Bác sĩ không biên giới hay Y sĩ không biên giới (tiếng Pháp: Médecins sans frontières, viết tắt MSF; tiếng Anh: Doctors Without Borders) là một tổ chức phi chính phủ quốc tế do một số bác sĩ người Pháp thành lập vào năm 1971 với mục đích nhân đạo.[1]
Tổ chức này đưa ra những cứu trợ y tế trong những trường hợp khẩn cấp như thiên tai, dịch bệnh, nạn đói hay cuộc chiến tranh … Bác sĩ không biên giới còn có những hoạt động giải trí dài hạn như cứu trợ sau những thiên tai, trong những cuộc xung đột lê dài hay giúp sức những người lưu vong .MSF đã được trao giải Nobel Hòa bình vào năm 1999 .
Lịch sử của Bác sĩ không biên giới khởi đầu từ vùng Vịnh Guinea năm 1968. Lúc đó, quốc gia Nigeria đang chìm đắm trong cuộc nội chiến. Một bác sĩ chuyên trị các bệnh đường ruột tại Paris, Pháp là Bernard Kouchner đã cùng với một số bác sĩ có lòng khác, kể cả Max Récamier, đã đến ghi danh với Hội Hồng Thập Tự Quốc tế để tình nguyện vào chữa trị những người bị thương tích, kể cả dân chúng và thành phần nổi dậy tại Biafra.
Kể từ năm 1864, với sự ký kết của thỏa ước Genève lần tiên phong, những hoạt động giải trí cứu tế đã được đưa vào cơ bản của những hiệp ước quốc tế. Từ thời của Henri Durant, vẫn có sự tin cậy rằng dù đại chiến có tàn khốc đến đâu, những phe liên hệ phải biết tôn trọng những điều cơ bản đã nêu lên trong 4 thỏa ước ký kết ở Genève và một loạt những thỏa thuận hợp tác khác. Nhưng từ sau cuộc chiến tranh quốc tế thứ hai, người ta thấy rõ ràng là những nguyên tắc cơ bản của công pháp quốc tế chẳng còn ràng buộc được ai .Tại Biafra, bác sĩ Bernard Kouchner và những bạn của ông đã tận mắt chứng kiến tận mắt những số lượng giới hạn của công pháp quốc tế. Hội Hồng Thập Tự Quốc tế đã bị ngăn cấm không cho vào cứu trợ người dân đang bị bỏ đói ; luật lệ quốc tế thay vì được sử dụng để trợ giúp nạn nhân cuộc chiến tranh thì lại được dùng như công cụ để ngăn không cho hàng cứu trợ đến tay họ. Trong khi trẻ nhỏ, phụ nữ, người già chết vì đói kém, bệnh tật thì chiếc phi cơ chở đầy thực phẩm và thuốc men đậu trên hòn đảo Fernando Poo, đối lập với bờ biển Biafra chỉ một khoảng cách ngắn ngủi, lại bị luật lệ quốc tế cấm không cho bay vào. Chính quyền Nigeria, viện cớ bảo vệ chủ quyền lãnh thổ vương quốc, đã bác bỏ mọi lời lôi kéo thương thuyết với thành phần đòi tự trị ở Biafra nên những phi cơ chở phẩm vật cứu trợ không đến được nơi này .Những gì nhìn thấy ở Biafra đã gợi cho bác sĩ Bernard Kouchner và những bạn ý tưởng sáng tạo xóa bỏ mọi ” biên giới ” trong việc tương hỗ những nạn nhân, không riêng gì là biên giới vương quốc mà cả về những biên giới do lao lý tạo ra. Ðó là ý tưởng sáng tạo gạt bỏ những hình thức luật định bất công nhằm mục đích che chở và hợp pháp hóa những hành vi có tính cách gian ác, bất nhân. Khi về đến Paris, Kouchner và Récamier tường thuật lại những điều mắt thấy tai nghe trên tờ tuần báo y tế ” Tonus ” do Raymond Borel làm chủ nhiệm và lần tiên phong công bố ý tưởng sáng tạo xây dựng một hội độc lập để sẵn sàng chuẩn bị bất kỳ khi nào gửi những toán cứu trợ đến những khu vực ” tế nhị ” về mặt chính trị .Ý tưởng cơ bản rất có ý thức cách mạng này của họ đã nhanh gọn được sự ủng hộ của dân chúng và giới truyền thông online trên quốc tế mặc dầu làm cho những cơ quan chính phủ, nhất là những chính phủ nước nhà độc tài chuyên chế rất không hài lòng .
Sau khi xảy ra trận lụt khủng khiếp ở Pakistan năm 1971, một toán cứu trợ từ nơi này trở về đã tạo động lực giúp việc chính thức thành lập Bác sĩ không biên giới ngày 20 tháng 12 năm 1971 ngay trong tòa soạn của tờ Tonus tại Clichy, ngoại ô Paris. Ông Marcel Delcourt, một cựu quân y sĩ, đã được bầu lên làm chủ tịch và Bernard Kouchner giữ chức tổng thư ký. Sau này, Kouchner giữ chức chủ tịch từ năm 1976 đến năm 1977.
Ngay từ đầu, một yếu tố tạo tranh cãi trong nội bộ Médecins Sans Frontiers là có nên lên tiếng tố giác phản đối những điều mà tổ chức triển khai này coi là bất công hay không. Vào thời gian năm 1971, hầu hết hội viên sáng lập đều bác bỏ thái độ này. Nên trong bản hiến chương năm 1971 có nói rất rõ : những bác sĩ phải ” tránh không công khai minh bạch bày tỏ quan điểm ” và ” tự mình phải tránh không can dự vào nội bộ của những vương quốc “. Mãi cho đến năm 1980, năm năm sau khi chính sách Pol Pot lên cầm quyền ở Campuchia và làn sóng người vượt biên giới vượt biển sau ngày Nước Ta Cộng Hòa sụp đổ với bao thảm cảnh đau thương trên biển Ðông, nguyên tắc này mới được hủy bỏ. Các hội viên nay hoàn toàn có thể đưa ra dẫn chứng và lên tiếng cáo giác nếu thấy cần, nhưng phải giữ thái độ trung lập và nhất là bằng mọi giá không được để dính líu đến chính trị vì nạn nhân dù ở phe nào vẫn là nạn nhân .Tổ chức MSF bị chia rẽ năm 1980 khi Bernard Kouchner, sau này là ngoại trưởng Pháp ( từ 2007 đến 2010 ), công bố ly khai sau một cuộc tranh cãi kinh hoàng tương quan đến việc thuê một chiếc tàu để đi cứu thuyền nhân trên biển Ðông. Bác sĩ Kouchner xây dựng hội Y Sĩ Thế giới ( Medicins du Monde ) và hoạt động hình thành tàu bệnh viện mang tên Ðảo Ánh Sáng ( Ile de Lumière ) cứu sống được rất nhiều thuyền nhân vào những giờ phút vô vọng nhất. Nhưng dù với sự ra đi của Kouchner, tổ chức triển khai MSF vẫn liên tục sống sót và vững mạnh hơn. Thập niên 1980 cũng là thời hạn mà tổ chức triển khai này khởi đầu có những đổi khác cơ bản về phương pháp thao tác. Dần dà, những phái đoàn bác sĩ từ châu Phi sang đến Nam Mỹ, từ Afghanistan sang đến Campuchia, đều nhận ra rằng việc cấp cứu điều trị bệnh nhân chỉ là hành vi vô vọng khi mà người ta phải liên tục uống nước không được khử trùng, ẩm thực ăn uống ngay cạnh những đống rác, sống gần bên những bãi phân người. Vấn đề giữ vệ sinh, yếu tố xử lý chất thải, yếu tố phân phối nước uống, thiết kế xây dựng những nhà lều không bị dột nước … những yếu tố không có tính cách y tế điều trị đã ngày càng trở nên quan trọng hơn .Cũng trong thời hạn này, sự sống còn của tổ chức triển khai MSF cũng đã được đặt ra. Rony Brauman, quản trị MSF từ năm 1982 đến năm 1994, nhớ lại những kinh nghiệm tay nghề của ông khi sang hoạt động giải trí trong trại tị nạn ở Thailand. Ngay giữa công tác làm việc, Brauman hết tiền sinh sống và phải nhờ vào sự trợ giúp nuôi ăn của những người tị nạn. Tổ chức Médicins Sans Frontières nhận ra rằng cách hoạt động giải trí rất ư là không chuyên nghiệp này, dù là có tận tụy đến đâu, cũng chỉ làm ngăn trở sự hữu hiệu của tổ chức triển khai. Do đó, tổ chức triển khai MSF mở màn nhận sự cộng tác và giúp sức của những tay trình độ về ngành quảng cáo và tiếp thị quảng cáo .
Năm 2000, cơ sở MSF tại Pháp có một ngân sách lên đến 78.5 triệu euro, với 91% đến từ sự yểm trợ của giới tư nhân. Thành viên MSF cũng thay đổi trong hơn 30 năm qua. Ngày nay, những người tình nguyện làm việc cho MSF không chỉ là bác sĩ hoặc y tá mà còn có cả các chuyên viên tiếp liệu và điều hành. Hiện nay có khoảng hơn 2,000 người hoạt động thường trực tại 85 quốc gia với sự hỗ trợ của hơn 10,000 người là nhân viên địa phương.
Năm 1999, tổ chức triển khai Médicins Sans Frontières được trao tặng giải Nobel Hòa Bình vì những góp sức cho trái đất .Ngày nay, sự hoạt động giải trí của MSF có phần khó khăn vất vả hơn trong những trường hợp rất phức tạp. Sự cứu trợ nhân đạo, theo như chủ trương của MSF, là phải trọn vẹn trung lập và không có sự dính líu của bất kể chính phủ nước nhà cũng như lực lượng quân sự chiến lược nào. Nhưng với thái độ can dự quân sự chiến lược ngày càng thông dụng của những cường quốc trên quốc tế so với những nước mà họ coi là có hành vi vi phạm nhân quyền trầm trọng, thái độ trung lập của Médicins Sans Frontières ngày càng bị thách đố nhiều hơn .
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
- Trang web chính thức của Bác sĩ không biên giới
