Chấn thương vỡ nhãn cầu là một trường hợp nặng nề trong nhãn khoa, không riêng gì ảnh hưởng tác động đến yếu tố nghệ thuật và thẩm mỹ mà cả thị lực. Vỡ nhãn cầu xảy ra khi vì một nguyên do nào đó, người bệnh bị chấn thương khiến vỡ hàng loạt bề dày những thành phần của vỏ bọc nhãn cầu ( giác mạc và củng mạc ), có kèm theo phòi kẹt hoặc mất tổ chức triển khai nội nhãn .
Dấu hiệu vỡ nhãn cầu
Chấn thương vỡ nhãn cầu thường do tai nạn thương tâm đụng dập, hoặc vết thương xuyên thủng nhãn cầu, cũng có khi vỡ tự nhiên trên bệnh nhân có bệnh lý tại lớp vỏ nhãn cầu .
– Cơ năng: Bệnh nhân bị đau, kích thích vật vã, thị lực mất sau khi xảy ra chấn thương.
– Thực thể : phù nề mi và kết mạc, tụ máu hoặc chảy máu tại mi mắt, xuất huyết dưới kết mạc. Tiền phòng thường sâu. Xuất huyết tiền phòng hay nội nhãn ( thường có cục máu đông ). Hạn chế vận nhãn ( đưa mắt về phía nhãn cầu vỡ càng hạn chế ). Tổ chức nội nhãn như màng bồ đào, võng mạc, thủy tinh thể có khi bị kẹt ngay tại vết vỡ, mất một phần hay hàng loạt. Nhãn cầu bị mềm và biến dạng .
Để chẩn đoán xác lập, cần những chứng cứ cận lâm sàng như siêu âm để khu trú vị trí nhãn cầu bị vỡ, xác lập có dị vật nội nhãn hoặc hốc mắt hay không, chụp CT Scan hoặc MRI ( nếu cần ) .
Điều trị vỡ nhãn cầu
Mục tiêu điều trị khi xảy ra vỡ nhãn cầu là cố gắng nỗ lực bảo tồn nhãn cầu ở mức cao nhất .
Ở quá trình cấp cứu, khi đã chẩn đoán vỡ nhãn cầu hoặc vết thương xuyên thủng nhãn cầu trên lâm sàng, cần tránh những động tác đè ép lên nhãn cầu làm tăng rủi ro tiềm ẩn phòi kẹt hoặc mất thêm tổ chức triển khai nội nhãn .
Ở tuyến địa phương – nơi không có điều trị chuyên khoa mắt, khi đảm nhiệm bệnh nhân có chấn thương vỡ nhãn cầu, cần cấp cứu chống sốc, mất máu ( nếu xảy ra sốc, mất máu ), bảo vệ mắt bệnh nhân bằng sò che mắt, cho thuốc an thần nếu bệnh nhân có kích thích rồi chuyển tuyến đến bệnh viên chuyên khoa .
Với chấn thương vỡ nhãn cầu, bác sĩ chuyên khoa sẽ xem xét kỹ, nhìn nhận đúng mức độ trầm trọng của vết thương, nỗ lực bảo tồn tối đa theo đúng cấu trúc giải phẫu .
– Trường hợp chấn thương nặng nề không hề cứu vãn, hoàn toàn có thể phải bỏ nhãn cầu. Đây là quyết định hành động sau cuối nếu giải pháp bảo tồn là không khả thi .
Trường hợp bảo toàn nhãn cầu
– Thay băng hàng ngày, theo dõi thực trạng nhãn cầu .
– Tại chỗ: nhỏ mắt bằng kháng sinh và kháng viêm không steroid và/hoặc steroid.
– Toàn thân : kháng sinh hoạt phổ rộng và steroid, thời hạn từ 7 – 10 ngày .
– Theo dõi tính năng thị giác, nhãn áp, thực trạng thủy tinh thể, mống mắt, nội nhãn, võng mạc, nhãn viêm giao cảm và những biến chứng khác. Có giải pháp xử trí kịp thời và thích hợp .
Trường hợp bỏ nhãn cầu
– Tại chỗ : kháng sinh, thay băng, rửa hốc mắt hàng ngày bằng dung dịch Bethadine 5,0 % .
– Toàn thân : kháng sinh uống 7 ngày .
– Tiến hành đặt mắt giả khi hốc mắt sạch, hết phù nề .
– Theo dõi thực trạng hốc mắt, nhãn viêm giao cảm, thực trạng cùng đồ, mắt giả .
Biến chứng vỡ nhãn cầu
Cần đề phòng những biến chứng hoàn toàn có thể gặp phải sau chấn thương vỡ nhãn cầu như :
– Viêm mủ nội nhãn.
– Glaucome cấp .
– Bong võng mạc…
Bệnh nhân sau khi ra viện cần tái khám định kỳ để bác sĩ nhìn nhận thực trạng mắt, giải quyết và xử lý những biến chứng cũng như những yếu tố bệnh nhân gặp phải sau chấn thương vỡ nhãn cầu ( nếu có ) .
Bệnh viện Mắt Hồ Chí Minh
Ths. BS Đỗ Minh Lâm
