Vừa qua, Bộ công thương ban hành tờ trình số 544/TTr-BCT về việc ban hành Quyết định phê duyệt thí điểm cơ chế mua bán điện trực tiếp giửa các đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện.
Bài viết này, Alena tổng hợp 1 số ít thông tin để vấn đáp những câu hỏi sau : Cơ chế DPPA là gì ? và quyền lợi của chính sách DPPA so với nguồn năng lượng tái tạo ?
Cơ chế DPPA là gì?
Cơ chế DPPA là cơ chế cho phép khách hàng sử dụng điện có cam kết hoặc mục tiêu sử dụng năng lượng sạch, phát triển bền vững (điển hình là khách hàng công nghiệp hoặc thương mại, sau đây viết tắt là “Khách hàng”) tiếp cận và mua trực tiếp một lượng điện được từ một đơn vị phát điện năng lượng tái tạo (sau đây viết tăt là “Đơn vị phát điện”) thông qua một hợp đồng song phương dài hạn có giá và thời hạn hợp đồng do hai bên thỏa thuận và thống nhất.
Lợi ích của cơ chế DPPA
Cơ chế DPPA được phong cách thiết kế và triển khai có hiệu suất cao sẽ đem lại quyền lợi cho toàn bộ những bên tham gia đơn cử như :
- Khách hàng (các tập đoàn, công ty có nhu cầu sử dụng một lượng điện lớn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh) tham gia vào cơ chế DPPA do thông qua cơ chế này một mặt họ đáp ứng được các cam kết toàn cầu về sử dụng năng lượng tái tạo và phát triển bền vững (ví dụ: RE100, REBA); mặt khác họ cũng đảm bảo được nguồn cung năng lượng trong dài hạn và giảm thiểu được rủi ro về chi phí sử dụng năng lượng trong tương lai do có thể đàm phán và cố định được giá mua điện.
- Nhà đầu tư phát triển dự án tham gia cơ chế DPPA do đạt được ổn định / có thể dự báo được doanh thu trong dài hạn nhờ một phần lớn hoặc toàn bộ sản lượng điện sản xuất sẽ chắc chắn được mua bởi một khách hàng có uy tín cao với giá bán điện được cố định trong dài hạn. Thông qua việc đạt được các thỏa thuận trong dài hạn với một khách hàng có uy tín cao (thường là các Tập đoàn/Công ty lớn, có tiềm lực tài chính mạnh), các đơn vị phát triển dự án có thể giảm thiểu rủi ro tài chính dự án và dễ dàng hơn trong tiếp cấp các nguồn tài chính có hạn để thực hiện phát triển dự án. Mặc dù hiện tại ở nhiều thị trường các đơn vị phát triển dự án đều có thể lựa chọn việc ký kết hợp đồng dài hạn với các đơn vị điện lực, tuy nhiên, cơ chế DPPA vẫn đang ngày càng được áp dụng rộng rãi hơn do nó có thể đem lại các lợi ích / thỏa thuận đa dạng hơn. Ví dụ, các hợp đồng DPPA có cung cấp một mức giá cố định / giá sàn cho một dự án tốt hơn so với mức giá hiện tại trên thị trường.
- Đối với nền kinh tế, Cơ chế DPPA đem lại một số lợi ích cụ thể cho nền kinh tế như:
( i ) Thu hút góp vốn đầu tư trực tiếp quốc tế ( FDI ) từ những Tập đoàn quốc tế có cam kết so với những tiềm năng tăng trưởng bền vững và kiên cố và sử dụng nguồn năng lượng tái tạo ( những doanh nghiệp tham gia nhóm RE-100, REBA, … như : LONGi, Apple, Google, Nike, Heineken, H&M, … ) ;
( ii ) Tăng cường năng lượng sản xuất điện năng lượng tái tạo trải qua tạo động lực can đảm và mạnh mẽ để khuyến khích những nhà đầu tư tham gia vào tăng trưởng những nguồn điện nguồn năng lượng tái tạo ;
(iii) Giảm sức ép về tài chính cho Chính phủ / Tập đoàn nhà nước trong việc đầu tư phát triển các nguồn điện năng lượng tái tọa mới hoặc cung cấp trợ giá thông qua cơ chế giá FIT;
( iv ) và được cho phép phân phối điện công minh hơn cho những tiềm năng tăng trưởng kinh tế tài chính .
Có hai dạng nổi bật của chính sách DPPA là DPPA vật lý ( physical PPAs ) và DPPA kinh tế tài chính ( Financial PPAs ). Trong đó, DPPA vật lý được biết tới với 2 cấu trúc là PPA có đường dây riêng ( Private Wired PPA ) và PPA môi giới ( Sleeved PPA ) ; trong khi DPPA kinh tế tài chính thường được biết đến với tên gọi PPA tổng hợp ( Synthetic PPA ) hoặc PPA ảo ( Virtual PPA ) .
Trường hợp người mua hoàn toàn có thể liên kết vật lý với những gia tài hoặc xí nghiệp sản xuất của Đơn vị phát điện ( cùng hoặc gần vị trí địa lý ), những bên thường tham gia một PPA vật lý bằng cách sử dụng một đường dây truyền tải liên kết trực tiếp ( do tư nhân góp vốn đầu tư ) để phân phối một lượng điện xác lập tới khu vực của Khách hàng sử dụng điện. Hợp đồng này còn được gọi là DPPA có đường dây riêng ( Direct Private Wire PPA ) hay DPPA sau công tơ ( Behind The Meter PPA ). Trong khi những PPA đường dây tư nhân trực tiếp là một dạng hợp đồng khá đơn thuần, cơ quan điều tiết điện vùng sẽ phải đưa ra quyết định hành động xem liệu Đơn vị phát điện hoàn toàn có thể bán điện thừa vào lưới điện hay không. Tương tự như vậy, vì nhu yếu của Khách hàng hoặc biểu đồ phụ tải không tương thích với quy mô sản xuất của GENCO, Khách hàng sẽ cần phải duy trì liên kết với Đơn vị kinh doanh bán lẻ điện. Các điểm cơ bản của cấu trúc này được miêu tả ở Hình 1 .
Trường hợp khách hành không thể kết nối vật lý với các tài sản hoặc nhà máy của Đơn vị phát điện, các bên có thể thực hiện các giao dịch theo cấu trúc PPA môi giới (Sleeved PPA) hoặc PPA tổng hợp / ảo (Synthetic / Virtual PPA), cụ thể như sau:
- PPA môi giới (Sleeved PPA) là mô hình cung cấp cho Đơn vị phát điện khả năng bán điện chắc chắn thông qua một thỏa thuận mua bán với Khách hàng có uy tín và cả hai bên phải dựa vào một Đơn vị bán lẻ và cung cấp dịch vụ lưới điện tương ứng để truyền tải, phân phối điện, đồng thời bù đắp cho Đơn vị bán lẻ điện thông qua một “phí dịch vụ”. Có nhiều cách để thực hiện cấu trúc này, nhưng một trong những phương pháp phổ biến nhất là phương thức “PPA giáp lưng” (back-to-back PPA). Trong đó, Khách hàng trước tiên tham gia vào một PPA với Đơn vị phát điện để mua một lượng điện xác định với mức giá cố định; để đổi lấy mức giá cố định đó trong dài hạn, Đơn vị phát điện bán điện vào lưới qua SMO với giá trên thị trường cạnh tranh và Đơn vị phát điện ngay lập tức chuyển giao lại giá hoặc doanh thu bán điện đó cho Khách hàng. Khách hàng tiếp sau đó sẽ tham gia một PPA giáp lưng (Back-to-back PPA) với một Đơn vị bán lẻ Điện (đơn vị cung cấp điện thực tế cho Khách hàng) theo giá bán điện quy định tại điểm phụ tải của khách hàng cộng với chi phí cho các dịch vụ truyền tải, phân phối điện và cân bằng hệ thống điện (phí dịch vụ). Các giao dịch cơ bản của mô hình này được thể hiện ở Hình 2.
- DPPA tài chính (Synthetic / Virtual PPA), giống như các DPPA vật lý, được giao dịch trực tiếp giữa Đơn vị phát điện và Khách hàng, nhưng sự khác biệt quan trong là không có sự giao nhận điện năng vật lý trong cấu trúc này. Theo mô hình này, Đơn vị phát điện sẽ bán điện trực tiếp vào lưới điện theo giá của thị trường điện giao ngay, đồng thời ký kết trực tiếp với Khách hàng một hợp đồng tài chính song phương dạng chênh lệch (Contract for Differences) với sản lượng và giá hợp đồng do hai bên thỏa thuận, xác định trước cho một khoảng thời gian nhất định. Hợp đồng tài chính song phương này hoạt động như một công cụ giúp các bên quản lý rủi ro tài chính, cụ thể, nếu giá bán điện của Đơn vị phát điện trên thị trường điện giao ngay tại thời điểm giao dịch lớn hơn giá điện hợp đồng cam kết thì Đơn vị phát điện sẽ thanh toán cho Khách hàng số tiền vượt mức do chênh lệch giá tương ứng với sản lượng cam kết của hợp đồng và ngược lại. Ngoài ra, Khách hàng vẫn sẽ ký kết với Đơn vị bán lẻ điện để mua điện cho nhu cầu tiêu thụ thực tế của mình với giá điện bằng với giá điện năng mua trên thị trường điện giao ngay cộng với các chi phí cung cấp dịch vụ (truyền tải, phân phối, dịch vụ phụ trợ và điều hành hệ thống điện). Các giao dịch trong mô hình DPPA tài chính được thể hiện ở Hình 3 ở dưới.
Trong số những cấu trúc DPPA nổi bật nêu trên, cấu trúc DPPA kinh tế tài chính có độ linh động cao hơn so với những cấu trúc khác nên lôi cuốn nhiều tâp đoàn, công ty tham gia hơn, vì : Ở những khu vực chịu điều tiết người mua hoàn toàn có thể cố định giá hợp đồng dài hạn ở mức dưới giá thị trường ; người mua có nhiều điểm phụ tải xuyên suốt lưới điện hoàn toàn có thể phân phối nhu yếu nguồn năng lượng tái tạo với ít thanh toán giao dịch hơn ; những người mua tham gia DPPA hoàn toàn có thể giảm được tác động ảnh hưởng tới những Đơn vị phân phối điện hiện hữu ( utilities ) và chỉ thanh toán giao dịch trên thị trường điện bán sỉ hoặc triển khai những thanh toán giao dịch kinh tế tài chính trực tiếp với Đơn vị phát điện. Tuy nhiện, việc lựa chọn vận dụng quy mô nào còn tùy thuộc vào nhìn nhận mức độ tương thích của từng quy mô với toàn cảnh, tiềm năng, tình hình tăng trưởng và khung pháp lý đơn cử của từng vương quốc .
Nguồn : tổng hợp
Link tải văn bản số 544 / TTr-BCT tại đây
