoát (Adaptation)
2. Phương thức tương đương (Equivalence)
– DỊCH THOÁT (ADAPTATION):
Chỉ một tình huống trong văn hóa gốc (ở đây là tiếng Việt) không tồn tại trong văn hóa dịch (ở đây là tiếng Anh) vì vậy phải tìm một sở chỉ tương đương với văn hóa gốc trong văn hóa dịch. Theo nghĩa của câu nói trên ‘Phi công trẻ lái máy bay bà già’ có nghĩa là ‘thanh niên trẻ yêu/ hẹn hò một người phụ nữ lớn tuổi hơn mình’ thì câu dịch theo phương thức này sẽ là:
– A younger man loves / dates an older woman / lady .
– DỊCH TƯƠNG ĐƯƠNG (EQUIVALENCE):
Phương thức này chỉ trường hợp cả 2 ngôn từ cùng miêu tả một trường hợp nhưng với những phương tiện đi lại cấu trúc, phong thái / văn phong khác nhau. Trong tiếng Anh người phụ nữ lớn tuổi yêu một chàng trai trẻ được gọi là cougar / ˈkuːɡə ( r ) / và chàng trai trẻ đó lại được gọi là cub / kʌb / / boy toy nếu theo phương pháp này thì câu dịch sẽ là :- A cougar loves / dates a cub / boy toy .
TRÂU GIÀ ƯA GẶM CỎ NON & PHƯƠNG THỨC DỊCH CỦA VINAY & DARBELNET
Ta cũng hoàn toàn có thể vận dụng 2 phương pháp của Vinay và Darbelnet nói trên để dịch câu Trâu già ưa gặm cỏ non. Theo nghĩa của câu nói trên ‘ Trâu già ưa gặm cỏ non ‘ có nghĩa là ‘ một người đàn ông lớn tuổi yêu / hẹn hò một cô gái nhỏ tuổi, ( trẻ ) hơn mình ‘ thì câu dịch theo phương pháp dịch thoát ( adaptation ) sẽ là :- An old ( er ) man loves / dates a young little / younger girl .
Ở phương thức dịch tương đương (equivalence) trong tiếng Anh người đàn ônglớn tuổi yêu một cô gái trẻ được gọi là manther /mænθər/ và cô gái trẻ đó lại được gọi là gerbil /ˈdʒəːbɪl/ nếu theo phương thức này thì câu dịch sẽ là:
– A manther loves / dates a gerbil .Thầy Nguyễn Phước Vĩnh CốNhóm Nghiên cứu ngôn từ, Văn Hóa và Dịch thuật
