1. Giới thiệu phòng Hồi sức hậu phẫu
Vị trí phòng mổ thường nối với phòng hồi sức bằng hành lang kín, bằng phẳng, ánh sáng đủ và dịu, nhiệt độ cùng với nhiệt độ phòng mổ, mục đích giúp điều dưỡng chăm sóc người bệnh liên tục ngay sau mổ, gây mê và phẫu thuật viên dễ dàng thăm khám người bệnh liên tục và di chuyển người bệnh an toàn sau khi mổ. Sau mổ, giai đoạn hồi tỉnh người bệnh rất dễ bị kích thích bởi tác động bên ngoài như ánh sáng chói, tiếng động…Vì thế thường phòng hồi sức được thiết kế là phòng phải yên tĩnh, sạch sẽ, trần và tường phải sơn màu dịu, ánh sáng lan tỏa, cách âm, không nghe được tiếng động, có các ô cách ly, có hệ thống điều hòa nhiệt độ trung tâm. có thể dùng máy sưởi, các đệm hơi nóng….Nhiệt độ phòng hồi sức ở 200C – 220C), phòng kín và thông khí tốt vừa giữ nhiệt độ vừa bảo đảm vô khuẩn.
Giường nằm phải êm, chắc như đinh, tự do, phải vận động và di chuyển được thuận tiện, hoàn toàn có thể đặt tư thế đầu cao, đầu thấp, tư thế Fowler, 2 bên thành giường có thanh chắn bảo vệ, tránh những trường hợp bệnh nhân chưa tự chủ được hoàn toàn có thể rơi xuống đất .Điều dưỡng phòng hồi sức luôn được trang bị kiến thức và kỹ năng trình độ cao và update liên tục về sử dụng máy móc, giải pháp mới để chăm nom người bệnh khoa học, đúng chuẩn và bảo đảm an toàn .Khoa học cũng góp thêm phần rất lớn trong điều trị bệnh tật, do đó phòng hồi sức luôn trang bị những dụng cụ, thuốc, máy móc văn minh và đặc biệt quan trọng :
– Trang bị dụng cụ cho hô hấp: hệ thống oxy, khí nén, máy hút, đèn soi thanh quản, mở khí quản, máy thở, bộ cấp cứu hô hấp tuần hoàn, hệ thống monitor theo dõi điện tim, huyết áp, nhiệt độ, bão hòa oxy
SpO2
…
– Trang bị dụng cụ cho tuần hoàn : bộ đặt CVP, bơm tiêm điện, máy truyền dịch, máy shock tim …– Dụng cụ chăm nom đường thở, chăm nom vết thương, hậu môn tự tạo, những dẫn lưu …
Vận chuyển bệnh nhân, thay đổi tư thế
Sau mổ khi đổi tư thế, luân chuyển bệnh nhân từ bàn mổ sang xe đẩy hay gường bệnh cần phải nhẹ nhàng. Thay đổi tư thế bất ngờ đột ngột hoàn toàn có thể gây tụt huyết áp, trụy mạch, choáng. Trong phẫu thuật chỉnh hình nếu luân chuyển bệnh nhân không đúng cách hoặc thô bạo hoàn toàn có thể gây tác động ảnh hưởng đến sự thành công xuất sắc của cuộc phẫu thuật. Do đó tốt nhất là đặt xe chuyển bệnh nhân cạnh bàn mổ và chuyển bệnh nhân thật nhẹ nhàng sang xe đẩy. Trong tổng thể những trường hợp phẫu thuật bệnh nhân cần hoàn toàn có thể dùng loại tấm ra vải kê dưới sống lưng bệnh nhân để khi chuyển bệnh nhân từ bàn mổ qua xe hay giường ta chỉ cần khiêng tấm vải đã đặt dưới sống lưng bệnh nhân, như vậy rất nhẹ nhàng và rất thuận tiện .Di chuyển người bệnh từ phòng mổ đến phòng hồi sức hậu phẫu : là nghĩa vụ và trách nhiệm thuộc về điều dưỡng phòng mổ và kỹ thuật viên gây mê. Thường gây mê đi phía đầu người bệnh để thuận tiện cung ứng oxy, theo dõi hô hấp … Điều dưỡng đi sau nhưng phải luôn quan sát và duy trì bảo đảm an toàn cho người bệnh. Khi vận động và di chuyển người bệnh, điều dưỡng cần quan tâm những yếu tố như thời hạn chuyển dời ngắn nhất, cần theo dõi sát hô hấp như ngưng thở, sút ống nội khí quản, thiếu oxy .
2. Chăm sóc người bệnh sau mổ tại phòng Hồi sức hậu phẫu
Cuộc mổ thành công xuất sắc tùy thuộc một phần đông vào sự chăm nom sau mổ. Giai đoạn ngay sau mổ là quá trình có nhiều rối loạn về sinh lý gồm có những biến chứng về hô hấp, tuần hoàn, kích thích, đau, rối loạn công dụng thận, rối loạn đông máu, hạ nhiệt độ … gây ra do gây mê hoặc do phẫu thuật. Trong tiến trình này, người bệnh cần được chăm nom liên tục do chưa không thay đổi về tuần hoàn, hô hấp, vết mổ, rủi ro tiềm ẩn chảy máu cao …Để phát hiện sớm những biến chứng này cần có những nhân viên cấp dưới được huấn luyện và đào tạo, có kinh nghiệm tay nghề, cần có những phương tiện đi lại để theo dõi bệnh nhân sau mổ. Điều quan trọng trong tiến trình này là không khi nào được để bệnh nhân chưa tỉnh thuốc mê nằm một mình .Nhiệt độ : Người bệnh sau một quy trình bất động trên bàn mổ, thấm ướt do nước rửa trong lúc mổ, dịch thoát ra trong quy trình phẫu thuật, do thuốc mê, do nhiệt độ phòng mổ, do truyền dịch nên dễ bị lạnh .An toàn : Trong tiến trình hồi tỉnh người bệnh dễ bị kích động vật vã. Cần cố định và thắt chặt người bệnh như kéo chấn song giường lên cao, cố định và thắt chặt tay người bệnh. Người bệnh thường có nhiều dẫn lưu, có những dẫn lưu rất quan trọng trong điều trị và nguy khốn khi sút ống hay tuột ống. Vì thế, cần quan tâm không để người bệnh đè lên ống dẫn lưu hay rút ống dẫn lưu .Điều dưỡng cần đánh giá và nhận định thực trạng người bệnh ngay sau mổ để có hướng lập kế hoạch chăm nom cho người bệnh. Điều dưỡng cần biết chẩn đoán bệnh và chiêu thức giải phẫu, cần biết toàn trạng, thực trạng thông khí và những tín hiệu sống của người bệnh. Người bệnh sử dụng chiêu thức gây mê nào, kháng sinh, thuốc hồi sức, dịch truyền, có truyền máu và đã truyền bao nhiêu đơn vị chức năng máu, có tai biến không … Những thông tin diễn biến đặc biệt quan trọng trong mổ cũng cần được biết để dễ theo dõi. Nhận định có bao nhiêu dẫn lưu, loại nào, những không bình thường khác của người bệnh. Nhận định tâm ý người bệnh tỉnh sau mổ cũng rất quan trọng .
1. Hô hấp
Ở tiến trình này thiếu oxy hay gặp do những biến hóa hô hấp khi gây mê, thở yếu do còn công dụng của thuốc mê, do đau, do run lạnh làm tăng tiêu thụ oxy … Mục đích chính là duy trì thông khí phổi và phòng ngừa thiếu oxy máu .
1.1. Nguyên nhân:
Tắc đường thở do tụt lưỡi, do đàm, tắc gập ống Nội khí quản, co thắt thanh quản, phù nề thanh quản … Thiếu oxy do xẹp phổi, phù phổi, tắc mạch phổi, co thắt phế quản. Tăng thông khí do ức chế thần kinh hô hấp, liệt hô hấp do thuốc giãn cơ, thuốc mê, hạn chế thở do đau .
1.2. Nhận định
Nhịp thở, kiểu thở, tần số thở, thở sâu, độ căng giãn lồng ngực, da niêm, thở có kèm cơ hô hấp phụ như co kéo cơ liên sườn, cánh mũi phập phồng, … Người bệnh tự thở, thở oxy qua canule, người bệnh có nội khí quản, mở khí quản, người bệnh đang thở máy .
Dấu hiệu thiếu oxy: khó thở, khò khè, đàm nhớt, tím tái, vật vã, tri giác lơ mơ, lồng ngực di động kém, chỉ số oxy trên monitor
SaO2> 90 %, PaO2
1.3. Can thiệp điều dưỡng
Theo dõi sát hô hấp của người bệnh, nhìn nhận tần số, nhịp thở, kiểu thở, những tín hiệu khó thở. Nếu nhịp thở nhanh hơn 30 lần / phút hay chậm dưới 15 lần / phút thì báo cáo giải trình ngay cho thầy thuốc. Theo dõi chỉ số oxy trên máy monitor, khí máu động mạch. Dấu hiệu thiếu oxy trên người bệnh, tím tái, thở co kéo, di động của lồng ngực kém, nghe phổi .Chăm sóc : Cung cấp đủ oxy, luôn luôn phòng ngừa rủi ro tiềm ẩn thiếu oxy cho người bệnh. Làm sạch đường thở, hút đàm nhớt và chất nôn ói, khi hút cần quan tâm với người bệnh cắt amiđan .Tư thế người bệnh cũng tác động ảnh hưởng đến năng lực thông khí. Khi người bệnh mê cho nằm đầu bằng, mặt nghiêng sang một bên hoặc kê gối sau vai. Nếu người bệnh tỉnh, cho người bệnh nằm tư thế Fowler. Trong trường hợp người bệnh khó thở hay thiếu oxy, điều dưỡng triển khai y lệnh phân phối oxy qua thở máy, bóp bóng. Nếu người bệnh tỉnh cần hướng dẫn người bệnh tham gia vào tập thở, cách hít thở sâu .
2. Tim mạch
Theo dõi : mạch, nhịp tim, huyết áp, áp lực đè nén tĩnh mạch TW
2.1. Nguyên nhân
Hạ huyết áp hoàn toàn có thể do mất máu, giảm thể tích dịch do mất dịch qua dẫn lưu, nôn ói, nhịn nhà hàng siêu thị trước mổ, do bệnh lý, bệnh lý về tim, do thuốc ảnh hưởng tác động đến tưới máu cho mô và những cơ quan, đặc biệt quan trọng là tim, não, thận, do tư thế .Cao huyết áp : do đau sau phẫu thuật, bàng quang căng chướng, kích thích, khó thở, nhiệt độ cao, …Rối loạn nhịp tim : tổn thương cơ tim, hạ kali máu, thiếu oxy, mạch nhanh, nhiễm toan – kiềm, bệnh lý tim mạch, hạ nhiệt độ …
2.2. Nhận định tình trạng người bệnh
Nhận định thực trạng tim mạch : da niêm, tín hiệu chảy máu, tín hiệu thiếu máu, Hct, tìm hiểu và khám phá về bệnh lý tim mạch của người bệnh. Dấu hiệu mất nước, lượng dịch vào ra, áp lực đè nén tĩnh mạch TT, nước tiểu, điện tim .
2.3. Can thiệp điều dưỡng
Theo dõi :Ngay sau mổ, điều dưỡng phải đo mạch, huyết áp và ghi chép khá đầy đủ. Cần phát hiện sớm tín hiệu tụt huyết áp do chảy máu, phát hiện chảy máu qua vết mổ, qua dẫn lưu, những tín hiệu biểu lộ thiếu máu trên lâm sàng như : mạch nhanh, huyết áp giảm, da niêm nhợt .
Nhận định tình trạng da niêm: màu sắc, độ ẩm, nhiệt độ da, dấu hiệu đổ đầy mao mạch. Lượng dịch trước và sau mổ cần được theo dõi sát, theo dõi số lượng nước tiểu mỗi giờ. Ngoài ra cũng cần theo dõi tình trạng rối loạn điện giải biểu hiện trên lâm sàng, trên xét nghiệm Ion đồ.
Theo dõi áp lực tĩnh mạch trung tâm, bình thường 5–12cm
H2O
, các dấu mất nước, khát, môi khô; đánh giá thường xuyên để giúp người thầy thuốc cân bằng chính xác tình trạng nước xuất nhập nhằm tránh nguy cơ suy thận cấp. Với những người bệnh già, bệnh tim thì việc thừa nước hay thiếu nước rất gần nhau. Việc thừa nước cũng có nguy cơ người bệnh rơi vào bệnh lý phù phổi cấp.
Chăm sóc :– Đặt máy đo điện tim liên tục với người bệnh nặng, người có bệnh tim, người già .– Nâng đỡ nhẹ nhàng tránh tụt huyết áp tư thế .– Thực hiện truyền dịch, truyền máu đúng y lệnh số giọt, thời hạn .– Ghi vào hồ sơ tổng dịch vào ra mỗi giờ / 24 giờ .
3. Nhiệt độ
3.1. Nguyên nhân
Tăng thân nhiệt: Người bệnh sau mổ thường sốt nhẹ do mất nước, do tình trạng phản ứng cơ thể sau mổ; thường sau mổ 1–2 ngày nhiệt độ tăng nhẹ
3705 – 380C
, nhưng nếu sốt cao hơn thì cần theo dõi và phát hiện sớm nguyên nhân của nhiễm trùng.
Hạ thân nhiệt : do khí ẩm, người già, suy dinh dưỡng, do nhiệt độ môi trường tự nhiên, do thực trạng suy kiệt …
3.2. Can thiệp điều dưỡng
Theo dõi nhiệt độ tiếp tục và ghi chép rất đầy đủ, triển khai bù nước theo y lệnh. Nếu sau 3 ngày mà vẫn sốt > 380C thì cần theo dõi tín hiệu nhiễm trùng vết mổ, nhiễm trùng tiết niệu, viêm phổi …. Khi nhiệt độ tăng cao cần thực thi chăm nom giảm sốt cho người bệnh, vì khi nhiệt độ cao cũng làm người bệnh thiếu oxy. Đối với người già, bệnh nặng, suy dinh dưỡng, người bệnh cần luôn được giữ ấm .Cần quan tâm người bệnh ngay sau mổ vì cũng rất hay hạ thân nhiệt thế cho nên cần ủ ấm kịp thời, truyền dịch ấm, bảo vệ nhiệt độ phòng tương thích .
4. Thần kinh
Bệnh nhân tỉnh hay mê. Nếu bệnh nhân chưa tỉnh cần được theo dõi sát và đặt bệnh nhân ở tư thế thích hợp .
4.1 Theo dõi
Theo dõi mức độ mê, cảm xúc, hoạt động, đồng tử, động kinh, những hành vi rối loạn ý thức. Người bệnh lo âu khi tỉnh dậy trong thiên nhiên và môi trường lạ, vật vã, kích thích do đau, thiếu oxy, bí tiểu, duy trì ở một tư thế quá lâu …Run do nhiệt độ môi trường tự nhiên quá thấp, truyền máu, dịch quá lạnh, thời hạn mổ quá lâu, người già, người bệnh suy dinh dưỡng, phản ứng thuốc .
4.2. Chăm sóc
Đánh giá tri giác người bệnh ( bảng điểm Glasgow ). Trong quy trình tiến độ hồi tỉnh người bệnh dễ kích thích, vật vã nên điều dưỡng cần bảo vệ bảo đảm an toàn cho người bệnh. Thực hiện thuốc an thần khi có chỉ định. Theo dõi hoạt động, cảm xúc của chi 4 giờ đầu so với người bệnh gây tê tuỷ sống .Khi xoay trở, chăm nom cần tránh chèn ép chi. Giúp người bệnh tư thế tự do, tương thích. Làm công tác làm việc tư tưởng cho người bệnh nếu người bệnh tỉnh. Động viên ý thức cho bệnh nhân, tạo cho bệnh nhân cảm xúc yên tâm, tránh cho bệnh nhân những lo ngại không đáng có để người bệnh có ý thức tốt nhất vượt qua bệnh tật .
5. Tiết niệu
Theo dõi lượng, sắc tố nước tiểu sau mổ ( trung bình 0,5 – 1 ml / kg / giờ ), đặc biệt quan trọng 1 số ít trường hợp bệnh nặng hoặc chưa có nước tiểu 6 – 8 giờ sau mổ, ..
5.1. Nhận định tình trạng người bệnh
Số lượng, sắc tố nước tiểu, cầu bàng quang, tín hiệu phù chi, huyết áp, cân nặng, người bệnh có thông tiểu không ? Nhận định những tín hiệu thiếu nước, rối loạn điện giải, creatinine, Hct ..
5.2. Can thiệp điều dưỡng
Theo dõi lượng nước xuất nhập, tổng lượng dịch vào ra / 24 giờ, đặc thù, sắc tố, số lượng nước tiểu. Chú ý nếu số lượng nước tiểu giảm hơn 30 ml / giờ so với người điều dưỡng cần báo bác sĩ .Thực hiện bù nước và điện giải theo y lệnh. Chăm sóc người bệnh phù, kê chi cao, chăm nom da thật sạch, tránh loét .. Theo dõi huyết áp liên tục, cân nặng mỗi ngày. Trường hợp có thông niệu đạo cần chăm nom thật sạch bộ phận sinh dục và mạng lưới hệ thống thông niệu đạo .
6. Các can thiệp điều dưỡng khác:
Thực hiện y lệnh thuốc: các loại thuốc giảm đau, chống nôn, kháng sinh..
Dự phòng và điều trị đau sau mổ là một yếu tố lớn trong chăm nom sau mổ, Cần nhớ rằng thuốc giảm đau nên được cho theo giờ không đợi đến lúc Open cảm xúc đau mới tiêm .Đánh giá mức độ đau là dựa vào lâm sàng, dùng thang điểm nhìn nhận EVA ( Echelle visuelle analogique ) hoặc nhìn nhận định tính ( đau ít, đau vừa, đau nhiều, đau không chịu nổi ) .Các thuốc hoàn toàn có thể dùng lúc bấy giờ :Paracetamol : Prodafalgan 1 g, dùng liều 15 mg / kg / 6 giờ không dùng quá 6 g / ngày .Prodafalgan là tiền chất của paracetamol sau khi tiêm 1 g prodafalgan sẽ bị thuỷ phân cho 0,5 g paracetamol .Diclofenac ( Voltarene 75 mg ) liều lượng 3 mg / kg / ngày .Bậc thang dùng thuốc giảm đau của Tổ chức y tế quốc tế :I. Không thuộc nhóm thuốc phiện : aspirine, paracetamol .IIa. Thuốc phiện tính năng yếu : codeine ( Dafalgan codeine ), dextropropoxyphen ( Diantalvic ) .IIb. Thuốc phiện công dụng trung bình : temgésic, nubaine, topalgic, contramal .IIIa. Thuốc phiện công dụng mạnh : morphine, fentanyl .
IIIb. Thuốc phiện mạnh dạng tiêm: morphine.
Truyền dịch, điện giải
Truyền dịch sau mổ để bù thể tích dịch thiếu do nhịn ăn, uống, dịch truyền cung ứng nguồn năng lượng. Người lớn khối lượng 60 kg lượng dịch phân phối từ 2000 – 2500 ml / ngày hoặc cho 35-40 ml / kg / ngày, nếu thời tiết nóng hoặc bệnh nhân sốt hoàn toàn có thể tăng lên 3000 ml .Các loại dịch hoàn toàn có thể dùng sau mổ trong điều kiện kèm theo lúc bấy giờ : dung dịch ringer lactate, dung dịch NaCl 0,9 %, dung dịch glucose 5 %, 10 %, dung dịch nuôi dưỡng : albumin, lipid …
