- Tiêu hóa
- Cảm giác
- Nhịp tim
- Nhịp thở
- Thân nhiệt
Lý do mạng lưới hệ thống này được gọi là mạng lưới hệ thống thần kinh tự chủ vì bạn không cần phải tâm lý và điều khiển và tinh chỉnh những hoạt động giải trí của hệ hống này. Ví dụ như tạo nhịp tim, tiết nước bọt, tiêu hoá thức ăn … ANS cung ứng sự liên kết giữa não và những bộ phận khung hình nhất định, gồm có cả những cơ quan nội tạng, ví dụ những liên kết với tim, gan, tuyến mồ hôi, da và thậm chí còn những cơ bên trong mắt. Hệ thống thần kinh thực vật gồm có :
• Hệ thống thần kinh giao cảm (sympathetic autonomic nervous system – SANS): có nhiệm vụ kích hoạt các phản ứng khẩn cấp khi cần thiết, phản ứng chiến đấu-hay-bỏ chạy (fight-or-flight reaction) giúp bạn sẵn sàng ứng phó với các tình huống căng thẳng.
• Hệ thống thần kinh phó giao cảm (parasympathetic autonomic nervous system – PANS): có nhiệm vụ giúp bảo tồn năng lượng và phục hồi các mô để duy trì các chức năng thông thường.
Hệ thống thần kinh giao cảm đóng vai trò kích thích những cơ quan, ví dụ như làm tăng nhịp tim và huyết áp khi thiết yếu. Trong khi đó, hệ thần kinh phó giao cảm thường điều hòa và làm chậm những quy trình trong khung hình, làm giảm nhịp tim và huyết áp. Tuy nhiên, so với hệ tiêu hóa và hệ tiết niệu, hệ phó giao cảm lại có trách nhiệm kích thích và hệ giao cảm làm chậm những yếu tố này lại. Hầu hết những cơ quan đều có dây thần kinh đến từ cả hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm.
Bệnh rối loạn thần kinh thực vật là gì?
Rối loạn thần kinh thực vật là sự mất cân đối giữa 2 hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm, xảy ra khi những dây thần kinh bị tổn thương. Tình trạng này được gọi là bệnh lý thần kinh tự trị, còn gọi là dysautonomia. Tình trạng rối loạn thần kinh thực vật hoàn toàn có thể xê dịch từ nhẹ đến rình rập đe dọa tính mạng con người tuỳ theo mức độ ảnh hưởng tác động đến một phần của ANS hoặc hàng loạt ANS. Nguyên nhân gây rối loạn thần kinh thực vật hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng trong thời điểm tạm thời, nhưng một số ít khác lại mạn tính hoặc lê dài và hoàn toàn có thể liên tục trở nặng theo thời hạn. Ví dụ bệnh tiểu đường và bệnh Parkinson là hai thực trạng mạn tính hoàn toàn có thể dẫn đến rối loạn thần kinh thực vật.
Các rối loạn thần kinh thực vật thường gặp
Các loại rối loạn thần kinh thực vật có thể khác nhau về nguyên nhân hình thành, triệu chứng và mức độ nghiêm trọng. Các loại rối loạn chức năng tự chủ thường gặp, bao gồm:
1. Hội chứng nhịp đập nhanh tư thế
Hội chứng nhịp đập nhanh tư thế hay còn gọi là postural orthostatic tachycardia syndrome ( POTS ) hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng đến bất kể ai ở bất kể độ tuổi hoặc giới tính nào. Đây là hội chứng Open do sự tổn thương mạng lưới hệ thống thần kinh tự chủ. Các triệu chứng của thực trạng này thường tăng lên khi ở tư thế đứng và giảm khi nằm xuống. Ví dụ, tư thế đứng thẳng hoàn toàn có thể gây ra những triệu chứng chóng mặt, buồn nôn, đổ mồ hôi và ngất xỉu, nhưng khi nằm xuống sẽ giúp cải tổ những triệu chứng này.
2. Ngất do cường phế vị
Ngất vô cường phế vị hay còn gọi là vasovagal syncope, là trạng thái mất ý thức trong thời điểm tạm thời do nhịp tim và huyết áp giảm bất ngờ đột ngột, từ đó làm giảm tuần hoàn máu não. Đây là dạng ngất hay xảy ra nhất và thường không gây nhiều nguy khốn. Ngất xỉu hoàn toàn có thể xảy ra do mất nước, ngồi hoặc đứng trong một thời hạn dài, tác động ảnh hưởng bởi môi trường tự nhiên xung quanh và xúc cảm stress. Người bệnh thường bị buồn nôn, đổ mồ hôi, stress quá mức và cảm xúc đuối sức trước hoặc sau khi ngất.
3. Bệnh teo đa hệ thống
Bệnh teo đa hệ thống ( multiple system atrophy – MSA ) là một dạng rối loạn thần kinh thực vật. Ban đầu, bệnh có những triệu chứng tựa như như bệnh Parkinson. Tuy nhiên, những người mắc bệnh này thường có tuổi thọ chỉ dài khoảng chừng 5 – 10 năm kể từ khi chẩn đoán. Đây là một rối loạn hiếm gặp thường xảy ra ở người lớn trên 40 tuổi. Nguyên nhân của MSA hiện vẫn chưa rõ ràng và không có cách nào làm chậm tiến triển bệnh.
4. Bệnh rối loạn thần kinh tự quản cảm giác di truyền
Đây là một nhóm những rối loạn di truyền gây ra rối loạn công dụng thần kinh lan rộng ở trẻ nhỏ và người lớn. Tình trạng này hoàn toàn có thể khiến bạn mất năng lực cảm xúc đau, cảm nhận nhiệt độ và đồng thời tác động ảnh hưởng đến một loạt những công dụng khung hình. Bệnh rối loạn được phân thành bốn nhóm khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi, kiểu di truyền và triệu chứng .
