- Angela Dowden
- BBC Future
20 tháng 8 2019
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Khoa học chính thống cho rằng việc ăn quá nhiều chất béo bão hòa làm tăng cholesterol và nguy cơ mắc bệnh tim, vậy tại sao một số xu hướng ăn kiêng lại khuyến khích mọi người ăn nhiều chất béo bão hòa hơn?
Việc khuyên hạn chế ăn chất béo bão hòa đã trở thành chủ trương chính thức của nhiều cơ quan chính phủ những nước, gồm có cả Vương quốc Anh, trong nhiều thập kỷ .Song nhiều người phớt lờ lời khuyên này. Họ tin rằng chất béo bão hòa – có nhiều trong những loại thức ăn như mẫu sản phẩm thịt, sữa nguyên kem, bơ, bơ lỏng ghee, bánh xốp và bánh quy, cũng như dầu dừa và dầu cọ – là chả có hại gì, kể cả khi ăn nhiều .
Nguồn hình ảnh, Getty ImagesChụp lại hình ảnh ,Dầu dừa chứa nhiều chất béo bão hòa hơn bơ – một muỗng dầu dừa đã chứa hơn 50% số lượng giới hạn khẩu phần hàng ngày được khuyến nghị cho phụ nữBạn gần như chắc như đinh sẽ nạp nhiều chất béo bão hòa hơn lượng khuyến nghị chính thức nếu bạn đang triển khai một trong những chính sách ăn low carbohydrate ( ăn rất ít tinh bột ) thông dụng, như chính sách ăn keto hoặc paleo, hay nếu bạn đang theo xu thế cho bơ hoặc mỡ vào cafe sáng của bạn .Ăn quá 100 g thịt mỡ, bánh nhân thịt hoặc phô mai mỗi ngày là bạn gần như vượt quá số lượng giới hạn rồi, vì theo hướng dẫn chính sách nhà hàng siêu thị của Anh thì lượng chất béo bão hoà cho phụ nữ chỉ là 20 g, và cho phái mạnh là 30 g .Khoa học dinh dưỡng chính thống cho rằng ăn quá nhiều chất béo bão hòa sẽ làm tăng mức cholesterol trong máu, từ đó hoàn toàn có thể khiến những động mạch bị ” xơ vữa ” và tăng rủi ro tiềm ẩn bị đau tim hoặc đột quỵ. Nhưng một số ít nhà khoa học lại phản biện rằng chất béo bão hòa không phải là rủi ro tiềm ẩn gây bệnh tim, mà viêm mãn tính mới là rủi ro tiềm ẩn .trái lại, những người đề xuất kiến nghị chính sách ăn ít tinh bột, nhiều chất béo ( low carb high fat – LCHF ) nói rằng những hướng dẫn chính sách ăn kiêng ” ít chất béo, nhiều tinh bột ” ( low fat high carb – LFHC ) lúc bấy giờ là sai, và bệnh béo phì cùng tiểu đường sẽ được khắc phục hiệu suất cao hơn bằng cách ăn thêm chất béo, gồm có cả chất béo bão hòa, đồng thời giảm tinh bột và tránh ăn vặt – một quan điểm đang bị những chuyên viên tại Thương Hội Dinh dưỡng Anh và một số ít người khác phản đối. Những người này cho rằng yếu tố không phải là nội dung hướng dẫn bị sai, mà đa số là do tất cả chúng ta không tuân thủ đúng những hướng dẫn đó .Đối với dân chúng nói chung, hầu hết những cơ quan y tế của những vương quốc đều khuyên nên hạn chế tiêu thụ chất béo, nhất là chất béo bão hòa .Ví dụ như những hướng dẫn về chính sách ăn ở Anh cho rằng 35 % nguồn năng lượng khẩu phần ( calorie ) của tất cả chúng ta nên đến từ chất béo, và khoảng chừng 50 % từ tinh bột ( carbohydrate ). ( Điều đáng quan tâm rằng đây thực sự hoàn toàn có thể được coi là một chính sách ăn cân đối, chất béo vừa phải, tinh bột vừa phải, chứ không phải là chính sách ăn ít chất béo, nhiều tinh bột ) .Đặc biệt so với chất béo bão hòa, những số lượng đưa ra còn thấp hơn. Vương quốc Anh khuyến nghị rằng chất béo bão hòa không nên vượt quá 11 % lượng đồ ăn thức uống của tất cả chúng ta, trong khi Hoa Kỳ và Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị ít hơn 10 %. Nghĩa là khoảng chừng 20 g một ngày so với phụ nữ ( tương tự 2,5 muỗng bơ hoặc bốn xúc xích ) và 30 g một ngày so với phái mạnh ( tương tự một chiếc bánh hamburger kẹp phô mai cỡ một phần tư cân Anh – khoảng chừng 115 g – cộng với bốn thìa kem sữa béo ) .
Nguồn hình ảnh, Getty ImagesChụp lại hình ảnh ,Hai lát bánh pizza có khoảng chừng 10 g chất béo bão hòa, chiếm một nửa khẩu phần hàng ngày được khuyến nghị so với phụ nữ, và một phần ba lượng so với namThương Hội Tim mạch Hoa Kỳ còn lo xa hơn, với việc đưa ra mức khuyến nghị 5-6 % .Các tường thuật trên báo chí truyền thông thì thường có nội dung xích míc nhau, trong lúc giới chuyên viên cũng đưa ra những quan điểm sự không tương đồng, do đó không lạ gì khi mọi người không biết phải nhìn nhận chất béo bão hòa theo kiểu gì .Vậy thực sự là thế nào ?Lynne Garton, chuyên viên dinh dưỡng và là nhà tư vấn chính sách nhà hàng tại tổ chức triển khai thiện nguyện Heart UK, nói rằng xu thế mới nhất về việc nạp chất béo bão hòa nhiều hơn những loại thực phẩm khác là rất đáng lo lắng : tất cả chúng ta đang ăn quá nhiều .Người trưởng thành ở Anh được khuyến nghị nạp 12,5 % lượng calo từ chất béo bão hòa, mặc dầu tổng lượng chất béo của họ đã giao động tiềm năng .Người Mỹ trung bình hấp thụ 11 % lượng calo của họ từ chất béo bão hòa, còn người Úc là 12 % .
Nguồn hình ảnh, Getty ImagesChụp lại hình ảnh ,85 g thịt ba chỉ heo xông khói chứa khoảng chừng 30 g chất béo bão hòa, là số lượng giới hạn khẩu phần ăn hàng ngày được khuyến nghị dành cho phái mạnh” Có một số ít yếu tố góp thêm phần làm tăng cholesterol trong máu, nhưng chính sách ăn nhiều chất béo bão hòa chắc như đinh là một trong những yếu tố đó, và điều này đã được xác nhận qua những nghiên cứu và điều tra từ thời thập niên 1950, ” Garton nói .Hơn nữa, mặc dầu vẫn có một số ít công bố ngược lại nhưng có rất nhiều vật chứng khoa học cho thấy cholesterol toàn phần và LDL ( lipoprotein tỷ lệ thấp ) – thường được gọi là cholesterol ‘ xấu ‘ – là những tác nhân đã được chứng tỏ gây ra bệnh tim. “Garton nói thêm rằng với 1 số ít người thì việc ăn ít chất béo bão hoà hơn so với mức khuyến nghị tiêu chuẩn thậm chí còn còn tốt hơn cho sức khoẻ, nhất là những ai có những yếu tố cho thấy có rủi ro tiềm ẩn mắc bệnh tim .
Thực phẩm thay thế chất béo
Nói như vậy không có nghĩa là chất béo bão hòa đơn thuần chỉ có hại như chúng ta từng nghĩ. Bởi vì nó chỉ là một trong nhiều yếu tố của chế độ ăn có ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh tim, mà mọi yếu tố đều có tác động qua lại lẫn nhau.
Chưa kể rằng nếu vô hiệu chất béo bão hòa ra khỏi chính sách ăn, bạn hoàn toàn có thể lại phải bù lượng calorie thiếu vắng đó bằng những loại thực phẩm khác .
Nguồn hình ảnh, Getty ImagesChụp lại hình ảnh ,Một muỗng bơ, có 7 g chất béo bão hòa – nhưng nếu ta thay thế sửa chữa muỗng bơ bằng đường hoặc bột thì có khi còn tồi tệ hơn cho sức khỏe thể chất” Một số nghiên cứu và điều tra đã đặt nghi vấn về mối tương quan trực tiếp giữa chất béo bão hòa và bệnh tim, nhưng những nghiên cứu và điều tra này lại thường tính đến việc dùng thứ gì để sửa chữa thay thế nếu ta giảm bớt chất béo bão hoà trong chính sách siêu thị nhà hàng, ” Garton nói .Một số tổ chức triển khai quốc tế dựa trên dẫn chứng khoa học đã khuyến nghị giảm chất béo bão hòa và sửa chữa thay thế bằng chất béo không bão hòa .Nghiên cứu khoa học ủng hộ lời khuyên này .Trong một điều tra và nghiên cứu, khi 5 % calorie từ chất béo bão hòa được thay thế sửa chữa bằng một lượng calo tương tự từ chất béo không bão hòa ( như từ cá hồi, dầu hướng dương, những loại hột và hạt ) hoặc chất béo không bão hòa đơn ( như từ dầu ô liu và dầu hạt cải ), rủi ro tiềm ẩn tử trận do mọi nguyên do đã giảm lần lượt 19 % và 11 % .Cả hai loại chất béo thay thế sửa chữa ‘ tốt ‘ này làm giảm đau tim. Việc sửa chữa thay thế chất béo bão hoà với những loại ngũ cốc nguyên cám như gạo lứt và bánh mì thô nguyên cám cũng có tính năng như vậy .
Nguồn hình ảnh, Getty ImagesChụp lại hình ảnh ,Một nghiên cứu và điều tra cho thấy việc sửa chữa thay thế chất béo bão hòa bằng chất béo không bão hòa đơn như dầu ô liu, giúp giảm 11 % tỷ suất tử trậnTuy nhiên, khi dùng đường và bột tinh chế ( như bột mì trắng ) thay thế sửa chữa chất béo bão hòa thì rủi ro tiềm ẩn bị đau tim lại thực sự tăng lên .” Hầu hết những hướng dẫn chính thức về dinh dưỡng ở những nước trong đó có Anh, Úc và Mỹ nhận ra rằng việc sửa chữa thay thế những chất béo bão hòa trong chính sách siêu thị nhà hàng của tất cả chúng ta bằng chất béo không bão hòa là tốt cho tim, ” Peter Clifton, giáo sư dinh dưỡng tại Đại học Nam Úc, cho biết .” Bạn cũng hoàn toàn có thể nói rằng sẽ trọn vẹn ổn khi sửa chữa thay thế một số ít thực phẩm giàu chất béo bão hòa bằng ngũ cốc nguyên cám, nhưng chắc như đinh không ổn khi thay thế sửa chữa chúng bằng đường hoặc bột tinh chế. Điều này thực ra là còn tệ hơn cả việc không giảm chất béo bão hòa. “” Thật không may là khi ngành công nghiệp thực phẩm khởi đầu tạo ra những phiên bản thực phẩm ít chất béo như suất ăn ăn liền, bánh pudding và sữa chua, thì tỷ suất đường thường tăng lên, và do vậy lại không hề giúp làm giảm rủi ro tiềm ẩn mắc bệnh tim đi chút nào. “Cũng có trường hợp 1 số ít loại axit béo bão hòa tạo nên chất béo bão hòa ít gây hại hơn những loại khác .Ví dụ, axit stearic, chiếm khoảng chừng 50% số chất béo bão hòa trong sô-cô-la đen, không hề làm tăng cholesterol trong máu. ( Tuy nhiên, loại axit béo bão hòa còn lại – axit palmitic – thì lại lại làm tăng cholesterol, vì thế tốt nhất không nên ăn nguyên cả thanh sô-cô-la ) .Một điều tra và nghiên cứu khác chỉ ra rằng ” ma trận thực phẩm ” là rất quan trọng .Ví dụ, trong phô mai và sữa chua có canxi ( một khoáng chất hoàn toàn có thể giữ huyết áp thông thường ), và hoàn toàn có thể đó là nguyên do tại sao những thực phẩm này ít ảnh hưởng tác động đến việc tăng cholesterol ” xấu ” ( LDL ) hơn những món như là thịt ba chỉ xông khói .Nó cũng hoàn toàn có thể giúp lý giải quan điểm cho rằng việc uống sữa ( gồm có cả sữa béo nguyên kem ) có vẻ như không tương quan đến bệnh mạch vành tim .( Tuy nhiên, điều quan trọng là những điều tra và nghiên cứu này được triển khai một cách cảm tính, giống như nhiều điều tra và nghiên cứu về dinh dưỡng, chúng chỉ cho thấy mối đối sánh tương quan chứ không phải mối quan hệ nguyên do hiệu quả trực tiếp. Nói cách khác, những người ăn nhiều sữa hoàn toàn có thể theo lối sống lành mạnh hơn nên họ ít rủi ro tiềm ẩn mắc bệnh hơn chứ không hẳn do thực phẩm từ sữa làm giảm rủi ro tiềm ẩn. Cũng quan trọng không kém là ta cần chú ý quan tâm rằng những nghiên cứu và điều tra tập trung chuyên sâu vào sữa phần lớn là nói đến sữa và sữa chua, nhưng ít đề cập đến và kem ) .
Nguồn hình ảnh, Getty ImagesChụp lại hình ảnh ,Hầu hết chất béo trong sữa chua là chất béo bão hòa, nhưng những loại sản phẩm từ sữa có vẻ như ít tác động ảnh hưởng xấu đến sức khỏe thể chất hơn so với mỡ động vật hoang dãTất nhiên, như mong muốn và gene trong khung hình tốt cũng hoàn toàn có thể làm tác dụng khác đi .” Tất cả tất cả chúng ta đều quen biết ai đó có người thân trong gia đình trong mái ấm gia đình sống thọ tới 103 tuổi dù người đó ăn nhiều bơ, kem và mỡ động vật hoang dã nướng, ” Garton nói. ” Song xét ở khoanh vùng phạm vi tổng thể và toàn diện dân chúng, tổng thể những dẫn chứng đều cho thấy chính sách ăn khỏe mạnh nhất là chính sách gồm nhiều trái cây, rau, ngũ cốc nguyên cám và những nguồn giàu chất béo không bão hòa như những loại hạt và cá có dầu. “” Thay vì quá tập trung chuyên sâu chú ý quan tâm vào những chất dinh dưỡng riêng không liên quan gì đến nhau, tất cả chúng ta nên lựa chọn một chính sách siêu thị nhà hàng toàn diện và tổng thể lành mạnh gồm có nhiều thực phẩm tốt cho tim, ” bà nói thêm .
Nói tóm lại, lời khuyên ở đây là hãy ăn uống theo chế độ thực đơn Địa Trung Hải – và tránh xa cà phê bơ, bánh mì kẹp và thịt ba chỉ xông khói.
Từ chối trách nhiệm
Nội dung bài viết chỉ nhằm cung cấp thông tin chung chung, không thay thế cho cho các tư vấn về chăm sóc sức khỏe từ bác sỹ hay các chuyên gia y tế. BBC không chịu trách nhiệm về các triệu chứng mà độc giả gặp phải do làm theo các thông tin nêu trong bài, cũng không ủng hộ cho các sản phẩm hay dịch vụ nào được nêu, được tư vấn trên các trang mạng. Hãy hỏi ý kiến bác sỹ nếu bạn thấy lo ngại về sức khỏe cá nhân.
