Trong tiếng Việt, từ “ âm lịch ” thường được dùng để chỉ nông lịch. Trên thực tiễn nông lịch là một loại âm dương lịch chứ không phải là âm lịch. Nông lịch không phải là chủ đề của bài này .
Âm lịch là loại lịch dựa trên chu kỳ và vị trí của Mặt trăng so với Trái đất. Loại lịch duy nhất trên thực tế chỉ thuần túy sử dụng âm lịch là lịch Hồi giáo, trong đó mỗi năm chỉ chứa đúng 12 tháng Mặt Trăng. Đặc trưng của âm lịch thuần túy, như trong trường hợp của lịch Hồi giáo, là ở chỗ lịch này là sự liên tục của chu kỳ trăng tròn và hoàn toàn không gắn liền với các mùa. Vì vậy năm âm lịch Hồi giáo ngắn hơn mỗi năm dương lịch khoảng 11 hay 12 ngày, và chỉ trở lại vị trí ăn khớp với năm dương lịch sau mỗi 33 hoặc 34 năm Hồi giáo. Lịch Hồi giáo được sử dụng chủ yếu cho các mục đích tín ngưỡng tôn giáo. Tại Ả Rập Xê Út lịch cũng được sử dụng cho các mục đích thương mại.
Phần lớn các loại lịch khác, dù được gọi là “âm lịch”, trên thực tế chính là âm dương lịch. Điều này có nghĩa là trong các loại lịch đó, các tháng được duy trì theo chu kỳ của Mặt Trăng, nhưng đôi khi các tháng nhuận lại được thêm vào theo một số quy tắc nhất định để điều chỉnh các chu kỳ trăng cho ăn khớp lại với năm dương lịch. Do âm lịch thuần túy chỉ có 12 tháng âm lịch (tháng giao hội) trong mỗi năm, nên chu kỳ này (354,367 ngày) đôi khi cũng được gọi là năm âm lịch.
Hiện nay, trong tiếng Việt âm lịch (hoặc lịch ta) thường được dùng để chỉ nông lịch. Đó là một loại âm dương lịch chứ không phải âm lịch thuần túy. Do Việt Nam hiện nay dùng múi giờ UTC+7 để tính nông lịch, trong khi Trung Quốc thì dùng múi giờ UTC+8 nên ngày Tết Nguyên Đán theo nông lịch Việt Nam và Trung Quốc đôi khi không ứng với cùng một ngày Tây lịch.[1]
Bắt đầu của tháng âm lịch[sửa|sửa mã nguồn]
Âm lịch thuần túy cũng khác dương lịch ở chỗ ngày nào là ngày tiên phong của năm. Cụ thể xem lịch Hồi giáo .Đối với 1 số ít loại ” âm lịch ” ( không thực sự ), ví dụ điển hình như lịch Trung Quốc, thì ngày tiên phong của tháng là ngày ” trăng mới “, tức là khi Mặt Trăng bị trọn vẹn che khuất trong khu vực lịch này được sử dụng .Nhiều loại ” âm lịch ” khác thì địa thế căn cứ vào thời gian trăng lưỡi liềm hiện ra .
Độ dài của tháng âm lịch[sửa|sửa mã nguồn]
Thời lượng của chu kỳ/quỹ đạo Mặt Trăng không cố định và dao động ít nhiều trong khoảng thời gian trung bình của nó. Do các quan sát phụ thuộc vào độ không chắc chắn và các điều kiện thời tiết, và các phương pháp thiên văn rất là phức tạp, nên đã có những cố gắng để tạo ra các quy tắc số học cố định.
Độ dài trung bình của tháng giao hội là 29,530588… ngày. Đó có nghĩa là độ dài tháng sẽ là 29 và 30 ngày luân phiên (được gọi tương ứng là thiếu và đủ). Sự phân bố của các tháng thiếu và đủ có thể được xác định bằng sử dụng phân số liên tục, và khảo sát các phép xấp xỉ kế tiếp cho độ dài của tháng theo phân số của ngày. Trong danh sách dưới đây, sau số ngày liệt kê trong tử số thì một số nguyên tháng được liệt kê như là mẫu số đã đầy đủ:
- 29 / 1 (sai số: -1,061176… ngày sau 2 tháng)
- 30 / 1 (sai số: 0,938824… ngày sau 2 tháng)
- 59 / 2 (sai số: -1,009404… ngày sau 33 tháng)
- 443 / 15 (sai số: 0,988320… ngày sau 30 năm)
- 502 / 17 (sai số: -0,98088… ngày sau 70 năm)
- 1447 / 49 (sai số: 0,999957… ngày sau 3.437 năm)
- 25101 / 850 (sai số: phụ thuộc vào thay đổi của giá trị đối với tháng giao hội)
Các phân số này hoàn toàn có thể được sử dụng trong việc lập những loại âm lịch, hoặc phối hợp với dương lịch để tạo ra âm dương lịch. Chu kỳ 49 tháng được Isaac Newton đề xuất kiến nghị làm cơ sở cho một lựa chọn trong tính toàn ngày Phục sinh vào khoảng chừng năm 1700 [ 2 ]. Chu kỳ 360 tháng của lịch Hồi giáo dạng bảng là tương tự với 24 × 15 tháng trừ đi phần hiệu chỉnh là 1 ngày .
Âm lịch 13 tháng tại Anh cổ[sửa|sửa mã nguồn]
Tại Anh, lịch với 13 tháng, mỗi tháng 28 ngày, cộng một ngày dư, được gọi là ” a year and a day ” ( một năm và một ngày ) còn được sử dụng tới thời kỳ Tudor. Nó có lẽ rằng là một loại lịch lai trong đó người ta sửa chữa thay thế một tuần thường thì với 7 ngày cho một phần tư tháng âm lịch trên trong thực tiễn, do đó một tháng có đúng mực 4 tuần, không phụ thuộc vào vào tuần trăng trên thực tiễn. ” Năm âm lịch ” ở đây được coi là có 364 ngày, làm cho năm dương lịch ( 365 ngày ) trở thành ” một năm và một ngày ” .
Chẳng hạn, bài ca balat thời kỳ “Edward” (có lẽ là Edward II, cuối thế kỷ XIII hay đầu thế kỷ XIV) về Robin Hood có câu “How many merry months be in the year? / There are thirteen, I say…” (Có bao nhiêu tháng dễ chịu trong năm? / Có mười ba, tôi nói…), đã được soạn giả thời Tudor thay đổi thành “…There are but twelve, I say….” (Chỉ có mười hai, tôi nói…). Robert Graves trong lời giới thiệu cho Greek Myths đã bình luận điều này với “số 13, con số của tháng chết chóc của Mặt Trời, chưa bao giờ đánh mất tiếng xấu của nó trong số các điều mê tín.”
Thậm chí vào cuối thế kỷ XX, những tổ chức triển khai kinh tế tài chính Anh quốc vẫn còn cung ứng những khoản vay thế chấp ngân hàng theo âm lịch, yên cầu phải có kiểm soát và điều chỉnh hàng năm .
Âm dương lịch[sửa|sửa mã nguồn]
Phần lớn những loại lịch khác được gọi là âm lịch trên thực tiễn chính là âm dương lịch ; những ví dụ như vậy có lịch Trung Quốc, lịch Do Thái và lịch Hindu, lịch vạn niên [ 3 ] cũng như phần đông những loại lịch được sử dụng thời cổ đại .Tất cả những loại lịch trên đều có số tháng không cố định và thắt chặt trong mỗi năm. Lý do là mỗi năm dương lịch trên thực tiễn không chia hết cho tháng âm lịch, cho nên vì thế nếu không có sự chỉnh sửa bằng cách thêm những tháng nhuận vào thì những mùa sẽ bị trôi dạt dần sau mỗi năm qua đi. Sự sửa đổi này tạo ra tháng thứ 13 của năm sau mỗi 2 hay 3 năm âm dương lịch .
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
Các hệ thống lịch đang được sử dụng
