Hồi ký của KTS Nguyễn Văn Lập
Chủ tịch Hội KTS tỉnh Lâm Đồng
Nguyên Phó Chủ tịch tỉnh Lâm Đồng
Nguyên Xưởng trưởng Xưởng Thiết kế 2 (VNCC)
Là một người từ mặt trận Miền Nam tập trung ra Bắc, tôi được Đảng và Nhà nước cho học tập và phân công về Viện Thiết kế Dân dụng – Bộ Xây dựng ( nay là Tổng Công ty Tư vấn Xây dựng Nước Ta ) công tác làm việc vào đầu những năm 1960 của thế kỷ 20 .
Tôi vẫn nhớ rất kỹ những ngày làm việc tại Viện. Cơm ăn ở nhà số 11 phố Đội Cung, xếp hàng uống bia trước cổng Triển lãm Vân Hồ, tối ngủ ở nhà tập thể B14 Kim Liên, làm việc ở tầng 3 nhà 37 Lê Đại Hành, Hà Nội. Lúc đó, phương tiện làm việc là các dụng cụ rất thô sơ như bàn gỗ chân chéo, thước vẽ kéo dây, êke nhựa, thước logarit, máy tính quây tay, bút chì 2B-3B… Thỉnh thoảng đi công tác thì được sử dụng phương tiện là chiếc xe đạp công…
Phương châm phong cách thiết kế thời đó là : “ Thích dụng – Bền – Rẻ và Mỹ quan trong điều kiện kèm theo hoàn toàn có thể ! ”. Một mục tiêu tưởng dễ làm mà lại hóa khó. Ai hiểu được mới thấy người phong cách thiết kế trong quá trình nầy khổ đến mức nào. Thiết kế luôn phải gò theo thông số K. Nên có một thời mà nhà ở mái ấm gia đình hai ba hộ chung một khu nhà bếp, chung một xí tắm. Có lúc dở khóc dở cười, trong đời sống thực tiễn để lại nhiều câu truyện buồn vui …
Các chiến sỹ chỉ huy Viện là những cán bộ từ kháng chiến về và một số ít cán bộ lưu dung của Nha Công chánh Bắc Việt cũ ở lại .
Sinh hoạt chính trị thì Chi bộ, Công đoàn có Tổ Tam Tam, Chính quyền có Tổ Lao động Xã hội Chủ nghĩa, Thanh niên có Phong trào vì Miền Nam ruột thịt…
Tập thể cán bộ ngày ấy quần tụ trong một tổ chức vì tình nghĩa thầy trò, đồng chí, bạn bè đồng nghiệp đã xây dựng, vun đắp cho bao thế hệ cán bộ, công nhân viên của Viện trưởng thành, để lại nhiều công trình có giá trị mãi đến ngày nay. Và cũng từ cái nôi Viện Thiết kế Dân dụng không ít người đã trưởng thành và thành danh trên con đường sự nghiệp của mình.
Nhớ lại những 1960 – 1970, lúc đó tôi công tác làm việc tại Tổ Thiết kế 1 sau đó là Xưởng Thiết kế 1. Ngày ấy, VNCC còn mang tên Viện phong cách thiết kế Kiến trúc. Xưởng Thiết kế 1 chúng tôi chuyên phong cách thiết kế những khu công trình đặc biệt quan trọng Giao hàng Trung ương Đảng và nhà nước. Bản thân được phân công công tác làm việc dưới sự chỉ huy trực tiếp của chiến sỹ Viện trưởng – KTS Nguyễn Ngọc Chân và Thứ trưởng Bộ Xây dựng là những chiến sỹ Vũ Đức Thận, Vũ Quý. Trong thời hạn này, tôi đã phong cách thiết kế và trực tiếp hướng dẫn xây đắp một số ít khu công trình như : Thiết kế thay thế sửa chữa và thiết kế Phủ quản trị, Khu TT Đồ Sơn, Nhà nghỉ ở Bãi Cháy, Khu Nhà nghỉ Tam Đảo, Khu Nhà nghỉ Sapa, Khu Nhà nghỉ Trà cổ Quảng Ninh, làm tổ trưởng Công trình 120 ( nay là trường bay Nội Bài ). Trong những năm Mỹ thực thi cuộc chiến tranh phá hoại Miền Bắc, tôi vinh dự trực tiếp phong cách thiết kế và hướng dẫn kiến thiết những khu công trình ship hàng cuộc chiến tranh và Khu ATK của Đảng và nhà nước tại những tỉnh phía Bắc như K1-K2-K3-K4-K5 do Thứ trưởng Vũ Đức Thận chỉ huy .
Mười năm đầu công tác làm việc tại Viện, được tham gia những khu công trình quan trọng, dưới sự chỉ huy sâu xa của những chiến sỹ Lãnh đạo Viện, Lãnh đạo Bộ giỏi trình độ giúp tôi dần trưởng thành trong công tác làm việc .
Từ năm 1971 đến năm 1975, tôi được phân công làm Xưởng trưởng Xưởng Thiết kế 2 – là xưởng chuyên phong cách thiết kế những khu công trình công cộng và khách sạn, đã tham gia phong cách thiết kế những khu công trình như : tham gia phong cách thiết kế Nhà Triển lãm Giảng Võ do KTS Vương Quốc Mỹ chủ trì, tham gia phong cách thiết kế và theo dõi kiến thiết Khách sạn Thắng Lợi TP.HN với KTS Quintana – CuBa, chỉ huy phong cách thiết kế 1 số ít khách sạn Bãi Cháy – Tỉnh Thái Bình – Nam Hà, Nhà thao tác Thông tấn xã Nước Ta tại TP.HN, chủ trì tổng kết những chuyên đề như khách sạn, trường học do Viện giao .
Những năm tháng công tác làm việc cùng anh chị em của Viện, lúc khó khăn vất vả san sẻ, khi ốm đau chăm nom, đời sống tuy khó khăn vất vả, nhưng đầy tình nghĩa và luôn vui tươi. Trong việc làm, được thao tác với những đồng nghiệp giỏi trình độ, ham học hỏi, vừa thao tác, vừa điều tra và nghiên cứu, tìm tòi phát minh sáng tạo. Môi trường ấy đã rèn luyện và đào tạo và giảng dạy giúp tôi trưởng thành, mang theo hành trang là kiến thức và kỹ năng trình độ, phong thái thao tác và ý chí nghị lực để vững bước trên những chặng đường tiếp theo .
Ngày 30/4/1975, chiến dịch Hồ Chí Minh thắng lợi, giải phóng Miền Nam. Niềm vui thống nhất cũng là lúc đặt ra nhiệm vụ mới tiếp quản Miền Nam. Nhiều lớp cán bộ, của các ngành được cử vào Nam tham gia tiếp quản.
Ngay những ngày sau giải phóng, theo nhu yếu của Đảng, Nhà nước và Bộ Xây dựng, Viện đã cử một phần ba số cán bộ nòng cốt của Viện lên đường vào miền Nam thực thi trách nhiệm. Một tuần sau, tôi được cử vào Đà Lạt – Lâm Đồng cùng 1 số ít chiến sỹ khác tiếp quản Ty Kiến thiết, Ty Điền địa, một số ít công chức Khu Tạo tác của chính quyền sở tại Hồ Chí Minh .
Nhớ ngày lên đường vào Nam, một cảm xúc khó tả xen lẫn trong tâm trạng tôi. Những năm tháng gắn bó với Viện, những lúc khó khăn vất vả, ốm đau, vui buồn đồng đội đồng nghiệp san sẻ cùng nhau, giờ chia tay lên đường nhận trách nhiệm mới, lòng không khỏi bùi ngùi. Xen giữa cái cảm xúc bùi ngùi ấy lại là sự háo hức ngày trở lại miền Nam …
Tôi được giao đảm nhiệm bộ phận phong cách thiết kế và quy hoạch, tập trung chuyên sâu phong cách thiết kế, sửa chữa thay thế những khu công trình tạo nơi thao tác và tiếp khách cho những cơ quan chỉ huy cấp Tỉnh và Huyện, những dinh thự – khách sạn Đà Lạt, kiến thiết xây dựng hội trường Giao hàng Đại hội Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng, phong cách thiết kế quy hoạch kiến thiết xây dựng những vùng kinh tế tài chính mới còn hiện hữu đến thời nay. Chủ trì quy hoạch những Thị trấn, Huyện lỵ, kiến thiết xây dựng 1 số ít cơ quan trong sự nghiệp tăng trưởng đô thị mới .
Từ năm 1976 đến 1980, tôi được giao trách nhiệm Phó ty rồi Trưởng ty Xây dựng Lâm Đồng. Trong những ngày đầu bao khó khăn vất vả, nhưng với những năm tháng được rèn luyện ở Viện đã giúp tôi rất nhiều trong công tác làm việc, kiến thiết xây dựng ngành từng bước trưởng thành được Tỉnh ủy – UBND tỉnh nhìn nhận tốt và Bộ Xây dựng cấp bằng khen .
Tháng 4-1981, tôi được tin tưởng bầu vào Hội đồng Nhân dân tỉnh Lâm Đồng và năm 1986 tái cử Nhiệm kỳ thứ II, được bầu vào Tỉnh ủy Lâm Đồng phân công làm Phó quản trị Ủy Ban Nhân Dân tỉnh và trong thời kỳ thay đổi phân công thêm làm Trưởng ban Cải tiến Quản lý .
Quá trình công tác làm việc đã góp phần rất là mình cho sự nghiệp tăng trưởng của Lâm Đồng. Là Phó quản trị Ủy Ban Nhân Dân tỉnh đảm nhiệm những nghành Kinh tế – Khoa học nhưng là một KTS nên đã góp phần đáng kể trong việc tôn tạo, giữ gìn, tăng trưởng được kiến trúc của Đà Lạt – Lâm Đồng và có nhiều đề tài nghiên cứu và điều tra khoa học được Ủy Ban Nhân Dân tỉnh cấp bằng khen. Trong thời kỳ này đã phối hợp cùng một số ít kiến trúc sư ở Viện tham gia phong cách thiết kế 1 số ít khu công trình tại Đà Lạt như KTS Diêu Công Tuấn, KTS Lương Anh Dũng, KTS Trịnh Kim Như và đặc biệt quan trọng là Đ / c Võ Quang Ba – Viện phó của Viện ( khi về Miền Nam đã giữ chức Giám đốc Công ty Cấp Thoát nước Miền Nam – thường trực Bộ Xây dựng ) đã tham gia kiến thiết khu công trình Cấp nước Đà Lạt do Đan Mạch hỗ trợ vốn mà tôi là Phó quản trị đảm nhiệm .
Năm 1995, tôi nghỉ hưu nhưng cho đến nay Tỉnh vẫn còn mời tham gia Hội đồng Kiến trúc – Quy hoạch của Tỉnh. Từ 1993 đến nay liên tục được bầu làm quản trị hội KTS Lâm Đồng. Tham gia 3 nhiệm kỳ Ban chấp hành Trung ương Hội Kiến trúc sư Nước Ta ( 1995 – 2010 ). Năm 2004 được khuyến mãi Huân chương Lao động hạng III .
Trong quá trình phấn đấu và trưởng thành có biết bao thăng trầm nhưng rồi cảm thấy hạnh phúc khi vẫn còn được đóng góp cho xã hội với nghề nghiệp kiến trúc sư, được đào tạo và rèn luyện từ VNCC. Tôi không bao giờ quên những người thầy như KTS Nguyễn Ngọc Chân, KTS Vương Quốc Mỹ, KTS Nguyễn Cao Luyện, KTS Hoàng Như Tiếp, KTS Trần Hữu Tiềm… những đồng nghiệp mà ngày nay vẫn còn gắn bó với tôi trong hoạt động nghề nghiệp như KTS Nguyễn Trực Luyện, KTS Nguyễn Thúc Hoàng, KTS Nguyễn Tấn Vạn, KTS Luơng Anh Dũng… và một số cán bộ của Viện nay sinh sống tại Đà Lạt như Đỗ Tế Dương, Đặng Việt Nga, Nguyễn Đức Thảo, Vũ Thị Loan. Chúng tôi coi nhau như một tiểu gia đình của VNCC tại Đà Lạt và cũng là nơi gặp gỡ, giao lưu khi có người từ Hà Nội vào thăm.
Xin được cám ơn VNCC và chúc VNCC luôn giữ được vai trò đầu đàn trong những Công ty Tư vấn thiết kế xây dựng, giương cao ngọn cờ truyền thống lịch sử, xứng danh để mãi cho bao thế hệ tiếp nối .
KTS Nguyễn Văn Lập
( Bài đăng trên Tạp chí Kiến trúc số 4/2015 )
