Trong bối cảnh hiện nay, do mặt trái của sự phát triển cùng với xu thế toàn cầu hóa diễn ra mạnh mẽ, vấn đề an ninh phi truyền thống đã trở thành chủ đề quan trọng, mối quan tâm lớn của các quốc gia trên thế giới. Vậy an ninh phi truyền thống là gì?
Để tìm hiểu rõ hơn hãy cùng theo dõi qua bài viết An ninh phi truyền thống là gì? dưới đây.
An ninh phi truyền thống trên thế giới
+ Trong giới nghiên cứu phương Tây, Richard H. Ullman có lẽ là một trong những người đầu tiên đưa ra quan niệm ngắn gọn và cô đọng nhất về an ninh phi truyền thống. Trong bài viết mang tính tiên phong của mình vào năm 1983, ông cho rằng:“an ninh quốc gia không nên hiểu theo nghĩa hẹp là bảo vệ nhà nước trước những cuộc tấn công quân sự qua biên giới lãnh thổ mà an ninh quốc gia còn phải đối mặt với những thách thức phi truyền thống, bao gồm: khủng bố quốc tế, tội phạm xuyên quốc gia có tổ chức, an ninh môi trường, di cư bất hợp pháp, an ninh năng lượng và an ninh con người.”
+ Nhìn nhận dưới một góc độ khác, Mely Caballero Anthony quan niệm mối đe dọa an ninh phi truyền thống có thể được định nghĩa là: thách thức đối với sự tồn vong và thịnh vượng của các quốc gia, dân tộc, xuất hiện chủ yếu trong các nguồn phi quân sự, chẳng hạn như thay đổi khí hậu, suy thoái môi trường xuyên biên giới và nguồn tài nguyên cạn kiệt, bệnh truyền nhiễm, thiên tai, di cư bất hợp pháp, tình trạng thiếu lương thực, buôn lậu, buôn bán ma túy và các hình thức khác của tội phạm xuyên quốc gia.
+ Còn theo Amitav Acharya, an ninh phi truyền thống là “ những thử thách so với sự tồn vong và chất lượng đời sống của con người và nhà nước có nguồn gốc phi quân sự như đổi khác khí hậu, khan hiếm nguồn lực, bệnh dịch, thiên tai, di cư không trấn áp, thiếu lương thực, buôn người, buôn ma túy và tội phạm có tổ chức triển khai ”. Trong cách tiếp cận yếu tố an ninh phi truyền thống này, hai đối tượng người dùng bị thử thách trực tiếp ở đây là nhà nước và con người .
+ Tại châu Á, Trung Quốc là nước có khá nhiều học giả nghiên cứu và điều tra về an ninh phi truyền thống. Theo giới học giả Trung Quốc, những yếu tố an ninh phi truyền thống ở Trung Quốc lúc bấy giờ được chia thành năm nhóm :
Một là : Vấn đề an ninh tương quan đến tăng trưởng vững chắc ( sustainable development ), gồm có bảo vệ môi trường tự nhiên, tăng trưởng tài nguyên, môi trường sinh thái toàn thế giới và trấn áp phòng chống dịch bệnh ;
Hai là : Các mối rình rập đe dọa an ninh đến sự không thay đổi khu vực và quốc tế ( regional and international stability ), gồm có an ninh kinh tế tài chính, an ninh xã hội, quyền con người và người tị nạn ;
Ba là : Tổ chức tội phạm xuyên vương quốc ( transnational organized crimes ) gồm có cả buôn người và kinh doanh ma túy ;
Bốn là : Tổ chức sống sót ngoài nhà nước / phi vương quốc ( non-state / nation organizations ) thử thách trật tự quốc tế, lớn nhất là sự rình rập đe dọa của khủng bố quốc tế ;
Năm là : Vấn đề an ninh gây ra bởi tăng trưởng công nghệ tiên tiến và toàn thế giới hóa, gồm có cả an ninh mạng, an ninh thông tin và an ninh kỹ thuật di truyền ( genetic engineering security ) .
+ Ở Lever hợp tác, tổ chức triển khai khu vực, an ninh phi truyền thống cũng được đưa ra luận bàn và có ý niệm đơn cử, rõ ràng, tiêu biểu vượt trội như trong Tuyên bố chung ASEAN – Trung Quốc về hợp tác trên nghành nghề dịch vụ an ninh phi truyền thống trải qua tại Hội nghị thượng đỉnh lần thứ sáu giữa những nước thuộc Thương Hội những vương quốc Khu vực Đông Nam Á ( ASEAN ) và Trung Quốc tại Phnôm Pênh ( Campuchia ) ngày 01/11/2002. An ninh phi truyền thống được hiểu là những yếu tố về những loại tội phạm xuyên vương quốc, đặc biệt quan trọng là tội phạm khủng bố và ma túy rình rập đe dọa an ninh khu vực và quốc tế, đồng thời tạo ra những thử thách mới so với độc lập, không thay đổi trong và ngoài khu vực .
Cũng trong công bố trên, những nhà chỉ huy ASEAN và Trung Quốc bày tỏ “ sự quan ngại về những yếu tố an ninh phi truyền thống ngày càng ngày càng tăng như buôn lậu, ma túy, kinh doanh phụ nữ và trẻ nhỏ, cướp biển, khủng bố, buôn lậu vũ khí, rửa tiền, tội phạm kinh tế tài chính quốc tế và tội phạm công nghệ cao ” .
Đồng thời, Hội nghị xác lập nội dung hợp tác về những yếu tố “ an ninh phi truyền thống ” gồm có những chính sách và năng lực hợp tác đơn cử về : phòng chống tội phạm ma túy ; phòng chống tội phạm kinh doanh người ; chống cướp biển ; chống tội phạm khủng bố ; chống buôn lậu vũ khí ; chống tội phạm rửa tiền ; chống tội phạm kinh tế tài chính quốc tế ; chống tội phạm công nghệ cao .
+ Nhìn nhận yếu tố dưới lăng kính của tổ chức triển khai quốc tế, theo Liên hợp quốc, an ninh phi truyền thống gồm có bảy nghành nghề dịch vụ là : kinh tế tài chính, lương thực, sức khỏe thể chất, thiên nhiên và môi trường, con người, hội đồng và chính trị .
An ninh phi truyền thống tại Việt Nam
Ở Nước Ta, thuật ngữ an ninh phi truyền thống cũng khởi đầu được sử dụng, đồng thời cũng là chủ đề mê hoặc so với giới điều tra và nghiên cứu nói chung, khoa học chính trị, an ninh, quốc phòng nói riêng .
Một số ý niệm về an ninh phi truyền thống của giới học giả Nước Ta cũng được hình thành :
+ Theo Tạ Minh Tuấn, an ninh phi truyền thống bao gồm các vấn đề: chủ nghĩa khủng bố quốc tế, buôn bán ma túy và tội phạm xuyên quốc gia, HIV/AIDS, dịch bệnh, nhập cư bất hợp pháp, đói nghèo, chệch hướng phát triển, xuống cấp môi trường, thảm họa thiên nhiên, an ninh thông tin, phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt (WMD)….
+ Tác giả Lê Văn Cương lại tiếp cận an ninh phi truyền thống từ những yếu tố mang đặc thù phi quân sự như : chủ nghĩa dân tộc bản địa cực đoan, chủ nghĩa khủng bố, an ninh kinh tế tài chính, tiền tệ, an ninh nguồn năng lượng, an ninh khoa học – kỹ thuật, hiệu ứng nhà kính với sự nóng lên của Trái đất và mất cân đối sinh thái xanh ( an ninh môi trường sinh thái ), buôn lậu ma túy, dịch bệnh truyền nhiễm ( so với người, gia súc và cây xanh ), tội phạm có tổ chức triển khai, tội phạm xuyên vương quốc, rửa tiền, tiến công mạng, di dân phạm pháp, bùng nổ dân số, hết sạch nguồn nước, cướp biển, kinh tế tài chính ngầm … .
+ Tại Đại hội XI của Đảng ( tháng 4/2011 ) chính thức sử dụng khái niệm an ninh phi truyền thống với những yếu tố được chỉ ra, như : chống khủng bố, bảo vệ thiên nhiên và môi trường và ứng phó với đổi khác khí hậu, hạn chế bùng nổ dân số, phòng ngừa và hạn chế dịch bệnh hiểm nghèo .
+ Đại hội XII ( tháng 01/2016 ) đặt an ninh phi truyền thống bên cạnh an ninh truyền thống, chỉ ra 1 số ít yếu tố toàn thế giới như an ninh kinh tế tài chính, an ninh nguồn năng lượng, an ninh nguồn nước, an ninh lương thực, biến hóa khí hậu, thiên tai, dịch bệnh, an ninh mạng, xung đột sắc tộc, tôn giáo, khủng bố. Đồng thời có quan tâm đến “ những hình thái cuộc chiến tranh kiểu mới ” với hàm ý năng lực chuyển hóa giữa an ninh phi truyền thống và an ninh truyền thống .
An ninh phi truyền thống là gì?
An ninh vương quốc hiểu theo một nghĩa đơn thuần nhất, là năng lực giữ vững sự bảo đảm an toàn trước những mối rình rập đe dọa ở cả bên ngoài và bên trong. Nội dung cơ bản của an ninh vương quốc là bảo vệ quyền lợi vương quốc và vô hiệu những mối rình rập đe dọa tới quyền lợi đó. An ninh vương quốc bao hàm an ninh truyền thống và an ninh phi truyền thống .
An ninh phi truyền thống là một cụm từ mới, khởi đầu được nói đến vào những năm 80 của thế kỷ XX, sử dụng nhiều trong thập niên đầu thế kỷ XXI, an ninh phi truyền thống trở thành một thuật ngữ phổ cập trong những hội nghị, forum khu vực, quốc tế, hợp tác song phương, đa phương giữa những vương quốc, những tổ chức triển khai cũng như những chủ thể khác trong quan hệ quốc tế đương đại .
Trên quốc tế lúc bấy giờ có rất nhiều cách hiểu, ý niệm khác nhau về an ninh phi truyền thống. Giới điều tra và nghiên cứu trong nước và quốc tế lúc bấy giờ chưa thống nhất được một khái niệm hoàn hảo xung quanh thuật ngữ này, nhưng hoàn toàn có thể hiểu một cách khái quát như sau :
An ninh phi truyền thống là an ninh mang đặc thù phi quân sự và những yếu tố an ninh phi truyền thống là toàn bộ những mối rình rập đe dọa đến chủ quyền lãnh thổ vương quốc và sự sống sót của con người cũng như sự tăng trưởng nói chung ngoài xung đột quân sự chiến lược, chính trị và ngoại giao. An ninh phi truyền thống gồm có nhiều nghành như an ninh kinh tế tài chính, môi trường sinh thái, khủng bố xuyên vương quốc, buôn lậu vũ khí, xung đột sắc tộc và tôn giáo, dịch bệnh, tội phạm xuyên vương quốc, buôn lậu ma túy, di cư trái phép, cướp biển và rửa tiền …
Đặc điểm của an ninh phi truyền thống
Sau khi tìm hiểu an ninh phi truyền thống là gì? Có thể kết luận đưa ra một số những đặc điểm chủ yếu của An ninh phi truyền thống như sau:
+ An ninh phi truyền thống gồm có nhiều nghành nghề dịch vụ khác nhau tương quan đến an ninh vương quốc và khó đối phó hay xử lý đơn phương bằng giải pháp quân sự chiến lược .
+ Các yếu tố an ninh phi truyền thống diễn ra tác động ảnh hưởng trên khoanh vùng phạm vi khu vực hoặc toàn thế giới, mang tính xuyên vương quốc. Nó hoàn toàn có thể phát sinh từ một vương quốc này nhưng có năng lực lan tỏa với vận tốc nhanh, khoanh vùng phạm vi rộng đến vương quốc khác ( đổi khác khí hậu, tội phạm mạng, dịch bệnh lây lan nhanh ở người, gia súc và cây xanh … )
+ Có thể chia những yếu tố an ninh phi truyền thống thành hai nhóm đấm đá bạo lực phi quân sự và phi đấm đá bạo lực, trong đó nhóm đấm đá bạo lực phi quân sự gồm có khủng bố, tội phạm có tổ chức triển khai … ; còn nhóm những hoạt động giải trí phi đấm đá bạo lực gồm có kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống, môi trường tự nhiên và dịch bệnh …
+ Các mối rình rập đe dọa an ninh phi truyền thống thường do những tác nhân tự nhiên hoặc do những tổ chức triển khai ngoài nhà nước, nhóm người hoặc cá thể triển khai ; còn an ninh truyền thống là xung đột giữa quân đội những nhà nước .
+ Các mối đe dọa an ninh phi truyền thống hủy hoại an ninh quốc gia dần dần và lâu dài, vì nó tác động đến các yếu tố mang tính hạt nhân hoặc bệ đỡ cho ổn định và phát triển (cá nhân con người, cộng đồng xã hội, hệ thống thể chế, hạ tầng kỹ thuật chiến lược và môi trường sống).
+ An ninh phi truyền thống và an ninh truyền thống là hai mặt của khái niệm an ninh tổng lực. Vì vậy, an ninh phi truyền thống và an ninh truyền thống cùng tác động ảnh hưởng đến kiến thiết xây dựng kế hoạch an ninh vương quốc, … bảo vệ không thay đổi và tăng trưởng của vương quốc .
Trên đây là các nội dung liên quan đến An ninh phi truyền thống là gì? Hy vọng các thông tin này hữu ích và giúp bạn giải đáp thắc mắc.
>> >> > Tìm hiểu bài viết : An ninh là gì ?
