Cồn
Với nồng độ 70 độ, cồn có tính năng sát trùng da, vết thương tốt nhất. Do cơ chế tác dụng của cồn là gây biến tính protein của vi sinh vật, nó có tính năng diệt khuẩn, nấm và siêu vi, không có tính năng trên bào tử .
Cồn nồng độ cao hơn cũng làm biến tính protein vi trùng nhưng do độ cồn cao nên vô tình đã tạo ra một lớp bọc bên ngoài bảo vệ phần bên trong của vi trùng khỏi tính năng của cồn. Mặt khác, cồn cao độ hơn dễ bay hơi hơn nên cũng giảm phần nào hiệu suất cao sát trùng. Vì thế không dùng cồn trên 70 độ để sát khuẩn. Cần quan tâm tránh để cồn bắn vào mắt và không được uống .
Nước ôxy già
Bản chất là một dung dịch không màu của hydro peroxyd ( H2O2 ) trong nước với những nồng độ khác nhau ( 1,5 % ; 3 % ; 6 % ; 27 % ; 30 % ). Với mục tiêu sát trùng da và vết thương chỉ dùng ở nồng độ thấp ( thường là 1,5 %, 3 % ). Nồng độ 6 % hay dùng để sát trùng dụng cụ. Còn những nồng độ 27 %, 30 % dùng để pha thành những dung dịch loãng hơn mới hoàn toàn có thể sử dụng được. Ngoài sử dụng để sát trùng vết thương, vết loét, nước ôxy già còn dùng để tẩy uế da, niêm mạc ; rửa miệng trong điều trị viêm miệng cấp và súc miệng khử mùi ; làm sạch ống chân răng và hốc tủy răng, nhỏ tai để vô hiệu ráy tai, điều trị viêm tai có mủ …
Khi sử dụng ôxy già trên vết thương chúng ta thường thấy có hiện tượng sủi bọt. Đó là do khi bị thương, máu và tế bào tiết ra enzym catalase có tác dụng xúc tác cho phản ứng phân giải H2O2 thành nước và ôxy mới sinh. Bọt trắng chính là khí ôxy mới sinh tạo ra. Ôxy mới sinh có tác dụng ôxy hóa rất mạnh, làm tổn thương màng tế bào vi khuẩn, AND và một số thành phần thiết yếu khác của tế bào vi khuẩn. Đồng thời, hiện tượng sủi bọt cũng có tác dụng cơ học là đùn chất bẩn, mủ ra ngoài do đó làm sạch vết thương. Tuy nhiên, tác dụng sát khuẩn của nước ôxy già yếu và chỉ duy trì trong thời gian khí ôxy được giải phóng ra, mà thời gian này rất ngắn.
Khi dùng nước oxy già có hiện tượng sủi bọt.
Khi dùng nước ôxy già cần lưu ý:
Không bôi ôxy già vào những vết thương đang lành ( lên da non ) vì ôxy già sẽ gây tổn thương nguyên bào sợi làm vết thương lâu lành hơn .
Chỉ được sử dụng ôxy già cho những vết thương hở, không được bôi vào những vùng kín hoặc nhỏ vào những khoang kín của khung hình vì ở những nơi đó ôxy giải phóng ra nhưng không thoát ra được, hoàn toàn có thể gây những biến chứng rất nguy hại như tắc mạch hơi, tắc mạch khí .
Khi sử dụng ở tai, cần phải có chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ, vì sử dụng tùy tiện có thể gây bỏng da ở tai, hoại tử tai, chít hẹp ống tai.
Chỉ được sử dụng ngoài, không được uống vì khi uống ôxy già giải phóng ra làm đầy bụng, ợ hơi và một số ít biến chứng nguy hại như : hoại tử ruột, viêm trực tràng, vỡ đại tràng … Do đó, cần chú ý quan tâm không để chai ôxy già trong tầm tay trẻ nhỏ, tránh uống nhầm thuốc. Khi súc miệng, phải súc thật nhanh. Còn để tẩy ống chân răng thì dùng bông tẩm dung dịch rồi tẩy từng vị trí .
Các chế phẩm chứa i-ốt
Có những loại chế phẩm chứa iốt khác nhau .
Cồn iod : Là hỗn hợp của cồn và iod. Lúc này, lượng cồn thường rất thấp, chỉ đủ để hòa tan iod. Chính iod mới có năng lực ôxy hóa vi trùng, diệt nấm ngoài da, biến cồn iốt thành thuốc sát trùng. Đây là chất sát trùng mạnh có tính hủy hoại những chất hữu cơ, đặc biệt quan trọng là da. Do đó cần quan tâm : Không dùng dung dịch cồn iod nồng độ trên 5 % để sát trùng. Hạn chế sử dụng trên vùng da mặt, da nhạy cảm và chỉ sử dụng cho vết thương ngoài da, không dùng cho vết thương sâu, hở miệng .
Povidon iod: Là phức giữa iod và polyvinyl pyrolidon, chứa 9 – 12% iod, dễ tan trong nước và cồn. Dung dịch povidon iod sẽ giải phóng iod từ từ, kéo dài tác dụng diệt khuẩn, nấm, virus, động vật đơn bào, kén và bào tử. Tác dụng của thuốc kém hơn các chế phẩm chứa iod tự do, nhưng ít độc hơn. Để sát khuẩn ngoài da và sát trùng vết thương, hiện nay hay dùng povidon iod 10%. Còn dung dịch 1% dùng để súc miệng.
Ngoài ra còn có 1 số ít dạng bào chế khác như gel bôi âm đạo, dung dịch vệ sinh âm đạo, bình khí dung chứa bột phun xịt … Mặc dù, sử dụng povidon iod ít độc hơn những chế phẩm chứa iod tự do nhưng thuốc vẫn hoàn toàn có thể gây kích ứng da và niêm mạc. Sử dụng nhiều lần trên vùng da tổn thương rộng hoàn toàn có thể gây những tính năng phụ body toàn thân .
Việc sử dụng thuốc sát khuẩn để sơ cứu vết thương là rất là thiết yếu. Tuy nhiên, cần sử dụng đúng hướng dẫn, trong 1 số ít trường hợp nên tìm hiểu thêm quan điểm của bác sĩ để không xảy ra những hậu quả đáng tiếc .
