Trong từ điển tiếng Việt, cố chấp được hiểu là cứ một mực giữ nguyên suy nghĩ, ý kiến của mình theo những quan niệm cứng nhắc sẵn có, hoặc là ghim giữ mãi những sai sót của người khác đến mức có định kiến.
Trong từ điển tiếng Việt, cố chấp được hiểu là cứ một mực giữ nguyên tâm lý, quan điểm của mình theo những ý niệm cứng ngắc sẵn có, hoặc là ghim giữ mãi những sai sót của người khác đến mức có định kiến .Do vậy, cố chấp mặc nhiên bao hàm nghĩa thiếu tích cực, dễ ảnh hưởng tác động xấu đến những mối quan hệ xung quanh. Biết là thế, nhưng không phải ai cũng dễ tránh được tính xấu đó .
Kiên trì lập trường
Từ 2 năm nay, chiến tranh lạnh đã thường xuyên xảy ra trong gia đình chị Hoàng Thu, tiểu thương chợ Nguyễn Tri Phương, quận 10, khi đứa con trai duy nhất của vợ chồng chị lên lớp 6. Vợ chồng họ dồn hết tình cảm của mình cho đứa con duy nhất này, vì thằng bé còn là cháu đích tôn của nhà anh Đức. Thế nhưng cách biểu hiện tình thương con của hai vợ chồng thì hoàn toàn khác nhau. Chị Thu muốn cho con phát triển một cách toàn diện, nên thấy con có năng khiếu gì, chị đều khuyến khích cho con theo học.
Trái lại, anh Đức chỉ muốn con tập trung chuyên sâu vào mỗi một việc học để cuối năm đạt học viên giỏi, những chuyện học “ linh tinh ” tính sau. Vì thế, mới gần đây chị Thu đã phải nhờ cả những người thân trong gia đình để hoạt động chồng chị gật đầu cho con học môn võ truyền thống mà thằng bé rất thích. Không phải chị muốn con mình trở thành võ sư hay huấn luyện viên, mà chỉ muốn thằng bé bớt thụ động và giảm rủi ro tiềm ẩn béo phì .
Tuy nhiên, mọi người lý giải, thuyết phục mãi mà anh Đức vẫn kiên trì lập trường : ” Con nít chỉ có mỗi việc học văn hóa truyền thống mà thôi. Bày đặt học võ có ngày gãy tay, gãy chân, … ai chịu ? ” .
Gần một tuần lễ trôi qua nhưng không khí trong mái ấm gia đình vợ chồng chị Phương Nghi, chủ cơ sở làm móng tay trên đường Trần Hưng Đạo, Q. 1, cứ nặng nề như có tang. Đầu tuần trước, anh Quang Dụng, chồng chị, trong một lần quá chén với bè bạn, đã bị vợ cằn nhằn. Biết mình sai nhưng thay vì yên ổn đi ngủ như những lần trước, anh lại nổi hứng lè nhè nhắc lại 1 số ít “ công lao ” của mình với mái ấm gia đình bên vợ .
Mục đích của anh là ” kể công chuộc tội “. Tuy nhiên, do tác động ảnh hưởng của ” thần men ” nên cách nói năng của anh có phần thiếu tế nhị, khiến chị Nghi cảm thấy tổn thương lòng tự trọng, dù những điều anh nói trọn vẹn là thực sự. Khi anh tỉnh rượu, biết mình lỡ lời, anh cố tìm cách thanh minh .
Nhưng mỗi lần anh mở lời là chị ” nhảy ” ngay vào miệng chồng chỉ với đúng một câu thoáng mát : ” Phải, dòng họ nhà tôi chịu ơn anh. Không có anh, chắc nhà tôi cạp đất mà ăn chứ không được như giờ đây “. Không có thời cơ chuộc lỗi, anh Dụng rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan ” .
Không nói… mìn vẫn nổ
Nhiều chuyên viên tâm ý cho rằng, việc “ kiên trì lập trường ” trong những trường hợp trên chỉ biểu lộ tính cố chấp của con người. Dưới góc nhìn tâm ý, cố chấp là một trong nhiều bộc lộ đơn cử ra ngoài của sự ích kỷ, cá thể. Còn trong quan hệ vợ chồng, đó chính là biểu lộ của tính gia trưởng, độc đoán .
Trên thực tiễn, trong những mái ấm gia đình có người cố chấp, người còn lại thường tránh xung đột bằng cách lẳng lặng làm theo ý người kia cho xong chuyện. Tuy nhiên, theo chị Phương Thùy, nội trợ, ngụ tại phường 2, Tân Bình, đó chỉ là cách giữ yên lặng giữa bãi mìn nổ chậm chứ không làm cho “ mìn ” vĩnh viễn mất tính năng. Do vậy, không khí mái ấm gia đình chỉ ngày càng nặng nề hơn chứ không yên ổn được, sớm muộn gì cũng bùng nổ ” .
Chi Thùy kể, do thực trạng nên chị “ rổ rá cạp lại ” với anh Hồ Dũng, chủ một cơ sở khoan giếng. Anh Dũng đi làm suốt ngày, chị chỉ ở nhà chăm nom con cháu. Thế nhưng, hai con của chị cộng với đứa con chồng đã thành một quốc tế trẻ con phức tạp hơn chị nghĩ rất nhiều .
Chiều theo con mình thì sợ câu “ mấy đời bánh đúc có xương ” còn chiều theo con chồng thì con mình giận dỗi : “ trời mưa khủng hoảng bong bóng phập phồng … ”. Mà thằng bé con anh lại quá “ chảnh ” với vị thế : “ con cầu tự, cháu nối dõi, bố làm ra tiền, muốn gì được nấy từ khi mẹ mất ” nên trong mắt nó, hai con chị chẳng là cái đinh gì .
Chị Thùy không ghét bỏ gì con chồng nhưng thằng bé có nhiều tính xấu, nếu không uốn nắn kịp thời sẽ hư. Vì thế mỗi khi thuận tiện, chị đều tranh thủ đem yếu tố “ con anh con trẻ ” để thăm dò ý kiến của chồng. Những lúc ấy anh lại bảo : “ Từ nhỏ nó quen như vậy rồi, rằng chiều một chút ít, có chết ai đâu ? “. Chị bị chồng chưa hiểu sâu xa yếu tố, nói thêm mấy lời thì anh gạt ngang : “ Không chịu được thì mình chia tay ” .
Chị Thùy tâm sự: “Những khi như vậy tôi không nói nữa thì anh vui ra mặt. Nhưng anh không biết sự cực đoan, cố chấp của anh đang ngày càng tích tụ và ngấm dần trong sự im lặng của tôi. Ba năm chung sống, sự im lặng khó chịu đó đã bùng nổ một cách dữ dội. Chúng tôi chấm dứt cuộc sống chung một cách nặng nề, mà lẽ ra kết cục đã không thể đi đến đó nếu tôi cương quyết phân tích đúng sai với anh ngay từ đầu”.
Ngày 2-9-2004, trong buổi tiệc mừng 50 năm ngày cưới của mình, bà Phương Diệp, giáo viên nghỉ hưu, ngụ phường 22, Q. Q. Bình Thạnh đã nhắc nhở con cháu : “ Gia đình là thiên nhiên và môi trường dễ thể hiện một cách trung thực toàn bộ khí chất, tính tình của những thành viên. Đặc biệt là trong quan hệ vợ chồng, mối quan hệ vốn thân mật đến mức người này biết rõ người kia có mấy chiếc nốt ruồi trên người, thì càng có nhiều thời cơ trình diện, xào xáo, gút mắc … ” .
Lẽ ra, biết lỗi thì nhận lỗi, thấy sai thì sửa sai, nhưng tâm ý phổ cập của người Nước Ta mình là nói lời cảm ơn thì dễ hơn lời xin lỗi. Khi biết mình sai, nhiều người lại chọn cách yên lặng để nhận lỗi thay vì nói ra .
Do vậy, khi đã hiểu người khác biết sai rồi thì đừng ép họ thừa nhận cái sai theo cách của mình. Nếu cứ cố chấp, buộc người kia mở lời xin lỗi mới chịu, thì không phải là sự khôn ngoan của người biết quý trọng niềm hạnh phúc mái ấm gia đình ” .
