Hơn 3 năm trước, khắp bản trên, bản dưới đều xôn xao khi cơ quan điều tra phát hiện ở xã Háng Đồng có 8 đối tượng cùng với 3 đối tượng khác ở xã Phiêng Ban, Hua Nhàn của huyện Bắc Yên tỉnh Sơn La xuất cảnh trái phép sang Lào tham gia hoạt động thành lập “nhà nước Mông”…
Nước mắt của mẹ già
Trong những buổi sớm mai khí trời còn ngùn ngụt như mây núi hay trong những buổi chiều chạng vạng ráng đỏ như máu, bà Thào Thị Vua năm nay gần 90 tuổi ở bản Háng Đồng C xã Háng Đồng lại dờ dẫm chống gậy đi một vòng xung quanh căn nhà cũ của người con trai nay đã là nhà văn hóa của bản rồi trở về bên nhà bếp lửa, sụt sùi khóc. Nhận được tin nó bị lực lượng vũ trang Lào hủy hoại mà ngực bà như bị ai bóp nghẹt, chết đi sống lại mấy ngày liền .
Đối với nhiều người Mùa A Kỷ chỉ là một tên thổ phỉ không hơn không kém vì đã bỏ tổ quốc đi theo tiếng gọi của kẻ xấu, cầm súng chống lại chính quyền sở tại, mơ thiết kế xây dựng nhà nước Mông tự trị ở Lào nhưng so với bà, nó vẫn là một núm ruột dấu yêu. Bà nhớ nó cả ngày lẫn đêm nên nhiều lúc lại chống gậy đi một vòng quanh ngôi nhà xưa, cố tìm lại bóng hình của con giờ đã nhạt nhòa tựa như sương khói .
 |
Người mẹ già của Kỷ đang nhớ con
Mùa A Kỷ là một chàng trai Mông có tài. Ngoài sửa chữa thay thế được hầu hết những loại máy móc nó còn biết rèn dao Mèo có lưỡi sắc như nước, biết chế khèn Mèo và thổi khèn say đắm lòng người trong những ngày hội xuân. Có tài lại có chữ nên Kỷ được tin tưởng cử giữ chức Phó quản trị Hội Nông dân xã, điều hành quản lý hay làm thư ký hội nghị thạo đến nỗi cán bộ huyện lên dự cũng phải xuýt xoa .
Ngoài công tác làm việc xã hội, Kỷ làm nương, làm rẫy chẳng chịu thua kém gì bất kể chàng trai Mông nào ở bản. Trong 8 người con của mình bà Vua thương nó nhất nhà nên chọn ở cùng chứ không chịu ở cùng mấy người anh trai. Mọi thứ đang bình yên như thế chẳng hiểu sao một ngày Kỷ bỏ việc ở xã rồi mua một mảnh đất gần thị xã Bắc Yên dựng nhà, mở lò rèn dao Mèo, chế khèn Mèo để bán. Cứ mỗi tháng một lần Kỷ lại từ thị xã vượt 40 km đường đèo dốc trời mưa trơn trượt đến nỗi phải quấn xích vào bánh để chở về cho bà nào gạo, nào mì tôm, nào dầu ăn, nào nước mắm. Thế rồi một tháng của năm năm ngoái nó không trở lại với bà nữa .
 |
Mùa A Kỷ lúc còn khoe khẩu súng AK trong rừng chuối bên Lào (Ảnh tư liệu)
Anh trai của Kỷ là Mùa A Sua-công an viên bản cũng chẳng biết em mình đi đâu huống hồ là một người già suốt ngày ngồi bên nhà bếp lửa như bà. Về sau, dò la mãi mới nghe phong thanh rằng đợt đầu trong bản Háng Đồng C không chỉ có Kỷ mà còn cả hai chú cháu Mùa A Sềnh và Mùa A Chư bị một người Mông tên là Vàng A Lầu ở huyện Phù Yên rủ đi làm phỉ ở bên Lào .
“ Chuẩn bị xây dựng nhà nước Mông ở Bắc Lào rồi, hiện đã có quân đội riêng, công an riêng, trước sau cũng cướp được chính quyền sở tại nên ai đi càng sớm thì càng được làm chức to. Kẻ nào có sức khỏe thể chất thì đi làm “ bộ đội ”, kẻ nào già cả thì đi nấu cơm, còn phụ nữ, trẻ nhỏ thì đi giặt giũ hay cấy gặt. Bên đó sướng lắm, đi nhanh thôi ! ” .
Tin vào những lời lẽ đường mật ấy nên ông Mùa A Sáy, 70 tuổi đang làm Chi hội trưởng chi Hội Người cao tuổi ở bản Làng Sáng cũng bỏ đi còn ở bản Háng Đồng C đợt sau còn có thêm 2 người bỏ đi nữa. Ngoài Mùa A Kỷ, chú cháu Mùa A Sềnh, Mùa A Chư còn có Mùa A Tông, Mùa A Dơ trong đó Tông, Sáy và Chư đang bị người thân trong gia đình trong nhà coi là mất tích vì chẳng có tăm tích gì cả .
Tưởng xây dựng nhà nước người Mông thế nào, làm bộ trưởng liên nghành, thứ trưởng, đại tướng, đại tá sung sướng ra làm sao nhưng không ngờ theo lời kể của những người tuyệt vọng bỏ về thì khổ chẳng khác gì con chuột, con dúi trên rừng. Toàn phải ăn bờ ngủ bụi ngoài lều ngoài lán, trốn chui, trốn nhủi trên núi trên nương rẫy mà ngày đêm vẫn nơm nớp lo những lực lượng vũ trang của Lào vây bắt. Thế mà người nọ còn dối người kia để kéo nhau vào tròng ảo mộng. Mùa A Kỷ còn đăng tải trên mạng bức ảnh mình đang ngồi ôm khẩu súng AK đứng giữa vườn chuối giương giương vẻ tự đắc. Chẳng bù lúc phải nằm giữa vũng máu khi bị hạ gục. Để giờ đây người vợ trẻ của Kỷ phải ôm hai đứa con nhỏ bỏ về nhà ngoại. Để giờ đây người mẹ già của Kỷ ngày đêm khóc khô nước mắt vì nhớ con. Để giờ đây ngôi nhà của Kỷ do trước lúc bỏ đi còn nợ ngân hàng nhà nước 30 triệu nên đã bị biến thành nhà văn hóa của bản .
 |
Mỗi khi có ai nhắc về Kỷ mẹ lại khóc
Dang dở những tham vọng
Khi tôi đến thì đống gỗ cùng những tấm mái lợp và đống dây dợ xếp dưới gầm nhà sàn bố của Mùa A Tông đã phủ bụi mờ. Bố của Tông là ông Mùa A Chu bảo rằng con trai mình đang chuẩn bị sẵn sàng cho việc dựng một căn nhà mới để ra ở riêng, thế mà đùng cái năm năm trước đã bỏ sang Lào khi nào không ai biết, bỏ lại người vợ trẻ và 3 đứa con thơ : “ Giờ bên đó nó muốn ở cũng không ở được, muốn trở lại Nước Ta thì lại không dám ” .
Chuyện vãn với ông lão một hồi lâu thì vợ của Tông cũng đi đào sắn ở trên nương về, len lén xuống nhà bếp phụ giúp bố chồng làm cơm trưa. Anh trai của Tông là Mùa A Tàng-Bí thư chi bộ của bản bảo : “ Thằng Vàng A Lầu rủ rê đi làm ở Lào được tiền nhiều, công cao gấp đôi, gấp ba Nước Ta nhưng chẳng thấy tiền gửi về đâu mà 3 đứa con của nó cũng phải để cho tôi nuôi giúp ” .
Mùa A Chờ là 1 trong 8 người con của ông Mùa A Sáy-Chủ tịch Hội Người cao tuổi của bản. Thế rồi chẳng hiểu sao ông lão 70 tuổi ấy lại theo nghe theo lời truyền đạo trái phép, cứ thứ bảy chủ nhật lại đi họp nhóm này nọ. Một buổi sáng, ông bảo với vợ con rằng phải lên nương trông bò nhưng rồi cứ thế đi miết 3 năm ròng không thấy tin tức gì. Về sau có mấy người mới bảo ông đi làm thổ phỉ ở bên Lào rồi, chẳng biết sống chết thế nào. Để giờ đây cái lò rèn ở nhà nguội lạnh không ai thổi lửa, đe búa, người vợ già ở nhà ngày đêm thẩn tha nhớ chồng, đàn con ở nhà không có bố để mà phụng dưỡng, đàn cháu mới sinh ra không còn biết đến mặt ông mình …
Sau sự kiện 8 người Mông ở Háng Đồng bỏ đi lập “ vương quốc Mông ” bên Lào mới biết lỗ hổng của chính quyền sở tại, của cán bộ vì không bám sát thôn bản, vì để chính người thân trong gia đình trong nhà ra đi ngay “ trước mũi ” mình mà không hề hay biết. Bởi thế mà huyện Bắc Yên đã phải xây dựng cả Ban chỉ huy toàn dân tham gia chuyển hóa địa phận trọng điểm, phức tạp về bảo mật an ninh trật tự tại xã Háng Đồng .
 |
Người thân và ngôi nhà của ông Sáy
Củng cố lại mạng lưới hệ thống chính trị cơ sở bằng những giải pháp mạnh như khai trừ khỏi đảng, buộc thôi việc 1 cán bộ vi phạm kỷ luật, thiếu niềm tin nghĩa vụ và trách nhiệm ; Luân chuyển công tác làm việc so với 6 chức vụ công chức xã ; Bổ nhiệm lại trưởng bản Háng Đồng C ; Thay thế trưởng công an xã và 3 công an viên …
Đầu năm học năm ngoái – năm nay, trên địa phận xã có 45 trường hợp học viên những trường tiểu học, trung học cơ sở bỏ học do mái ấm gia đình khó khăn vất vả, nhận thức hạn chế, do kẻ xấu xúi giục gây sợ hãi dư luận. Chính quyền đã kịp thời tuyên truyền hoạt động được 16 em đi học trở lại, không để phát sinh thêm trường hợp nào bỏ học thêm. Ngoài ra còn tuyên truyền, hoạt động người dân giao nộp được 51 khẩu súng tự chế những loại .
Riêng về công tác làm việc đấu tranh chống những luận điệu tuyên truyền “ nhà nước Mông ”, do những tấm gương tày liếp như Kỷ như Tông như Sáy, do hoạt động tốt nên đến nay chưa phát hiện thêm trường hợp nào xuất cảnh trái phép ra quốc tế để hoạt động giải trí xây dựng “ nhà nước Mông ”. Chính cho nên vì thế mà mới gần đây Háng Đồng đã ý kiến đề nghị xin được ra khỏi xã trọng điểm phức tạp về bảo mật an ninh trật tự …
Làng Sáng – tiếng Mông tức là bản Khó Nghĩ có lẽ rằng là đại diện thay mặt khá đầy đủ nhất cho những khó khăn vất vả của miền biên viễn, nơi kẻ xấu thuận tiện “ gieo trồng ” những hạt giống độc. Muốn biết cụ thể công cuộc chuyển hóa địa phận phức tạp về bảo mật an ninh trật tự như thế nào, mời bạn đọc theo dõi bài cuối !
Dương Đình Tường ( Nông Nghiệp Việt Nam )
