Tình cảm là gì? Đặc điểm, mức độ, quy luật – https://blogchiase247.net

Related Articles

( Last Updated On : 20/11/2021 )Tình cảm trong tâm lý học là gì ? Các đặc thù của tình cảm, Các mức độ và quy luật của đời sống tình cảm .

Trong khi phản ánh thế giới khách quan, con người không chỉ nhận thức thế giới đó mà còn tỏ thái độ của mình đối với nó nữa. Xem những bức tranh đẹp, nghe những bản nhạc hay chúng ta không chỉ tri giác (nhìn, nghe…) chúng mà còn có những “rung động”, những “rạo rực”, những “xao xuyến” kèm theo nữa.

Những hiện tượng kỳ lạ tâm lí biểu lộ thái độ của con người so với những cái mà họ thận thức được, hoặc tìm ra được gọi là xúc cảm và tình cảm của con người. Đời sống tình cảm của con người rất phong phú và đa dạng và phức tạp, được bộc lộ dưới nhiều hình thức, ở nhiều mức độ khác nhau, có tác động ảnh hưởng thâm thúy đến hàng loạt những quy trình và hoạt động giải trí tâm lí khác của con người. Nó đóng vai trò động lực của tâm lí con người .

1. Định nghĩa về tình cảm

Tình cảm là những thái độ bộc lộ sự rung cảm của con người so với những sự vật, hiện tượng kỳ lạ của hiện thực, phản ánh ý nghĩa của chúng trong mối tương quan với nhu yếu và động cơ cửa con người .

Như vậy, tình cảm là một dạng phản ánh tâm lí mới – phản ánh xúc cảm. Sự phản ánh cảm hứng, ngoài những đặc thù giống với sự phản ánh nhận thức – đều là sự phản ánh hiện thực khách quan, đều mang tính chủ thể và có thực chất xã hội – lịch sử vẻ vang, lại mang những đặc thù khác cơ bản với sự phản ánh nhận thức .

  • Thứ nhất: Xét về đối tượng phản ánh thì quá trình nhận thức phản ánh bản thân sự vật hiện tượng trong hiện thực khách quan; còn tình cảm phản ánh mối quan hệ giữa các sự vật, hiện tượng gắn với nhu cầu, động cơ của con người.
  • Thứ hai: Xét về phạm vi phản ánh. Bất cứ sự vật, hiện tượng trong hiện thực khách quan tác động vào các giác quan của ta đều được phản ánh (nhận thức) với những mức độ sáng tỏ, đầy đủ, chính xác khác nhau. Nhưng tình cảm chỉ tỏ thái độ bằng sự rung cảm với những sự vật hiện tượng mà có liên quan với sự thỏa mãn hay không thỏa mãn gắn với nhu cầu, động cơ của con người.
  • Thứ ba: Xét về phương thức phản ánh thì nhận thức phản ánh hiện thực khách quan dưới hình thức những hình ảnh (cảm giác, tri giác; những biểu tượng, trí nhớ, tưởng tượng), những khái niệm (tư duy); còn tình cảm phản ánh hiện thực khách quan dưới hình thức những rung động, những trải nghiệm.
  • Thứ tư: Mức độ thể hiện tính chủ thể trong tình cảm cao hơn, đậm màu sắc cá nhân hơn so với nhận thức.
  • Thứ năm: Tình cảm so với nhận thức khó hình thành, hình thành lâu dài, phức tạp hơn và được diễn ra theo những quy luật khác với quá trình nhận thức.

Từ sự khác nhau đó tất cả chúng ta chú ý quan tâm trong khi đề ra những con đường, những giải pháp kiến thiết xây dựng, giáo dục tình cảm đúng cho học viên, tránh sử dụng những giải pháp hình thành tri thức vào việc hình thành tình cảm. “ Dạy khoa học tự nhiên, ta hoàn toàn có thể dùng định lí, dùng công thức. Nhưng thiết kế xây dựng con người, kiến thiết xây dựng tình cảm không hề theo công thức được ” .

Để có một tình cảm nào đó như : tình yêu Tổ quốc, quê nhà, tình bạn, tình mái ấm gia đình … phải có và được biểu lộ qua những xúc cảm đồng loại. Nói như vậy có nghĩa tình cảm được hình thành và bộc lộ qua xúc cảm. Xúc cảm và tình cảm đều bộc lộ thái độ của con người so với quốc tế, nhưng xúc cảm và tình cảm cũng có những điểm khác nhau .

Tình cảm Xúc cảm
– Chỉ có ở con người

– Là một thuộc tính tâm lí

– Có tính chất xác định và ổn định

– Thường hay ở trạng thái tiềm tàng

– Xuất hiện sau

– Thực hiện chức năng xã hội (giúp con người định hướng và thích nghi với xã hội với tư cách một nhân cách).

– Gắn liền với phản xạ có điều kiện với động hình thuộc hệ thống tín hiệu thứ hai.
– Có cả ở Con người và động vật

– Là một quá trình tâm lí

– Có tính chất nhất thời, phụ thuộc vào tình huống đa dạng – Luôn luôn ở trạng thái hiện thực

– Xuất hiện trước

– Thực hiện chức năng sinh vật (giúp cơ thể định hướng và thích ứng với môi trường bên ngoài với tư cách một cá thể).

– Gắn liền với phản xạ không điều kiện, với bản năng.

Tuy khác nhau, nhưng xúc cảm và tình cảm có quan hệ mật thiết với nhau : Tình cảm được hình thành từ những xúc cảm đồng loại ( do sự tổng hợp hóa, động hình hóa, khái quát hóa những cảm hứng đó mà thành ) và được bộc lộ qua những xúc cảm. Nói cách khác, xúc cảm là cơ sở, là phương tiện đi lại biểu lộ của tình cảm ; ngược lại, tình cảm có ảnh hưởng tác động trở lại, chi phối những xúc cảm của con người .

2. Đặc điểm tình cảm

Tình cảm với tư cách là một đặc trưng của tâm lí người, có những đặc thù sau đây :

Tính nhận thức

Tình cảm được tăng trưởng trên cơ sở những xúc cảm trong sự ảnh hưởng tác động qua lại với lí trí, trong mối quan hệ người – người. Tính nhận thức của tình cảm biểu lộ ở việc nhận thức được đối tượng người dùng, nguyên do gây nên tình cảm cho mình. Yếu tố nhận thức rung động và phản ánh xúc cảm là ba yếu tố làm phát sinh tình cảm. Nhận thức được xem là “ cái lí ” của tình cảm. Nó làm cho tình cảm khi nào cũng có đối tượng người dùng xác lập, “ tính có đối tượng người tiêu dùng của tình cảm tìm thấy sự bộc lộ cho mình ở chỗ, chính những tình cảm được phân biệt tuỳ theo khoanh vùng phạm vi đối tượng người tiêu dùng mà chúng có quan hệ tới ” .

Tính xã hội

Tình cảm chỉ có ở con người, nó mang tính xã hội, triển khai công dụng xã hội và hình thành trong môi trường tự nhiên xã hội chứ không phải là những phản ứng sinh lí đơn thuần. Bản chất của con người được hiểu như thể “ tổng hòa của những mối quan hệ xã hội ”. Tình cảm phát sinh trong quy trình con người tái tạo tự nhiên bằng lao động xã hội và trong sự tiếp xúc giữa con người với nhau như thể một thành viên của một nhóm, một tập thể, một hội đồng nhất định .

Tính không thay đổi

So với xúc cảm thì tình cảm là những thái độ không thay đổi của con người so với hiện thực xung quanh và với bản thân, chứ không phải là thái độ nhất thời có tính trường hợp. Chính vì thế, tình cảm là một thuộc tính tâm lí, một đặc trưng quan trọng nhất của tâm lí con người. Nó tiềm tàng trong con người và khi nào có điều kiện kèm theo nó sẽ thể hiện hàng loạt những tình cảm của họ. Ví dụ lòng yêu nước, tình bạn … Do tình cảm có tính không thay đổi nên nếu biết được những đặc thù về tình cảm của một người nào đó ta hoàn toàn có thể phán đoán được tình cảm của họ so với mọi người xung quanh .

Tính chân thực

Tình cảm phản ánh chính nội tâm thực của con người mặc dầu người ấy có cố ý che dấu bằng những “ động tác giả ” bên ngoài. ( Chẳng hạn bảo không vui, nhưng thực ra vui nổ trời ) .

Tính “ đối cực ” ( hay tính hai mặt )

Thường thì sự thỏa mãn nhu cầu nhu yếu của con người xích míc với nhau. Trong thực trạng này thì những nhu yếu này được thỏa mãn nhu cầu, còn sự thỏa mãn nhu cầu những nhu yếu khác bị kiềm hãm. Tương ứng với điều đó những tình cảm của con người trở thành những tình cảm đối cực hay “ hai mặt ” nghĩa là, đặc thù trái chiều nhau : vui – buồn ; yêu – ghét ; sợ hãi – can đảm và mạnh mẽ ; dương thế – âm tính … thiếu sự rung động tương phản thì nó sẽ dẫn đến sự bão hòa và buồn tẻ, đơn điệu .

Tính khái quát

Tình cảm có được là do tổng hợp hóa, động hình hóa, khái quát hóa những xúc cảm đồng loại. Tính khái quát của tình cảm biểu lộ ở chỗ, tình cảm là thái độ của con người so với cả một loại ( hay một phạm trù ) những sự vật, hiện tượng kỳ lạ chứ không phải với ừng sự vật hiện tượng kỳ lạ như : lòng yêu nước, tình mái ấm gia đình, tình bạn …

3. Các mức độ của đời sống tình cảm

Đời sống tình cảm của con người vô cùng đa dạng chủng loại và phong phú tạo thành một mặt quan trọng của hoạt động giải trí cá thể. Tính chất đa dạng chủng loại và phong phú đó không chỉ hiểu qua những cảm hứng mà còn ở những mức độ khác nhau của đời sống tình cảm cá thể .

Màu sắc xúc cảm của cảm xúc

Đây là mức độ thấp nhất của phản ánh cảm xúc. Nó là một sắc thái của cảm xúc đi kèm theo quá trình cảm giác. Ví dụ: cảm giác về màu xanh gây cho ta xúc cảm dễ chịu. cảm giác màu đỏ gây cho ta cảm xúc rạo rực, nhức nhối.

Xúc cảm

Đây là một mức độ phản ánh cảm hứng cao hơn, nó là sự thể nghiệm trực tiếp của một tình cảm nào đó trong một thực trạng xác lập .

Tuy nhiên, tùy theo cường độ, tính không thay đổi ( thời hạn sống sót ) và tính ý thức cao hay thấp người ta lại chia xúc cảm nói chung làm hai loại :

  • Xúc động: là một dạng của xúc cảm có cường độ rất mạnh, xảy ra trong một thời gian ngắn và khi xảy ra xúc động con người thường không làm chủ được bản thân mình (“cả giận mất khôn”), không ý thức được hậu quả hành động của mình.
  • Tâm trạng: là một dạng khác của xúc cảm, nó có cường độ vừa phải hoặc tương đối yếu, tồn tại trong một thời gian tương đối dài, có khi hàng tháng, hàng năm và con người không ý thức được nguyên nhân gây ra nó. Tâm trạng là một trạng thái xúc cảm chung bao trùm lên toàn bộ các rung động và làm nền cho hoạt động của cơn người, có ảnh hưởng rõ rệt đến toàn bộ hành vi của họ trong một thời gian khá dài, ảnh hưởng tích cực, tiêu cực đến đời sống tình cảm của con người. Nguồn gốc của tâm trạng rất khác nhau: có những nguồn gốc gần và những nguồn gốc xa. Nguồn gốc chủ yếu để gây tâm trạng là vị trí của cá nhân trong xã hội.

Tình cảm

Đó là thái độ không thay đổi của con người so với hiện thực xung quanh và so với bản thân mình, nó là một thuộc tính tâm lí của nhân cách. Tình cảm có một loại đặc biệt quan trọng, có cường độ rất mạnh, thời hạn sống sót khá dài và được ý thức rất rõ ràng – sự mê hồn, có những mê hồn tích cực ( mê hồn học tập, nghiên cứu và điều tra ) và có những mê hồn xấu đi thường gọi là đam mê ( đam mê cờ – bạc, rượu chè … ) .

Người ta còn phân loại tình cảm thành tình cảm cấp thấp và tình cảm cấp cao, tình cảm cấp thấp là những tình cảm có tương quan tới sự thỏa mãn nhu cầu hay không thỏa mãn nhu cầu những nhu yếu sinh lí. Tình cảm cấp cao gồm có tình cảm đạo đức, tình cảm trí tuệ, tình cảm thẩm mĩ, tình cảm hành vi …

  • Tình cảm đạo đức: là những tình cảm có liên quan đến sự thỏa mãn hay không thỏa mãn những nhu cầu đạo đức của con người. Tình cảm đạo đức biểu hiện thái độ của con người đối với những người khác, đối với tập thể và đối với bản thân. Ví dụ: tình yêu tổ quốc, tinh thần quốc tế, tình cảm nghĩa vụ…
  • Tình cảm trí tuệ: là những tình cảm nảy sinh trong quá trình hoạt động trí óc, nó liên quan đến những quá trình nhận thức và sáng tạo, liên quan đến sự thỏa mãn hay không thỏa mãn nhu cầu nhận thức của con người.
  • Tình cảm thẩm mĩ. là những tình cảm có liên quan tới nhu cầu thẩm mĩ, nhu cầu về cái đẹp, thể hiện thái độ thẩm mĩ của con người đối với tự nhiên, xã hội, lao động… Tình cảm thẩm mĩ cũng như tình cảm đạo đức được quy định bởi xã hội, nó phản ánh trình độ phát triển của xã hội.
  • Tình cảm hoạt động: là sự thể hiện thái độ của con người đối với hoạt động nhất định, liên quan đến sự thỏa mãn hay không thỏa mãn nhu cầu hoạt động đó. Lao động là cơ sở tồn tại của cơn người. Vì vậy, thái độ cảm xúc dương tính đối với lao động như lòng yêu lao động, sự tôn trọng người lao động… Để tồn tại và phát triển con người cần phải hoạt động. Hoạt động của con người bao giờ cũng có mục đích và con người luôn tỏ thái độ đối với đối tượng hoạt động đó.
  • Tình cảm mang tính chất thế giới quan, nhân sinh quan là mức độ cao nhất của tình cảm con người. ở mức độ này tình cảm có đặc điểm rất bền vững và ổn định, có tính khái quát cao, có tính tự giác và tính ý thức cao trở thành một quan điểm, một nguyên tắc trong thái độ và hành vi của cá nhân. Ví dụ: lòng yêu nước, tinh thần tương thân tương ái, tính giai cấp…

4. Các quy luật của đời sống tình cảm

Đời sống tình cảm của con người vô cùng nhiều mẫu mã phong phú và cũng rất phức tạp, điều đó được biểu lộ qua những quy luật của tình cảm .

Quy luật “ lây lan ”

Con người luôn luôn sống trong xã hội, trong những mối quan hệ người – người. Vì vậy, xúc cảm, tình cảm của người này hoàn toàn có thể truyền “ lây ” sang người khác. Trong đời sống hàng ngày ta thường thấy hiện tượng kỳ lạ “ vui lây ”, “ buồn lây ”, “ cảm thông ”, “ đồng cảm ” … Nền tảng Của quy luật này là tính xã hội trong tình cảm con người. Tuy nhiên, việc “ lây lan ” tình cảm từ chủ thể này sang chủ thể khác không là con đường hầu hết để hình thành tình cảm .

Quy luật “ thích ứng ”

Tương tự như trong quy trình cảm xúc, trong xúc cảm, tình cảm cũng có hiện tượng kỳ lạ thích ứng. Nghĩa là một xúc cảm, tìnhcảm nào đó được lặp đi lặp laạ nhiều lần với một cường độvkhông đổi khác thì ở đầu cuối cũng sẽ bị suy yếu, bị lắng xuống. Đó là hiện tượng kỳ lạ thường được gọi là sự “ chai dạn ” của tình cảm .

Quy luật “ tương phản ” hay “ cảm ứng ”

Giống như cảm xúc, tình cảm cũng có sự tương phản. Trong quy trình hình thành hoặc bộc lộ tình cảm, sự xuất iên hoặc suy yếu của một tình cảm này hoàn toàn có thể là tăng hoặc giảm một tình cảm khác xảy ra đồng thời hoặc tiếp nối đuôi nhau nhau Đó là hiện tương “ cảm ứng ” hay “ tương phản ” trong tình cảm. Người ta vận dụng quy luật này trong văn học, thẩm mỹ và nghệ thuật, càng yêu nhân vật chính diện bao nhiêu càng ghét nhân vật phản diện bấy nhiêu …

Quy luật “ chuyển dời ”

Tình cảm của con người hoàn toàn có thể vận động và di chuyển từ một đối tượng người dùng này sang một đối tượng người tiêu dùng khác có tương quan tới đối tượng người tiêu dùng gây nên tình cảm trước đó, ví dụ điển hình hiện tượng kỳ lạ “ giận cá chém thớt ”, “ ghét nhau ghét cả tông ti họ hàng ”, “ vì cây mà dây quấn ” .

Quy luật “ trộn lẫn ”

Trong đời sống tình cảm của một con người đơn cử, nhiều khi hai tình cảm đối cực nhau hoàn toàn có thể cùng xảy ra một lúc nhưng không loại trừ nhau mà chúng “ trộn lẫn ” vào nhau. ví dụ : “ giận mà thương ”, “ bởi trưng hay ghét cũng vì hay yêu ” …

Quy luật về sự hình thành tình cảm

  • Xúc cảm là cơ sở của tình cảm, tình cảm được hình thành do quá trình tổng hợp hóa động hình hóa và khái quát hóa. những xúc cảm đồng loại, chẳng hạn tình cảm mẹ con; lòng yêu tổ quốc, tình yêu quê hương…
  • Tình cảm được xây dưng từ những xúc cảm, nhưng khi đã được hình thành thì tình cảm lai chi phối và thể hiện qua các xúc cảm đa dạng.

5. Vai trò của tình cảm trong nhân cách con người

Tình cảm có vai trò to lớn trong đời sống trong hoạt động giải trí của con người .

Tình cảm so với nhận thức

Đối với nhận thức, tình cảm là nguồn động lực can đảm và mạnh mẽ kích thích con người tìm tòi so với tác dụng của nhận thức. Ngược lại, nhận thức khuynh hướng, điều khiển và tinh chỉnh, kiểm soát và điều chỉnh tình cảm đi đúng hướng. Nhận thức và tình cảm là hai mặt của một yếu tố nhân sinh quan thống nhất của con người .

Tình cảm so với hành vi

Tình cảm chiếm vị trí quan trọng trong số những động lực và tác nhân kiểm soát và điều chỉnh hành vi và hoạt động giải trí của con người. Tình cảm phát sinh, biểu lộ, thôi thúc con người hoạt động giải trí, giúp con người vượt qua những khó khăn vất vả trở ngại gặp phải trong quy trình hoạt động giải trí .

Tình cảm so với những thuộc tính tâm lí khác

Tình cảm có mối quan hệ và chi phối hàng loạt những thuộc tính tâm lí của nhân cách. Tình cảm chi phối tổng thể những biểu lộ của xu thế nhân cách : nhu yếu, hứng thú, lí tưởng, thế giới quan. niềm tin ; tình cảm là mặt nhân lõi của tính cách ; là điều kiện kèm theo và động lực để hình thành năng lượng ; là yếu tố có quan hệ qua lại với khí chất con người .

Tình cảm so với nghề dạy học

Tình cảm giữ một vị trí vô cùng quan trọng, nó vừa là điều kiện kèm theo, vừa là nội dung, vừa là phương tiện đi lại giáo dục. Tài năng của nhà giáo dục phụ thuộc vào rất nhiều vào lòng yêu nghề và tình thương yêu tuổi trẻ, thiếu lòng yêu nghề, yêu trẻ thâm thúy thì thầy giáo khó trở thành nhà giáo dục tốt .

(Tài liệu tham khảo: Tâm lý học đại cương)

More on this topic

Comments

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here

Advertismentspot_img

Popular stories