Những cử động của trẻ xuất hiện một cách liên tục và không phù hợp với hoàn cảnh như chớp mắt, hắng giọng, chun mũi,…là tình huống khiến nhiều phụ huynh cảm thấy lo lắng và tìm khắc phục. Đặc biệt, các bậc cha mẹ càng trăn trở và bối rối hơn bao giờ hết khi trẻ được thăm khám và chẩn đoán rối loạn tic…
Tổng quan về rối loạn tic
Rối loạn tic là việc hoạt động hoặc phát âm Open một cách không bình thường và lặp đi lặp lại một cách mất trấn áp. Đây là rối loạn thường Open trước 18 tuổi, trong đó tuổi khởi phát trung bình từ 4 đến 6 tuổi với mức độ nghiêm trọng giảm dần ở tuổi vị thành niên, đa phần giảm nhẹ khi trưởng thành. Theo một khảo sát ở Mỹ, tỷ suất cá thể được chẩn đoán rối loạn tic là 3 / 1.000 trường hợp .
Rối loạn tic liên quan đến các biểu hiện về vận động và âm thanh, thường được chia làm hai nhóm đơn giản và phức tạp, trong đó:
- Tic hoạt động đơn thuần gồm có chớp mắt, nhăn mũi, nhún vai, giât đầu, cổ … Tic âm thanh đơn thuần gồm có ho, hắng giọng, khịt mũi, lầm bầm, … thường gây ra bởi sự co cơ của cơ hoành hoặc cơ hầu họng .
- Tic phức tạp kéo lâu bền hơn hơn, diễn ra đồng thời những tic đơn thuần gồm có tic phức tạp về hoạt động ( nhại động tác của người khác, vuốt tóc, đá chân, nhảy … ) hoặc về âm thanh ( nói những từ hoặc những câu lặp đi lặp lại và không tương thích với toàn cảnh, hô hoán, … ) .
Hiện tại vẫn chưa rõ nguyên nhân dẫn đến rối loạn tic, nhưng một số yếu tố nguy cơ liên quan đến sinh học và môi trường được ghi nhận như di truyền, tác dụng phụ của một số loại thuốc, những bất thường trong não hoặc các chất dẫn truyền thần kinh, đột quỵ, chấn thương đầu, nhiễm trùng, thoái hóa thần kinh, tế bào gai thần kinh và nhũn não,…
Cùng con “vượt khó”
Cá nhân có triệu chứng tic nhẹ đến trung bình thường không bị tác động ảnh hưởng công dụng thường ngày, thậm chí còn ở một số ít cá thể có mức độ tic nặng. Tuy nhiên, rối loạn tic cũng mang những rủi ro tiềm ẩn ảnh hưởng tác động đến hoạt động và sinh hoạt và hình ảnh bản thân của trẻ dẫn đến việc bị cô lập, xích míc trong những mối quan hệ hoặc thậm chí còn bị bắt nạt. Chính do đó, sự thông hiểu và sát cánh của mái ấm gia đình ngay lúc này góp thêm phần quan trọng việc tương hỗ trẻ ứng phó với những triệu chứng của rối loạn tic .
Đầu tiên, mái ấm gia đình cần theo dõi về mức độ và tần suất Open tic theo thời hạn của trẻ. Sau khi đã quan sát và nắm rõ những tín hiệu cảnh báo nhắc nhở hoặc kích hoạt triệu chứng, ba mẹ cần lý giải về rối loạn tic một cách tương thích với lứa tuổi cũng như mức độ nhận thức của trẻ, hướng dẫn trẻ tìm một hoạt động thích hợp sửa chữa thay thế hoạt động tic ( ví dụ : hít thở theo nhịp, đếm từ 1 đến 10, … ), rèn luyện ứng phó với những yếu tố kích hoạt và thực hành thực tế thư giãn giải trí. Các bước trên là một trong những ứng dụng của liệu pháp hành vi đảo ngược thói quen ( Habit reversal therapy ) – liệu pháp phổ cập trong việc ứng phó với rối loạn tic. Bên cạnh đó, cha mẹ cần chú ý quan tâm rằng những triệu chứng tic thường ngày càng tăng khi con gặp lo âu, phấn khích hay căng thẳng mệt mỏi. Vì thế, việc tổ chức triển khai những hoạt động giải trí nhẹ nhàng, lôi cuốn sự tập trung chuyên sâu quan tâm của trẻ góp thêm phần giảm nhẹ ảnh hưởng tác động của tic. Ngoài ra, việc động viên khen thưởng khi trẻ có cố gắng nỗ lực trấn áp tic cũng góp thêm phần ngày càng tăng hành vi tích cực của trẻ .
Trong sinh hoạt thường ngày, gia đình cần tránh chú ý đến tic, không phê phán trẻ và đảm bảo sự hỗ trợ, trấn an cần thiết khi triệu chứng tic ảnh hưởng đến cảm xúc cũng như sự tự tin của trẻ. Việc dành thời gian tương tác, giao tiếp với trẻ và hạn chế sự can thiệp bằng điện thoại cũng góp phần giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực của rối loạn tic nói riêng và đến sự phát triển của trẻ nói chung. Hơn bao giờ hết, sự thông cảm, kiên nhẫn của gia đình đóng vai trò quan trọng giúp trấn an và gia tăng nhận thức về giá trị bản thân của trẻ, đặc biệt trong giai đoạn thử thách trên.
Bên cạnh đó, khi phát hiện những tín hiệu không bình thường ở trẻ, cha mẹ cần đưa con đến những chuyên khoa để khám và triển khai những xét nghiệm cũng như tư vấn những hướng điều trị can thiệp tương thích với từng trường hợp .
Tài liệu tham khảo
- American Psychiatric Association. ( 2013 ). Diagnostic and statistical manual of mental disorders ( 5 th ed. ). Arlington, VA : AuthorKim, S., Greene, D. J. ,
- Robichaux-Viehoever, A., Bihun, E. C., Koller, J. M., Acevedo, H., … Black, K. J. ( 2019 ). Tic Suppression in Children With Recent-Onset Tics Predicts 1 – Year Tic Outcome. Journal of Child Neurology, 0883073819855531 .https://doi.org/10.1177/0883073819855531
-
Ganos, C., Martino, D., & Pringsheim, T. (2016). Tics in the Pediatric Population: Pragmatic Management. Movement Disorders Clinical Practice, 4(2), 160–172.
- Victorio, M. C. ( 2019 ). Tic Disorders and Tourette Syndrome in Children and Adolescents from https://www.msdmanuals.com/professional/pediatrics/neurologic-disorders-in-children/tic-disorders-and-tourette-syndrome-in-children-and-adolescents
Chuyên gia Tâm lý Nhan Cẩm Nghi
Đơn vị Tâm lý – Bệnh Viện Nhi Đồng Thành Phố
