Acid hydrocyanic – Wikipedia tiếng Việt

Hydro xyanua

Hydro xyanua, còn gọi là Axit xianhiđric công thức hóa học HCN, muối tạo thành gọi là muối cyanide. Đây là một loại axit rất độc, tất cả các muối của nó cũng rất độc, độc như nicotin (từ 2 đến 3 giọt có thể giết chết một con chó). Tuy nhiên về mặt hóa học, đây là một loại axit rất yếu, yếu hơn axit silixic (H2SiO3). Thế nhưng axit này có thể tạo phức với nhiều kim loại nhóm d như Fe, Cu, Ag, Au,… là chất trung gian để điều chế natri cyanide (một dung môi để điều chế các kim loại hoạt động yếu như vàng, bạc, đồng, thuỷ ngân,… Ngoài ra axit này có thể tác dụng với các chất hữu cơ và axit này cũng tính khử mạnh.

Tính chất vật lí[sửa|sửa mã nguồn]

Acid Cyanhidric ( hay nitrite fomic ) có công thức hóa học là HCN, khối lượng phân tử 27. Ở thể khan là chất lỏng linh động, không màu, rất dễ tan trong nước, rượu và dễ hóa rắn, dễ bay hơi ( nhiệt độ nóng chảy là – 15 °C, nhiệt độ sôi là 25,6 °C ), tỷ trọng d = 0.696. Hơi của HCN có tỷ trọng d = 0,968 và là một loại acid rất yếu .

Axit xianhiđric được điều chế bằng cách cho amonia tác dụng với cacbon oxit ở nhiệt độ cao có xúc tác ThO2:

N H 3 + C O → t o, T h O 2 H C N + H 2 O { displaystyle { mathsf { NH_ { 3 } + CO xrightarrow { t ^ { o }, ThO_ { 2 } } HCN + H_ { 2 } O } } }

HCN là một chất khí có tên là hydro cyanide, khi tan vào nước sẽ tạo thành dung dịch axit xianhidric. HCN là hợp chất cộng hóa trị như HCl, phân tử có cấu trúc đường thẳng với độ dài link H-C là 1,05 angstrom = 1,05 x 10 ⁸cm và link C-N là 1,54 Å = 1,54 x 10 ⁸cm .HCN là chất rất là độc, hàm lượng được phép ở trong không khí là dưới 3 x 10 ⁻ ⁴ mg / l. Ngoài những đường hô hấp và tiêu hóa, HCN hoàn toàn có thể đi vào khung hình người ta bằng cách thấm qua da. Khi bị nhiễm độc nhẹ, người cảm thấy nhức đầu, nôn mửa, tim đập mạnh. Khi bị nhiễm độc nặng, người mất cảm xúc, bị ngạt thở, hoàn toàn có thể đi đến ngừng hô hấp và chết vì tim ngừng đập. Có thể phát hiện khí HCN trong khí quyển nhờ khói thuốc lá, khi xuất hiện HCN khói thuốc lá sẽ trở nên cay. Những trường hợp bị say hay chết vì ăn sắn là do trong sắn có một lượng rất nhỏ HCN .Hydro cyanide tan trong nước, rượu và ete theo bất kỳ tỉ lệ nào. Trong dung dịch nước, HCN là một acid ( acid xianhidric ) rất yếu, yếu hơn cả axit cacbonic H2CO3. Trong dung dịch cồn xảy ra phản ứng thủy phân axit tạo thành amoni fomiat :

H

C

N

+

2

H

2

O

 

→

H

C

O

O

N

H

4

{displaystyle {mathsf {HCN+2H_{2}O xrightarrow { } HCOONH_{4}}}}

Ở trạng thái khan và trạng thái dung dịch, hydrocyanide chỉ bền khi xuất hiện một lượng nhỏ axit vô cơ làm chất không thay đổi. Nếu không có những chất đó, nó sẽ trùng hợp lại thành những loại sản phẩm rắn, màu đen và đôi lúc hoàn toàn có thể gây nổ. Khi được đốt nóng trong không khí, HCN cháy với ngọn lửa màu tím và giải phóng H2O, CO2 và N2 :

4 H C N + 5 O 2 → t o 2 H 2 O + 4 C O 2 ↑ + 2 N 2 ↑ { displaystyle { mathsf { 4HCN + 5O _ { 2 } xrightarrow { t ^ { o } } 2H _ { 2 } O + 4CO _ { 2 } uparrow + 2N _ { 2 } uparrow } } }

Hydrocyanide được dùng hầu hết trong những tổng hợp hữu cơ. Nó được điều chế bằng cách đun nóng ở 500 °C và dưới áp suất một hỗn hợp gồm CO và NH3 với chất xúc tác là thori ( IV ) oxide ( ThO2 ) :

C

O

+

N

H

3

→

t

o

,

T

h

O

2

 

H

C

N

+

H

2

O

{displaystyle {mathsf {CO+NH_{3} xrightarrow {t^{o},ThO_{2}} HCN+H_{2}O}}}

Trong phòng thí nghiệm, HCN hoàn toàn có thể điều chế bằng cách nhỏ từng giọt dung dịch natri cyanide NaCN xuống dung dịch acid sulfuric H2SO4 nóng và có nồng độ vừa phải :

N a C N + H 2 S O 4 → t o N a H S O 4 + H C N { displaystyle { mathsf { NaCN + H_ { 2 } SO_ { 4 } xrightarrow { t ^ { o } } NaHSO_ { 4 } + HCN } } }