Bóng rổ – Wikipedia tiếng Việt

Giải bóng rổ những trường Đại Học Mỹ. Hình : Các cầu thủ của Học viện Hải quân Hoa Kỳ đang tiến công .

Bóng rổ là một môn thể thao đồng đội, trong đó hai đội, thường gồm năm cầu thủ, đối đầu nhau trên một sân hình chữ nhật, cạnh tranh với mục tiêu chính của ném một quả bóng (đường kính khoảng 9,4 inch (24 cm) qua vòng đai của rổ (đường kính 18 inch (46 cm) cao 10 foot (3,048 m) được gắn trên một tấm bảng ở mỗi đầu của sân) trong khi ngăn chặn đội đối phương làm điều tương tự vào rổ của phe mình. Một cú ném rổ gần trong phạm vi quy định có giá trị hai điểm, còn cú ném rổ được thực hiện từ phía sau vạch ba điểm sẽ có giá trị ba điểm. Sau khi phạm lỗi, thời gian dừng chơi và người chơi bị phạm lỗi hoặc được chỉ định để ném phạm lỗi kỹ thuật được cung cấp một hoặc nhiều cú ném phạt một điểm. Đội nào có nhiều điểm nhất vào cuối trận sẽ thắng, nhưng nếu trận đấu kết thúc với số điểm hòa, thì một khoảng thời gian chơi bổ sung (thêm giờ) là bắt buộc.

Người chơi đẩy bóng bằng cách đập nảy nó trong khi đi hoặc chạy (rê bóng) hoặc bằng cách chuyền nó cho đồng đội, cả hai đều đòi hỏi kỹ năng đáng kể. Khi tấn công, người chơi có thể sử dụng nhiều cách khác nhau như lên rổ(layup), ném rổ hoặc úp rổ(dunk); khi phòng thủ, họ có thể cướp bóng từ một người rê bóng, đánh chặn hoặc chặn cú ném rổ; các hành vi tấn công hoặc phòng thủ có thể được ném lại, đó là, một cú đánh bị trượt nảy ra từ vành rổ hoặc bảng gắn rổ. Sẽ là vi phạm luật khi nhấc hoặc kéo chân trụ mà không rê bóng, mang bóng hoặc cầm bóng bằng cả hai tay sau đó tiếp tục rê bóng.

Năm cầu thủ ở mỗi bên rơi vào năm vị trí chơi, cầu thủ cao nhất thường là center, cao nhất và mạnh nhất là power forward, người chơi thấp hơn một chút ít nhưng nhanh gọn hơn là small forward, người chơi thấp hơn, có năng lực giải quyết và xử lý bóng và ném tốt sẽ là shooting guard, và người triển khai giải pháp của huấn luyện viên bằng cách quản trị việc thực thi những lối chơi tiến công và phòng thủ ( xác định cách chơi ), điều phối bóng là hậu vệ dẫn bóng ( Point Guard ). Một cách không chính thức, bóng rổ hoàn toàn có thể chơi theo những kiểu : ba đấu ba, hai đấu hai và một – một .Được ý tưởng vào năm 1891 bởi giáo viên thể dục người Mỹ gốc Canada James Naismith ở Springfield, Massachusetts, Hoa Kỳ, bóng rổ đã tăng trưởng để trở thành một trong những môn thể thao phổ cập và được xem thoáng đãng nhất trên quốc tế. [ 1 ] Thương Hội Bóng rổ Quốc gia ( NBA ) là giải đấu bóng rổ chuyên nghiệp lớn nhất trên quốc tế về mức độ phổ cập, mức lương, kĩ năng và mức độ cạnh tranh đối đầu. [ 2 ] [ 3 ] Bên ngoài Bắc Mỹ, những câu lạc bộ số 1 từ những giải đấu vương quốc đủ điều kiện kèm theo đến những giải vô địch lục địa như EuroLeague và Giải vô địch bóng rổ châu Mỹ. World Cup bóng rổ FIBA và Giải bóng rổ Olympic nam là những sự kiện quốc tế lớn của môn thể thao này và lôi cuốn những đội tuyển vương quốc số 1 từ khắp nơi trên quốc tế. Mỗi lục địa tổ chức triển khai những cuộc thi trong khu vực cho những đội tuyển vương quốc, như EuroBasket và FIBA AmeriCup .Giải bóng rổ quốc tế bóng rổ nữ FIBA và Giải bóng rổ Olympic nữ có những đội tuyển vương quốc số 1 từ những giải vô địch lục địa. Giải đấu chính ở Bắc Mỹ là WNBA ( Giải vô địch bóng rổ hạng I NCAA dành cho nữ cũng rất thông dụng ), trong khi những câu lạc bộ mạnh nhất châu Âu tham gia EuroLeague Women .

Đầu tháng 12 năm 1891, James Naismith, người Canada, [ 4 ] một giáo sư và người giảng dạy giáo dục sức khỏe thể chất tại Trường Đào tạo Thương Hội Cơ đốc trẻ Quốc tế [ 5 ] ( YMCA ) ( thời nay, Trường Cao đẳng Springfield ) ở Springfield, Massachusetts, đã cố gắng nỗ lực giữ lớp học tập thể dục của mình hoạt động giải trí vào một ngày mưa. Ông tìm kiếm một game show trong nhà can đảm và mạnh mẽ để giữ cho học viên của mình được ở lại và ở mức độ tương thích của thể dục trong mùa đông dài ở New England. Sau khi khước từ những sáng tạo độc đáo khác vì quá thô hoặc kém tương thích với những phòng tập thể dục treo tường, ông đã viết những quy tắc cơ bản và đóng đinh một giỏ đào lên 10 foot ( 3,0 m ) đường ray trên cao. Trái ngược với lưới bóng rổ văn minh, giỏ đào này vẫn giữ được đáy của nó và những quả bóng phải được lấy bằng tay sau mỗi ” rổ ” hoặc điểm ghi được ; tuy nhiên, điều này tỏ ra không hiệu suất cao, do đó, đáy của rổ đã bị vô hiệu, được cho phép những quả bóng được rơi ra với một chốt dài mỗi lần .

Bóng rổ kiểu cũ có dây buộc Trái bóng rổ văn minh

Bóng rổ ban đầu được chơi với một quả bóng đá. Vào thời điểm đó, những quả bóng tròn từ “bóng đá” đã được tạo ra với một bộ dây buộc để đóng lỗ cần thiết để chèn túi bàng quang bơm hơi sau khi các đoạn khác của vỏ bóng được lật ra bên ngoài.[6][7] Những dây buộc này có thể gây khó khi những đường chuyền nảy và rê bóng là không thể đoán trước.[8] Cuối cùng, một phương pháp may bóng không có ren đã được phát minh, và sự thay đổi trong trò chơi này đã được Naismith chứng thực. (Trong khi đó trong bóng đá Mỹ, việc giữ ren trên bóng tỏ ra thuận lợi cho việc nắm bóng và được duy trì cho đến ngày nay.) Những quả bóng đầu tiên được làm riêng cho bóng rổ có màu nâu, và chỉ đến cuối những năm 1950, Tony Hinkle, thấy rằng một quả bóng sẽ dễ thấy hơn đối với người chơi và khán giả, đã giới thiệu quả bóng màu cam hiện đang được sử dụng phổ biến. Rê bóng không phải là một phần của trò chơi ban đầu ngoại trừ “đường chuyền nảy” cho đồng đội. Chuyền bóng là phương tiện chính của chuyển động bóng. Rê bóng cuối cùng đã được giới thiệu nhưng bị giới hạn bởi hình dạng bất đối xứng của những quả bóng ban đầu.[Còn mơ hồ – thảo luận] Rê bóng trở nên phổ biến vào năm 1896, với quy tắc chống rê bóng đôi vào năm 1898.[9]

Các giỏ đào đã được sử dụng cho đến năm 1906 khi ở đầu cuối chúng được sửa chữa thay thế bằng vòng sắt kẽm kim loại với những tấm nền. Một sự đổi khác tiếp theo đã sớm được thực thi, để bóng đơn thuần chỉ rơi qua rổ. Bất cứ khi nào một người có bóng trong rổ, đội của anh ta sẽ giành được một điểm. Đội nào giành được nhiều điểm nhất sẽ thắng trận đấu. [ 10 ] Các giỏ khởi đầu được đóng đinh vào ban công gác lửng của sân chơi, nhưng điều này tỏ ra không thực tiễn khi người theo dõi ở ban công khởi đầu can thiệp vào những cảnh quay. Tấm bảng đen đã được trình làng để ngăn ngừa sự can thiệp này ; nó có công dụng bổ trợ là được cho phép những cú đánh bật lại. [ 11 ] Nhật ký viết tay của Naismith, được cháu gái của ông phát hiện vào đầu năm 2006, cho thấy ông rất lo ngại về game show mới mà ông đã ý tưởng ra, trong đó phối hợp những quy tắc từ một game show trẻ nhỏ có tên là duck on a rock, vì nhiều người đã thất bại trước đó .Frank Mahan, một trong những người chơi từ game show tiên phong, đã tiếp cận Naismith sau kỳ nghỉ Giáng sinh, đầu năm 1892, hỏi ông dự tính gọi game show mới của mình là gì. Naismith vấn đáp rằng ông đã không nghĩ về nó do tại anh ta đã tập trung chuyên sâu vào việc khởi đầu game show. Mahan cho rằng nó được gọi là ” quả bóng Naismith “, lúc đó ông cười, nói rằng một cái tên như thế sẽ giết chết bất kể game show nào. Mahan sau đó nói, ” Tại sao không gọi nó là bóng rổ ? ” Naismith vấn đáp : ” Chúng tôi có một cái rổ và một quả bóng, và có vẻ như đó sẽ là một cái tên hay cho nó. ” [ 12 ] [ 13 ] Trò chơi chính thức tiên phong được chơi trong nhà thi đấu YMCA ở Albany, Thành Phố New York, vào ngày 20 tháng 1 năm 1892, với chín người chơi. Trò chơi kết thúc với tỷ số 1-0 ; cú ném rổ được triển khai từ 25 foot ( 7,6 m ), trên một sân bóng chỉ bằng 50% sân Streetball hoặc sân của Thương Hội Bóng rổ Quốc gia ( NBA ) thời nay .Vào thời gian đó, bóng đá đang được chơi với 10 người một đội ( được tăng lên 11 sau đó ). Khi thời tiết mùa đông quá lạnh để chơi bóng đá, những đội được đưa vào trong nhà, và thật thuận tiện khi họ chia làm đôi và chơi bóng rổ với năm người mỗi bên. Đến năm 1897 – 1898 đội gồm năm người đã trở thành tiêu chuẩn .

Bóng rổ ĐH[sửa|sửa mã nguồn]

Kích thước sân bóng rổ Đội bóng rổ của Đại học Kansas năm 1899, với James Naismith ở phía sau, bên phải .Các Fan Hâm mộ bắt đầu của bóng rổ đã được gửi đến những YMCA trên khắp Hoa Kỳ và nó nhanh gọn lan rộng khắp Hoa Kỳ và Canada. Đến năm 1895, nó đã được xây dựng tại 1 số ít trường trung học dành cho phụ nữ. Mặc dù YMCA chịu nghĩa vụ và trách nhiệm bắt đầu tăng trưởng và truyền bá game show, nhưng trong một thập kỷ, nó không khuyến khích môn thể thao mới này, khi game show thô bạo và đám đông ồn ào khởi đầu làm mất đi trách nhiệm chính của YMCA. Tuy nhiên, những câu lạc bộ thể thao nghiệp dư, cao đẳng và câu lạc bộ chuyên nghiệp khác nhanh gọn lấp đầy khoảng trống. Trong những năm trước Thế chiến I, Liên đoàn thể thao nghiệp dư và Thương Hội thể thao liên trường Hoa Kỳ ( tiền thân của NCAA ) đã tranh giành quyền trấn áp những quy tắc của game show. Giải đấu chuyên nghiệp tiên phong, Giải bóng rổ vương quốc, được xây dựng vào năm 1898 để bảo vệ người chơi khỏi bị bóc lột và để tiếp thị cho một game show ít thô bạo hơn. Giải đấu này chỉ lê dài năm năm .James Naismith là tác nhân chính trong việc xây dựng bóng rổ ĐH. Đồng nghiệp CO Beamis của anh đã huấn luyện và đào tạo đội bóng rổ ĐH tiên phong chỉ một năm sau trận đấu Springfield YMCA tại ngoại ô Pittsburgh Geneva College. [ 14 ] Bản thân Naismith sau đó đã giảng dạy tại Đại học Kansas trong sáu năm, trước khi trao dây cương cho huấn luyện viên nổi tiếng Forrest ” Phog ” Allen. Môn đệ của Naismith, Amos Alonzo Stagg, đã mang bóng rổ đến Đại học Chicago, trong khi Adolph Rupp, một sinh viên của Naismith ở Kansas, rất thành công xuất sắc với tư cách là huấn luyện viên tại Đại học Kentucky. Vào ngày 9 tháng 2 năm 1895, game show 5 trên 5 liên trường tiên phong được chơi tại Đại học Hamline giữa Hamline và Trường Nông nghiệp, link với Đại học Minnesota. [ 15 ] [ 16 ] [ 17 ] Trường Nông nghiệp đã thắng 9-3 .Năm 1901, những trường ĐH, gồm có Đại học Chicago, Đại học Columbia, Đại học Cornell, Đại học Dartmouth, Đại học Minnesota, Học viện Hải quân Hoa Kỳ, Đại học Colorado và Đại học Yale mở màn hỗ trợ vốn cho những game show của phái mạnh. Năm 1905, chấn thương liên tục trên sân bóng đã khiến Tổng thống Theodore Roosevelt đề xuất những trường ĐH xây dựng một cơ quan quản trị, dẫn đến việc xây dựng Thương Hội Thể thao Liên trường Hoa Kỳ ( IAAUS ). Năm 1910, cơ quan đó sẽ đổi tên thành Thương Hội thể thao trường ĐH vương quốc ( NCAA ). Trận bóng rổ liên ĐH tiên phong của Canada được chơi tại YMCA ở Kingston, Ontario vào ngày 6 tháng 2 năm 1904, khi trường ĐH McGill, trường ĐH đã đến thăm Đại học Queen. McGill thắng 9-7 sau khi đấu thêm giờ ; điểm số là 7-7 khi kết thúc phần chơi pháp luật và thời hạn đấu thêm mười phút đã có tác dụng. Một lượng người theo dõi phần đông đã theo dõi trận đấu. [ 18 ]Giải đấu vô địch vương quốc cho nam tiên phong, Thương Hội vương quốc của liên trường bóng rổ giải đấu, mà vẫn còn sống sót như những Thương Hội vương quốc của liên trường Điền kinh ( NAIA ) giải đấu, được tổ chức triển khai vào năm 1937. Giải vô địch vương quốc tiên phong cho những đội NCAA, Giải đấu mời vương quốc ( NIT ) tại Thành Phố New York, được tổ chức triển khai vào năm 1938 ; giải đấu vương quốc NCAA sẽ mở màn một năm sau đó. Bóng rổ ĐH đã bị rung chuyển bởi những vụ bê bối cờ bạc từ năm 1948 đến 1951, khi hàng chục cầu thủ từ những đội số 1 có tương quan đến việc dàn xếp tỷ số trận đấu và cạo điểm. Một phần do là một hiệp hội thể thao gian lận, NIT mất đi hỗ trợ vốn cho giải đấu NCAA .

Bóng rổ trung học[sửa|sửa mã nguồn]

Một trận bóng rổ giữa những đội nữ của Trường trung học Heart Mountain và Powell, bang Utah, tháng 3 năm 1944Trước khi hợp nhất khu học chánh thoáng rộng, hầu hết những trường trung học Mỹ đều nhỏ hơn nhiều so với những trường trung học thời nay. Trong những thập kỷ tiên phong của thế kỷ 20, bóng rổ nhanh gọn trở thành môn thể thao liên trường lý tưởng do những nhu yếu về thiết bị và nhân sự nhã nhặn. Trong những ngày trước khi truyền hình phủ sóng thoáng đãng những môn thể thao chuyên nghiệp và ĐH, sự phổ cập của bóng rổ trường trung học là vô song ở nhiều nơi trên nước Mỹ. Có lẽ lịch sử một thời nhất trong những đội bóng của trường trung học là Franklin Wonder Five của Indiana, đã gây bão toàn nước trong những năm 1920, thống trị bóng rổ Indiana và giành được sự công nhận cấp vương quốc .

Ngày nay, hầu như mọi trường trung học ở Hoa Kỳ đều tổ chức một đội bóng rổ trong cuộc thi varsity.[19] Mức độ phổ biến của bóng rổ vẫn cao, cả ở khu vực nông thôn nơi họ mang bản sắc của toàn bộ cộng đồng, cũng như tại một số trường lớn hơn được biết đến với các đội bóng rổ của họ, nơi nhiều cầu thủ tiếp tục tham gia thi đấu ở cấp độ cao hơn sau khi tốt nghiệp. Trong mùa 20161717, 980.673 nam và nữ đại diện cho các trường của họ trong cuộc thi bóng rổ liên trường, theo Liên đoàn các trường trung học quốc gia Hoa Kỳ.[20] Các bang Illinois, Indiana và Kentucky đặc biệt nổi tiếng vì sự tận tâm của cư dân đối với bóng rổ ở trường trung học, thường được gọi là Hoosier Hysteria ở Indiana; bộ phim được đánh giá cao Hoosiers cho thấy ý nghĩa sâu sắc của bóng rổ trường trung học đối với các cộng đồng này.

Hiện tại không có giải đấu để xác lập một nhà vô địch của những trường trung học vương quốc. Nỗ lực tráng lệ nhất là Giải bóng rổ liên trường vương quốc tại Đại học Chicago từ năm 1917 đến 1930. Sự kiện này được Amos Alonzo Stagg tổ chức triển khai và gửi lời mời đến những đội vô địch bang. Giải đấu mở màn như một giải đa phần ở Trung Tây nhưng đã tăng trưởng lên. Năm 1929, nó có 29 nhà vô địch bang. Đối mặt với sự phản đối của Liên đoàn những trường trung học vương quốc và Thương Hội những trường ĐH và cao đẳng Bắc Trung Bộ Hoa Kỳ, với mối rình rập đe dọa của những trường bị mất công nhận, giải đấu sau cuối đã diễn ra vào năm 1930. Các tổ chức triển khai trên cho biết họ lo lắng rằng giải đấu đang được sử dụng để tuyển dụng những cầu thủ chuyên nghiệp từ hàng ngũ học viên sẵn sàng chuẩn bị thi ĐH. [ 21 ] Giải đấu này không mời những trường dân tộc thiểu số hoặc những trường tư thục / dân tộc bản địa .

Các thành phần của sân[sửa|sửa mã nguồn]

Sân có 2 phần cho 2 đội, 1 đường kẻ ở giữa để phân loại 2 phần sân. Mỗi phần có 1 cung tròn lớn, xung quanh cột rổ, còn gọi là vạch 3 điểm. Ở trong vạch 3 điểm là 1 hình thang cân, dùng làm ranh giới cho những cầu thủ khi phải ném phạt, ngoài những còn vòng tròn ném phạt, để cầu thủ ném phạt căn được vị trí ném .

Cách chơi lúc bấy giờ[sửa|sửa mã nguồn]

Sau khi lan rộng ra các nước trên thế giới, bóng rổ bắt đầu trở thành môn thể thao quốc tế. Ngày nay, bóng rổ thường được chơi theo 2 dạng:

• Bóng rổ 3×3: mỗi đội 3 người và một bảng rổ, hoặc
• Bóng rổ 5×5: mỗi đội 5 người và hai bảng rổ (có 2 hệ thống là NBA và FIBA).

Điểm được ghi bằng cách đưa bóng vào rổ một cách đúng luật. Đội nào nhiều điểm hơn khi kết thúc trận đấu là đội thắng. Nếu hai đội hòa nhau trong những hiệp đấu chính, thì trận đấu sẽ được liên tục bằng những hiệp phụ cho đến khi có tỉ số cách biệt. Có nhiều luật trong môn bóng rổ này .Ngày nay giải bóng rổ nổi tiếng nhất là giải NBA, tập trung chuyên sâu nhiều đội bóng như là New York Knicks, Washington Wizards, Miami Heat, Boston Celtics, Los Angeles Laker, ..

Một tình huống lên rổ trong bóng rổ là một pha tấn công 2 điểm được thực hiện bằng cách bật lên từ dưới rổ, dùng một tay để ném/đưa bóng bật vào bảng rổ hoặc trực tiếp vào rổ. Động tác di chuyển và động tác tay giúp ta phân biệt nó với một cú nhảy ném(jumpshot). Lên rổ được coi là động tác tấn công cơ bản trong bóng rổ. Khi lên rổ, người chơi đưa chân bên ngoài hay chân ở xa rổ hơn lên trước.

Một pha lên rổ không có người theo kèm thường là một trường hợp kiếm được điểm thuận tiện. Mục tiêu khi lên rổ là tiếp cận bảng rổ và tránh bị block bởi người phòng thủ phía trong thường đứng ở khu vực dưới rổ. Các giải pháp khác khi lên rổ hoàn toàn có thể gồm có tạo khoảng chừng trống hoặc hòn đảo tay. Một người chơi với năng lực bật cao, chạm phía trên rổ hoàn toàn có thể chọn một trường hợp úp rổ ( thả hoặc ném bóng từ phía trên vành rổ ) với độ trình diễn và tính hiệu suất cao cao hơn .

Các thuật ngữ khác[sửa|sửa mã nguồn]

• block: dùng tay chặn trái bóng, ngăn cản không cho đối thủ đưa bóng vào rổ mà không có tình huống phạm lỗi.
• steal: dùng tay cướp quả bóng từ tay đối phương
• rebound: bắt bóng bật bảng
• double-team: 2 người cùng kèm người giữ bóng của đối phương
• 3-pointer: Người chuyên ném 3 điểm
• pick and roll: một loại chiến thuật phối hợp giữa hai cầu thủ tấn công.
• box out: cản không cho đối phương đến gần rổ để “rebound”
• dunk: úp rổ
• lay-up: lên rổ
• go over the back: kỹ thuật đưa bóng qua lưng
• turnover: mất bóng
• one-point game: trận đấu chỉ chênh lệch một điểm
• alley-oops: nhảy lên bắt bóng và cho luôn vào rổ (thường thấy khi có 1 trái missed hoặc airball)
• out of bound: bóng ngoài sân
• starting at center: vị trí trung phong
• Point guard: hậu vệ kiểm soát bóng
• starting shooting guard: hậu vệ chuyên ghi điểm
• 3 point from the corner: ném 3 điểm ngoài góc
• intentional foul: cố ý phạm lỗi (mang tính chiến thuật)
• time out: hội ý
• half-court shot: ném bóng từ giữa sân
• full-court shot: ném bóng nguyên sân (ném bóng từ sân mình sang rổ đối phương)

Các vị trí[sửa|sửa mã nguồn]

• C: Center – Trung phong: Thường là cầu thủ cao to nhất đội, có khả năng ném rổ ở cự ly gần. Tầm di chuyển hẹp, yêu cầu bắt bóng bật bảng, cản phá các pha tấn công của đối phương, yểm trợ mở đường cho đồng đội lên rổ. Người chơi ở vị trí này thường là có thể hình khổng lồ, ngoài ra kĩ năng không cần điêu luyện như các vị trí khác.
• PF: Power Forward – trung phong phụ/tiền vệ chính: được coi là người mạnh mẽ nhất trong tranh bóng và phòng thủ của trận đấu, họ chơi ở những vị trí cố định được huấn luyện viên xác định theo đúng chiến thuật đặt ra. Phần lớn là để ghi điểm gần rổ hay tranh bóng gần rổ, nhiệm vụ người chơi ở vị trí này là ghi càng nhiều điểm càng tốt, thường là người chơi gần nhất với Trung phong (center).
• SF: Small Forward – tiền đạo: Các cầu thủ có khả năng linh hoạt cao và có khả năng ghi điểm ở cự ly trung bình.
• SG – PG: Shooting Guard – Point Guard – hậu vệ: Các cầu thủ không cần cao to, nhưng có khả năng nhồi bóng tốt để kiểm soát và thiết kế tổ chức tấn công. Có thể ghi điểm ở cự ly xa 3 điểm.

Các mô hình phòng thủ phổ cập nhất[sửa|sửa mã nguồn]

• man-to-man defense: phòng thủ 1 kèm 1
• box one defense: 1 người kèm 1 người ném rổ chính còn 4 người còn lại phòng thủ theo khu vực
• zone defense: phòng thủ khu vực
• triangle defense: phòng thủ tam giác

• Arm-push violation/Shooting foul: lỗi đánh tay (khi đối phương đang ném, chỉ được giơ tay ra phía trước để block (ngăn cản đối phương), không được đẩy tay hoặc kéo tay đối phương).
• Jumping violation: lỗi nhảy (đang cầm bóng lên, nhảy nhưng không chuyền hoặc ném).
• Traveling violation: lỗi chạy bước (cầm bóng chạy từ 3 bước trở lên).
• Double dribbling: 2 lần dẫn bóng (đang dẫn bóng mà cầm bóng lên, rồi lại tiếp tục nhồi bóng).
• Backcourt violation: lỗi bóng về sân nhà (sau khi đã đem bóng sang sân đối phương, không được đưa bóng trở lại sân nhà).
• Offensive 3-second violation: cầu thủ của đội đang kiểm soát bóng sống ở phần sân trước không được đứng quá 3 giây trong khu vực hình thang/chữ nhật dưới rổ đối phương (kể cả hai chân hay 1 chân trong 1 chân ngoài).
• Defensive 3-second violation: cầu thủ của đội đang phòng ngự không được đứng quá 3 giây trong khu vực hình thang/chữ nhật dưới rổ (kể cả hai chân hay 1 chân trong 1 chân ngoài) nếu không kèm người (chỉ ở NBA).
• 5 seconds violation: lỗi 5 giây (cầm bóng quá 5 giây khi bị đối phương kèm sát (khoảng cách 1 cánh tay) mà không nhồi bóng, chuyền bóng hay ném rổ).
• 8 seconds violation: lỗi 8 giây (khi giành được quyền kiểm soát bóng ở phần sân nhà, trong vòng 8 giây phải đưa bóng sang sân đối phương)
• 24 seconds violation/shooting time: lỗi 24 giây (khi 1 đội giành được quyền kiểm soát bóng trong 24 giây phải ném rổ).
• Personal foul: lỗi cá nhân.
• Team foul: lỗi đồng đội (với NBA là 6 lỗi, và các giải khác, bình thường là 5 lỗi; sau đó với bất kỳ lỗi nào, đối phương đều được ném phạt).
• Technical foul: lỗi kỹ thuật/cố ý phạm lỗi (1 lỗi nặng sẽ được tính = 2 lỗi bình thường – personal foul, khi cầu thủ có những hành vi quá khích trên sân).
• Fouled out: đuổi khỏi sân (khi đã phạm 5-6 lỗi thường – tùy quy định).
• Free throw: ném tự do/ném phạt (khi cầu thủ bị lỗi trong tư thế tấn công rổ sẽ được ném phạt – 1 trái ném phạt chỉ tính 1 điểm).
• Charging foul: tấn công phạm quy
• Goaltending: Bắt bóng trên rổ (khi đối phương ném bóng đã vào khu vực bảng rổ mà đội kia chặn không cho bóng vào rổ thì đối phương vẫn được phép ghi điểm dựa vào vị trí ném bóng).

Thuật ngữ về cách chơi[sửa|sửa mã nguồn]

• Jump shot: ném rổ (nhảy lên và ném bóng).
• Fade away: ném ngửa người về sau.
• Hook shot: giơ cao và ném bằng một tay.
• Layup: lên rổ (chạy đến gần rổ, nhảy lên và ném bóng bật bảng).
• Dunk/Slam dunk: úp rổ.
• Alley-oop: nhận đường chuyền trên không và ghi điểm mà chân không tiếp đất (có thể là ném rổ hoặc úp rổ).
• Dribble: dẫn bóng.
• Rebound: bắt bóng bật bảng.
• Block: chắn bóng trên không.
• Steal: cướp bóng.
• Break ankle: cầu thủ cầm bóng đang dẫn về một phía bỗng đổi hướng đột ngột hoặc đảo bóng lắt léo làm người phòng thủ khó phán đoán, mất thăng bằng và ngã.
• Tip in: khi bóng không vào rổ mà bật ra, thay vì bắt bóng bật bảng, cầu thủ tấn công dùng tay đẩy bóng ngược trở lại vào rổ.
• Post move: cách đánh dùng vai để lấn từ từ tiến vào sát rổ (thường bị lỗi tấn công nếu không cẩn thận). Cách đánh này thường thấy ở các vị trí Center (Trung phong) và Power Forward (Tiền phong chính).

Thuật ngữ những kiểu chuyền bóng[sửa|sửa mã nguồn]

• Assistance/Assist: hỗ trợ – pha chuyền bóng mà ngay sau khi nhận bóng của đồng đội, cầu thủ nhận được bóng ghi điểm – cú chuyền đó được tính là một pha hỗ trợ.
• Direct pass/Chest pass: chuyền thẳng vào ngực.
• Bounce pass: chuyền đập đất.
• Overhead pass: chuyền bóng với động tác tay ở trên đầu.
• Outlet pass: sau khi đội phòng thủ bắt được bóng (rebound) pha chuyền bóng thực hiện ngay sau đó được gọi là outlet pass – hiếm khi nghe thấy.
• No look pass: chuyền đồng đội mà không nhìn người nhận bóng (thường nhìn vào một đồng đội khác để đánh lừa đối thủ), đây là tình huống thể hiện sự ăn ý trong thi đấu.

Thuật ngữ khác[sửa|sửa mã nguồn]

• “Three-point play”: khi bị phạm lỗi trong tư thế tấn công trong khu vực 2 điểm mà pha bóng vẫn thành công, cầu thủ được ném phạt 1 lần. 2 điểm tính + 1 điểm ném phạt nếu thành công.
• “Four-point play” cũng giống như thế nhưng trong trường hợp ném 3 điểm. 3 điểm tính + 1 điểm ném phạt nếu thành công. Trường hợp này rất hiếm khi xảy ra.
• Spin move: động tác xoay người để thoát khỏi đối phương.
• Euro step: kĩ thuật di chuyển zic-zac khi lên rổ để tránh sự truy cản của đối phương
• Crossover Dribble: kỹ thuật thoát khỏi đối phương khi chuyển hướng đập bóng từ trái sang phải hoặc ngược lại, thường kết hợp với động tác dưới.
• Behind the Back & Between the Legs Crossover: kỹ thuật đập bóng qua sau lưng và qua háng/hai chân.
• Fast break: phản công nhanh (trường hợp này cần phải có tốc độ cao và chuyền bóng rất tốt). Thường trong các pha phản công nhanh, phần sân bên đối thủ chỉ có từ 1 đến 2 cầu thủ phòng thủ, và cầu thủ tấn công thường dùng các kĩ thuật như slam dunk để thực hiện được cú ghi điểm với khả năng ghi điểm cao nhất.

Cách tính điểm[sửa|sửa mã nguồn]

• Nếu một cầu thủ bị phạm lỗi trong khi cố gắng ghi điểm và không thành công, cầu thủ đó được ném phạt với số lần bằng giá trị điểm có thể ghi được. Một cầu thủ bị phạm lỗi trong khi cố gắng ghi 2 điểm sẽ được hai lần ném phạt. Một cầu thủ bị phạm lỗi trong khi cố gắng ghi 3 điểm sẽ được ba lần ném phạt.
• “Three-point play”: khi bị phạm lỗi trong tư thế tấn công trong khu vực 2 điểm mà pha bóng vẫn thành công, cầu thủ được ném phạt và cũng thành công. 2 điểm ăn + 1 điểm ném phạt.
• “Four-point play” cũng giống như thế nhưng trong trường hợp ném 3 điểm. Trường hợp này rất hiếm khi xảy ra.
• Cú ném trong vòng 2 điểm: 2 điểm.
• Cú ném ngoài vòng 3 điểm: 3 điểm.
• Cú ném phạt: 1 điểm.

Một số điều luật biến hóa[sửa|sửa mã nguồn]

Một số biến hóa của điều luật năm 2008 tại Thụy Sĩ và mở màn được thực thi ngày 1/10/2009. Tất cả những giải tranh tài bóng rổ tại Nước Ta đã được vận dụng những điều luật này .Tất cả có năm điều đổi khác :

• Về đồng phục: Vận động viên (VĐV) không được mặc áo có tay phía bên trong áo thi đấu, kể cả áo đó có cùng màu với áo thi đấu.
• Bóng được tính là bóng lên sân trên khi người dẫn bóng có cả hai chân chạm vào mặt sân trên và bóng cũng chạm vào mặt sân trên (front count).
• Một VĐV nhảy từ phía sân trên và bắt được bóng trên không sau đó rơi trở lại phía sân sau thì pha bóng đó hợp lệ.
• Chạy bước: Một VĐV trong quá trình thi đấu cầm bóng trượt trên sân (khách quan) sẽ không bị phạm luật chạy bước (điều này khác với điều luật quy định về việc VĐV cầm bóng và lăn trên sân).
• Lỗi kỹ thuật (Technical foul): một VĐV cố tình đánh cùi chỏ sẽ bị phạt lỗi kỹ thuật (nếu không xảy ra va chạm).
• Lỗi phản tinh thần thể thao (Unsportmanlike Foul): Một VĐV phòng thủ sẽ bị phạt lỗi phản tinh thần thể thao nếu đẩy VĐV tấn công đang phản công từ phía sau hoặc phía bên mà trước mặt VĐV tấn công đó không còn VĐV phòng thủ nào, sau đó pha phạm lỗi đó có thể gây ra chấn thương (FIBA ASIA Lưu trữ 2010-01-05 tại Wayback Machine).

Ở trình độ chuyên nghiệp, phần đông phái mạnh chơi đều cao trên 1,91 m và hầu hết phụ nữ cao trên 1,70 m. Hậu vệ, người mà sự phối hợp sức khỏe thể chất và kỹ năng và kiến thức giải quyết và xử lý bóng là rất quan trọng, có xu thế là những cầu thủ nhỏ nhất. Hầu như tổng thể những tiền đạo trong những giải đấu số 1 của phái mạnh đều cao 1,98 m hoặc cao hơn. Hầu hết những trung phong đều hơn 2,08 m. Theo một cuộc khảo sát cho tổng thể những đội NBA, chiều cao trung bình của tổng thể những cầu thủ NBA chỉ dưới 2,01 m, với khối lượng trung bình là gần 101 kg. Các cầu thủ cao nhất trước giờ ở giải NBA là Manute Bol và Gheorghe Mureşan, cả hai đều cao 2,31 m. Người chơi NBA cao nhất lúc bấy giờ là Sim Bhullar, người cao 2,26 m. Với chiều cao 2,18 m, Margo Dydek là cầu thủ cao nhất trong lịch sử vẻ vang của WNBA. Người chơi thấp nhất trong NBA là Muggsy Bogues, chỉ cao 1,60 m. Các cầu thủ có chiều cao nhã nhặn khác cũng đã tăng trưởng mạnh ở Lever chuyên nghiệp. Anthony ” Spud ” Webb chỉ cao 1.70 m, nhưng có năng lực bật nhảy cao 1,1 m thẳng đứng, cho anh ta chiều cao đáng kể khi nhảy. Trong khi người chơi thấp hơn thường vào thế bất lợi trong một số ít góc nhìn của trận đấu, bù lại năng lực của họ để chuyển dời một cách nhanh gọn trải qua khu vực đông đúc của sân và cướp bóng bằng cách tiếp cận những điểm yếu .

Các biến thể của bóng rổ[sửa|sửa mã nguồn]

Các biến thể của bóng rổ là các hoạt động dựa trên môn bóng rổ, nó sử dụng các kỹ năng và thiết bị bóng rổ thông thường (chủ yếu là quả bóng và rổ). Một số biến thể chỉ là những thay đổi về bề mặt, trong đó một số khác biệt là các mức độ chơi khác nhau của bóng rổ. Các biến thể khác bao gồm các trò chơi dành cho trẻ em, các cuộc thi hoặc hoạt động nhằm giúp người chơi tăng cường kỹ năng.

Các thể thao bóng rổ chính với những biến thể dựa trên môn bóng rổ gồm có bóng rổ xe lăn, bóng rổ nước, bóng rổ trên biển, Slamball, bóng rổ đường phố và bóng rổ trên xe đạp điện một bánh. Một phiên bản bóng rổ trước đó, đa phần là do phụ nữ và trẻ em gái, là bóng rổ sáu – trên – sáu. Horseball là một game show được chơi trên sống lưng ngựa nơi một quả bóng được giải quyết và xử lý và ăn được điểm bằng cách bắn bóng trải qua một lưới cao ( khoảng chừng 1.5 m x 1.5 m ). Thậm chí còn có một hình thức chơi trên những con lừa được gọi là bóng rổ Donkey, nhưng phiên bản đó đã bị những nhóm quyền động vật hoang dã lên án .

Thi đấu một nửa sân

Có lẽ biến thể phổ biến nhất của bóng rổ là trận đấu nửa sân, chơi trong môi trường không chính thức mà không có trọng tài hoặc các quy tắc nghiêm ngặt. Chỉ có một giỏ được sử dụng, và quả bóng phải được “lấy lại” hoặc “dọn dẹp” – chuyền hoặc rong ruổi ngoài đường ba điểm mỗi lần sở hữu quả bóng thay đổi từ đội này sang đội kia. Các trò chơi nửa dãi đòi hỏi sức chịu đựng tim mạch ít hơn, vì người chơi không cần chạy trốn tràn trề. Trận nửa sân tăng số cầu thủ có thể sử dụng sân nhà hoặc ngược lại, có thể được chơi nếu không có đủ số lượng để tạo thành đội 5-trên-5.

Bóng rổ ảo[sửa|sửa mã nguồn]

Bóng rổ ảo đã được phổ biến trong những năm 1990 sau sự ra đời của Internet. Trò chơi được phổ biến bởi ESPN Fantasy Sports, NBA.com và Yahoo! Fantasy Sports. Các trang web thể thao khác cung cấp cùng một định dạng biến trò chơi trở nên thú vị với những người tham gia thực sự sở hữu những cầu thủ cụ thể.

Bóng rổ Quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]

Liên đoàn Bóng rổ Quốc tế ( FIBA ) được xây dựng năm 1932 bởi 8 nước sáng lập : Argentina, Tiệp Khắc, Hy Lạp, Ý, Latvia, Bồ Đào Nha, Rumani và Thụy Sỹ. Vào thời gian ấy, tổ chức triển khai chỉ giám sát những cầu thủ nghiệp dư. Từ viết tắt của nó, có nguồn gốc từ Liên đoàn Bóng rổ Pháp, là ” FIBA “. Bóng rổ của phái mạnh lần tiên phong được đưa vào Thế vận hội mùa hè Berlin 1936, mặc dầu giải đấu được tổ chức triển khai vào năm 1904. Hoa Kỳ đánh bại Canada trong trận chung kết tiên phong, chơi ở ngoài trời. Sự cạnh tranh đối đầu này được chiếm lợi thế bởi Hoa Kỳ, đội của họ đã giành được toàn bộ thương hiệu, trừ ba. Việc tiên phong xảy ra trong một trận chung kết gây tranh cãi ở Munich năm 1972 tranh tài với Liên Xô, trong đó trận đấu kết thúc được chơi lại 3 lần cho đến khi Liên Xô thắng lợi. Vào năm 1950, giải vô địch bóng rổ quốc tế tiên phong của FIBA ​ ​ dành cho phái mạnh, được biết đến như là Giải Bóng rổ FIBA, được tổ chức triển khai tại Argentina. Ba năm sau, giải vô địch bóng rổ quốc tế lần thứ I dành cho phụ nữ, được biết đến như thể Giải bóng rổ nữ của FIBA, được tổ chức triển khai tại Chile. Bóng rổ nữ đã được bổ trợ vào Thế vận hội năm 1976, được tổ chức triển khai tại Montréal, Québec, Canada với những đội như Liên Xô, Brazil và Úc cạnh tranh đối đầu với đội tuyển Hoa Kỳ .Vào năm 1989, FIBA đã được cho phép những người chơi NBA chuyên nghiệp tham gia Thế vận hội lần tiên phong. Trước Thế vận hội ngày hè 1992, chỉ có những đội châu Âu và Nam Mỹ mới được phép tham gia vào những kỳ thi Thế vận hội. Sự thống trị của Hoa Kỳ liên tục với việc trình làng của Dream Team. Trong Thế vận hội Athens năm 2004, Hoa Kỳ có trận thua lần tiên phong trong khi sử dụng cầu thủ chuyên nghiệp, rơi xuống Puerto Rico ( mất 19 điểm ) và Lithuania trong những trận đấu nhóm, và bị loại tại bán kết bởi Argentina. Nó ở đầu cuối đã giành huy chương đồng giành Lithuania, kết thúc sau Argentina và Italy. Đội nhận thưởng, giành huy chương vàng tại Thế vận hội 2008, và đội B, giành huy chương vàng tại Giải vô địch bóng đá quốc tế năm 2010 ở Thổ Nhĩ Kỳ mặc dầu không có cầu thủ nào từ đội hình năm 2008. Hoa Kỳ liên tục thống trị khi họ giành huy chương vàng tại Thế vận hội 2012, FIBA World Cup năm trước và Thế vận hội năm nay .Các giải đấu bóng rổ trên toàn quốc tế được tổ chức triển khai dành cho nam và nữ ở toàn bộ những độ tuổi. Sự phổ cập toàn thế giới của môn thể thao này được phản ánh trong những quốc tịch đại diện thay mặt trong NBA. Người chơi từ cả sáu lục địa đang sinh sống hiện đang chơi ở NBA. Các cầu thủ quốc tế số 1 mở màn tham gia vào NBA vào giữa những năm 1990, gồm có Croatia Dražen Petrović và Toni Kukoč, Vlade Divac của Serbia, Lithuania Arvydas Sabonis, Šarūnas Marčiulionis, Dutchman Rik Smits và Detlef Schrempf của Đức .Tại Philippines, trận đấu tiên phong của Thương Hội bóng rổ Philippines được diễn ra vào ngày 9 tháng 4 năm 1975 tại Araneta Coliseum ở Cubao, thành phố Quezon, Philippines. Nó được xây dựng như thể một cuộc trỗi dậy của một số ít đội từ Thương Hội Thể thao Thương mại và Công nghiệp Manila đã bị quản trị ngặt nghèo bởi Thương Hội Bóng rổ Philippines ( nay đã ngừng hoạt động giải trí ), hiệp hội vương quốc sau đó được FIBA ​ ​ công nhận. Chín đội từ MICAA đã tham gia vào mùa giải tiên phong của giải đấu khai mạc vào ngày 9 tháng 4 năm 1975 .NBL là giải bóng rổ chuyên nghiệp của nam Úc. Giải đấu khởi đầu vào năm 1979, chơi một mùa đông ( tháng 4-9 ) và đã làm như vậy cho đến khi kết thúc mùa giải thứ 20 năm 1998. Mùa giải 1998 – 99 chỉ khởi đầu vài tháng sau đó là mùa tiên phong sau khi chuyển sang mùa hè hiện tại ( tháng 10 đến tháng 4 ). Sự đổi khác này là một nỗ lực để tránh cạnh tranh đối đầu trực tiếp với những bộ luật bóng đá khác nhau của Úc. Nó có 8 đội từ khắp nước Úc và một ở New Zealand. Một vài người chơi gồm có Luc Longley, Andrew Gaze, Shane Heal, Chris Anstey và Andrew Bogut đã làm cho nó trở nên nổi tiếng trên toàn quốc tế, trở thành poster cho thể thao ở Úc. Liên đoàn Bóng rổ Nữ vương quốc mở màn vào năm 1981 .

Bóng rổ Nước Ta[sửa|sửa mã nguồn]

Tại Nước Ta, sự ủng hộ của Nhà nước và người hâm mộ dành cho bộ môn này vẫn còn nhã nhặn. Bóng rổ ở Nước Ta ít có sự góp vốn đầu tư từ nhà nước. Hội bóng rổ Nước Ta nay là Liên đoàn Bóng rổ Nước Ta được xây dựng ngày 19 tháng 4 năm 1962 theo quyết định hành động số 161 – NV của Bộ trưởng Bộ Nội vụ. Đại hội Liên đoàn Bóng rổ Nước Ta lần thứ VI, năm năm ngoái đã có nhiều quyết định hành động quan trọng, với tiềm năng tăng trưởng bóng rổ trở thành môn thể thao thông dụng thứ 2 sau bóng đá. Trước đó, vào năm 1952 Đội tuyển bóng rổ vương quốc Nước Ta đã được xây dựng và chính thức gia nhập FIBA .Giải bóng rổ chuyên nghiệp Nước Ta là giải bóng rổ chuyên nghiệp tiên phong tại Nước Ta đang được phổ cập. Sau sự thành công xuất sắc tại mùa giải năm nay, VBA liên tục tổ chức triển khai tiếp tại mùa giải năm 2017 với phần đông những ứng viên đến từ nhiều tỉnh thành tham gia .Ngoài giải chuyên nghiệp VBA thì còn nhiều giải bóng rổ trào lưu, tự phát tại khắp những tỉnh thành Nước Ta như TP. Hà Nội, Thành Phố Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh .Nước Ta cũng góp mặt một đội bóng rổ đi tranh tài ở Giải bóng rổ nhà nghề Khu vực Đông Nam Á. Năm 2019, lần tiên phong trong lịch sử dân tộc, hai đội tuyển bóng rổ vương quốc 5×5 và 3×3 Nước Ta đã đoạt Huy chương Đồng và đội tuyển bóng rổ vương quốc nữ 3×3 đạt hạng Tư tại SEAGames 30 .

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Bản mẫu:Bóng rổ