Một danh hài Mỹ khi được hỏi xem ông yêu điều gì nhất trong đời, ông đã vấn đáp : Tôi yêu phụ nữ nhất, tiếp đến là rượu whiskey, yêu người thân cận một chút ít, và phần nhiều không yêu Chúa !
Tôi chợt nhớ lại câu này khi mới gần đây, lúc đang có bài diễn thuyết, thì một phụ nữ hỏi tôi rằng : Tại sao Thiên Chúa dựng nên tất cả chúng ta theo một cách, rồi hầu hết khi nào cũng mong tất cả chúng ta hành vi trái ngược với những bản năng của mình ? Tôi hiểu ý của bà ấy muốn nói gì. Các bản năng tự nhiên và những dục vọng bộc phát của tất cả chúng ta có vẻ như lệch với những gì tất cả chúng ta được định sẽ hướng đến, đơn cử là Thiên Chúa và đời sống bất diệt. Có vẻ như lập trường tôn giáo lôi kéo tất cả chúng ta đảo ngược trật tự của danh hài Mỹ nói trên, nghĩa là yêu Chúa trước hết, yêu người thân cận thâm thúy, và rồi cho khoái lạc bản năng của tất cả chúng ta một vị trí rất thứ yếu. Nhưng, hầu hết mọi chuyện không phải như vậy. Nhìn chung, tất cả chúng ta bị hấp dẫn, và bị hấp dẫn rất can đảm và mạnh mẽ, đến với những điều của trần gian này : là người khác, là khoái lạc, là những mỹ vật, tình dục, tài lộc, tiện lợi. Những điều này có vẻ như có một lực hút can đảm và mạnh mẽ hơn những sự của đức tin và tôn giáo .
Điều này có khiến cho những cảm xúc tự nhiên của tất cả chúng ta lệch sóng với những gì Thiên Chúa định cho tất cả chúng ta nên cảm xúc và hành vi hay không ? Tại sao, có vẻ như như tất cả chúng ta được dựng lên theo cách này, và rồi được mời gọi sống theo một cách khác ?
Đây là một chất vấn tốt, và đáng buồn thay, lại thường được trả lời theo những cách không đào sâu được bao nhiêu tình thế khó xử này. Thường thì chúng ta được bảo rằng, đừng cảm giác theo cách này, nghĩa là không đặt Thiên Chúa và lòng đạo lên trên hết là một lỗi phạm luân lý và đạo đức, như thể đường truyền tự nhiên của chúng ta đang bị lỗi, và chính chúng ta là người chịu trách nhiệm cho việc này vậy. Nhưng câu trả lời như thế, thật quá tối giản và nguy hại, nó hiểu sai dự định của Thiên Chúa, nó kìm kẹp chúng ta bằng tội lỗi, và khiến chúng ta cảm thấy giằng xéo đôi đường giữa thiết trình tự nhiên của mình và các đòi buộc của đức tin.
Làm sao để hòa giải sự có vẻ như không bình thường này giữa thiết trình tự nhiên của tất cả chúng ta và dự tính của Chúa cho tất cả chúng ta đây ?
Chúng ta cần phải hiểu bản năng và dục vọng của con người một cách sâu sắc hơn. Có lẽ nên bắt đầu với câu nói của thánh Augustino: Ngài đã tạo nên chúng con cho Ngài, lạy Chúa, và lòng chúng con khắc khoải cho đến khi được ở trong Ngài. Khi chúng ta phân tích thiết lập tự nhiên của mình, phân tích các bản năng và dục vọng tự nhiên một cách sâu sắc hơn, chúng ta sẽ thấy tất cả những điều này, rốt cùng đang đưa chúng ta ra khỏi những khoái lạc và sự vật sự việc tức thời, những thứ có vẻ như là ám ảnh của bản năng. Chúng đang đưa chúng ta, một cách kiên định và không ngừng nghỉ, đến với Chúa.
Karl Rahner, khi cố gắng giải thích điều này, đã phân biệt giữa những gì chúng ta khao khát một cách khả thị và những gì chúng ta khao khát trong ẩn tàng. Bản năng và dục vọng tự nhiên đưa chúng ta đến với những sự rõ ràng hiển thị, như tình yêu cho người khác, tình bạn với ai đó, một tác phẩm nghệ thuật hay âm nhạc, một kỳ nghỉ, bộ phim, một bữa ăn ngon, sự giao hợp tình dục, một thành tựu vẻ vang, một sự kiện thể thao, và vô số những điều khác nữa, những điều mà nếu nhìn qua, thì chẳng liên quan gì đến Thiên Chúa mà ngược lại còn kéo chúng ta xa khỏi Ngài nữa. Nhưng, như Rahner đã chỉ ra, và cũng thể hiện rõ ràng trong cảm nghiệm của chúng ta, là trong mỗi một dục vọng khả thị này, bên dưới và là phần thâm sâu nhất của dục vọng này, là một khao khát ẩn tàng hướng đến và mưu cầu một sự thâm sâu hơn. Đến tận cùng, chúng ta khao khát chiều sâu dựng lên mọi con người và mọi vật, chính là Thiên Chúa. Một lời sinh động hơn của Rahner là, người ám ảnh với khao khát tình dục và đi tìm một gái điếm, thì tiềm ẩn trong đó, là người đó đang tìm bánh sự sống, cho dù ý định bề ngoài của người đó có thô bỉ đi chăng nữa.
Thiên Chúa không lầm khi tạo dựng dục vọng con người. Ý định của Thiên Chúa được viết trên mã di truyền dục vọng. Đến tân cùng, thiết trình của tất cả chúng ta hướng tất cả chúng ta đến với Chúa, mặc kệ dục vọng đó có vẻ như ám ảnh, trần tục, phóng đãng và ngoại đạo đến đâu chăng nữa. Bản tính con người không lệch sóng với lời lôi kéo của đức tin, trọn vẹn không .
Hơn nữa, những bản năng can đảm và mạnh mẽ bên trong bản tính tất cả chúng ta, vốn nhiều lúc có vẻ như ích kỷ và vô luân, đều có giá trị đạo đức và mục tiêu của riêng chúng, chúng bảo vệ tất cả chúng ta, cho tất cả chúng ta vươn ra đến những gì duy trì mạng sống, và không kém quan trọng là bảo vệ cho loài người sống sót. Cuối cùng, Thiên Chúa setup bản năng trần tục trong tất cả chúng ta để thúc ép tất cả chúng ta hưởng dùng sự sống và nếm trải những nụ cười, còn Ngài, như người ông đầy yêu thương, quan sát con cháu chơi đùa, niềm hạnh phúc khi thấy con cháu sung sướng, và biết rằng có đủ thời hạn phía trước khi nỗi đau và tuyệt vọng sẽ thôi thúc những dục vọng đó tập trung chuyên sâu về những sự thâm thúy hơn .
Khi tất cả chúng ta nghiên cứu và phân tích sâu hơn về dự tính của Thiên Chúa cho thực chất con người, và khi hiểu được chính mình rõ hơn trong thiết trình này, thì với một mức độ cảm nhận cao hơn những gì bộc phát, và cao hơn những tự châm biếm về bản thân, tất cả chúng ta nhận ra rằng, quả thật tất cả chúng ta yêu Chúa nhất, yêu người thân cận tương đối, và rất niềm hạnh phúc là, yêu rượu whiskey và những nụ cười đời sống cũng tương đối nữa .
