Tham gia gỡ bẫy thú rừng, anh Lê Quốc Thiện cán bộ bảo vệ rừng của WWF không kể hết những ngày tìm thấy cả nghìn cái bẫy .Các loài sao la, mang lớn, thỏ vằn Trường Sơn, Cầy vằn bắc … ở Khu bảo tồn Sao la tỉnh Thừa Thiên-Huế ngày càng vắng bóng do nạn đặt bẫy thú rừng. Gần 10 năm tham gia Chương trình CarBi của WWF nhằm mục đích ngăn ngừa nạn phá rừng, hình ảnh quen thuộc anh tận mắt chứng kiến là những cái bẫy được đặt ngày càng phức tạp. Chỉ trong khoanh vùng phạm vi 10 km tại Khu bảo tồn Sao la tỉnh Thừa Thiên – Huế, anh không nhớ hết những ngày tìm được 1.000 bẫy .” Những hôm tìm thấy ít bẫy hơn không phải vì số lượng kẻ săn động vật hoang dã hoang dã giảm đi mà là do độ phức tạp trong giải pháp đặt bẫy của chúng tăng lên, ” che mắt các cán bộ kiểm lâm “, anh Thiện nói .
Cầy hương bị mắc bẫy dây. Ảnh: WWF.
Khi chưa bị phát hiện nhiều, kẻ đi săn thường đặt bẫy trong những hàng rào dài tự dựng, lên tới hàng trăm chiếc. Nhưng bị đội kiểm lâm nhiều lần phá dỡ, nhóm thợ săn biến hóa giải pháp, đặt từng cụm bẫy lẻ, được ngụy trang phức tạp dưới đất, phía trên phủ lớp lá mục. Để không bị phát hiện, thay vì đi theo sườn núi, chúng chọn cách đi theo dọc con suối, mùa mưa, nước dâng lên, kiểm lâm khó men theo dấu chân để tìm bắt .Các loại bẫy thú thường gặp trong rừng gồm bẫy dây, bẫy lưới, bẫy cạp, nhưng loại phổ cập nhất là bẫy dây vì loại này đơn thuần, dễ đặt, chỉ cần mấy chiếc dây phanh xe máy vài chục nghìn đồng là hoàn toàn có thể bắt được con tê tê, cầy bán với giá hàng triệu đồng. ” Chỉ cần động vật hoang dã hoang dã tới ăn mồi đặt trên bẫy, chân bị sụp xuống hố, thòng lọng siết chặt, treo ngược con thú. Chúng càng giãy dụa, dây càng siết chặt, không thoát ra được. Có những loại bẫy cạp đến dùng sức người còn khó gỡ ra, huống chi là sức của con vật “, anh nói .
10 km thu được 1.000 bẫy thú rừng
Video : WWF
Thông thường, để khởi đầu một chuyến tuần tra hoàn toàn có thể lê dài tới 16 ngày, nhóm kiểm lâm phải trang bị không thiếu nồi, võng, thuốc men, thiết bị xác định và liên lạc trong rừng. Anh Thiện cho biết, mùa mưa là khoảng chừng thời hạn nhóm đối tượng người dùng săn bắt nhiều hơn, và gây khó khăn vất vả cho đội kiểm lâm nhất bởi khi đó nước trên núi lên nhanh, đội kiểm lâm dễ bị mất dấu những kẻ đi săn. Những khi nước suối dâng lên, không xuống núi được, nhóm phải cắm trại ở lại trong rừng .Những buổi đi phá bẫy, như mong muốn thì đội chỉ tìm thấy những chiếc bẫy trống hoặc có những thành viên được kịp thời phát hiện, sơ cứu vết thương và tái thả về rừng. Đau xót nhất là khi thấy con vật đó đã chết khi chúng không được tháo bẫy sớm .Gần chục năm thực thi hàng nghìn chuyến đi, lội khắp cánh rừng từ Huế, đến Quảng Nam, xuống Tây Nguyên, anh và đồng đội đã phát hiện và bắt được nhiều nhóm thợ săn. Có những đối tượng người dùng được đội kiểm lâm của anh tìm cách cảm hóa, trở thành thành viên đội bảo vệ rừng, được giao trách nhiệm phát hiện cụm bẫy hàng trăm cái và những nhóm đối tượng người tiêu dùng, nhờ tận dụng kỹ năng và kiến thức và kỹ thuật đi rừng săn bắt .Theo các chuyên viên, để giảm thiểu và ngăn ngừa số lượng bẫy đặt trong rừng, cách làm triệt để nhất không phải là thiết kế xây dựng nhiều đội tuần tra phá bẫy mà phải ngăn ngừa nhu yếu tiêu thụ thú rừng bằng cách ngăn ngừa nguồn cung ứng. Có những chương trình tương hỗ sinh kế, việc làm cho hội đồng, cho những nhóm thợ săn, để họ không còn coi việc săn bắt thú rừng là công cụ sinh sống hàng ngày .Tại hội thảo chiến lược ” Góp phần bảo vệ đa dạng sinh học ở Nước Ta trải qua xử lý vấn nạn bẫy dây và cải tổ phúc lợi của kiểm lâm ” tổ chức triển khai ngày 18/11, WWF đã công bố hiệu quả, chỉ riêng trong hai Khu tồn Sao la tỉnh Thừa Thiên-Huế và tỉnh Quảng Nam, đã có 127.857 bẫy thú được tháo gỡ trong quá trình năm 2011 – 2019. Trung bình mỗi năm tháo gỡ được 14.206 chiếc, tỷ lệ bẫy tại đây lên tới 880 bẫy / km2 .
Các ý kiến tại hội thảo nhận định, hiện tượng khủng hoảng đặt bẫy ngày một nghiêm trọng bởi nhu cầu tiêu thụ thịt động vật hoang dã vẫn còn. Nhiều người dân sống tại các khu đô thị Việt Nam (20-80% tùy vào địa điểm) sử dụng các sản phẩm từ thịt động vật hoang dã ít nhất một lần một năm. Trong khi có 58% mầm bệnh được phát hiện ở người có nguồn gốc từ động vật, bao gồm 60-73% các bệnh truyền nhiễm mới bùng phát.
Lực lượng kiểm lâm được xác lập có vai trò quan trọng trong bảo vệ các khu bảo tồn duy trì đa dạng sinh học và tính năng của hệ sinh thái. Vì vậy số lượng kiểm lâm tuần tra khu vực cần được bảo vệ tối thiểu 5 kiểm lâm / 100 km2. Đồng thời tăng khoanh vùng phạm vi và tần suất của kiểm lâm, ưu tiên cho các khu vực có loại bẫy nhắm vào các loài có giá trị thương mại cao và kiến thiết xây dựng mạng lưới hệ thống tuyến tuần tra trên map, tăng cường các cuộc tuần tra SMART ( tuần tra mưu trí sử dụng ứng dụng tối ưu hóa tuần tra ) .WWF đề xuất kiến nghị, về phía nhà nước, ngoài tăng cường thực thi pháp lý để ngăn ngừa thực trạng đặt bẫy và săn bắt động vật hoang dã hoang dã, cần bổ trợ vào các văn bản pháp quy về định nghĩa các loại bẫy, phân loại đơn cử, các pháp luật về chiếm hữu và sử dụng bẫy. Các loại bẫy cần được thêm vào hạng mục công cụ cấm mang vào rừng như lửa hoặc điện trong luật tương quan. Đồng thời, theo dõi thống kê việc thực thi, truy tố và phán quyết so với tổng thể các vụ án tương quan đến săn bắt bằng bẫy và tội phạm về động vật hoang dã hoang dã ở trong nước .
Nguyễn Xuân
