Ca dao tục ngữ là gì? Sự khác nhau giữa thành ngữ và tục ngữ

Văn học dân gian Việt Nam không chỉ là những câu chuyện cổ mà còn là cả kho tàng ca dao tục ngữ hay và ý nghĩa được lưu truyền từ thế này sang thế hệ khác. Vậy ca dao là gì? Tục ngữ là gì? Sự khác nhau giữa tục ngữ với thành ngữ là gì? Theo dõi những thông tin được supperclean.vn tổng hợp dưới đây để hiểu rõ hơn nhé!

Ca dao là gì ?

Định nghĩa về ca dao

Ca dao là một từ Hán Việt. Trong đó, “ ca ” dùng để chỉ những bài hát ; còn từ “ dao ” được dùng để chỉ những bài hát ngắn, thường không có chương khúc, giai điệu .

Vì vậy, hoàn toàn có thể hiểu ca dao là những bài hát có hoặc không có chương khúc, được dùng để miêu tả, ý niệm hay diễn đạt tình cảm. Hầu hết ca dao đều là lời thơ trữ tình dân gian, thường được tích hợp với âm nhạc để diễn xướng và phản ánh quốc tế nội tâm của con người .

Ca dao được lưu truyền theo hình thức truyền miệng nên rất ngắn gọn, súc tích và sử dụng thể thơ dân tộc (thơ lục bát hoặc lục bát biến thể) cho dễ thuộc, dễ nhớ. Bên cạnh đó, ca dao cũng sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ, ngôn ngữ gần gũi, đời thường và được diễn đạt mang đậm sắc thái dân gian.

Bài viết tìm hiểu thêm : Từ láy là gì ? Các dạng từ láy khác nhau và ví dụ minh họa

Nội dung ca dao

• Phản ánh lịch sử vẻ vang : Ca dao thường nhắc tên những sự kiện lịch sử dân tộc và bày tỏ quan điểm, thái độ của nhân dân chứ không đi sâu vào quy trình hay diễn biến của nó .
• Phản ánh phong tục – tập quán, nếp sống hay đời sống tình cảm của nhân dân trong quan hệ mái ấm gia đình, lứa đôi, quốc gia, …. Đồng thời, ca dao cũng phản ánh đời sống của nhân dân trong xã hội cũ, nổi bật là những bài ca dao than thân .
• Ca dao biểu lộ tiếng cười bông đùa, trào phúng .

Phân loại ca dao

• Đồng dao:

Là những bài thơ ca truyền miệng của trẻ nhỏ và hầu hết không có tác giả, ví dụ như vè. Đồng dao được chia thành hai loại chính là : gắn với game show hoặc gắn liền với việc làm của trẻ nhỏ .

“ Dung dăng dung dẻ

Dắt trẻ đi chơi

Đến hỏi ông trời

Xin vài cái bánh

Gặp xe thì tránh

Đội mũ trên đầu

Đi chậm đi mau

Lâu lâu lại ngồi ! ”

• Ca dao lao động: 

“ Em là con gái nhà nông ,

Thấy anh gánh lúa vừa mừng vừa thương .

Mồ hôi ướt đẫm trán sống lưng ,

Hỏi anh có mệt gánh giùm cho anh .

Mời anh bát nước chè xanh ,

Thi nhau ta gánh cho nhanh bạn cùng. ”

• Ca dao hát ru: 

“ Ru con, con ngủ cho lâu

Để mẹ đi cấy ruộng sâu lâu về

Ru con, con ngủ cho mê

Mẹ còn lo chuyện lê thê kéo cày

Ru con, con ngủ cho say

Mẹ còn khó khăn vất vả chân tay ngoài đồng

Ru con, con ngủ cho nồng

Mẹ còn nhổ mạ trả công cho người. ”

• Ca dao về các nghi lễ và phong tục: 

“ Thịt Mỡ dưa hành câu đối đỏ ,

Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh. ”

• Ca dao bông đùa, trào phúng :

“ Chồng người đánh giặc sông Lô

Chồng em ngồi nhà bếp rang ngô cháy quần

Chồng người cưỡi ngựa bắn cung

Chồng em ngồi nhà bếp cầm thun bắn ruồi. ”

• Ca dao trữ tình :

“ Cô kia đứng ở bên sông ,

Muốn sang anh ngả cành hồng cho sang. ”

• Ca dao than thân :

“ Thân em như củ ấu gai

Ruột trong thì trắng, vỏ ngoài thì đen

Ai ơi, nếm thử mà xem

Nếm ra, mới biết rằng em ngọt bùi. ”

Hay

“ Nước non lận đận một mình ,

Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay .

Ai làm cho bể kia đầy ,

Cho ao kia cạn, cho gầy cò con ? ”

Tục ngữ là gì ?

Những thông tin về tục ngữ

Tục ngữ là gì ? Đây là một thể loại văn học dân gian, được đúc rút từ những tri thức, kinh nghiệm tay nghề của nhân dân dưới hình thức những câu nói ngắn gọn, súc tích và có nhịp điệu nên rất dễ nhớ và dễ truyền đạt .

Trong những câu tục ngữ, cả hình thức và nội dung luôn có sự gắn bó ngặt nghèo với nhau để tạo thành một câu hoàn hảo và thống nhất. Một câu tục ngữ khi nào cũng có hai nghĩa là : nghĩa đen và nghĩa bóng .

Tục ngữ là những câu nói được đúc rút từ những tri thức, kinh nghiệm tay nghề sống trong thực tiễn

* Ví dụ về câu tục ngữ : “ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng ” .

Chúng ta hoàn toàn có thể lý giải câu tục ngữ này theo hai nghĩa như sau :

• Nghĩa đen : Nếu để mực rây ra tay thì sẽ bị dính màu đen của mực. Còn nếu ngồi gần đèn thì sẽ được nhìn rõ toàn bộ mọi vật do đèn chiếu sáng vào .
• Nghĩa bóng : Cha ông ta muốn nhắn nhủ rằng thiên nhiên và môi trường sống có tầm ảnh hưởng tác động cực kỳ quan trọng đến nhận thức và lối sống của mỗi cá thể. Nếu sống sống trong thiên nhiên và môi trường có nhiều điều xấu, con người sẽ bị tác động ảnh hưởng và hoàn toàn có thể bị tha hóa về đạo đức sống. Ngược lại, nếu sống trong môi trường tự nhiên có nhiều điều tốt đẹp thì tất cả chúng ta sẽ sống lành mạnh, có ích hơn cho mái ấm gia đình và xã hội .

Tính hình tượng trong câu tục ngữ thường được bộc lộ qua những phép so sánh, nhân hóa, ẩn dụ. Ông cha ta muốn trải qua những sự vật, hiện tượng kỳ lạ quen thuộc để biểu lộ ý niệm và đúc rút thành chân lý, kinh nghiệm tay nghề ; vừa phát minh sáng tạo nhưng lại rất thâm thúy. Chính tính hình tượng hóa này sẽ giúp tất cả chúng ta dễ hiểu và biết những suy ngẫm .

Bên cạnh đó, tục ngữ thường được gieo vần liền hoặc vần cách, được ngắt nhịp linh động tạo nên sự hòa giải, cân đối và uyển chuyển .

Nội dung của tục ngữ

• Tục ngữ đúc kết và phản ánh kinh nghiệm sản xuất của người dân lao động.

Ví dụ : “ Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống ” .

• Tục ngữ ghi nhận về các sự kiện, hiện tượng lịch sử – xã hội.

Ví dụ : “ Ăn lông ở lỗ ”, “ Một người làm quan cả họ được nhờ ”, “ Cá lớn nuốt cá bé ”, ..

• Thể hiện các triết lý của dân tộc.

Ví dụ : “ Tay làm hàm nhai, tay quai miệng trễ ”, “ Tốt gỗ hơn tốt nước sơn ”, “ Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ ”, …

Bài viết tìm hiểu thêm : Thế nào là câu đặc biệt quan trọng ? công dụng của câu đặc biệt quan trọng và ví dụ

Những câu ca dao tục ngữ Nước Ta hay nhất

Ca dao tục ngữ về thầy cô :

1. “ Muốn sang thì bắc cầu Kiều

Muốn con hay chữ thì yêu kính thầy. ”

2. “ Cơm cha, áo mẹ, chữ thầy

Nghĩ sao cho bõ những ngày ước mong. ”

3. “ Tiên học lễ, hậu học văn ”
4. “ Bán tự vi sư, nhất tự vi sư ”
5. “ Không thầy đố mày làm ra ”

Ca dao tục ngữ về tình yêu đôi lứa

1. “ Đôi ta như cái đòng đòng ,

Đẹp duyên nhưng chẳng đẹp lòng mẹ cha. ”

2. “ Thật thà cũng thể lái trâu ,

Yêu nhau cũng thể nàng dâu mẹ chồng. ”

3. “ Theo cha theo mẹ đã đành ,

Theo đôi theo lứa mới thành thất gia. ”

4. “ Nhớ ai bổi hổi bồi hồi ,

Như đứng đống lửa, như ngồi đống than ! ”

Ca dao tục ngữ về mái ấm gia đình

1. “ Lên non mới biết non cao ,

Nuôi con mới biết công lao mẹ, thầy .

2. “ Ơn cha nặng lắm ai ơi ,

Nghĩa mẹ bằng trời, chín tháng nuôi nấng. ”

3. “ Ngó lên nuộc lạt mái nhà ,

Bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu. ”

4. “ Cha mẹ sinh con, trời sinh tính ” .
5. “ Một giọt máu đào hơn ao nước lã ” .
6. “ Thuyền mạnh về lái, gái mạnh về chồng ” .

Ca dao tục ngữ về tình bạn

1. “ Ai ơi nhớ lấy câu này

Tình bạn là mối duyên thừa trời cho. ”

2. “ Ra đi vừa gặp bạn thân

Cũng bằng ăn quả đào tiên trên trời. ”

3. “ Khi nào toàn cầu còn quay

Trái tim còn đập vẫn là bạn nhau. ”

4. “ Chọn bạn mà chơi, chọn nơi mà ở ”
5. “ Giàu vì bạn, sang vì vợ ”
6. “ Lắm kẻ yêu hơn nhiều kẻ ghét ” .

Ca dao tục ngữ về tôn trọng người khác

1. “ Nói lời, thì giữ lấy lời

Đừng như con bướm đậu rồi lại bay. ”

2. “ Ai ơi chớ vội cười nhau

Cười người hôm trước hôm sau người cười.”

3. “ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây

Có bát cơm đầy, nhớ đến nhà nông .

Đường đi cách bến cách sông

Muốn qua dòng nước, nhờ ông lái đò ! ”

4. “ Kính lão đắc thọ ” .
5. “ Tiếng chào cao hơn mâm cỗ ” .
6. “ Đường mòn nhân nghĩa không mòn ” .
7. “ Yêu trẻ, trẻ đến nhà ; kính già, già để tuổi cho ” .

Ca dao tục ngữ về vạn vật thiên nhiên và lao động sản xuất

1. “ Én bay thấp mưa ngập cầu ao

Én bay cao mưa rào lại tạnh. ”

2. “ Cơn đằng Đông, vừa trông vừa chạy

Cơn đằng Nam, vừa làm vừa chơi

Cơn đằng Bắc, đổ thóc ra phơi

Cơn đằng Tây, mưa ngu bão ngáo .

3. “ Muốn cho lúa nảy bông to

Cày sâu bừa kĩ phân tro cho nhiều. ”

4. “ Ai ơi nhớ lấy lời này

Nuôi tằm ba lứa, ruộng cày ba năm

Nhờ trời hòa cốc phong đăng

Cấy lúa lúa tốt, nuôi tằm tằm tươi

Được mùa dù có tại trời

Chớ thấy sóng cả mà rời tay co .

5. “ Đầu năm sương muối, cuối năm gió nồm ” .
6. “ Tháng bảy mưa gãy cành tràm ” .
7. “ Ráng mỡ gà thì gió, ráng mỡ chó thì mưa ” .
8. “ Mây xanh thì nắng, mây trắng thì mưa ” .

Những câu ca dao tục ngữ về con người và xã hội

1. “ Uốn cây từ thuở còn non ,

Dạy con từ thuở con còn ngây thơ .

Dạy con, dạy thuở còn thơ ,

Dạy vợ, dạy thuở ban sơ mới về. ”

2. “ Con ơi ! Mẹ bảo con này ,

Học buôn, học bán cho tày người ta .

Con đừng học thói chua ngoa ,

Họ hàng ghét bỏ, người ta chê cười .

Dù no dù đói cho tươi ,

Khoan ăn bớt ngủ là người lo toan .

Phòng khi góp phần việc làng ,

Đồng tiền bát gạo lo toan cho chồng .

Trước là đẹp mặt cho chồng ,

Sau là họ mạc cũng không chê cười. ”

3. “ Đã sinh ra kiếp ở đời ,

Trai thời trung hiếu đôi vai cho tròn .

Gái thời trinh trỉnh lòng son ,

Sớm hôm gìn giữ kẻo còn chút sai .

Trai lành gái tốt ra người ,

Khuyên con trọng bấy nhiêu lời cho chuyên. ”

4. “ Sống mỗi người mỗi nết, chết mỗi người mỗi tật ” .
5. “ Miệng hỏa lò ăn hết cơ nghiệp ” .
6. “ Khôn ngoan đến cửa quan mới biết, phong phú ba mươi tết mới hay ” .
7. “ Nước đổ lá khoai ”
8. “ Cáo chết ba năm còn quay đầu về núi ” .

Ca dao tục ngữ về tính tự lập và tự chủ

1. “ Nước lã mà vã nên hồ

Tay không mà nổi cơ đồ mới ngoan ” .

2. “ Khi ăn chẳng nhớ đến ai

Đến khi chết bỏng cứ tai mà rờ ! ”

3. “ Bàn tay ta làm ra toàn bộ

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm ” .

4. “ Thân tự lập thân ” .
5. “ Có thân phải khổ, có khổ mới nên thân ” .
6. “ giúp lời không ai giúp của, giúp đũa không ai giúp cơm ” .
7. “ Sông sâu sóng cả, chớ ngã tay chèo ” .

Ca dao tục ngữ về TP. Hà Nội :

1. “ Đường vô xứ Nghệ quanh quanh

Đường ra TP.HN như tranh vẽ rồng ” .

2. “ Thăng Long Thành Phố Hà Nội đô thành

Nước non a vẽ nên tranh họa đồ

Cố đô rồi lại tân đô

Nghìn năm văn vật giờ đây là đây ” .

3. “ Ai về Thành Phố Hà Nội, ngược nước Hồng Hà

Buồm giong ba ngọn vui đà nên vui ” .

4. “ Đường về xứ Lạng mùa xa

Có về TP. Hà Nội với ta thì về

Đường thủy thì tiện thuyền bè

Đường bộ cứ bến Bồ Đề mà sang ” .

5. “ Chẳng thơm cũng thể hoa nhài

Dẫu chưa lịch sự cũng người Tràng An ” .

Bài viết tìm hiểu thêm : Những câu đối tết 4 chữ – 5 chữ hay và ý nghĩa nhất đón xuân

Sự khác nhau giữa tục ngữ và thành ngữ Nước Ta

Thành ngữ và tục ngữ Nước Ta đều là những câu nói ngắn gọn, súc tích ; phản ánh tri thức của con người về sự vật, hiện tượng kỳ lạ trong đời sống. Bởi vậy mà rất khó để phân biệt hai khái niệm này .

Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể phân biệt được thành ngữ và tục ngữ qua một số ít đặc thù sau :

Đặc điểm	Thành ngữ	Tục ngữ
Định nghĩa	Là cụm từ được cấu trúc cố định và thắt chặt và biểu lộ một ý nghĩa hoàn hảo .	Là những câu nói ngắn gọn, có vần điệu và được đúc rút từ những tri thức, kinh nghiệm tay nghề sống thực tiễn của dân cư .
Về hình thức	Thường là những cụm từ cố định và thắt chặt .	Là một câu ngắn gọn và hoàn hảo .
Về nội dung	Chưa diễn đạt toàn vẹn một ý mà chỉ đề cập đến như một khái niệm . Thành ngữ thuộc nghành ngôn ngữ học, thường là một vế câu được dùng để tạo câu hoặc chen thêm vào những câu nói . Ví dụ : Chúc cậu “ mẹ tròn con vuông ” .	Diễn đạt toàn vẹn một ý. Đó hoàn toàn có thể là lời nhìn nhận, sự nhận xét hay một kinh nghiệm tay nghề sống, một lời khuyên, … nhằm mục đích khuyên răn và hướng dẫn con người cách sống, cách ứng xử đúng đắn . Tục ngữ thuộc nghành nghề dịch vụ văn học, được dùng độc lập . Ví dụ : “ Thất bại là mẹ thành công xuất sắc ” .

Hy vọng qua những thông tin san sẻ trên sẽ mang đến cho bạn đọc những kiến thức và kỹ năng hữu dụng giải đáp vướng mắc ca dao tục ngữ là gì. Nếu bạn có vướng mắc hay san sẻ thêm kiến thức và kỹ năng về chủ đề trên, vui mừng để lại phản hồi bên dưới bài viết cho chúng tôi biết nhé !

3.7 / 5 – ( 4 bầu chọn )