Carotenoid là một dạng sắc tố hữu cơ có tự nhiên trong thực vật và những loài sinh vật quang hợp khác như là tảo, một vài loài nấm và một vài loài vi trùng. Carotenoid là gì và tính năng thế nào là câu hỏi của nhiều người. Carotenoids là những gì mang lại màu vàng cam bùng cháy rực rỡ cho những thứ như cà rốt, lòng đỏ trứng, ngô và hoa thủy tiên. Có hơn 750 loại carotenoit tự nhiên, nhưng tất cả chúng ta chỉ thấy khoảng chừng 40 trong chính sách nhà hàng siêu thị thông thường của con người. Dưới đây tất cả chúng ta cùng đi tìm hiểu và khám phá cụ thể Carotenoid là gì và công dụng ra làm sao ?
1. Carotenoid là gì?
Thuật ngữ carotenoid dùng để chỉ một họ gồm khoảng 600 sắc tố thực vật khác nhau. Sắc tố thực vật Carotenoid được coi là dưỡng chất màu bởi có nhiều đặc tính tương tự như vitamin.
Cũng như nhiều dưỡng chất thiết yếu khác, carotenoid mang lại những quyền lợi cho sức khỏe thể chất, như tăng cường năng lực đề kháng chống nhiễm khuẩn, ngăn ngừa tổn thương DNA ( Deoxyribonucleic acid ) và những vật liệu di truyền khác …
Khác với cây cối, con người không hề tự tổng hợp ra carotenoid mà sử dụng carotenoid từ việc ăn thực vật nhằm mục đích bảo vệ bản thân mình. Carotenoid giúp chống lại những tác nhân oxy hóa từ bên ngoài. Thiên nhiên có đến khoảng chừng 600 loại carotenoid khác nhau, trong đó có 50 loại carotenoid hiện hữu trong thực phẩm. Thế nhưng trong máu của người có khoảng chừng 15 loại được tìm thấy và chúng đang được chứng tỏ là đóng vai trò quan trọng so với đời sống con người .
Carotenoid không phải là tên riêng của một chất nào mà là tên của một nhóm những hợp chất có công thức cấu trúc tương tự như nhau và công dụng bảo vệ khung hình cũng tương tự như nhau. Carotenoid khá quen thuộc với tất cả chúng ta là bêta-caroten hay còn gọi là tiền chất của vitamin A. Trong mấy năm gần đây người ta còn nói nhiều đến những carotenoid khác như lycopen, lutein và zeaxanthin .
Dựa vào phần cấu trúc, chia làm hai loại. Loại chỉ chứa C, H như alpha carotene, beta carotene, lycopene. Loại có chứa nhóm chức xuất hiện O như lutein, xanthophyll. Trong đó, beta carotene là loại quan trọng nhất. Beta carotene có màu vàng. Có nhiều trong cà rốt, bí đỏ, xoài, và những loại rau màu xanh đậm. Khi hấp thu vào khung hình, beta carotene chuyển hóa thành vitamin A. Beta carotene là chất chống oxy hóa mạnh, ngăn ngừa tế bào ung thư, chống sự hình thành cục máu đông trong thành mạch máu. Sau khi chuyển thành vitamin A có công dụng bảo vệ niêm mạc mắt, tăng cường miễn dịch khung hình .
2. Carotenoid có tác dụng ra sao?
+ Carotenoids tốt cho mắt: Bổ sung carotene có thể giúp giảm nguy cơ phát triển thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi. National Institutes of Health thừa nhận rằng việc bổ sung carotenoid chứa carotenoid có đặc tính chống oxy hóa như beta-carotene, lutein và zeaxanthin, có thể hữu ích để điều trị và ngăn ngừa liên quan đến tuổi thoái hóa điểm vàng. Ngoài ra, đôi khi bổ sung lutein và zeaxanthin để giảm nguy cơ phát triển các bệnh về mắt và cải thiện chức năng của mắt.
+ Carotenoids tốt cho tim mạch: Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng carotenoids có thể giúp giảm nguy cơ phát triển chứng xơ vữa động mạch (sự tích tụ mảng bám trong thành động mạch phục vụ thu hẹp mạch máu của bạn). Tăng huyết áp, không dung nạp glucose và béo phì là những yếu tố nguy cơ gây xơ vữa động mạch và các nghiên cứu đã chỉ ra rằng carotenoids giúp cải thiện các yếu tố nguy cơ này.
Ngoài ra, carotenoids cũng hoàn toàn có thể giúp cải tổ chứng xơ vữa động mạch sớm mà chưa tiến triển thành bệnh tim mạch rất đầy đủ. Tuy nhiên, có vẻ như những quyền lợi về tim mạch này chỉ hoàn toàn có thể được gặt hái khi đã tiêu thụ carotenoids trong một thời hạn dài ( 9 đến 20 năm theo yêu cầu của một nghiên cứu và điều tra ) .
+ Carotenoids bảo vệ lão hóa da: Hầu hết lão hóa da là do bức xạ UV. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng carotenoids khi được tiêu thụ sẽ được lưu trữ trong da của bạn và giúp chống lại tổn thương da do bức xạ UV. Lycopene và beta-carotene sẽ rất tốt với việc bảo vệ lão hóa da do bứa xạ. Các chất bổ sung Lycopene và beta-carotene cũng có hiệu quả trong việc ngăn ngừa đỏ da do bức xạ UV. Tác dụng này thậm chí còn rõ rệt hơn khi bổ sung lycopene hoặc beta-carotene được kết hợp với vitamin E.
+ Bảo vệ ung thư da: Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng carotenoids giúp bảo vệ chống lại sự phát triển của ung thư da và ung thư tiền da. Một cách nó làm điều này là bằng cách thúc đẩy sự biệt hóa tế bào và ức chế chu kỳ tế bào. Một cách khác để bảo vệ chống lại ung thư da là điều chỉnh apoptosis (chết tế bào). Carotenoids có thể gây chết tế bào trong các tế bào khối u ác tính.
+ Lợi ích sức khỏe tiềm năng: Ngoài những lợi ích sức khỏe đã biết của carotenoids, còn có những lợi ích tiềm năng bổ sung mà một số nghiên cứu đề xuất.
– Sức khỏe của xương: Một nghiên cứu cho thấy rằng carotenoids, đặc biệt là lycopene, có tác động tích cực đến sức khỏe của xương. Một nghiên cứu khác cũng cho thấy dùng beta-carotene và beta-cryptoxanthin có thể giúp giảm nguy cơ phát triển loãng xương (tình trạng xương của bạn yếu hơn bình thường).
– Tốc độ chậm của suy giảm tâm thần: Một bài báo y khoa được công bố trên Tạp chí của Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ cho thấy rằng bổ sung beta-carotene lâu dài có thể mang lại lợi ích nhận thức.
– Tăng cường miễn dịch: Người ta cho rằng carotenoids tăng cường khả năng miễn dịch, đặc biệt là các loại carotenoit vitamin A vì bản thân vitamin A cần thiết cho chức năng hệ thống miễn dịch tốt.
– Ung thư phổi: Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng lượng carotenoids cao có liên quan đến nguy cơ phát triển ung thư phổi thấp hơn ở những người không hút thuốc. Tuy nhiên, các thử nghiệm lâm sàng đã được tiến hành đã không chỉ ra rằng bổ sung carotene có thể giúp ngăn ngừa ung thư phổi.
– Ung thư vú và giảm nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt: Trong khi vẫn đang được điều tra, nhiều nghiên cứu cho rằng carotenoids, đặc biệt là lycopene, có tác dụng chống ung thư đối với các bệnh ung thư phụ thuộc hormone giới tính như ung thư vú và ung thư tuyến tiền liệt.
Các nhà khoa học tò mò ra những công dụng chống oxy hóa của Carotenoid vào năm 1968, và chỉ 2 năm sau những nhà nghiên cứu tìm ra rằng nhiều bệnh nhân ung thư có mức độ carotenoid thấp trong máu của họ. Các điều tra và nghiên cứu cũng chỉ ra rằng carotenoid kích thích hệ miễn dịch bằng cách hoạt hoá những tế bào tàn phá tự nhiên, giết chết những tế bào ung thư .
Beta – carotene hay còn gọi là tiền vitamin A là những chất chống oxy hóa có tính năng vô hiệu những gốc tự do trong khung hình, phòng ngừa bệnh ung thư hiệu suất cao. Một số loại bệnh ung thư như ung thư phổi, ung thư dạ dày sẽ không giảm được nhiều rủi ro tiềm ẩn nếu trong chính sách ăn bị thiếu vắng hàm lượng beta caroten. Đó là vì beta caroten làm giảm tổng hợp những dấu ấn ung thư trong quy trình tăng trưởng của những loại ung thư này. Nghiên cứu tại Đại học Yale cho thấy rủi ro tiềm ẩn ung thư phổi giảm đi đáng kể ở những phụ nữ và phái mạnh ăn nhiều rau quả giàu beta-caroten. Hội Ung thư Mỹ đã xuất bản một nghiên cứu và điều tra khẳng định chắc chắn những người đàn ông có lượng beta-caroten thấp hơn trong máu có rủi ro tiềm ẩn ung thư tuyến tiền liệt tăng .
Lycopene cũng là loại carotenoid được xem là “ dũng sĩ ” trong việc hủy hoại tế bào ung thư. Một số nghiên cứu và điều tra khác cho thấy lycopen hoàn toàn có thể ngăn ngừa tác động ảnh hưởng của những chất gây ung thư nhất định, ngăn huỷ hoại tế bào sự phân loại tế bào không trấn áp được trước khi nó khởi đầu. Những nghiên cứu và điều tra dịch tễ học của Mỹ về công dụng của lycopen cho thấy, ở vùng người dân ăn nhiều trái cây có chứa lycopen thì tỷ suất ung thư dạ dày, trực tràng, kết tràng … thấp hơn vùng ăn ít hơn hoặc không ăn. Một điều tra và nghiên cứu khác cho thấy công dụng của lycopen làm giảm rủi ro tiềm ẩn ung thư tuyền tiền liệt lên tới 35 % .
Ngoài việc phòng chống ung thư hiệu suất cao, beta-carotene và lycopene còn rất nhiều tính năng có ích khác. Beta carotene tuy là tiền chất của vitamin A nhưng nó không chỉ có vai trò như những gì mà vitamin A có. Nó còn chiếm hữu những hoạt dụng sinh học thoáng đãng khác độc lập với loại vitamin quen thuộc này. Vitamin A đóng vai trò cho năng lực của thị giác và sự tăng trưởng của trẻ nhỏ nên beta carotene cũng có tính năng làm mắt thêm sáng, nhìn thêm tinh. Beta carotene còn làm hết sạch những nguyên tử ôxy tự do đang dư thừa điện tử trong da giúp làn da tránh lão hoá, bớt nhăn nhúm, thô ráp. Một số điều tra và nghiên cứu còn chứng tỏ beta carotene làm giảm nồng độ cholesterol máu, cải tổ những bệnh lý tim mạch. Lycopene còn có công dụng trong điều trị bệnh xơ gan, viêm gan, hạ huyết áp, rối loạn mỡ máu, chống khô mắt, mờ mắt …
Beta-carotene và lycopene phòng chống bệnh tật hiệu quả như vậy. Tuy nhiên, điều đáng buồn là cơ thể chúng ta không tự sản sinh ra được 2 loại carotenoid. Beta-carotene và lycopene cũng không hề xuất hiện trong động vật cũng như các thực phẩm có nguồn gốc động vật. Vì thế, cách tốt nhất để có được beta-carotene và lycopene là sử dụng một chế độ ăn nhiều trái cây, rau quả và những thực phẩm nguồn gốc từ thực vật.
3. Một số câu hỏi về Carotenoid
+ Các Carotenoid có hiệu quả gì đặc biệt?
Hàng loạt nghiên cứu và điều tra mày mò ra rằng ăn những thực phẩm chứa nhiều carotenoid hoàn toàn có thể giảm rủi ro tiềm ẩn nhiều loại ung thư, một trong những nguyên do số 1 gây tử trận. Carotenoid cũng hoàn toàn có thể làm giảm thấp rủi ro tiềm ẩn bệnh tim mạch, giảm nồng độ cholesterol máu, giảm tai hại của ánh nắng mặt trời trên da, … Tăng cường sử dụng thức ăn giàu carotenoid giúp giảm rủi ro tiềm ẩn nhiều bệnh lý khác nhau .
+ Carotenoid được khám phá khi nào?
Một nhà khoa học đã phân lập được “ carotene ” từ rễ cây cà rốt năm 1831, và chỉ vài năm sau đó một nhà khoa học khác lại phát hiện “ xanthophylls ” trong lá vàng của mùa thu. Năm 1911, một nhà khoa học khác nữa lại phát hiện đó là những hợp chất có tương quan nhau, ông đặt tên cho chúng là những “ carotenoid ” .
+ Bằng cách nào người ta phát hiện ra các ích lợi của carotenoid?
Phần lớn những chuyên viên dinh dưỡng và sức khỏe thể chất đều nhận thấy rằng chính sách dinh dưỡng giàu trái cây và rau xanh có tương quan với sự giảm rủi ro tiềm ẩn nhiều bệnh. Ví dụ những người ăn chay ít mắc bệnh ung thư hơn so với những người ít ăn rau quả, trái cây. Nghiên cứu thành phần những loại thực phẩm này, họ phát hiện ra chúng rất giàu carotenoid cũng như nhiều dưỡng chất quan trọng khác. Hàng trăm nghiên cứu và điều tra đã chứng minh và khẳng định quyền lợi của trái cây và hoa quả, và hàng trăm điều tra và nghiên cứu khác đã chứng tỏ vai trò và ích lợi của carotenoid so với khung hình .
+ Cơ thể có thể chuyển carotenoid thành vitamin A không?
Vâng. Một số carotenoid trong thực phẩm được ống tiêu hóa chuyển thành vitamin A, một vitamin thiết yếu cho khung hình bạn. Beta-carotene là một loại carotenoid thông dụng nhất và đôi lúc được xem như là tiền vitamin A. Các loại carotenoid chính khác như lutein và lycopene không hề chuyển thành vitamine A được .
+ Carotenoid đóng vai trò gì đối với thực vật?
Carotenoid có rất nhiều công dụng khác nhau so với thực vật. Ánh sáng mặt trời rất là thiết yếu cho cây quang hợp, tăng trưởng và tăng trưởng, tuy nhiên tia cực tím UV ( Ultraviolet ) hoàn toàn có thể tạo ra những phân tử nguy hại gọi là những gốc tự do, rình rập đe dọa sự sống những tế bào. Các gốc tự do gây oxy hóa tế bào cũng giống như oxy làm cho sắt bị rỉ sét hay làm cho bơ bị ôi. Carotenoid đóng vai trò một chất chống oxy hóa, bảo vệ những tế bào tránh những tổn hại do gốc tự do. Carotenoid cũng góp thêm phần không thay đổi và bảo vệ bộ gen của tế bào .
+ Điều gì xảy ra khi chúng ta ăn carotenoid?
Khi tất cả chúng ta ăn carotenoid, tất cả chúng ta có được nguồn chống oxy hóa từ thực vật. Cũng như nhiều dưỡng chất thiết yếu khác, carotenoid mang lại nhiều quyền lợi cho sức khỏe thể chất, như tăng cường năng lực đề kháng chống nhiễm khuẩn, ngăn ngừa tổn thương DNA ( Deoxyribonucleic acid ) và những vật liệu di truyền khác, giảm rủi ro tiềm ẩn ung thư, …
+ Tại sao người ta không ăn nhiều hoa quả, rau xanh?
Đây là một tiềm năng lý tưởng, nhưng không thuận tiện gì để đổi khác thói quen nhà hàng của mọi người. Có người đơn thuần chỉ không thích mùi vị của rau, như cây cải xanh. Có người lại thích thức ăn chế biến từ thực vật, như khoai tây chiên, trong khi loại này lại chứa nhiều gốc tự do có hại. Một số khác lại rất không dễ chịu với vị đắng và ít khi chịu ăn rau xanh. Một số lớn ít ăn rau quả và thường ít chịu đổi khác thói quen nhà hàng siêu thị của mình .
+ Các chế phẩm dinh dưỡng có thể bổ sung cho chế độ ăn thiếu rau quả không?
Hàng loạt chế phẩm bổ trợ carotenoid được sản xuất chuyên biệt cho những người có chính sách ăn như vậy. Mặc dù không có loại sản phẩm nào cung ứng toàn bộ những carotenoid thiết yếu nhưng người ta cũng đã chứng tỏ được carotenoid ở dạng này cũng giúp làm giảm rủi ro tiềm ẩn nhiều bệnh lý ở những người ít ăn rau quả cũng như người có chính sách ăn trái cây và rau xanh thông thường. Ví dụ chế phẩm beta-carotene hoàn toàn có thể làm đảo ngược một thực trạng tiền ung thư ở vùng miệng gọi là leukoplakia, chế phẩm lutein hoàn toàn có thể giảm rủi ro tiềm ẩn và có lẽ rằng làm chậm quy trình tiến triển của bệnh thoái hóa võng mạc ; còn chế phẩm lycopene hoàn toàn có thể giảm rủi ro tiềm ẩn ung thư tuyến tiền liệt .
+ Sự hấp thu carotenoid ở dạng tự nhiên và dạng chế phẩm thuốc, loại nào tốt hơn?
Hẳn là trong đầu bạn nghĩ ngay rằng carotenoid dạng tự nhiên dễ hấp thu hơn. Nhưng thực sự thì ngược lại, carotenoid trong những chế phẩm dinh dưỡng lại được hấp thu tốt hơn carotenoid trong thực phẩm. Lý do là carotenoid trong thực phẩm bị kềm giữ trong lưới sợi xơ rất khó tiêu hóa. Việc nấu chín thức ăn hoàn toàn có thể phá vỡ lưới sợi này, giúp tăng cường hấp thu carotenoid, nhưng cũng hoàn toàn có thể làm hỏng nó. Còn carotenoid trong chế phẩm bổ trợ không nằm trong lưới sợi nên việc hấp thu rất thuận tiện. Rất nhiều điều tra và nghiên cứu đã chứng tỏ tính đúng đắn của Kết luận này .
Trên đây chúng tôi đã giúp bạn tìm hiểu và khám phá xem carotenoid là gì và công dụng thế nào. Hy vọng bài viết sẽ hữu dụng với bạn và người thân trong gia đình. Cảm ơn bạn đã chăm sóc, chúc bạn và mái ấm gia đình luôn mạnh khỏe, niềm hạnh phúc !
Có thể bạn quan tâm:
>>> Cà gai leo có tác dụng gì với sức khỏe con người?
>>> Bột sắn dây có tác dụng gì với sức khỏe con người?
>>> Bèo hoa dâu có tác dụng gì cho sức khỏe con người?
