Nghị luận về một ý kiến, quan điểm trong tác phẩm văn học là một dạng văn nghị luận cơ bản thuộc nghị luận văn học. Đây cũng là dạng bài thường xuyên xuất hiện trong cấu trúc đề thi của môn Ngữ văn. Bài văn nghị luận gây ra nhiều ra nhiều khó khăn cho học sinh. Novateen sẽ hướng dẫn các em cách làm bài văn nghị luận về một ý kiến, quan điểm trong tác phẩm văn học để chinh phục dạng đề này.
Thế nào là nghị luận về một quan điểm, quan điểm trong tác phẩm văn học
Nghị luận về một quan điểm, quan điểm trong tác phẩm văn học là việc bộc lộ quan điểm, chính kiến của mình bằng việc sử dụng phối hợp và linh động các thao tác nghị luận : lý giải, phản hồi, chứng tỏ, so sánh, phản hồi, bác bỏ .
Đặc điểm của đề bài nghị luận về một quan điểm, quan điểm trong tác phẩm văn học
– Đề bài văn nghị luận về một ý kiến, quan điểm trong tác phẩm văn học là những quan điểm, nhận xét của một nhà văn, một nhà nghiên cứu hay chính bạn đọc về tác phẩm văn học.
Ví dụ :
Có ý kiến cho rằng: Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long là truyện ngắn mang đậm chất thơ. Ý kiến của em về vấn đề này?
– Những quan điểm Open trong đề bài nghị luận về một quan điểm, quan điểm trong tác phẩm văn học rất phong phú và nhiều mẫu mã. Ý kiến đó hoàn toàn có thể xoay quanh những yếu tố : một chi tiết cụ thể, một bút pháp thẩm mỹ và nghệ thuật tiêu biểu vượt trội, một nội dung rực rỡ hoặc bàn về một nhân vật, nhận định chung về tác phẩm, đoạn trích, ..
Ví dụ :
Có quan điểm cho rằng : Trong bốn câu thơ đầu của đoạn trích “ Cảnh ngày xuân ” ( trích “ Truyện Kiều ” ), Nguyễn Du đã khắc họa bức tranh vạn vật thiên nhiên mùa xuân tinh khôi, trong trẻo và giàu sức sống. Em có chấp thuận đồng ý với nhận định trên không ? Hãy làm sáng tỏ .
Những lưu ý khi làm bài văn nghị luận về một ý kiến, quan điểm trong tác phẩm văn học
– Cần xác lập rõ quan điểm bàn về phương diện nào của tác phẩm văn học : nội dung hay nghệ thuật và thẩm mỹ, trường hợp truyện hay chi tiết cụ thể truyện, nhân vật hay nghệ thuật và thẩm mỹ thiết kế xây dựng nhân vật, …
– Ý kiến được đưa ra bàn luận là đúng hay sai ? Quan điểm cá thể so với quan điểm đó .
– Bám sát vào tác phẩm để tìm những chi tiết cụ thể điển hình nổi bật và làm rõ quan điểm nhận định. Tránh việc xa rời tác phẩm, dẫn đến việc nghị luận lan man và không đúng mực .
– Vận dụng thành thạo và linh động các thao tác lập luận .
Dàn ý của bài văn nghị luận về một ý kiến, quan điểm trong tác phẩm văn học
– Mở bài
+ Giới thiệu về tác giả, tác phẩm xuất hiện trong ý kiến nghị luận.
+ Dẫn dắt nội dung cần nghị luận vào bài .
+ Trích dẫn nguyên văn quan điểm, quan điểm .
–Thân bài
+ Giải thích và làm rõ ý kiến, quan điểm.
+ Bàn luận các góc nhìn của yếu tố cần nghị luận qua việc :
- Đưa ra quan điểm của bản thân : Đồng tình hay bác bỏ .
- Phân tích, chứng tỏ quan điểm, nhận định bằng những lí lẽ và dẫn chứng để làm sáng rõ quan điểm, quan điểm bàn về yếu tố gì trong tác phẩm văn học .
–Kết bài
Khẳng định thái độ của người viết về quan điểm, quan điểm trong đề .
Luyện tập làm bài văn nghị luận về một ý kiến, quan điểm trong tác phẩm văn học
Đề bài: Có ý kiến cho rằng: “Bài thơ Đồng chí của Chính Hữu là một tượng đài tráng lệ, cao cả, thiêng liêng về người chiến sĩ trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp”. Em hãy phân tích bài thơ để làm sáng tỏ ý kiến.
Hướng dẫn bài làm chi tiết
-
Mở bài
– Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm
+ Về tác giả : Chính Hữu là nhà thơ trưởng thành trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mĩ của dân tộc bản địa ta. Ông thường hướng ngòi bút của mình vào hình ảnh người lính. Với những đề tài quen thuộc như tình cảm chiến sỹ, đồng đội. Sự gắn bó giữa tiền tuyến và hậu phương .
+ Về tác phẩm : Bài thơ được sáng tác năm 1948, biểu lộ rõ những thưởng thức và chiêm nghiệm sâu xa về tình đồng đội trong chiến dịch Việt Bắc .
– Trích dẫn nhận định về bài thơ
“Bài thơ Đồng chí của Chính Hữu là một tượng đài tráng lệ, cao cả, thiêng liêng về người chiến sĩ trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp”.
-
Thân bài
– Giải thích ý nghĩa của lời nhận định
Lời nhận định đã đánh giá chính xác giá trị thành công của bài thơ Đồng chí. Xuyên suốt bài thơ là bức tượng đài tráng lệ – hình ảnh của những người lính được khắc họa rực rỡ, cao cả và hết sức đẹp đẽ.
– Bàn luận và chứng minh nhận định
+ Người lính hiện lên với vẻ đẹp tỏa nắng rực rỡ, cao quý và thiêng liêng qua đoạn thơ nói về cơ sở hình thành tình chiến sỹ :
- Họ là những người có xuất thân nghèo khó : là những người nông dân từng “ chân lấm tay bùn ”
- Người lính có chung lí tưởng chiến đấu. Mặc dù đến từ những miền đất khác nhau, nhưng khi nghe theo tiếng gọi của Tổ quốc. Họ đã rũ bỏ bùn đất để lên đường đi chiến đấu .
-
Người lính cùng “ kề vai sát cánh ” vượt qua những năm tháng kháng chiến khắc nghiệt :Súng bên súng, đầu sát bên đầu, đêm rét chung chănvà trở thành tri kỉ và chiến sỹ .
+ Vẻ đẹp cao quý và rực rỡ tỏa nắng của người chiến sỹ được bộc lộ ở tình chiến sỹ gắn bó với nhau trong đời sống gian lao :
- Họ cảm thông, san sẻ tâm tư nguyện vọng, nỗi nhớ so với quê nhà : nhớ ruộng nương. Nhưng trong thực trạng kháng chiến, họ đã cương quyết, quyết tâm lên đường ra đi .
-
Người lính cùng nhau sẻ chia những gian lao, thiếu thốn, những cơn sốt rét gian truân. Tác giả đã sử dụng bút pháp hiện thực để tạo nên những hình ảnh thơ song hành :áo anh rách nát vai / quần tôi có vài mảnh vá ; miệng cười buốt giá / chân không giày, …Nhưng vượt lên toàn bộ, họ vẫn gắn bó với nhau bằng tình chiến sỹ .
+ Vẻ đẹp cao quý và tỏa nắng rực rỡ của người chiến sỹ được biểu lộ thật lãng mạn khi họ sát cánh bên nhau canh gác :
-
Họ sát cánh bên nhau trong đêmrừng hoang sương muối. Chung trách nhiệm chiến đấu, dữ thế chủ động trong tư thế chờ giặc tới .
-
Bức tượng đài người lính được biểu lộ rõ qua hình ảnhĐầu súng trăng treovừa lãng mạn, vừa hiện thực .
-
Kết bài
Khẳng định ý nghĩa của nhận định
– Cái hay của bài thơ ở chỗ: Viết về người lính mà không có tiếng súng, sự chết chóc và đau thương. Nhưng hình ảnh của họ vẫn hiện lên hết sức hào hùng và cao cả.
– Nhà thơ đã dựng lên bức tượng đài bất hủ về người nông dân – chiến sỹ từ những điều rất là bình dị và đời thường .
