Cùng với chuối sứ, chuối bơm là một trong 2 giống chuối truyền thống lịch sử xuất hiện từ lâu trên đất Đồng Nai .
Vươn mình trên đất sỏi
Huyện Thống Nhất được biết đến là địa phương có diện tích quy hoạnh trồng chuối lớn nhất nhì tỉnh Đồng Nai. Trước làn sóng người dân ồ ạt quy đổi cây cối sang chuối cấy mô để xuất khẩu, nhiều nông dân ở địa phương vẫn duy trì diện tích quy hoạnh trồng chuối truyền thống lịch sử. Trong đó, cây chuối bơm đã gắn bó rất lâu trên mảnh đất xã Quang Trung .
Nông dân trồng chuối bơm ở xã Quang Trung (huyện Thống Nhất). Ảnh: Duy Tân
Hiện toàn xã Quang Trung có gần 1.000 ha chuối bơm. Để bảo vệ đầu ra cho giống chuối truyền thống lịch sử, những hộ dân đã cùng với những cơ sở sản xuất chuối sấy, vựa thu mua chuối tạo thành quy mô link sản xuất gắn với tiêu thụ vụ mẫu sản phẩm chuối bền vững và kiên cố .Ông Vũ Viết Châu – người dân xã Quang Trung cho biết, nơi đây là vùng bán sơn địa, đất canh tác trong vùng lẫn với nhiều sỏi đá nhưng lại rất thích hợp với cây chuối .Dù đất khô cằn nhưng nhiều cây chuối vẫn đội đá vươn lên xanh tươi, vừa cho trái ngon, vừa cho hoa, lá, giúp người trồng kiếm thêm thu nhập. Hai năm trước, khi hồ tiêu rớt giá, ông Châu quyết định hành động chặt bỏ 1 ha vườn tiêu để quay lại trồng giống chuối bơm. Trước đó, vườn chuối bơm 1 ha ở kế bên vẫn được ông duy trì liên tục từ hàng chục năm nay .Theo ông Châu, chuối bơm thích ứng tốt với mọi điều kiện kèm theo thời tiết. Khi trồng, không cần phải bón lót, rắc vôi hay phun những loại thuốc khử trùng. Công chăm nom cũng nhàn hơn vì không phải dùng những loại thuốc trị nấm, trị rệp hay nhện đỏ .Hiện nay, nhiều vườn chuối bơm được người dân góp vốn đầu tư thêm mạng lưới hệ thống đường ống, béc phun tự động hóa để tiết kiệm ngân sách và chi phí nước. Chuối bơm trồng mùa nắng vẫn cho sản lượng thu hoạch tương tự như mùa mưa .Chuối bơm trồng chừng nửa năm là hoàn toàn có thể cho thu hoạch. Bình quân trên 1 ha, mỗi lứa ông Châu thu được 16 tấn trái, giá trung bình gần 4.000 đồng / kg. Không tốn ngân sách góp vốn đầu tư, kể cả trái chuối có tỳ vết vẫn bán được, nên đầu ra của chuối bơm rất thuận tiện. Hiện ông Châu liên tục đào mầm giống để lan rộng ra diện tích quy hoạnh .Chia sẻ điều này, ông Nguyễn Ngọc Diện – nông dân cùng xã cho biết thêm, tuy giá bán không cao nhưng chưa thấy năm nào chuối bơm rơi vào thực trạng ế ẩm tồn kho vì không bị ảnh hưởng tác động bởi thị trường xuất khẩu .
Người dân huyện Thống Nhất phân loại chuối trước khi đưa đi tiêu thụ .
UBND huyện Thống Nhất cho biết sẽ tiếp tục hướng dẫn hoàn thiện quy trình sản xuất, hồ sơ đánh giá sản phẩm của 3 cơ sở thực hiện Chương trình OCOP năm 2020, trong đó có sản phẩm chuối sấy của cơ sở Cường Hoa xã Quang Trung.
Công chăm nom so với chuối truyền thống lịch sử rất ít, đa phần là dọn lá, phát quang vườn tược. Trái chuối bơm ăn tươi được, chế biến làm chuối sấy cũng được. Ngoài bán trái, hoa chuối cũng được tận thu với giá hơn 6.000 đồng / kg tại vườn .” Không tất bật với thị trường xuất khẩu đầy rủi ro đáng tiếc nên cây chuối truyền thống cuội nguồn vẫn có chỗ đứng không thay đổi và sống sót đến thời nay ” – ông Diệp nói .Thực tế thời gian này, do tác động ảnh hưởng của dịch Covid-19, giống chuối cấy mô xuất khẩu đang gặp khó khăn vất vả về đầu ra. Hiện những thương lái thu mua giống chuối này tại vườn chỉ từ 2000 – 2.500 đồng / kg, thấp hơn rất nhiều so với mức giá từ 10.000 – 15.000 đồng / kg vào thời gian thị trường xuất khẩu tốt .
Làm OCOP cho chuối sấy
Chuyện chuối cấy mô hết tăng giá rồi rớt giá đã lặp đi lặp lại từ lâu nay không chỉ ở huyện Thống Nhất mà khắp tỉnh Đồng Nai. Việc người dân đua nhau trồng chuối già xuất khẩu khiến sản lượng mẫu sản phẩm này tăng cao, càng dễ đẩy chuối cấy mô vào thế khó khi thị trường gặp biến .Không chỉ là vùng có diện tích quy hoạnh trồng chuối lớn từ nhiều năm nay, huyện Thống Nhất còn được biết đến là ” cái nôi ” của nghề làm chuối sấy – một đặc sản nổi tiếng của địa phương. Nghề chế biến chuối sấy ( đa phần với chuối truyền thống cuội nguồn ) do đó còn là thế mạnh mà chuối cấy mô khó sánh được .Ông Trần Ngọc Đặng – nông dân có nhiều năm kinh nghiệm tay nghề trồng chuối ở xã Quang Trung kể, nghề làm chuối sấy bắt nguồn từ xã Quang Trung cách đây hơn 20 năm. Nghề này từng tăng trưởng ra nhiều địa phương nhưng chỉ có chuối bơm vùng xã Quang Trung mới cho ra miếng chuối sấy thơm ngon, giòn và có màu sắc đẹp sau khi chiên. ” Nhờ vị ngọt, thơm, sắc tố bên trong rất vàng nên khi làm chuối sấy, loại sản phẩm nhìn đẹp mắt và ăn ngon hơn chuối cấy mô ” – ông Đặng nói .
Được biết, xã Quang Trung hiện có khoảng 10 hộ đang làm nghề sản xuất chuối sấy. Trong đó có một số hộ gia đình phát triển thành doanh nghiệp, tiêu thụ từ 8-10 tấn chuối mỗi ngày. Toàn bộ nguồn chuối nguyên liệu để sản xuất chuối sấy đều được làm từ giống chuối bơm của địa phương.
Bà Trần Thị Hoa – chủ cơ sở chế biến rau củ quả Cường Hoa, là một trong những người tiên phong làm chuối sấy ở Quang Trung. Chuối sấy của cơ sở này từng được bầu chọn là mẫu sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu vượt trội của Đồng Nai năm 2017. Đây cũng là một trong những loại sản phẩm thế mạnh của cơ sở từ nhiều năm nay với lượng hàng khá lớn bán ra khắp những tỉnh, thành trong cả nước .Bà Lê Thị Thảo – cán bộ Địa chính – Nông nghiệp và Môi trường xã Quang Trung cho biết, địa phương ủng hộ người dân tăng trưởng giống chuối truyền thống cuội nguồn này vì cho hiệu suất và kinh tế tài chính không thay đổi. ” Chuối bơm còn được xu thế tăng trưởng trong Chương trình mỗi xã một loại sản phẩm ( OCOP ) ” – bà Thảo nói .
