Chầu Thánh Thể: Lịch sử, ý nghĩa và một số quy định phụng vụ – Giáo Phận Cần Thơ

print

Chầu Thánh Thể: Lịch sử, ý nghĩa và một số quy định phụng vụ

 * Ký hiệu các tài liệu :

– GL : Bộ Giáo Luật 1983

– PV : Hiến Chế về Phụng Vụ Thánh (Vaticanô II, 1963)

– QCTQ : Quy Chế Tổng Quát Sách lễ Rôma 2002

– TT : Nghi thức tôn thờ Thánh Thể ngoài thánh lễ (De sacra communione et de cultu mysterii eucharistici extra missam) do Bộ Phụng tự công bố ngày 21/06/1973

Chầu Thánh Thể là truyền thống cuội nguồn tốt đẹp của Giáo Hội để bày tỏ lòng cung kính và tôn thờ của tín hữu dành cho Chúa Kitô, Đấng đã hiến mình làm Hy Tế cứu chuộc quả đât. Tuy nhiên, không hẳn ai cũng biết rõ lịch sử vẻ vang và ý nghĩa của việc Chầu Thánh Thể. Xin gửi đến quý vị bài viết này về việc tôn thờ Thánh Thể để mỗi người hiểu, yêu quý Thánh Thể và tham gia sốt sắng hơn .

1. Lịch sử

Trong những thế kỷ tiên phong của Giáo hội, sau thánh lễ, người ta mang Mình Thánh Chúa cho những người vắng mặt, nhất là cho bệnh nhân và người già yếu. Thời đó, chưa có việc lưu giữ Thánh Thể và chầu Thánh Thể .

Vào thế kỷ XI, một giám mục và cũng là một nhà thần học có tên Bérenger ( 988 – 1088 ) ở thành phố Tours, nước Pháp, đặt nghi vấn về sự hiện hữu thực sự của Chúa Kitô trong Bí tích Thánh Thể. Vị giám mục này chỉ nhìn thấy trong Bí tích này một hình tượng. Việc này gây ra một xì-căng-đan lớn trong Giáo Hội. Để khẳng định chắc chắn niềm tin, người ta khởi đầu tọa lạc Thánh Thể trong mặt nhật ở trên bàn thờ cúng ngay trong thánh lễ, hoặc ở một nơi dễ thấy. Người ta khởi đầu để một cây đèn thắp sáng ở đó và nói đến “ Nhà Tạm ” ( tabernaculum, tabernacle ) .

Việc sùng kính so với sự hiện hữu của Chúa Kitô trong Thánh Thể dẫn đến việc cho rằng chầu Thánh Thể cũng có cùng một giá trị với việc rước lễ. Hơn thế nữa, người ta còn cho rằng việc “ rước lễ thiêng liêng ” hoàn toàn có thể sửa chữa thay thế cả việc “ rước lễ bí tích ” .

Để phân phối lòng khao khát cao độ muốn chiêm ngắm Thánh Thể, sau truyền phép, người ta lập ra nghi thức nâng Thánh Thể. Việc này nhiều lúc lê dài và được báo hiệu bằng việc rung chuông. Nó trở thành thời gian quan trọng nhất của buổi cử hành. Việc nâng chén được thêm vào muộn hơn, khoảng chừng thế kỷ XIV-XV .

Vào thế kỷ XIII và XIV, việc tôn thờ Thánh Thể được tăng trưởng ( tôn thờ, rước kiệu ) đặc biệt quan trọng là sau khi Đức Urbanô IV lập ra lễ Mình Thánh Chúa vào năm 1264. Người ta “ chiêm ngắm ” Mình Thánh, nhưng ít khi chịu rước Mình Thánh Chúa. Việc rước lễ trở nên quá khan hiếm đến nỗi công đồng Latêranô năm 1215 đã phải áp đặt việc rước lễ tối thiểu là một lần trong năm .

Để phục sinh sự cân đối và cổ vũ bí tích Thánh Thể, thánh Giáo Hoàng Piô X, vào năm 1905, khuyến khích việc rước lễ liên tục và hàng ngày. Đến năm 1910, Đức Piô X đã giảm tuổi của những trẻ nhỏ rước lễ lần đầu, từ 12-13 tuổi xuống 7 tuổi ( tuổi có trí khôn ) .

Công đồng Vaticanô II còn đề cao giá trị của bí tích Thánh Thể khi muốn những Kitô hữu “ tham gia vào thánh lễ cách ý thức, tôn kính và tích cực, được Lời Chúa giáo huấn, được bàn tiệc Mình Chúa bổ sức, dâng lời tạ ơn Chúa … ” ( PV 48 )

1. Ý nghĩa

2. Tôn thờ Thiên Chúa

Tôn thờ hoặc thờ phượng Thiên Chúa là thái độ cơ bản của mọi Kitô hữu. Đó là điều răn tiên phong : “ Đạo Đức Chúa Trời có mười điều răn : Thứ nhất : Thờ phượng một Đức Chúa Trời và kính mến Người trên hết mọi sự. ” Chính Đức Giêsu đã nhắc lại điều răn này : “ Ngươi phải bái lạy Đức Chúa là Thiên Chúa của ngươi, và phải thờ phượng một mình Người mà thôi ” ( Lc 4, 8 ; x. Đnl 6, 13 ). Sự tôn thờ này không riêng gì được bộc lộ trong tâm hồn và tư tưởng, mà còn qua cử chỉ bên ngoài .

Hành vi thờ phượng Thiên Chúa Ba Ngôi tuyệt vời nhất là chính thánh lễ. Chẳng hạn trong Kinh Vinh Danh :

– Tôn thờ Chúa Cha : “ Chúng con ca tụng Chúa, chúng con chúc tụng Chúa, chúng con thờ lạy Chúa, chúng con tôn vinh Chúa, chúng con cảm tạ Chúa vì vinh quang cao quý Chúa. ”

– Tôn thờ Chúa Kitô : “ Lạy Con Một Thiên Chúa, Chúa Giêsu Kitô, lạy Chúa là Thiên Chúa, là Chiên Thiên Chúa, là Con Đức Chúa Cha. [ … ] Vì lạy Chúa Giêsu Kitô, chỉ có Chúa là Đấng Thánh, chỉ có Chúa là Chúa, chỉ có Chúa là Đấng Tối Cao. ”

– Tôn thờ Chúa Thánh Thần : “ cùng Đức Chúa Thánh Thần trong vinh quang Đức Chúa Cha. ”

Cũng chính trong thánh lễ, khi bánh và rượu trở thành Mình và Máu Thánh Chúa, chủ tế nâng Bánh thánh và Chén thánh cho cộng đoàn chiêm ngắm, rồi cùng với cộng đoàn cúi đầu thờ lạy Người .

2. Bí tích Thánh Thể được nối dài

Tôn thờ Thánh Thể là sự nối dài của Bí tích Thánh Thể ( mở màn từ lúc truyền phép : bánh trở nên Mình Thánh Chúa ). Nói cách khác, chầu Thánh Thể, dù sang trọng và quý phái hay thinh lặng, tập thể hay cá thể, chỉ có ý nghĩa nếu được nối kết với thánh lễ. Ta hoàn toàn có thể nói : càng tôn vinh giờ chầu Thánh Thể, ta càng quý trọng thánh lễ .

Hơn nữa, việc đặt và chầu Thánh Thể ngay sau thánh lễ, nhất là khi chầu chung, nhằm mục đích biểu lộ đức tin công khai minh bạch của Giáo Hội vào sự hiện hữu đích thực của Chúa Kitô trong Thánh Thể, dù thánh lễ đã kết thúc .

3. Sự hiện diện đích thực tuyệt hảo của Chúa Kitô

Chầu Thánh Thể không làm cho tất cả chúng ta quên đi những hình thức hiện hữu đích thực khác của Chúa Kitô : qua Lời của Người, nhất là trong thánh lễ ( PV 7, QCTQ 55 ) ; qua những Bí tích ; qua những cuộc gặp gỡ Kitô giáo : “ Ở đâu có hai ba người họp lại nhân danh Thầy, thì có Thầy ở đấy, giữa họ ” ( Mt 18, 20 ) ; trong những biến cố của đời sống : “ Mỗi lần những ngươi làm cho một cho những đồng đội bé nhỏ nhất của Ta đây, là những người đã làm cho chính Ta vậy ” ( Mt 25, 40 ) ; qua những người nghèo và bé mọn : “ Ta khát, Ta đói, Ta là khách lạ, Ta đau yếu, Ta ngồi tù … ” ( Mt 25, 35-36 ) ; qua những thừa tác viên của Giáo Hội : “ Ai nghe bạn bè là nghe Thầy ” ( Lc 10, 16 ) …

Nếu những gì vừa kể trên là những hình thức hiện diện đích thực Chúa Kitô, thì trong Thánh Thể lại có sự hiện diện đích thực tuyệt hảo của Chúa Kitô.

4. Kết hiệp với Chúa Kitô

Thánh Thể mời gọi tất cả chúng ta sống kết hiệp với Chúa Giêsu Kitô dưới 2 chiều kích : chiều kích thiên tính của Người là Đấng Phục sinh, ngự trong vinh quang với Thiên Chúa Cha ; và chiều kích nhân tính của Người, Đấng đã san sẻ kiếp làm người như tất cả chúng ta .

Chầu Thánh Thể, dù ở một mình trong một nhà nguyện, không hề bị số lượng giới hạn trong một hành vi cá thể : qua Thánh Thể, tất cả chúng ta còn được liên kết với toàn Giáo Hội là chi thể huyền nhiệm của Chúa Kitô, Đấng đã chết cho Giáo Hội .

Chúa Kitô Thánh Thể mà chúng ta tôn thờ cũng là Đấng mà các tín hữu khắp nơi trên thế giới đang tôn thờ, và cũng là Đấng mà các thánh, ông bà tổ tiên trải qua bao thế kỷ đã tôn thờ. Như vậy, chầu Thánh Thể kết nối mọi Kitô hữu với Chúa Kitô trong cả không gian và thời gian ! Nói cách khác, việc tôn thờ Thánh Thể xóa bỏ khoảng cách thời gian và không gian trong hiện tại vĩnh cửu của Thiên Chúa.

5. Chúng ta dâng chính mình cho Chúa

Giờ chầu Thánh Thể không phải là lúc tất cả chúng ta, như người Pha-ri-sêu trong Tin Mừng ( Lc 18, 9-14 ), cảm tạ Chúa về sự công chính và những công trạng của mình, và chỉ cầu nguyện cho “ người khác ”, là những kẻ tội lỗi … Nhưng trước tình yêu vô biên của Thiên Chúa, được ban cho tất cả chúng ta trong Chúa Giêsu, được tọa lạc trước mắt tất cả chúng ta trong Thánh Thể, tất cả chúng ta nhận ra mình là kẻ nghèo hèn và tội lỗi, khi nhận ra rằng không có Người, tất cả chúng ta chẳng làm gì được ( Ga 15, 5 ), khi đó, tất cả chúng ta nhã nhặn để Người cứu, chữa lành và hoán cải tất cả chúng ta .

Chúng ta dâng mình cho Thiên Chúa Cha trong sự dâng hiến độc nhất và tuyệt vời và hoàn hảo nhất của Chúa Giêsu, Con của Ngài, dưới tác động ảnh hưởng của Chúa Thánh Thần, để hoàn thành xong toàn vẹn thánh ý của Người. Như thế, lời cầu nguyện của tất cả chúng ta là thật : nó sẽ đổi khác tất cả chúng ta, và trong sự hiệp thông những thánh, lời cầu nguyện đó sẽ chiếu tỏa ra những những ân sủng cứu độ cho nhiều người trong thời đại tất cả chúng ta không biết Chúa, rời xa Chúa hoặc phủ nhận Tình yêu của Người .

6. Loan báo Tin Mừng

Khi những người chăn chiên được sứ thần Chúa loan báo, họ quay quồng đi Bêlem thờ lạy Hài Nhi Giêsu. Sau đó, họ hớn hở vui mừng kể lại cho dân làng và mọi người vội vã kéo nhau đến thờ lạy Hài Nhi. Do đó, những nhà truyền giáo đều là những người thờ phượng Thiên Chúa !

Chầu Thánh Thể tương quan rất nhiều đến việc truyền giáo. Khi tôn thờ Thánh Thể, tất cả chúng ta chiêm ngưỡng và thưởng thức chính Chúa Giêsu Kitô hiện hữu trong yên lặng và khiêm nhường, Đấng đã yêu thương tất cả chúng ta “ đến cùng ” ( Ga 13, 1 ) và hiến mình cho tất cả chúng ta. Càng chiêm ngưỡng và thưởng thức Chúa, tất cả chúng ta càng kinh ngạc thán phục trước tình yêu bát ngát của Người, và tất cả chúng ta càng muốn san sẻ điều ấy với những người chung quanh tất cả chúng ta .

7. Viễn tưởng việc thờ phượng Chúa trên thiên đàng

Chầu Thánh Thể là một viễn tưởng ( anticipation ) việc thờ phượng Chúa trên thiên đường, nơi tất cả chúng ta sẽ không ngừng chiêm ngưỡng và thưởng thức Chúa Kitô vinh hiển. Trên trần gian, Chúa Kitô ẩn mình qua hình bánh. Còn trên thiên đường, tất cả chúng ta sẽ thấy trực tiếp Người trong vinh quang tỏa nắng rực rỡ. Vậy sự thờ phượng Thánh Thể sẵn sàng chuẩn bị cho tất cả chúng ta sự chiêm ngưỡng và thưởng thức vĩnh cửu .

8. Suy niệm các mầu nhiệm của Chúa Kitô với Mẹ Maria qua kinh Mân Côi

Nếu Giáo Hội ngăn cấm đọc kinh Mân Côi trong thánh lễ, Giáo Hội lại được cho phép đọc kinh Mân Côi trong giờ chầu Thánh Thể. Theo một số ít văn kiện chính thức của Giáo Hội, đọc kinh Mân Côi trong giờ chầu Thánh Thể giúp ta hiểu biết sâu xa hơn mầu nhiệm Thánh Thể. Lòng mến của tất cả chúng ta quy hướng về Chúa Kitô không tách rời lòng mến tất cả chúng ta dành cho Thánh Mẫu của Người .

Trong Tông Huấn Maralis Cultus, số 46 ( 1974 ), Đức Giáo hoàng Phaolô VI khẳng định chắc chắn chiều kích Kitô của kinh Mân Côi như sau : “ Kinh Mân Côi chính là lời Tin Mừng, tập trung chuyên sâu vào mầu nhiệm cứu chuộc, vì thế, kinh Mân Côi là một kinh nguyện có khunh hướng Kitô học rõ ràng. ”

Sách Giáo lý Hội Thánh Công giáo, số 2708 cũng nhấn mạnh vấn đề : “ Nên ưu tiên suy gẫm về “ những mầu nhiệm của Ðức Ki-tô ” như trong sách thiêng liêng hay kinh Mân Côi. ”

Kinh Mân Côi là bản kinh tóm lược Tin Mừng gồm 20 biến cố quan trọng trong cuộc sống của Đức Giêsu, được chia làm 4 chặng :

1. Năm sự Vui : gồm 5 biến cố trong thời thơ ấu của Đức Giêsu .
2. Năm sự Sáng : gồm 5 biến cố trong cuộc sống công khai minh bạch của Đức Giêsu .
3. Năm sự Thương : gồm 5 biến cố trong cuộc khổ nạn của Đức Giêsu .
4. Năm sự Mừng : gồm 5 biến cố vinh quang ( Đức Giêsu Phục Sinh và lên trời, Chúa Thánh Thần hiện xuống, Thiên Chúa ân thưởng và tôn vinh Mẹ Maria ) .

Như vậy, khi đọc kinh Mân Côi, tất cả chúng ta không quy hướng về Mẹ Maria, mà là suy niệm cùng với Mẹ Maria về những mầu nhiệm cứu rỗi của Chúa Kitô .

1. Một số quy định phụng vụ

2. Thánh Thể phải được lưu giữ trong nhà thời thánh hoặc nhà nguyện gắn liền với nhà của một hội dòng hoặc của một tu đoàn tông đồ. Nếu muốn lưu giữ Thánh Thể ở một nhà nguyện riêng khác, phải có phép của Giám mục giáo phận. Trong những nơi thánh có lưu giữ Thánh Thể, luôn luôn phải có người coi sóc, và trong mức độ hoàn toàn có thể, linh mục phải cử hành thánh lễ ở đấy tối thiểu là hai lần trong tháng ( GL 934 ) .
3. Mỗi nhà thời thánh chỉ có một Nhà Tạm mà thôi. Nhà tạm phải làm bằng vật tư chắc như đinh, không hề chuyển dời, không trong suốt và phải được khoá kỹ để tránh mọi rủi ro tiềm ẩn phạm thánh ( QCTQ 314 ) .
4. Nhà Tạm được đặt hoặc ở trong cung thánh, ngoài bàn thờ cúng dùng để cử hành thánh lễ, hoặc ở trong một nhà nguyện nhỏ thích hợp để những tín hữu chầu và cầu nguyện riêng ; nhà nguyện này phải nằm trong cấu trúc của nhà thời thánh và những Kitô hữu thuận tiện thấy được ( QCTQ 315 ) .
5. Để cho mọi người nhận ra và tôn kính sự hiện hữu của Chúa Kitô, Nhà Tạm phải có một ngọn đèn luôn cháy sáng ( QCTQ 316 ) .
6. Sự hiện hữu của Chúa Kitô trong Bí tích Thánh Thể link ngặt nghèo và là hiệu quả của cử hành thánh lễ, nên, nếu không có nguyên do chính đáng, tránh chầu Thánh Thể trước khi cử hành thánh lễ, vì người ta sẽ làm mất ý nghĩa khi lấy Mình Thánh Chúa của thánh lễ trước đó để chầu .
7. Nếu có chầu Thánh Thể ngay sau thánh lễ, Bánh Thánh được dùng trong chầu Thánh Thể phải được thánh hóa ngay trong thánh lễ trước đó. Thánh lễ được kết khúc ngay sau lời nguyện hiệp lễ ( bỏ phần nghi thức kết lễ ) ( TT 94 ) .
8. Trong khi cử hành thánh lễ, không được đặt Mình Thánh để chầu trong cùng một nơi của nhà thời thánh hay nhà nguyện ( TT 83, GL 941 ) .
9. Thừa tác viên thường thì đặt Mình Thánh để chầu và ban phép lành Thánh Thể là linh mục và phó tế. Khi không có những người này, thừa tác viên giúp lễ, thừa tác viên ngoại thường cho rước lễ hay một người nào khác được Giám mục giáo phận hoặc bề trên uỷ quyền, hoàn toàn có thể đặt và cất Mình Thánh, nhưng không được ban phép lành ( TT 92, GL 943 ) .
10. Thừa tác viên cúi mình sâu bái thờ Thánh Thể mỗi khi mở cửa Nhà Tạm để lấy Mình Thánh Chúa ra ngoài, hoặc trước khi khóa cửa Nhà Tạm cất Mình Thánh Chúa .
11. Trong giờ chầu Thánh Thể, ta nên đọc Lời Chúa, diễn giảng hoặc suy niệm về Thánh Thể, đọc những lời nguyện, lời kinh, thánh ca về Thánh Thể, đọc Giờ kinh phụng vụ và dành những khoảng thời gian ngắn thinh lặng. Tất cả đều quy hướng về Chúa Kitô hiện hữu trong Thánh Thể để tôn thờ Người ( TT 89-90, 95-96 ). Vì thế, tránh những suy niệm về Đức Mẹ, thánh Giuse, thánh Bổn mạng …
12. Trong giờ chầu Thánh Thể, ta hoàn toàn có thể đọc kinh Mân Côi, nhưng không được hát những bài thánh ca ( hoặc đọc kinh ) về Đức Mẹ hoặc về những thánh. Tất cả những bài thánh ca đều quy về Chúa Kitô. Dĩ nhiên, không nên đặt Mình Thánh chỉ để đọc kinh Mân Côi .
13. Năm 2009, Ủy Ban Thánh Nhạc thường trực Hội Đồng Giám Mục Nước Ta đã chỉnh sửa 1 số ít bài hát Thánh Thể dùng tên tuổi không đúng chuẩn : “ Cha ” cho Chúa Giêsu, ví dụ điển hình :

– “Hồi tưởng xưa kia khi Chúa hy sinh nằm thánh giá”, thay vì “Hồi tưởng xưa kia Cha đã hy sinh nằm thánh giá” (Bài “Thờ lạy Chúa” của Hoài Đức).

– “ Dâng Chúa nhân lành khúc hoan ca tràn trề ”, thay vì “ Dâng hiến Cha lành khúc hoan ca tràn trề ” ( Bài “ Con thờ lạy ” của Hoài Chiên ) .

Như vậy, việc tôn thờ Thánh Thể là truyền thống cuội nguồn truyền kiếp của Giáo Hội. Mỗi khi chiêm ngắm Thánh Thể là mỗi lần tất cả chúng ta suy niệm những mầu nhiệm của Chúa Kitô, từ Nhập Thể đến Phục sinh và sự trở lại trong vinh quang của Người. Ước gì mỗi người tất cả chúng ta kín múc được nguồn ơn thánh cao trọng để nuôi dưỡng tâm hồn và làm chứng về Tình yêu và lòng Thương Xót của Chúa Kitô giữa lòng quốc tế .

Lm. Giuse Vũ Thái Hòa