1. Khái niệm thị trường hối đoái
Thị trường hối đoái ( Foreign Exchange Market ) còn gọi là thị trường ngoại hối hoặc thị trường ngoại tệ .
Foreign Exchange Market là thị trường quốc tế, là nơi diễn ra các hoạt động giao dịch mua – bán các ngoại tệ và các phương tiện thanh toán có giá trị bằng ngoại tệ.
Trên thị trường hối đoái mua và bán loại sản phẩm & hàng hóa đặc biệt quan trọng – đó là ngoại tệ và những phương tiện đi lại thanh toán giao dịch có giá trị như ngoại tệ, vì thế so với những thị trường khác, thị trường hối đoái có đặc thù riêng không liên quan gì đến nhau : Thứ nhất, thị trường hối đoái là thị trường mang tính quốc tế chứ không phải chỉ đóng khung trong khoanh vùng phạm vi một vương quốc, vì sản phẩm & hàng hóa mua và bán trên thị trường là ngoại hối .
Thứ hai, thị trường hối đoái hoạt động giải trí liên tục 24 giờ / 24 giờ, bởi có sự chênh lệch múi giờ giữa những vương quốc, giữa những lục địa .
Chính thế cho nên mà tỷ giá hối đoái được niêm yết liên tục trên thị trường. Tỷ giá hối đoái được hình thành một cách hài hòa và hợp lý, linh động trải qua sự cọ sát của cung – cầu ngoại tệ trên thị trường .Thứ ba, Foreign Exchange Market là thị trường không có trụ sở riêng không liên quan gì đến nhau, cũng không có một khu vực hoặc bãi đất trống nào giành riêng cho thị trường này, những thanh toán giao dịch hối đoái diễn ra tại những ngân hàng nhà nước thương mại có kinh doanh thương mại ngoại hối .
Ở thị trường hối đoái có nhiều phương tiện đi lại thanh toán giao dịch được sử dụng để triển khai những nhiệm vụ hối đoái như điện thoại thông minh, Telex, fax, Swift ( Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunications – Hệ thống truyền tin điện tử liên ngân hàng nhà nước toàn thế giới ) .
2. Các chủ thể tham gia thị trường hối đoái
Bất kỳ doanh nghiệp, cá thể hay một chủ thể kinh tế tài chính nào muốn đổi một đồng tiền nước này sang đồng tiền nước khác, đều trở thành chủ thể tham gia vào thị trường hối đoái .
Tùy theo luật lệ riêng của mỗi vương quốc mà việc lao lý chủ thể tham gia thị trường hối đoái hoàn toàn có thể khác nhau, nhưng nói chung chủ thể tham gia vào thị trường hối đoái thường gồm có :
2.1. Doanh nghiệp
Những doanh nghiệp có tính năng xuất, nhập khẩu. Do nhu yếu kinh doanh, góp vốn đầu tư với những thương nhân quốc tế, mà những doanh nghiệp này vừa là chủ thể có nhu yếu về ngoại tệ, vừa là chủ thể có nguồn đáp ứng ngoại tệ. Khi thực thi tính năng xuất khẩu thì những doanh nghiệp này trở thành chủ thể đáp ứng ngoại tệ. Ngược lại, thực thi công dụng nhập khẩu, những doanh nghiệp này lại cần phải có đồng tiền của nước xuất khẩu hoặc đồng tiền của một nước thứ ba nào đó được nước xuất khẩu gật đầu, lúc này doanh nghiệp trở thành chủ thể có nhu yếu ngoại tệ. Tham gia thanh toán quốc tế có nhiều loại chủ thể, nhưng những doanh nghiệp được xem là chủ thể hình thành nên khối lượng mua và bán ngoại hối lớn nhất trên thị trường hối đoái .
2.2. Ngân hàng thương mại
Ngân hàng thương mại tham gia vào thị trường hối đoái hoàn toàn có thể là người trung gian cho những người mua cần thanh toán giao dịch trên thị trường hối đoái ; cũng hoàn toàn có thể để thực thi một số ít thanh toán giao dịch cho chính bản thân của ngân hàng nhà nước thương mại nhằm mục đích cân đối ngoại tệ .Dù là người trung gian Giao hàng người mua hay cho chính ngân hàng nhà nước thương mại thì ngân hàng nhà nước thương mại tham gia thị trường cũng với mục tiêu tìm kiếm doanh thu .
2.3. Nhà môi giới
Các nhà môi giới là chủ thể trung gian trong những thanh toán giao dịch ngoại hối được pháp lý lao lý. Họ là người trung gian giữa những ngân hàng nhà nước, giữa ngân hàng nhà nước với doanh nghiệp hoặc giữa những doanh nghiệp với nhau để tạo điều kiện kèm theo cho cung và cầu ngoại tệ tiếp xúc nhau .
Các nhà môi giới được hưởng phí môi giới theo từng chuyến thanh toán giao dịch mà họ mang lại những tiện ích cho người mua của họ .
2.4. Ngân hàng trung ương
Khác với ngân hàng nhà nước thương mại, ngân hàng nhà nước TW tham gia thị trường hối đoái không vì tiềm năng doanh thu mà vì sự không thay đổi tiền tệ, trong đó không thay đổi tỷ giá hối đoái là một nội dung của chủ trương không thay đổi tiền tệ .
Ngân hàng TW không chỉ có nghĩa vụ và trách nhiệm phát hành tiền tệ của vương quốc và quản trị đáp ứng tiền tệ, mà nó còn có trách nhiệm giữ không thay đổi tỷ giá giữa bản tệ với ngoại tệ. Bởi lẽ, sự mất cân đối giữa cung – cầu ngoại tệ trên thị trường ít đều có tác động ảnh hưởng đến giá trị của bản tệ. Cũng vì nguyên do này, bắt buộc ngân hàng nhà nước TW phải tham gia vào việc mua và bán ngoại hối trên thị trường nhằm mục đích duy trì trật tự của thị trường và bình ổn tỉ giá hối đoái .
Tuy nhiên, bất kỳ hành động nào của ngân hàng trung ương thực hiện trên thị trường hối đoái đều có ảnh hưởng đến nền kinh tế trong nước, do vậy, ngân hàng trung ương rất thận trọng khi sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ quốc gia và có sự phối hợp các hành động của mình trên thị trường hối đoái không đi chệch hướng trong chiến lược tổng thể của toàn bộ nền kinh tế.
3. Nghiệp vụ thị trường hối đoái
3.1. Nghiệp vụ hối đoái giao ngay
Nghiệp vụ hối đoái giao ngay ( Spot operaions ) là nhiệm vụ trong đó việc trả tiền và giao ngoại tệ sẽ được triển khai ngay theo tỷ giá trao đổi được ấn định tại thời gian thanh toán giao dịch .
Tuy nhiên, thanh toán giao dịch giao ngay ở đây không có nghĩa là chuyển giao ngoại tệ ngay tức khắc mà thường thì ngoại tệ được chuyển giao sau hai ngày thao tác của ngân hàng nhà nước ( hiểu hối đoại giao ngay là nhiệm vụ mang đặc thù quốc tốt .
3.2. Nghiệp vụ kinh doanh chênh lệch giá
Nghiệp vụ kinh doanh thương mại chênh lệch giá ( Arbitrage ) là nhiệm vụ dựa vào mức chênh lệch tỷ giá giữa những thị trường hối đoái để thu doanh thu. Nói cách khác, đây là nhiệm vụ trong đó thực thi mua và bản cùng một loại ngoại tệ trên những thị trường hối đoái theo nguyên tắc mua ở nơi rẻ nhất và bán ở nơi đất nhất .
3.3. Nghiệp vụ hối đoái có kỳ hạn
Nghiệp vụ hối đoái có kỳ hạn ( Forward ) còn gọi là nhiệm vụ giao sau, là nhiệm vụ mua và bán ngoại tệ mà việc giao nhận sẽ được triển khai sau một thời hạn nhất định theo tỷ giá thỏa thuận hợp tác lúc ký hợp đồng. Tỷ giá thỏa thuận hợp tác lúc ký hợp đồng là tỷ giá có kỳ hạn ( forward Rate ), tức là tỷ giá vận dụng cho tương lai nhưng được xác lập trước ở hiện tại .
Nghiệp vụ hối đoái có kỳ hạn chiếm một vị trí quan trọng trong những nhiệm vụ hối đoái. Ngoài mục tiêu kinh doanh thương mại kiếm lời, hối đoái có kỳ hạn còn được xem là phương tiện đi lại quan trọng để tránh rủi ro đáng tiếc về hối suất trong quan hệ xuất, nhập khẩu cũng như kinh tế tài chính và là công cụ đầu tư mạnh có hiệu suất cao cao .
3.4. Nghiệp vụ hối đoái tương lai
Nghiệp vụ hối đoái tương lai ( Future ) gần giống như nhiệm vụ hối đoái có kỳ hạn. Chẳng hạn : người mua có thu nhập hàng tháng bằng tiền A, nhưng tiêu tốn định kỳ của người mua lại bằng tiền B. Để bảo hiểm rủi ro đáng tiếc về sự sụt giảm giá trị của A, người mua triển khai mua những hợp đồng tương lai AB có kỳ hạn gần nhất so với những khoản tiền B sắp tiêu tốn của mình .
3.5. Nghiệp vụ mua bán quyền chọn
Nghiệp vụ mua và bán quyền chọn ( options ) là nhiệm vụ mà trong đó, một bên cho bên kia được quyền mua, hoặc được quyền bán một lượng ngoại tệ nào đó, với một tỷ giá xác lập trong một thời hạn nhất định. Quyền này sẽ hết giá trị hiệu lực thực thi hiện hành vào ngày kết thúc thời hạn của nó. Người được quyền mua hoặc được quyền bán nêu trên phải trả cho đối tác chiến lược một khoản tiền được gọi là trị giá quyển chọn .
Người này được gọi là người mua quyền chọn. Nghiệp vụ này chia làm hai loại : quyền chọn mua ( call options ) và quyền chọn bắn ( put options ) .
3.6. Nghiệp vụ Swap
Nghiệp vụ Swap hoàn toàn có thể tạm dịch là nhiệm vụ hoán đổi ngoại tệ, dây là nhiệm vụ hối đoái có sự phối hợp giữa hai nhiệm vụ hối đoái giao ngay và hối đoái có kỳ hạn để thu doanh thu hoặc duy trì quan hệ bạn hàng .
Swap là thực thi việc mua và bán ngoại tệ xảy ra tại đồng thời ở hai thời gian khác nhau, bán một đồng xu tiền nào đó ở thời gian hiện tại và mua lại chính đồng xu tiền đó vào một thời gian xác lập trong tương lai và ngược lại .
Nghiệp vụ Swap giúp những ngân hàng nhà nước tạo ra doanh thu trong kinh doanh thương mại, bảo tồn ngân quỹ và ship hàng người mua, tăng cường uy tín của ngân hàng nhà nước thương mại trong kinh doanh thương mại ngoại tệ .
(Nguồn tài liệu: TS. Lê Thị Mận, Lý thuyết Tài chính Tiền tệ)
