Công tắc tơ là gì? Nếu bạn làm việc trong ngành kỹ thuật điện công nghiệp; thì công tắc tơ là thiết bị quá quen thuộc rồi đúng không nào? Hầu như tất cả tủ điện nào trong nhà máy cũng dùng công tắc tơ để đấu nối tiếp qua động cơ. Ở bài viết này, mình xin chia sẻ đến các bạn đang tìm hiểu về công tác cơ là gì? Nguyên lý hoạt động. Cách đấu dây từ công tắc tơ đến động cơ như thế nào?
Bạn nào biết rồi thì vào góp ý thêm giúp mình nhé !
Công tác tơ là gì?
Công tắc tơ là phiên âm thuần Việt của từ “contactor” trong tiếng Anh. Công tắc tơ là thiết bị trung gian dùng để đóng – ngắt mạch điện. Contactor đóng vai trò như một công tắc thông thường, nhưng nó được kích hoạt bằng điện. Ứng dụng dùng một dòng điện nhỏ để điều khiển một dòng điện có công suất lớn; thông qua nút nhấn (bằng tay) hoặc cảm biến đóng ngắt tự động kích hoạt.
Cấu tạo công tắc tơ
Contactor có cấu trúc cũng khá đơn thuần, gồm có những chi tiết cụ thể sau : ( xem hình bên dưới nhé )
Cấu tạo contactor
Các thành phần cấu trúc tiếng Anh mình xin giữ nguyên bản để bảo vệ tính đúng chuẩn. Phần dịch nghĩa và hiệu quả từng bộ phận được giải đáp như sau :
- Dynamic Contact : Phần tiếp điểm di động, được làm bằng các vật liệu dẩn điện tốt như đồng phần được gắn chặt với phần 6
- Motivation circuit : Mạch động lực nhận nguồn điện cấp vào. Ví dụ như dòng điện 220Vac thì tiếp điểm, dòng điện 3 pha thì dùng 3 tiếp điểm (3 chân vít)
- Springs : Lò xo. Có tác dụng hồi phục contactor về trạng thái ban đầu. Khi ngưng cấp điện vào cuộn dây của Công tác tơ.
- Inductor : Cuộn dây. Có tác dụng tạo ra từ trường xung quanh nam châm điện
- Electrical : Nam châm điện, được ghép lại từ các lá thép mỏng với nhau.
- Steel core : Lõi thép. Có cấu tạo tương tự như nam châm điện.
- Stactic contact : Tiếp điểm tĩnh
- Motivation circuit : Theo mình hiểu thì đây là phần mạch động lực được đấu với tải như : motor, hệ thống chiếu sáng,…
- Control source : Nguồn cấp vào cuộn dây (nguồn điều khiển)
Thông thường so với những công tắc tơ loại nhỏ sẽ có thêm cặp tiếp điểm thường đóng ( NC ) và tiếp điểm thường mở ( NO ) đi kèm. Công tắc tơ loại hiệu suất lớn thì cặp tiếp điểm này nằm rời, khi dùng thì lắp vào .
Khi cấp nguồn cho cuộn dây của công tắc tơ thì sẽ sinh ra một từ trường xung quanh lõi thép ( số 5 ). Tạo thành nam châm hút điện sẽ hút sắt kẽm kim loại ( số 6 ) xuống. Đồng thời lò xo ( số 3 ) bị nén lại. Do phần lõi thép ( số 6 ) và tiếp điểm di động ( số 1 ) được tạo thành từ một khối. Nên tiếp điểm di động ( số 1 ) sẽ được kéo xuống theo, và tiếp xúc với phần tiếp điểm tĩnh ( số 7 ) => Phần nguồn mạch động lực ( số 2 ) sẽ được thông với mạch động lực của động cơ ( số 8 ) .
Khi ngưng cấp nguồn cho cuộn dây. Thì lò xo sẽ đẩy lõi thép số 6 về vị trí khởi đầu => Mạch điện giữa 2 mạch động lực ( số 2 ) và ( số 8 ) được ngắt .
Ứng dụng công tắc tơ
Mạch dùng contactor cơ bản
+ Công tắc tơ hay còn được bạn bè kỹ thuật gọi là khởi động từ. Nhưng contactor là chuẩn nhất nha những bạn. Công tắc tơ được ứng dụng nhiều nhất là liên kết với động cơ 1 pha, 3 pha điều phải dùng contactor hết. Mục đích bảo vệ bảo đảm an toàn điện, tránh hiện tượng kỳ lạ hồ quang điện khi khởi động những Motor hiệu suất lớn .
+ Ứng dụng mà hầu hết bạn bè điện công nghiệp hay dùng nhất là công tắc tơ tích hợp với relay nhiệt, để bảo vệ động cơ. Khi dòng động cơ lên cao quá mức sẽ tác động ảnh hưởng qua relay nhiệt ngắt nguồn cấp cho công tắc tơ. Thế là mạch động lực bị ngắt luôn .
+ Đối với mạch khởi động, động cơ 3 pha hiệu suất lớn. Mạch khởi động sẽ được phong cách thiết kế theo hình sao để giảm dòng khởi động. Sau khi khởi động xong sẽ chuyển sang mạch tam giác để chạy không thay đổi. Bạn muốn tìm hiểu và khám phá thêm thì xem lại mạch khởi động sao – tam giác nhé .
+ Công tắc tơ dùng để tinh chỉnh và điều khiển mạng lưới hệ thống đèn chiếu sáng của thành phố theo giờ. Qua relay thời hạn được cài đặc rất thuận tiện và dễ thực thi .
+ Còn rất nhiều ứng dụng khác, những bạn khám phá thêm nhé .
Hướng dẫn sử dụng công tắc tơ
Công tắc tơ có cấu trúc thường có 2 dạng cơ bản loại to và loại nhỏ. Vì sao lại như vậy nhỉ ? Chắc hẳn bạn cũng đoán được phần nào rồi đúng không nào ? Contactor loại to được dùng cho hiệu suất lớn. Loại nhỏ dùng cho hiệu suất vừa và nhỏ .
Nhìn tổng quan công tắc tơ có nhiều chân liên kết. Tất cả những công tắc tơ những hãng khác nhau cũng có chung ký tự mặc định. Nó cũng khá đơn thuần thôi giờ mình nghiên cứu và phân tích những chân từ trên xuống :
- Chân A1 và A2 là 2 chân cấp nguồn cho cuộn dây của công tắc tơ. Nguồn cấp có thề là nguồn AC hoặc DC.
- Các chân L1, L2, L3 đấu vào nguồn cấp cho tải. Có thể là 1pha hoặc 3 pha bạn nhé. Cái này phải linh động nha.
- Chân T1, T2, T3 đấu vào tải như động cơ, hệ thống chiếu sáng,…
- Chân 13, 14 là chân tiếp điểm thường mở (NO). Hoặc trên 1 công tác tơ có thể có 2 tiếp điểm thường đóng và thường mở luôn các bạn nhé ! Tiếp đổi này sẽ được kích hoạt khi cấp nguồn vào cuộn dây của contactor.
Một điểm cần lưu ý khi sửa chữa thiết bị điện liên quan đến contactor. Bạn phải dùng thiết bị đo như bút thử điện hoặc VOM để kiểm tra chắn chắn đâu là nguồn và đâu là tải nhé. Một số anh thợ thì không theo đúng hướng dẫn cứ đấu lung tung cả lên. Mình sữa chữa mà cứ tự tin vào các chân không đo kiểm, sự cố xảy ra là lỗi do mình nha các bạn.
Tham khảo thêm bài viết : Sensor là gì
Chúc bạn thành công xuất sắc .
