Nếu những bạn chăm sóc đến kinh tế tài chính, đặc biệt quan trọng là kinh doanh thị trường chứng khoán thì không hề không biết đến sàn chứng khoán phái sinh. Thị trường sàn chứng khoán phái sinh trên quốc tế đã hoạt động giải trí từ rất lâu, nhưng tại Nước Ta, thị trường này chỉ mới chính thức đi vào hoạt động giải trí từ ngày 10/08/2017, gần 3 năm tính đến thời gian hiện tại. Tuy mới nhưng thị trường này lại lôi cuốn rất đông sự chăm sóc của nhà đầu tư, tính đến cuối năm 2019, có đến hơn 36 triệu hợp đồng được thanh toán giao dịch, một số lượng khá ấn tượng tại một kinh doanh thị trường chứng khoán phái sinh mới mẻ và lạ mắt như Nước Ta .
Chứng khoán phái sinh bao gồm 4 loại:
- Hợp đồng kỳ hạn (Forward Contract)
- Hợp đồng tương lai (Future Contract)
- Hợp đồng quyền chọn (Option Contract)
- Hợp đồng hoán đổi (Swap)
Tuy nhiên, lúc bấy giờ, sàn thanh toán giao dịch sàn chứng khoán phái sinh Nước Ta chỉ phân phối 7 mã mẫu sản phẩm hợp đồng tương lai, gồm có 4 hợp đồng tương lai trên chỉ số VN30 và 3 hợp đồng tương lai trái phiếu cơ quan chính phủ kỳ hạn 5 năm. Trong thời hạn tới, đầu tư và chứng khoán phái sinh Nước Ta đang có kế hoạch sẽ liên tục lan rộng ra thêm những mẫu sản phẩm khác như hợp đồng quyền chọn trên CP hay chỉ số …
Nếu ở bài viết trước, chúng ta đã tìm hiểu về hợp đồng tương lai thì trong bài viết này sẽ là hợp đồng kỳ hạn, từ đó các bạn sẽ dễ dàng so sánh sự khác nhau giữa 2 loại chứng khoán phái sinh này.
Tại Nước Ta, lúc bấy giờ chỉ có hợp đồng kỳ hạn ngoại hối là phổ cập nhất nhưng nó chỉ được thực thi bởi những tổ chức triển khai lớn, còn so với những nhà góp vốn đầu tư nhỏ lẻ như tất cả chúng ta thì sao ? Sẽ có một sân chơi khác dành cho những bạn, hãy theo dõi ở những nội dung sau của bài viết, nhưng trước hết hãy cùng nhau khám phá hợp đồng kỳ hạn là gì và phương pháp hoạt động giải trí của loại sàn chứng khoán phái sinh này .
Hợp đồng kỳ hạn là gì?
Hợp đồng kỳ hạn ( Forward Contract ) là sự thỏa thuận hợp tác giữa 2 bên trong việc mua và bán một gia tài cơ sản tại một thời gian xác lập trong tương lai với một mức giá đã ấn định trước tại thời gian thỏa thuận hợp tác hợp đồng .
Với định nghĩa trên thì một hợp đồng kỳ hạn gồm có những yếu tố sau :
- Tài sản cơ sở: có thể là tài sản thực như cà phê, gạo, lúa mỳ… hoặc các loại tài sản tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, tiền tệ…
- Thời điểm xác định trong tương lai chính là ngày đáo hạn, là ngày mà 2 bên sẽ phải thực hiện nghĩa vụ mua hay bán của mình.
- Thời gian từ ngày ký hợp đồng đến ngày đáo hạn gọi là kỳ hạn hợp đồng.
- Mức giá ấn định trước chính là giá kỳ hạn, là mức giá mà tài sản cơ sở được trao đổi tại thời điểm đáo hạn cho dù giá cả trên thị trường lúc đó như thế nào đi nữa.
Ví dụ: vào ngày 7/5/2020 ông A ký một hợp đồng kỳ hạn 3 tháng với ông B, mua 10 tấn gạo với mức giá ấn định là 12,000 VND/kg.
- Người mua là ông A và người bán là ông B.
- Ngày đáo hạn là ngày 7/8/2020.
- Giá kỳ hạn là 12,000 VND/kg
Đặc điểm của hợp đồng kỳ hạn
- Vào ngày ký kết hợp đồng, 2 bên không thực hiện thanh toán tiền và trao đổi tài sản cơ sở mà hoạt động này sẽ được thực hiện vào ngày đáo hạn.
- Đến ngày đáo hạn, các bên phải bắt buộc thực hiện theo thỏa thuận trong hợp đồng.
- Hợp đồng kỳ hạn được thỏa thuận và ký kết bởi 2 bên, không qua trung gian và không phải trả bất kỳ khoản phí nào.
- Tài sản cơ sở là bất kỳ loại tài sản nào mà không cần phải được chuẩn hóa về khối lượng, chất lượng hay giá trị… như hợp đồng tương lai.
- Hợp đồng kỳ hạn không được niêm yết và giao dịch trên thị trường tập trung như hợp đồng tương lai và chỉ được giao dịch trên thị trường OTC.
- Người tham gia hợp đồng kỳ hạn có thể đóng vị thế bằng cách mở một vị thế ngược đối với một hợp đồng kỳ hạn tương tự.
- Không thực hiện ký quỹ
- Tính thanh khoản của hợp đồng kỳ hạn thấp dẫn đến rủi ro cao hơn.
Ý nghĩa và rủi ro của hợp đồng kỳ hạn
Ý nghĩa cơ bản nhất của hợp đồng kỳ hạn chính là phòng ngừa rủi ro đáng tiếc trước sự dịch chuyển không bình thường của Ngân sách chi tiêu sản phẩm & hàng hóa, gia tài kinh tế tài chính hay lãi suất vay .
Doanh nghiệp sử dụng hợp đồng kỳ hạn để cố định và thắt chặt một khoản ngân sách, thường thì là ngân sách nguyên vật liệu để phòng ngừa rủi ro đáng tiếc sự leo thang của Ngân sách chi tiêu .
Đối với những ngân hàng nhà nước thương mại, những công ty đa vương quốc hay những nhà đầu tư kinh tế tài chính, công ty xuất nhập khẩu, những người chịu ảnh hưởng tác động nhiều nhất bởi sự dịch chuyển của tỷ giá hối đoái thì hợp đồng kỳ hạn chính là công cụ tốt để phòng ngừa rủi ro đáng tiếc tỷ giá .
Các bên tham gia của hợp đồng kỳ hạn sẽ phải đương đầu với 2 rủi ro đáng tiếc chính : rủi ro đáng tiếc thanh khoản và rủi ro đáng tiếc giao dịch thanh toán .
- Rủi ro thanh khoản: thị trường hợp đồng kỳ hạn không phát triển bằng hợp đồng tương lai, đặc biệt là ở Việt Nam. Vì không được niêm yết trên một sàn giao dịch nào cả mà chỉ là hợp đồng riêng biệt giữa 2 bên nên hợp đồng kỳ hạn không được trao đổi trên thị trường, dẫn đến tính thanh khoản thấp. Trong trường hợp nhận thấy rủi ro cao hay nhu cầu đối với tài sản cơ sở thay đổi thì việc chuyển nhượng hợp đồng hay đóng hợp đồng bằng một vị thế đối lập cũng rất khó khăn.
- Rủi ro thanh toán: thứ nhất là không có bất kỳ một khoản tiền ký quỹ nào giữa các bên, thứ hai là không có trung gian đứng ra làm nhiệm vụ thanh toán bù trừ và lời lỗ của hợp đồng kỳ hạn sẽ được thanh toán khi hợp đồng đáo hạn, như vậy, rủi ro thanh toán của hợp đồng kỳ hạn cao trong khi hợp đồng tương lai có thể phòng ngừa được loại rủi ro này.
Kết quả của hợp đồng kỳ hạn
Kết quả của hợp đồng kỳ hạn chính là lãi hoặc lỗ của những bên tham gia trong hợp đồng. Nếu bên mua lãi thì bên bán sẽ lỗ và ngược lại .
Gọi S ( t ) là giá của gia tài cơ sở tại thời gian đáo hạn
K là giá kỳ hạn ( giá gia tài cơ sở được ấn định trước )
Người mua kỳ vọng giá gia tài cơ sở sẽ tăng lên trong tương lai nên giá trị họ nhận được ở hợp đồng kỳ hạn là S ( t ) – K .
trái lại, người bán kỳ vọng giá gia tài cơ sở sẽ giảm xuống để họ được bán với mức giá cao hơn, cho nên vì thế, giá trị nhận được của người bán là K – S ( t ) .
Nếu S(t)>K, thì người mua có lãi, người bán lỗ. Nếu S(t)
Trở lại ví dụ ở phần trên, vào ngày 7/5/2020 ông A ký một hợp đồng kỳ hạn 3 tháng với ông B, mua 10 tấn gạo với mức giá ấn định là 12,000 VND / kg .
Vào ngày đáo hạn, 7/8/2020, giá gạo trên thị trường lúc này là 14,000 VND/kg, nhưng ông A vẫn được mua với giá 12,000 và ông B phải bán cho ông A với mức giá đó. Ở giao dịch này, ông A lãi 2,000 VND/kg. Vì ông có thể mua và sau đó bán ra ở thị trường giao ngay với mức giá 14,000 VND/kg. Ngược lại, đáng lẽ ra ông B sẽ được bán với giá 14,000 nhưng nay chỉ được bán với giá 12,000, lỗ 2,000 VND/kg.
Một số loại hợp đồng kỳ hạn phổ biến
Có rất nhiều loại hợp đồng kỳ hạn đang được thanh toán giao dịch hàng ngày trên quốc tế :
- Hợp đồng kỳ hạn cổ phiếu/trái phiếu: là loại hợp đồng kỳ hạn với tài sản cơ sở là cổ phiếu/trái phiếu.
- Hợp đồng kỳ hạn hàng hóa: tài sản cơ sở là các loại hàng hóa thực như gạo, lúa mỳ, cà phê, dầu thô…
- Hợp đồng kỳ hạn ngoại hối: là hợp đồng kỳ hạn, trong đó 2 bên thỏa thuận mua, bán một lượng tiền tệ nhất định với tỷ giá đã được ấn định trước vào một thời điểm xác định trong tương lai.
- Hợp đồng kỳ hạn lãi suất: là sự thỏa thuận giữa 2 bên, đồng ý một mức lãi suất ấn định trước sẽ được áp dụng cho một khoản vốn nhất định tại một thời điểm thanh toán ở tương lai…
Tại Nước Ta, lúc bấy giờ chỉ có hợp đồng kỳ hạn ngoại hối là thông dụng, những đối tượng người dùng tham gia gồm có những ngân hàng nhà nước thương mại, những công ty xuất nhập khẩu, những tổ chức triển khai góp vốn đầu tư kinh tế tài chính để phòng ngừa rủi ro đáng tiếc về tỷ giá. Và trong phần tiếp theo của bài viết, tất cả chúng ta sẽ đi tìm hiểu và khám phá kỹ hơn về loại hợp đồng này .
Hợp đồng kỳ hạn ngoại hối
Nhắc lại một chút ít về khái niệm, hợp đồng kỳ hạn ngoại hối chính là sự thỏa thuận hợp tác giữa 2 bên về việc mua, bán một lượng ngoại tệ với một mức giá ấn định trước và việc thanh toán giao dịch sẽ được thực thi tại một thời gian xác lập trong tương lai .
Vậy thì gia tài cơ sở của loại hợp đồng kỳ hạn này chính là ngoại tệ và giá kỳ hạn chính là tỷ giá của giữa 2 đồng xu tiền. Tỷ giá được vận dụng vào ngày đáo hạn được gọi là tỷ giá kỳ hạn .
Cũng giống như những loại hợp đồng kỳ hạn khác, giá kỳ hạn sẽ do 2 bên thỏa thuận hợp tác, thì ở hợp đồng kỳ hạn ngoại hối, tỷ giá kỳ hạn cũng sẽ do 2 bên thỏa thuận hợp tác, tuy nhiên, tỷ giá này phải nằm trong số lượng giới hạn của tỷ giá kỳ hạn hiện hành của Ngân hàng nhà nước tại thời gian hợp đồng được ký kết. Ở Nước Ta, tỷ giá kỳ hạn thường thì sẽ được những ngân hàng nhà nước thương mại yết giá, được xác lập dựa vào tỷ giá giao ngay và lãi suất vay trên thị trường tiền tệ .
Công thức xác lập tỷ giá kỳ hạn :
F0 = S0 ( 1 + rd ) / ( 1 + ry ), với :
- F0: tỷ giá kỳ hạn
- S0: tỷ giá giao ngay
- rd: lãi suất của đồng tiền định giá
- ry: lãi suất của đồng tiền yết giá
Công thức này được hình thành từ kim chỉ nan ngang bằng lãi suất vay ( IRP ), nghĩa là chênh lệch lãi suất vay giữa 2 vương quốc bằng với chênh lệch giữa tỷ giá kỳ hạn và tỷ giá giao ngay. Chứng minh công thức này không quá khó, nếu muốn, những bạn hoàn toàn có thể khám phá trên những tài liệu về thị trường kinh tế tài chính. Chúng tôi chỉ để công thức đây cho những bạn tìm hiểu thêm .
Ví dụ: công ty xuất nhập khẩu A đang cần một khoản tiền là 500,000 USD để nhập khẩu một lô hàng vào tháng tới. Để phòng ngừa rủi ro tỷ giá có thể tăng lên, công ty này ký hợp đồng kỳ hạn ngoại hối với ngân hàng B, theo đó, công ty A sẽ được mua 500,000 USD với tỷ giá được ấn định trước là 21,500 VND. Sau một tháng, nếu tỷ giá USD/VND tăng và cao hơn 21,500 thì công ty A đã phòng ngừa rủi ro thành công và ngược lại.
Giao dịch hợp đồng kỳ hạn trên thị trường forex
Tại Nước Ta, nhà đầu tư vẫn hoàn toàn có thể thanh toán giao dịch hợp đồng kỳ hạn trên thị trường forex. Tuy không phổ cập như hợp đồng tương lai nhưng vẫn có một số ít sàn forex uy tín cho phép những trader thanh toán giao dịch loại sàn chứng khoán phái sinh này. Và một trong số rất ít những sàn forex uy tín cung ứng hợp đồng kỳ hạn cho trader chính là easyMarkets. Sàn forex này không riêng gì phân phối hợp đồng kỳ hạn trên tỷ giá và sản phẩm & hàng hóa mà cho toàn bộ những gia tài cơ sở đang được thanh toán giao dịch trên sàn như forex, sắt kẽm kim loại, sản phẩm & hàng hóa, chỉ số, CP, tiền điện tử .
Đánh giá sàn easyMarkets 2020 .
Vì là hàng hiếm nên tất yếu sẽ sống sót 1 số ít pháp luật đơn cử cho loại hợp đồng này để tương thích hơn với đặc thù của thị trường forex. Một số đặc thù của hợp đồng kỳ hạn tại sàn forex easyMarkets :
- Tại easyMarkets, trader sẽ được giao dịch hợp đồng kỳ hạn với bên thứ hai chính là thị trường.
- Được giao dịch hợp đồng kỳ hạn trên tất cả các loại sản phẩm đang được cung cấp tại sàn.
- Thời gian đáo hạn tối đa là 30 ngày vì tính chất biến động liên tục của thị trường forex nên 30 ngày là khoảng thời gian đủ để trader phòng ngừa rủi ro.
- Giá kỳ hạn chính là mức giá giao ngay tại thời điểm trader “bấm vào nút Sell hoặc Buy”, đó cũng là lúc hợp đồng kỳ hạn được ký kết.
- Sau khi hợp đồng kỳ hạn được ký kết, vào ngày đáo hạn, lệnh Buy hoặc Sell của trader sẽ được thực hiện tại mức giá kỳ hạn cho dù giá thị trường lúc đó như thế nào. Hoạt động của hợp đồng kỳ hạn trong trường hợp này cũng khá tương đồng với các loại lệnh chờ ở chỗ mức giá khớp lệnh được ấn định trước, tuy nhiên, với hợp đồng kỳ hạn, lệnh chỉ được thực hiện vào ngày đáo hạn, còn các loại lệnh chờ thì được khớp bất cứ khi nào giá thị trường chạm đến mức giá được thiết lập.
- Cách giao dịch hợp đồng kỳ hạn tại easyMarkets:
Hợp đồng kỳ hạn chỉ được thực thi trên nền tảng web easyMarkets, những bạn không cần phải tải bất kể ứng dụng nào về cả .
Sau khi mở tài khoản thành công tại easyMarkets, các bạn vào trang chủ website của sàn và chọn Back to trading như hình dưới:
Sau đó màn hình hiển thị sẽ hiện ra như sau :
- Bước 1: chọn loại tài sản cơ sở, sau đó chọn tab Forward Deals.
- Bước 2: chọn số tiền đầu tư cho lệnh giao dịch, hệ thống sẽ tự tính toán rủi ro ước tính.
- Bước 3: chọn thời điểm đáo hạn, tối đa 30 ngày.
- Bước 4: mức dừng lỗ stop loss sẽ tự động được xuất hiện, các bạn có thể điều chỉnh lại sau.
- Bước 5: chọn xong tất cả các thông tin cần thiết thì bấm nút Sell nếu muốn đặt lệnh Bán tại thời điểm đáo hạn, hoặc Buy nếu muốn Mua. Ngay khi bấm vào nút Sell hoặc Buy thì hợp đồng kỳ hạn được ký kết.
Điều chỉnh stop loss hoặc take profit :
Hy vọng qua bài viết này, những bạn đã hiểu được thực chất và phương pháp hoạt động giải trí của hợp đồng kỳ hạn. Đây là một công cụ phòng ngừa rủi ro đáng tiếc rất tốt. Như đã nói, so với nhà đầu tư cá thể, nếu những bạn hứng thú với mẫu sản phẩm phái sinh này thì hoàn toàn có thể tham gia thanh toán giao dịch hợp đồng kỳ hạn tại sàn forex easyMarkets, hoặc không, những bạn cũng nên khám phá về loại loại sản phẩm này để nếu trong thời hạn tới, kinh doanh thị trường chứng khoán phái sinh Nước Ta lan rộng ra thêm những mẫu sản phẩm mới, trong đó có hợp đồng kỳ hạn thì những bạn sẽ tiếp cận nó một cách nhanh hơn và thuận tiện hơn .
