Trong những ngày vừa mới qua, nguồn nước của Công ty nước sạch Sông Đà ( Viwasupco ) bị ô nhiễm styrene từ hàng tấn dầu nhớt thải đổ trộm vào những khe núi đầu nguồn, khiến nước hoạt động và sinh hoạt của dân có mùi hôi “ khét ”. Dưới đây là những thông tin cơ bản về chất styrene gây ô nhiễm này .
Định danh
Styrene, styrol, còn gọi là ethenylbenzene, vinylbenzene và phenylethene, là một hợp chất hữu cơ có công thức hóa học C6H5CH = CH2. Dẫn xuất của benzen này là một chất lỏng nhờn không màu hay vàng nhạt, dễ cháy, dễ bay hơi và có mùi ngọt, với nồng độ cao có mùi không dễ chịu hơn .
Styrene được sản xuất với số lượng công nghiệp từ benzen và ethylene, và là tiền chất của polystyrene và một số copolyme khác.
Trong tự nhiên, một lượng nhỏ styrene hoàn toàn có thể sản sinh từ một số ít thân cây bị hư hỏng. Còn trong môi trường tự nhiên sống, styrene được giải phóng từ quy trình đốt cháy nguyên vật liệu trong khí thải xe cộ, khói thuốc lá .
Công dụng
Styrene là một nguyên liệu chính để sản xuất nhựa, keo dính và cao su đặc tổng hợp cho mục tiêu thương mại và gia dụng. Trung bình, có khoảng chừng 25 triệu tấn styrene được sản xuất và tiêu thụ hàng năm .
Một số loại nhựa và nhựa phổ cập nhất được sản xuất từ styrene gồm polystyrene và acrylonitrile-butadiene-styrene ( ABS ), nhựa styrene-acrylonitrile ( SAN ) và cao su đặc styrene-butadien ( SBR ). ABS và SAN là nguyên liệu chính để sản xuất hộp đựng thực phẩm, vỏ hộp, đá cẩm thạch tổng hợp, sàn nhà, bộ đồ ăn dùng một lần, đồ nội thất bên trong đúc …
Rất nhiều mẫu sản phẩm tiêu dùng có chứa styrene gồm có : vật tư đóng gói, vật tư cách điện cho sử dụng điện, như mạng lưới hệ thống dây điện và những thiết bị, vật tư cách nhiệt cho nhà và những tòa nhà khác, sợi thủy tinh, ống nhựa, phụ tùng xe hơi, cốc uống nước và vô số loại sản phẩm khác trong ngành thực phẩm .
Tác hại
Qua sản xuất, sử dụng và rác thải, styrene phân tán vào không khí, đất và nước. Từ đây, styrene vào khung hình qua đường hô hấp, tiêu hóa và tiếp xúc da. Hít thở là cách phơi nhiễm chính, styrene trong không khí từ khí thải công nghiệp, xe cộ, và đặc biệt quan trọng là từ khói thuốc lá .
Sau khi vào khung hình, styrene được hấp thụ nhanh vào máu, sau đó được đào thải ra khỏi khung hình, đa phần qua đường nước tiểu. Kết quả những điều tra và nghiên cứu trên chuột cho thấy, sau phơi nhiễm styrene hơn 90 % được thải ra ngoài qua đường nước tiểu trong vòng 24 giờ, và khoảng chừng 2 % được thải qua phân .
Cũng như những chất ngoại lai khác, năng lực gây độc của styrene cũng nhờ vào vào nhiều yếu tố như liều lượng, thời hạn, đường vào, đặc thù cá thể và sự hiện hữu của những hóa chất khác .
Nhiễm styrene cấp qua hít thở không khí ô nhiễm hoàn toàn có thể bị kích ứng mũi và cổ họng, gây ho, khò khè, tăng tiết đàm giải. Tiếp xúc với số lượng lớn hơn hoàn toàn có thể dẫn đến sự khởi đầu của bệnh styrene, “ styrene sickness ”, với những tín hiệu như nhức đầu, buồn nôn, nôn ói, yếu cơ, stress, chóng mặt, lú lẩn, vụng về, rối loạn vân động … Một vài trường hợp tiếp xúc với styrene gây rối loạn nhịp tim và hôn mê. Nếu được hấp thụ qua da, hay đường tiêu hóa, styrene cũng hoàn toàn có thể dẫn đến tác động ảnh hưởng mạng lưới hệ thống thần kinh TW tương tự như như khi hít thở .
Phơi nhiễm mãn tính với styrene trong một thời hạn dài hoàn toàn có thể gây giảm thính lực, rối loạn thị giác, suy giảm trí nhớ, loạn nhịp tim, suy tính năng của gan. Một vài báo cáo giải trình cho rằng styrene hoàn toàn có thể gây ra hen suyễn .
Theo Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế ( IARC ), Chương trình Chất độc vương quốc ( National Toxicology Program ) và Bộ Y tế Hoa Kỳ, styrene có năng lực gây ung thư ở động vật hoang dã thí nghiệm và phân loại styrene là chất gây ung thư ( carcinogen ) cho con người. Một số khảo sát cho thấy styrene có tai hại cho thai nhi, sơ sinh và trẻ nhỏ .
Những quy định về styrene
* Theo Tổ chức Y tế Thế giới WHO, hàm lượng cho phép của Styren là 20 µg/l nước ăn uống, và mức phơi nhiễm styrene cho phép là 7,7μg/kg cơ thể/ngày.
* Tại Hoa Kỳ, Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA), Cơ quan An toàn và Sức khỏe nghề nghiệp (OSHA) và Cục Quản lý Thực và Dược phẩm (FDA), các cơ quan quy định về chất độc hại, có khuyến nghị về styrene gồm:
- Nước uống.
EPA đã xác lập rằng việc tiếp xúc với styrene trong nước uống ở nồng độ 20 mg / L trong một ngày hoặc 2 mg / L trong 10 ngày sẽ không gây ra bất kể công dụng phụ nào ở trẻ. Tiếp xúc suốt đời với 0,1 mg / L styrene trong nước uống sẽ không gây ra bất kể tính năng phụ nào .
- Nước đóng chai.
FDA đã xác lập rằng nồng độ styren trong nước uống đóng chai không được vượt quá 0,1 mg / L .
- Không khí tại nơi làm việc.
OSHA đặt số lượng giới hạn pháp lý là 100 ppm styrene trong không khí trung bình trong một ngày thao tác tám giờ .
* Tại Việt Nam, styrene thuộc danh sách 109 chỉ tiêu đánh giá chất lượng nước theo Quy chuẩn Kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước ăn uống của Bộ Y tế (QCVN 01:2009/BYT) với giới hạn cho phép của nó là 20 μg/lít nước.
Đôi điều bàn luận
Phơi nhiễm styrene từ nước uống chỉ là một trong những nguồn ô nhiễm : không khí, thực phẩm ( hộp nhựa polystyrene ), đặc biệt quan trọng từ khói thuốc lá .
Theo đo đạc khoa học, khói thuốc lá có hàm lượng rất cao, trung bình từ 20-48 μg / 1 điếu thuốc. Tính theo pháp luật của WHO, 7,7 μg / kg / ngày, thì một người lớn hút 10 điếu thuốc mỗi ngày là đã quá ngưỡng được cho phép về chất styrene !
Thật ra, styrene chỉ là một chỉ tiêu quan trắc, chất lượng nước nhà hàng siêu thị còn phải phân phối những chỉ tiêu lý hóa sinh khác .
Với thông tin nguồn nước bị ô nhiễm bởi hàng tấn dầu nhớt thải ở đầu nguồn, Tiến sĩ Lê Thái Hà, Trưởng khoa Xét nghiệm và Phân tích, Viện Sức khỏe nghề nghiệp và Môi trường, phân tích: Dầu mỏ và các sản phẩm từ dầu mỏ có thành phần chính là các hydrocacbon thơm như: Benzen, Toluen, Etyl Benzen, Xylen, Styren… mỗi chất đều có giá trị hướng dẫn riêng về sự ảnh hưởng khi hiện diện trong nước sinh hoạt.
Hơn nữa, nguồn dầu thải từ quy trình quản lý và vận hành máy móc thường chứa nhiều sắt kẽm kim loại nặng phát sinh từ sự ma sát của những chi tiết cụ thể cơ khí sắt kẽm kim loại .
Thay lời kết
Nước chiếm 60% trọng lượng cơ thể con người. Chất lượng nước ăn uống là yêu cầu quan trọng. Do đó, trong Quy chuẩn Kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước ăn uống của Bộ Y tế (QCVN 01:2009/BYT) có đến 109 chỉ tiêu lý, hóa, sinh cần phải tuân thủ.
Dù nước do Viwasupco phân phối có hàm lượng styrene từ 26-73 μg / L, tương tự với lượng styren có trong khoảng chừng 2-4 điếu thuốc lá, nhưng nước hoạt động và sinh hoạt có mùi lạ tức là không đạt chỉ tiêu vật lý theo quy chuẩn QCVN 01 : 2009 / BYT, phải tránh sử dụng, và chờ tác dụng quan trắc của cơ quan chức năng .
Cần theo khuyến nghị của Tiến sĩ Lê Thái Hà “ Để bảo vệ sức khỏe thể chất cho bản thân và mái ấm gia đình, dân cư không nên sử dụng nguồn nước có Open mùi lạ, mùi khét ! ”
TS.BS Trần Bá Thoại
Ủy viên BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Styrene
https://en.wikipedia.org/wiki/Styrene
[2] Styrene general information
https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/659913/Styrene_general_information.pdf
[3] Styrene and the effects of exposure to it
https://www.star2.com/health/wellness/2016/01/17/styrene-and-the-effects-of-exposure-to-it/
[4] Styrene: health effects, incident management and toxicology
https://www.gov.uk/government/publications/styrene-properties-incident-management-and-toxicology
[5] Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 01-1:2018/BYT về Chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt
https://vanbanphapluat.co/qcvn-01-1-2018-byt-chat-luong-nuoc-sach-su-dung-cho-sinh-hoat
[6] Thông tư 41/2018/TT-BYT ban hành Quy chuẩn về chất lượng nước sạch sinh hoạt
https://luatvietnam.vn/y-te/thong-tu-41-2018-tt-byt-ban-hanh-quy-chuan-ve-chat-luong-nuoc-sach-sinh-hoat-170053-d1.html
[7] Ngoài Styren, dầu thải gây ô nhiễm nước Hà Nội còn có thể chứa hóa chất độc hại nào?
https://dantri.com.vn/suc-khoe/ngoai-styren-dau-thai-gay-o-nhiem-nuoc-ha-noi-con-co-the-chua-hoa-chat-doc-hai-nao-20191016154218083.htm
