Xóa đói giảm nghèo là một chiến lược của chính phủ Việt Nam nhằm giải quyết vấn đề đói nghèo và phát triển kinh tế tại Việt Nam.
Năm 1986, Nước Ta chuyển sang kinh tế thị trường trong sản xuất nông nghiệp thực thi giao khoán đến hộ đã nhảy vọt từ nước đang thiếu lương thực vươn lên thành nước xuất khẩu gạo, và giữa vị trí trong ba nước xuất khẩu gạo lớn nhất quốc tế từ đó đến nay, bảo mật an ninh lương thực đã vững vàng. Tuy nhiên, đến nay vẫn còn tỷ suất đói nghèo ( gồm có cả thiếu lương thực ) mà đa phần phân bổ ở những xã thuộc chương trình 135 ( xã nghèo ) .
Đầu thập niên 1990, Việt Nam chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nguy cơ đói nghèo đã được nhận rõ, mà trước hết là số liệu trẻ em suy dinh dưỡng đã ở mức báo động (gần 50%). Ngay đầu năm 1991, vấn đề xoá đói giảm nghèo đã đề ra trong các diễn đàn, các nghiên cứu, và triển khai thành phong trào xoá đói giảm nghèo. Tổng bí thư Đỗ Mười khi đó rất quan tâm đến chương trình này, ông lo lắng thế hệ con cháu mai sau bị ảnh hưởng do đói nghèo hôm nay.
Nghị quyết Quốc hội Việt Nam về nhiệm vụ năm 1993 đã đánh giá cao tinh thần cộng đồng, tương thân tương ái “trong nhân dân đã phát triển nhiều hoạt động từ thiện giúp đỡ nhau và phong trào xoá đói giảm nghèo, đền ơn đáp nghĩa…” Sáng kiến của Thủ tướng Chính phủ được Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lấy ngày 17 tháng 10 là “Ngày vì người nghèo”, đó cũng là ngày Liên hợp quốc chọn là ngày “Thế giới chống đói nghèo”.
Ngày 21 tháng 5 năm 2002, Thủ tướng nhà nước đã phê duyệt ” Chiến lược tổng lực về tăng trưởng và xoá đói giảm nghèo “. Đây là kế hoạch vừa đủ, chi tiết cụ thể tương thích với tiềm năng tăng trưởng Thiên niên kỷ ( MDG ) của Liên Hợp Quốc công bố. Trong quy trình kiến thiết xây dựng kế hoạch có sự tham gia của chuyên viên những tổ chức triển khai quốc tế tại Nước Ta như IMF, UNDP, WB, .. tổng hợp thành những tiềm năng tăng trưởng Nước Ta. Vấn đề là cụ thể hoá kế hoạch bằng những chương trình, dự án Bất Động Sản được tiến hành, được giám sát và nhìn nhận tiếp tục. Các nghiên cứu và điều tra đã lập được map phân bổ đói nghèo đến từng xã, từng hộ. Việt Nam đã ký vào Tuyên bố Thiên niên kỷ với 8 tiềm năng :
Những tiềm năng này mang hiệu quả trực tiếp và gián tiếp xóa đói giảm nghèo một cách vững chắc bởi rủi ro tiềm ẩn đói nghèo, tái đói nghèo đều hoàn toàn có thể xảy ra trong những biến cố của thiên nhiên và môi trường vạn vật thiên nhiên, của quy trình hội nhập và tăng trưởng. Một vương quốc khi không xử lý dứt điểm xóa đói giảm nghèo thì luôn chứa đựng rủi ro tiềm ẩn tăng trưởng không bền vững và kiên cố dẫn đến những hậu quả bất ổn định kinh tế tài chính – xã hội. Những tiềm năng đó cũng gợi mở những phương pháp tác động ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp đến việc xóa đói giảm nghèo .
Hiện nay, chuẩn nghèo của thế giới quy định quốc gia có thu nhập bình quân người hàng năm là 735 USD. Thu nhập bình quân của Việt Nam khoảng 400 USD, dù có quy đổi về giá trị so sánh tương đương (PPP) vẫn chưa qua chuẩn nghèo. Ngày 29 tháng 3 năm 2005, tại Hội thảo “Hợp tác giữa các nhà tài trợ và các Tổ chức phi Chính phủ trong xóa đói giảm nghèo” theo định hướng giảm nghèo toàn diện hơn, bền vững hơn, công bằng hơn và hội nhập hơn, Việt Nam sẽ nâng chuẩn đói nghèo lên gấp hai lần. (Chuẩn đói nghèo trước đây theo mức thu nhập bình quân người /tháng theo khu vực miền núi, nông thôn, thành thị: trước năm 2000 là 45.000 đồng, 70 000 đồng và 100 000 đồng; sau năm 2000 là 80000 – 100 000 – 150 000 đồng). Theo chuẩn đói nghèo mới có hai mức: thu nhập bình quân tháng 200 000 đồng ở nông thôn và 260 000 đồng ở thành thị. Tuy nhiên một số thành phố chuẩn đó có thay đổi do yếu tố giá sinh hoạt. Ví dụ, Sở Lao động Thương binh và xã hội Hà Nội đã đệ trình UBND thành phố mức chuẩn nghèo mới: 350.000 và 270.000 đồng/người/tháng tương ứng với khu vực thành thị và nông thôn.
Kết quả dưới đây đây được TCTK giám sát dựa vào số liệu thu nhập trung bình đầu người của hộ mái ấm gia đình và chỉ số giá tiêu dùng của từng khu vực thành thị / nông thôn qua những năm để loại từ yếu tố dịch chuyển giá. Số liệu địa thế căn cứ tác dụng chính thức Điều tra mức sống hộ mái ấm gia đình Nước Ta 2002 và tác dụng sơ bộ Khảo sát mức sống hộ mái ấm gia đình Nước Ta năm 2004, Tổng cục Thống kê thống kê giám sát tỷ suất ( % ) hộ nghèo cho năm 2002 và 2004 theo chuẩn nghèo được Thủ tướng nhà nước phát hành vận dụng cho quy trình tiến độ 2006 – 2010 ( 200 nghìn đồng / người / tháng cho khu vực nông thôn, 260 nghìn đồng / người / tháng cho khu vực thành thị ) như sau :
| Năm 2002 | Năm 2004 | |
|---|---|---|
| Cả nước | 23,0 | 18,1 |
| Chia theo khu vực | ||
| Thành thị | 10,6 | 8,6 |
| Nông thôn | 26,9 | 21,2 |
| Chia theo vùng | ||
| Đồng bằng sông Hồng | 18,2 | 12,9 |
| Đông Bắc | 28,5 | 23,2 |
| Tây Bắc | 54,5 | 46,1 |
| Bắc Trung Bộ | 37,1 | 29,4 |
| Duyên hải Nam Trung Bộ | 23,3 | 21,3 |
| Tây Nguyên | 43,7 | 29,2 |
| Đông Nam Bộ | 8,9 | 6,1 |
| Đồng bằng sông Cửu Long | 17,5 | 15,3 |
Nguồn: Tổng cục Thống kê tháng 7 năm 2005 “Thông cáo báo chí về tỷ lệ hộ nghèo 2002 và 2004 theo chuẩn nghèo áp dụng cho giai đoạn 2006 – 2010”
Các chỉ tiêu đa phần hướng đến trong tiến trình 2006 – 2010
- Thu nhập của nhóm nghèo tăng 1,45 lần so với 2005
- Các xã đặc biệt khó khăn, xã nghèo có đủ cơ sở hạ tầng thiết yếu
- 6 triệu lượt hộ nghèo được vay tín dụng ưu đãi
- 4,2 triệu lượt hộ nghèo tập huấn về khuyến nông lâm ngư
- 1,5 triệu người được miễn giảm phí học nghề
- 15 triệu người được khám chữa bệnh miễn phí khi đau ốm
- 19 triệu lượt học sinh nghèo được miễn, giảm học phí, tiền xây dựng trường
- 500 nghìn hộ nghèo được hỗ trợ xóa nhà tạm
( Nguồn : Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, tháng 9-2005 : Chương trình tiềm năng vương quốc về giảm nghèo 2006 – 2010 )
