Độ lọc cầu thận là một giá trị có ý nghĩa trong việc nhìn nhận và phân loại mức độ bệnh thận mạn. Độ lọc cầu thận thông thường được ước tính dựa theo độ tuổi của người bệnh, tuổi càng cao độ lọc cầu thận có xu thế giảm dần dù không có bất kể tổn thương nào trên thận .Độ lọc cầu thận càng cao thì chứng tỏ năng lực thao tác, thải chất trong máu của thận càng tốt. Theo thời hạn, độ tuổi càng cao thì độ lọc cầu thận cũng giảm và độ lọc cầu thận còn khác nhau tùy theo giới .Lưu lượng máu được lọc qua thận trong một đơn vị chức năng thời hạn ( thường tính bằng phút ) được gọi là độ lọc cầu thận. Độ lọc cầu thận ( GFR ) là giá trị cho biết mức độ lọc chất thải ra khỏi máu của thận và là chỉ số tốt nhất giúp nhìn nhận tính năng hoạt động giải trí của thận. Ngoài ra trong lâm sàng dùng để nhìn nhận mức độ suy giảm công dụng thận và phân loại quy trình tiến độ bệnh thận mạn .
Việc tính toán được độ lọc cầu thận bình thường rất khó chính xác, không có một phương tiện nào có thể đo được độ lọc cầu thận, nên người ta đưa ra công thức tính độ lọc cầu thận dựa vào chỉ số creatinin trong máu và nước tiểu.
Creatinin là một chất thải được sinh ra trong quy trình co cơ, sở dĩ người ta dựa vào chỉ số creatinin để ước tính độ lọc cầu thận vì :
- Creatinin có trọng lượng phân tử nhỏ nên dễ dàng lọc qua cầu thận, không bị ống thận tái hấp thu, ống lượn xa bài tiết một lượng nhưng không đáng kể.
- Độ thanh thải creatinin gần như tương đương với độ lọc cầu thận
- Là chất dễ dàng định lượng nhờ xét nghiệm sinh hóa
Từ đó người ta đưa ra một số công thức tính độ lọc cầu thận như sau:
Công thức 1: Dựa vào tuổi, giới tính và nồng độ creatinin trong máu để tình được độ lọc cầu thận ước tình
eGFR (ml/phút/1,73m2)= 186.SCr-1,154.Tuổi-0,203.(0,742 nếu là nữ)
Trong đó :
- eGFR(estimated GFR) là tốc độ lọc cầu thận ước tính
- SCr: nồng độ creatinin trong máu
Công thức 2: Ước tính độ lọc cầu thận tương đương với độ thanh thải creatinin dựa vào chỉ số creatinin trong máu và nước tiểu.
Tiến hành lấy nước tiểu 24 giờ, để đo thể tích nước tiểu và lượng creatinin bài tiết trong 24 giờ, đồng thời đo creatinin máuGFR = CrCl ( mL / phút ) = ( UCr. Vnước tiểu ) / ( SCr. T ) .
Trong đó:
- CrCl: độ thanh thải creatinin
- Ucr: Nồng độ creatinin trong nước tiểu (mg/dL)
- V nước tiểu: Thể tích nước tiểu thu thập (mL)
- SCr: nồng độ creatinin trong máu thu thập tại thời điểm chính giữa khoảng thời gian lấy nước tiểu (mg/dL)
- T: Thời gian thu thập nước tiểu (tính bằng phút)
Công thức 3: Vì việc tính toán độ thanh thải creatinin cũng gặp không ít khó khăn, có nhiều bước nên khả năng sai số cáo. Vì vậy các nhà nghiên cứu đã xây dựng các phương pháp ước lượng độ thanh thải creatinin từ giá trị creatinin trong huyết thanh và các đặc điểm khác của bệnh nhân trong các độ tuổi, giới tính và khu vực sống khác nhau.
Công thức được dùng thông dụng nhất cho đối tượng người dùng là người trưởng thành từ 18 tuổi trở lên :
- Nam: CrCl = [(140 – tuổi).cân nặng]/(72.SCr)
- Nữ: CrCl = [(140 – tuổi).cân nặng]/(72.SCr).0.85
Trong đó :
- CrCl ước lượng: độ thanh thải creatinin ước lượng (mL/phút)
- Tuổi: Tính bằng năm
- Cân nặng: Tính bằng kg
- SCr: nồng độ creatinin trong huyết thanh (mg/dL)
