Cảnh quan thiên nhiên là cảnh quan nguyên thủy tồn tại trước khi nó bị tác động bởi văn hóa con người. Cảnh quan thiên nhiên và cảnh quan văn hóa là những bộ phận riêng biệt của cảnh quan. Tuy nhiên, trong thế kỷ XXI cảnh quan hoàn toàn không bị tác động bởi hoạt động của con người không còn tồn tại nữa, để tham chiếu đôi khi giờ đây được thực hiện ở mức độ tự nhiên trong cảnh quan.
Trong Silent Spring ( 1962 ) Rachel Carson diễn đạt một vỉa hè bên đường như : ” Dọc hai bên đường, nguyệt quế, cây kim ngân hoa và cây bàng, những cây dương xỉ và hoa dại tuyệt vời làm mãn nhãn hành khách trong suốt nhiều năm ” và nó trông như thế nào sau khi sử dụng thuốc diệt cỏ : ” Các lề đường, từng rất mê hoặc, giờ đã được lót bằng những thảm thực vật héo úa và héo úa như thể bị lửa quét qua “. [ 1 ] Mặc dù cảnh quan trước khi phun sơn đã bị suy thoái và khủng hoảng về mặt sinh học và hoàn toàn có thể chứa những loài ngoại lai, nhưng khái niệm về những gì hoàn toàn có thể tạo thành cảnh quan tự nhiên vẫn còn được suy ra từ toàn cảnh .Cụm từ ” cảnh quan thiên nhiên ” lần tiên phong được sử dụng tương quan đến vẽ tranh phong cảnh và làm vườn cảnh, để so sánh phong thái sang chảnh với phong thái tự nhiên hơn, thân thiện với thiên nhiên hơn. Alexander von Humboldt ( 1769 – 1859 ) đã liên tục khái niệm hóa điều này thành ý tưởng sáng tạo về cảnh quan thiên nhiên tách biệt với cảnh quan văn hóa. Sau đó, vào năm 1908, nhà địa lý Otto Schlüter đã tăng trưởng những thuật ngữ cảnh quan nguyên thủy ( Urlandschaft ) và cảnh quan văn hóa trái chiều của nó ( Kulturlandschaft ) với nỗ lực cung ứng cho khoa học địa lý một chủ đề khác với những ngành khoa học khác. Việc sử dụng sớm cụm từ ” cảnh quan thiên nhiên ” của một nhà địa lý học hoàn toàn có thể được tìm thấy trong bài báo ” The Morphology of Landscape ” ( Hình thái học của cảnh quan ) ( 1925 ) của Carl O. Sauer. [ 2 ]
Nguồn gốc của thuật ngữ[sửa|sửa mã nguồn]
Khái niệm cảnh quan thiên nhiên lần đầu tiên được phát triển liên quan đến hội họa phong cảnh, mặc dù bản thân thuật ngữ thực tế lần đầu tiên được sử dụng liên quan đến phong cảnh làm vườn. Trong cả hai trường hợp, nó được sử dụng để đối lập phong cách trang trọng với phong cách tự nhiên hơn, gần gũi với tự nhiên hơn. Chunglin Kwa gợi ý, “một người ở thế kỷ XVII hoặc đầu thế kỷ XVIII có thể trải nghiệm phong cảnh thiên nhiên ‘giống như trên một bức tranh’, và do đó, dù có hay không sử dụng từ này, hãy chỉ định nó như một phong cảnh.” [3] Về việc làm vườn cảnh, John Aikin, đã nhận xét vào năm 1794: “Dù thế nào đi nữa, có sự mới lạ trong khung cảnh đặc biệt của một khu vườn nhân tạo, nó sẽ sớm cạn kiệt, trong khi sự đa dạng vô hạn của cảnh quan tự nhiên lại mang đến một nguồn hình thức mới “.[4] Viết vào năm 1844, nhà làm vườn cảnh quan nổi tiếng người Mỹ Andrew Jackson Downing đã nhận xét: “những con kênh thẳng, những mảnh nước tròn hoặc thuôn dài, và tất cả các dạng thông thường của chế độ hình học… rõ ràng sẽ đối lập dữ dội với toàn bộ tính cách và biểu hiện của tự nhiên phong cảnh ”.[5]
Trong chuyến du lịch to lớn của mình ở Nam Mỹ, Alexander von Humboldt trở thành người tiên phong hình thành khái niệm về cảnh quan thiên nhiên tách biệt với cảnh quan văn hóa, mặc dầu thực tiễn ông không sử dụng những thuật ngữ này. [ 6 ] [ 7 ] [ 8 ] Andrew Jackson Downing đã biết đến và đồng cảm với những ý tưởng sáng tạo của Humboldt, do đó đã ảnh hưởng tác động đến phong thái làm vườn của người Mỹ. [ 9 ]Sau đó, nhà địa lý học Otto Schlüter, vào năm 1908, lập luận rằng bằng cách xác lập địa lý như một Landschaftskunde ( khoa học cảnh quan ) sẽ mang lại cho địa lý một yếu tố logic mà không ngành nào khác san sẻ. [ 10 ] [ 11 ] Ông định nghĩa hai dạng cảnh quan : Urlandschaft ( cảnh quan nguyên thủy ) hoặc cảnh quan sống sót trước những đổi khác lớn do con người gây ra và Kulturlandschaft ( cảnh quan văn hóa ) là cảnh quan do văn hóa truyền thống con người tạo ra. Schlüter cho rằng trách nhiệm chính của địa lý là theo dõi những biến hóa của hai cảnh quan này .Thuật ngữ cảnh quan tự nhiên nhiều lúc được sử dụng như một từ đồng nghĩa tương quan với vùng hoang dã, nhưng so với những nhà địa lý, cảnh quan thiên nhiên là một thuật ngữ khoa học đề cập đến những góc nhìn sinh học, địa chất, khí hậu và những góc nhìn khác của cảnh quan, không phải những giá trị văn hóa truyền thống được ý niệm bởi từ hoang dã. [ 12 ]
Tự nhiên và bảo tồn[sửa|sửa mã nguồn]
Các yếu tố rất phức tạp bởi trong thực tiễn là những từ tự nhiên và tự nhiên có nhiều hơn một nghĩa. Một mặt có nghĩa từ điển chính cho tự nhiên : ” Các hiện tượng kỳ lạ của quốc tế vật chất gọi chung, gồm có thực vật, động vật hoang dã, cảnh quan, và những đặc thù và mẫu sản phẩm khác của Trái Đất, trái ngược với con người hoặc những phát minh sáng tạo của con người. ” [ 13 ] Mặt khác, nhận thức ngày càng tăng, đặc biệt quan trọng là từ thời Charles Darwin, về mối quan hệ sinh học giữa nhân văn với thiên nhiên. [ 14 ]Thuyết nhị nguyên của định nghĩa tiên phong có nguồn gốc là một ” khái niệm cổ xưa “, chính bới những người tiên phong xem ” tự nhiên, hay quốc tế phi con người [ … ] như một thần thánh khác, giống như thần thánh trong sự tách biệt với con người. ” [ 15 ] Ở phương Tây, lịch sử một thời về sự sụp đổ của Cơ đốc giáo, đó là việc trục xuất loài người khỏi Vườn Địa đàng, nơi tổng thể tạo vật chung sống hòa thuận, vào một quốc tế không tuyệt vời và hoàn hảo nhất, đã có tác động ảnh hưởng lớn. [ 16 ] Thuyết nhị nguyên Descartes, từ thế kỷ XVII trở đi, càng củng cố thêm tư duy nhị nguyên này về tự nhiên. [ 17 ] Với thuyết nhị nguyên này nhìn nhận giá trị về tính ưu việt của cái tự nhiên so với cái tự tạo. Tuy nhiên, khoa học văn minh đang hướng tới một cái nhìn tổng lực về tự nhiên. [ 18 ]
Ý nghĩa của tự nhiên, trong trào lưu bảo tồn của Hoa Kỳ, đã biến hóa trong thế kỷ rưỡi qua .
Vào giữa thế kỷ 19, người Mỹ bắt đầu nhận ra rằng vùng đất ngày càng được thuần hóa nhiều hơn và động vật hoang dã đang biến mất. Điều này dẫn đến việc thành lập các Công viên Quốc gia Hoa Kỳ và các khu bảo tồn khác.[19] Ban đầu người ta tin rằng tất cả những gì cần làm là tách biệt những gì được coi là cảnh quan tự nhiên và “tránh những xáo trộn như khai thác gỗ, chăn thả gia súc, cháy nổ và bùng phát côn trùng.”[20] Điều này và chính sách môi trường tiếp theo, cho đến gần đây, bị ảnh hưởng bởi những ý tưởng về vùng hoang dã.[21] Tuy nhiên, chính sách này đã không được áp dụng và tại Yellowstone Park, để lấy một ví dụ, hệ sinh thái hiện có đã bị thay đổi, trước hết là do sự loại trừ của người Mỹ bản địa và sau đó là sự tiêu diệt ảo của quần thể sói.
Một thế kỷ sau, vào giữa thế kỷ 20, người ta khởi đầu tin rằng chủ trương trước đó ” bảo vệ khỏi sự trộn lẫn là không đủ để bảo tồn những giá trị của Vườn “, và đó là sự can thiệp trực tiếp của con người là thiết yếu để Phục hồi cảnh quan của Vườn Quốc gia để thực trạng ‘ ‘ tự nhiên ‘ ‘ của nó. [ 22 ] Năm 1963, Báo cáo Leopold lập luận rằng ” Một khu vui chơi giải trí công viên vương quốc nên đại diện thay mặt cho hình ảnh của châu Mỹ nguyên thủy “. [ 22 ] Sự đổi khác chủ trương này ở đầu cuối đã dẫn đến việc Phục hồi những con sói ở Công viên Yellowstone vào những năm 1990 .Tuy nhiên, nghiên cứu và điều tra gần đây trong nhiều nghành khác nhau chỉ ra rằng cảnh quan thiên nhiên nguyên sơ hay ” nguyên thủy ” là một lịch sử một thời, và lúc bấy giờ người ta nhận ra rằng con người đã biến thiên nhiên thành cảnh quan văn hóa trong một thời hạn dài, và một số ít nơi còn ít cách khỏi ảnh hưởng tác động của con người. [ 23 ] Các chủ trương bảo tồn trước kia giờ đây được coi là những can thiệp văn hóa truyền thống. Ý tưởng về cái gì là tự nhiên và cái gì là tự tạo hoặc văn hóa truyền thống, và làm thế nào để duy trì những yếu tố tự nhiên trong cảnh quan, đã trở nên phức tạp hơn nữa khi phát hiện ra hiện tượng kỳ lạ ấm lên toàn thế giới và cách nó đang đổi khác cảnh quan tự nhiên. [ 24 ]Cũng quan trọng là một phản ứng gần đây giữa những học giả chống lại tư duy nhị nguyên về tự nhiên và văn hóa truyền thống. Maria Kaika nhận xét : ” Ngày nay, tất cả chúng ta khởi đầu thấy thiên nhiên và văn hóa truyền thống hòa quyện vào nhau một lần nữa – không còn tách biệt về mặt bản thể học nữa [ … ]. Những gì tôi từng cảm nhận như một quốc tế được chia ngăn, gồm có những ‘ phong bì khoảng trống ‘ tự trị và kín khít. ( ngôi nhà, thành phố và thiên nhiên ) trên thực tiễn là một liên tục khoảng trống xã hội lộn xộn ”. [ 25 ] Và William Cronon lập luận chống lại ý tưởng sáng tạo về vùng hoang dã chính bới nó “ tương quan đến một tầm nhìn nhị nguyên trong đó con người trọn vẹn ở bên ngoài tự nhiên ” [ 26 ] và chứng minh và khẳng định rằng ” sự hoang dã ( trái ngược với sự hoang dã ) hoàn toàn có thể được tìm thấy ở bất kỳ đâu ” ngay cả ” trong những vết nứt của vỉa hè Manhattan. ” [ 27 ] Theo Cronon, tất cả chúng ta phải ” từ bỏ thuyết nhị nguyên coi cây trong khu vườn là tự tạo [ … ] và cây trong hoang dã là tự nhiên [ … ] Theo một nghĩa nào đó, cả hai đều là hoang dã. ” Ở đây, ông bẻ cong phần nào nghĩa từ điển thường thì của hoang dã, để nhấn mạnh vấn đề rằng không có gì tự nhiên, ngay cả trong một khu vườn, trọn vẹn dưới sự trấn áp của con người .
Cảnh quan của châu Âu đã biến hóa đáng kể bởi con người và ngay cả trong một khu vực, như Dãy núi Cairngorm của Scotland, với tỷ lệ dân số thấp, chỉ có ” những đỉnh điểm của Dãy núi Cairngorm, trọn vẹn gồm có những yếu tố tự nhiên. Những đỉnh điểm này tất yếu chỉ là một phần của Cairngorms, và không còn chó sói, gấu, lợn rừng hoặc linh miêu trong vùng hoang dã của Scotland. [ 28 ] [ 29 ] Thông Scots ở dạng rừng Caledonian cũng bao trùm nhiều hơn nữa cảnh sắc Scotland hơn ngày này. [ 30 ]Công viên Quốc gia Thụy Sĩ, tuy nhiên, đại diện thay mặt cho một cảnh quan tự nhiên hơn. Nó được xây dựng vào năm 1914, và là một trong những khu vui chơi giải trí công viên vương quốc sớm nhất ở châu Âu. Du khách không được phép rời khỏi đường xe hơi, hoặc những lối đi qua khu vui chơi giải trí công viên, đốt lửa hoặc cắm trại. Tòa nhà duy nhất trong khu vui chơi giải trí công viên là Chamanna Cluozza, túp lều trên núi. Nó cũng bị cấm làm phiền động vật hoang dã hoặc thực vật hoặc mang về nhà bất kể thứ gì tìm thấy trong khu vui chơi giải trí công viên. Chó không được phép. Do những lao lý khắt khe này, Vườn Quốc gia Thụy Sĩ là khu vui chơi giải trí công viên duy nhất trên dãy núi Alps đã được IUCN phân loại là khu bảo tồn thiên nhiên khắt khe, mức độ bảo vệ cao nhất. [ 31 ]
Lịch sử cảnh quan thiên nhiên[sửa|sửa mã nguồn]
Không có nơi nào trên Trái Đất không bị ảnh hưởng bởi con người và văn hóa của họ. Con người là một phần của đa dạng sinh học, nhưng hoạt động của con người ảnh hưởng đến đa dạng sinh học, và điều này làm thay đổi cảnh quan tự nhiên.[32] Nhân loại đã thay đổi cảnh quan đến mức ít nơi trên Trái Đất vẫn còn nguyên sơ, nhưng một khi không bị ảnh hưởng của con người, cảnh quan có thể trở lại trạng thái tự nhiên hoặc gần tự nhiên.[33]
Sông băng ở biên giới giữa Alaska, Mỹ và Canada : Kluane-Wrangell-St. Hệ thống khu vui chơi giải trí công viên Vịnh Elias-Glacier-Tatshenshini-AlsekNgay cả vùng hoang dã Yukon và Alaska xa xôi, Kluane-Wrangell-St hai vương quốc. Hệ thống khu vui chơi giải trí công viên Elias-Glacier Bay-Tatshenshini-Alsek gồm có những khu vui chơi giải trí công viên Kluane, Wrangell-St Elias, Vịnh Glacier và Tatshenshini-Alsek, một Di sản Thế giới được UNESCO công nhận, không bị ảnh hưởng tác động bởi con người, vì Vườn Quốc gia Kluane nằm trong chủ quyền lãnh thổ truyền thống lịch sử của những vương quốc thứ nhất Champagne và Aishihik và vương quốc thứ nhất Kluane, những người có lịch sử dân tộc lâu đời sống ở khu vực này. Thông qua những Thỏa thuận sau cuối tương ứng với nhà nước Canada, họ đã đưa ra thành luật những quyền thu hoạch của họ trong khu vực này .
Ví dụ về những lực lượng văn hóa truyền thống[sửa|sửa mã nguồn]
Các lực lượng văn hóa truyền thống cố ý hay vô ý đều có tác động ảnh hưởng đến cảnh quan. Cảnh quan văn hóa là khu vực hoặc hiện vật do con người tạo ra và duy trì. Ví dụ về sự xâm nhập văn hóa truyền thống vào cảnh quan là : hàng rào, đường xá, bãi đậu xe, hố cát, tòa nhà, đường mòn đi bộ đường dài, quản trị thực vật, gồm có cả việc đưa những loài xâm lấn, khai thác hoặc vô hiệu thực vật, quản trị động vật hoang dã, khai thác, săn bắn, tự nhiên cảnh quan, nông nghiệp và lâm nghiệp, ô nhiễm. Các khu vực hoàn toàn có thể bị nhầm lẫn với cảnh quan tự nhiên gồm có khu vui chơi giải trí công viên công cộng, trang trại, vườn cây ăn quả, hồ và hồ chứa tự tạo, rừng được quản trị, sân gôn, đường mòn TT thiên nhiên, vườn .
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
- Nâng cao chỉ số tự nhiên rừng ở Châu [1]
- Di sản Scotland: Không gian tự nhiên [2]
- Carl O. Sauer, “The Morphology of Landscape” University of California Publications in Geography, vol. 2, No. 2, ngày 12 tháng 10 năm 1925, pp. 19–53 (scroll down): [3]
