 |
Giới thiệu | Nghiên cứu lý luận | Đào tạo – Bồi dưỡng | Thực tiễn | Nhân vật – Sự kiện | Diễn đàn | Quốc tế | Tin tức | Từ điển mở |
Trang chủDiễn đànMối quan hệ giữa đa nguyên chính trị và dân chủ
Trang chủDiễn đànMối quan hệ giữa đa nguyên chính trị và dân chủ
(LLCT) -Quan hệ giữa chính trị và dân chủ nói chung và đa nguyên chính trị với dân chủ nói riêng luôn tồn tại những cách hiểu và những cách tiếp cận khác nhau. Bài viết tập trung làm rõ hai cách hiểu về mối quan hệ giữa đa nguyên chính trị và dân chủ. Một là, coi đa nguyên chính trị là điều kiện tiên quyết, là khai mở cho một nền dân chủ. Hai là, xã hội không nhất thiết phải có đa nguyên chính trị thì mới có dân chủ.
Bạn đang xem : Nhất nguyên chính trị là gì
Từ khóa : đa nguyên chính trị, dân chủ, mối quan hệ giữa đa nguyên chính trị và dân chủ .“ Đa nguyên chính trị ”, “ dân chủ ” cũng như mối quan hệ giữa chúng thực ra không quá khó hiểu nhưng thực tiễn cho thấy, không phải ở nước nào, cá thể nào cũng hiểu và hành xử yếu tố mối quan hệ giữa đa nguyên chính trị với dân chủ cho đúng .Có hai cách hiểu về yếu tố này như sau :Một là, coi đa nguyên chính trị là một điều kiện kèm theo tiên quyết, là sự khai mở cho một nền dân chủ của xã hội. Số người có quan điểm này cho rằng, đa nguyên chính trị đối nghịch với nhất nguyên, chứ không phải chúng thuộc phạm trù triết học cái riêng – cái chung, cũng không phải là cái “ nhất ” nằm trong cái “ đa ” hay cái “ đa ” bao chứa cái “ nhất ”. Họ cho rằng, xã hội nào mà có đa nguyên chính trị thì xã hội ấy tất yếu đi liền với thực trạng đa đảng chính trị, thậm chí còn là có nhiều đảng trái chiều với đảng cầm quyền ; rằng, đã đa nguyên chính trị là phải có đa ý thức hệ, là sự thống nhất trong phong phú ; rằng, đa nguyên chính trị là bộc lộ sự năng động của nền dân chủ trong xã hội ; đa nguyên chính trị là một điều kiện kèm theo tiên quyết và chính đó là sự khai mở thiết yếu cho việc thiết kế xây dựng một nền dân chủ cho xã hội, v.v. .Số người có quan điểm này còn cho rằng, đa nguyên chính trị là một giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp phổ quát của trái đất, khi trái đất tiến bước can đảm và mạnh mẽ trên con đường dân chủ, mà đã là dân chủ thì xã hội mới có sự tăng trưởng được, chứ nhất nguyên chính trị hướng dẫn đến sự ngưng trệ và bóp nghẹt sự tăng trưởng của xã hội, thậm chí còn dẫn xã hội đến chỗ không thở được của chế độ độc tài mà thôi .Xung quanh yếu tố này, có hai nhóm quan điểm. Nhóm quan điểm thứ nhất là của một số ít nhà khoa học, một số ít nhà hoạt động giải trí chính trị trong và ngoài nước có sự khác nhau về nhận thức chứ không phải là muốn phủ nhận chính sách chính trị hiện hành ở Nước Ta. Nhóm quan điểm thứ hai muốn nhân yếu tố mối quan hệ giữa đa nguyên chính trị với dân chủ để chống phá Đảng Cộng sản Việt Nam, muốn xóa bỏ chính thể hiện hành nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, rắp tâm bẻ lái, đưa Nước Ta rẽ sang tiềm năng và con đường tăng trưởng tư bảnchủ nghĩa .Hai là, xã hội không nhất thiết phải có đa nguyên chính trị thì mới có dân chủ. Đã có một số ít khu công trình nghiên cứu và điều tra của Nước Ta công bố trên 1 số ít tạp chí và báo trong nước, hầu hết là ở trong những lực lượng vũ trang, nêu lên lập luận tương quan yếu tố này. Nhiều bài viết rất công phu, nghiên cứu và phân tích ngặt nghèo. Nhưng cũng có không ít bài lại dùng lý lẽ Mác – Lênin để đối thoại với cả những người “ phá bĩnh ”, trích dẫn cả C.Mác viết như thế này, Ph. Ăngghen viết như vậy kia, rồi V.I.Lênin đã lập luận như vậy, Hồ Chí Minh nói như vậy, như vậy … Phương pháp này không hiệu suất cao .Sở dĩ xã hội không nhất thiết phải có đa nguyên chính trị thì mới có dân chủ là vì :
1. Đa nguyên chính trị, và thậm chí trong đó có cả đa đảng (đối lập), không phải là một giá trị phổ quát của nhân loại, đồng thời không phải là thực tế hiện hữu trong tất cả các thời kỳ của một quốc gia – dân tộc
Nói như vậy để thấy rằng, đa nguyên chính trị hoàn toàn có thể đúng và tương thích với vương quốc – dân tộc bản địa này nhưng cũng hoàn toàn có thể không đúng và không tương thích với vương quốc – dân tộc bản địa khác. Cũng như vậy, trong một vương quốc – dân tộc bản địa hiện đang có đa nguyên chính trị thì có khi trong quá khứ và trong tương lai chưa chắc đã có hoặc phải cần đến đa nguyên chính trị, nó hoàn toàn có thể sống sót trong một thời hạn nào đó mà thôi ; do đó, nó không phải là một giá trị vĩnh cửu. Hiện trạng này đang diễn đạt sự phong phú và đa dạng quy trình hoạt động của quốc tế. Mỗi một vương quốc – dân tộc bản địa đều có thực trạng và điều kiện kèm theo tăng trưởng riêng ; và thế cho nên đều có quyền lựa chọn tiềm năng và con đường tăng trưởng cho vương quốc – dân tộc bản địa mình tùy vào những điều kiện kèm theo nhất định .Một số nhà khoa học Ấn Độ cho rằng đa nguyên chính trị là điều kiện kèm theo tiên quyết cho việc thiết kế xây dựng một nền dân chủ. Đó là điều kiện kèm theo và quan điểm của họ. Ấn Độ hiện có khoảng chừng gần 1.800 đảng chính trị ( số ĐK ngay trước mỗi lần thực thi bầu cử gần đây nhất ). Ở Ấn Độ hiện có nhiều đảng với tên gọi là “ đảng cộng sản ” ( lúc bấy giờ có tối thiểu hai đảng : Đảng Cộng sản Ấn Độ – CPI và Đảng Cộng sản Ấn Độ ( mácxít ) – CPI-M ). Như thế thì lại là có đa nguyên chính trị ngay trong quy trình quản lý và vận hành của ý thức hệ cộng sản. Đó cũng là việc của Ấn Độ. Ở một vương quốc cùng một lúc có nhiều đảng cộng sản thì ngay việc này thôi cũng đã không tương thích với những nguyên tắc thiết kế xây dựng đảng vô sản rồi. Nước Ta đã có một thời hạn như vậy cuối những năm 20 đầu những năm 30 thế kỷ XX và trên trong thực tiễn đã triển khai hợp nhất những tổ chức triển khai cộng sản thành một đảng cộng sản duy nhất là Đảng Cộng sản Việt Nam đầu năm 1930 .Nước Ta cũng đã có thời kỳ đa đảng chính trị, và thậm chí còn là đa đảng trái chiều những năm 1945 – 1946. Do đó, có người cho rằng, ở Nước Ta trong lịch sử dân tộc chưa khi nào có đa đảng, và thậm chí còn có cả đa đảng trái chiều, với Đảng Cộng sản cầm quyền là không đúng. Thực tế là, những năm 1945 – 1946, cạnh bên Đảng Cộng sản Đông Dương, còn có Nước Ta Quốc dân đảng ( gọi tắt là Việt Quốc ) và Nước Ta Cách mạng Đồng minh hội ( gọi tắt là Việt Cách ) vốn lưu vong ở Nam Trung Quốc, lúc này theo chân quân đội Trung Hoa Dân quốc ( Tưởng Giới Thạch ) vào giải giáp quân đội Nhật Bản đang đóng ở Nước Ta từ vĩ tuyến 16 trở ra theo sự phân công quốc tế ( riêng quân của Trung Hoa Dân quốc và thế lực chính trị lưu vong Việt Quốc, Việt Cách còn tận dụng tình hình này để thực thi thủ đoạn “ Diệt cộng, cầm Hồ ”. Ngay cả bản thân Đảng Xã hội cũng như Đảng Dân chủ cũng được lập ra do sự trợ giúp của Đảng Cộng sản Đông Dương năm 1946. Đã có nhà nước liên hiệp nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa gồm nhiều lực lượng chính trị khác nhau được lập ra ngay sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 do Hồ Chí Minh làm quản trị. Tuy nhiên, lịch sử dân tộc đã lựa chọn, sau đó xã hội Nước Ta không cần đa đảng chính trị, khi những đảng chính trị trái chiều ( Việt Quốc, Việt Cách ) vốn là tay sai của chính quyền sở tại Tưởng Giới Thạch theo chân quân đội Tưởng Giới Thạch trở về Trung Quốc năm 1946. Còn hai Đảng Xã hội và Dân chủ với điều kiện kèm theo hoạt động giải trí và thực trạng của mình đã tự giải tán vào năm 1988 .Điều kiện lịch sử dân tộc của Nước Ta tiến trình sau đó và lúc bấy giờ cũng như trong tương lai không bao chứa những điều kiện kèm theo giống như trước đây ( những năm 1945 – 1946 ). Đó là những điều kiện kèm theo của thời kỳ ngay khi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công xuất sắc, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa mới được xây dựng, nhiều tổ chức triển khai chính trị sống sót trên quốc gia, toàn bộ những lực lượng trái chiều chống lại sự chỉ huy của Đảng Cộng sản Đông Dương tìm mọi cách kiếm chác quyền lực tối cao so với xã hội với sự giúp sức của nhiều thế lực quốc tế .Việc lập nhà nước liên hiệp trong một xã hội nhiều đảng phái diễn ra trong thực trạng đặc biệt quan trọng lúc đó để tập hợp lực lượng thoáng đãng, đoàn kết toàn dân tộc bản địa thiết kế xây dựng chính sách mới trong những buổi đầu của thể chế chính trị mới. Hiện nay, những điều kiện kèm theo ấy không còn. Không có nguyên do gì lúc bấy giờ, và chắc như đinh trong cả tương lai, Nước Ta lại vận dụng một chính sách đa nguyên chính trị và đa đảng, trong đó có những đảng trái chiều với Đảng Cộng sản Việt Nam. Không, lịch sử dân tộc Nước Ta không lặp lại những điều kiện kèm theo và thực trạng như vậy. Do đó, nếu ai cứ đòi lúc bấy giờ ở Nước Ta phải thực thi đa nguyên chính trị và đa đảng thì không những người đó có cái tâm không lành, mà còn có cái trí không minh và bản lĩnh chính trị thấp. Muốn có dân chủ thực sự cho quốc gia Nước Ta mà lại gắn với đa nguyên chính trị thì đó là phi trong thực tiễn, không tương thích với điều kiện kèm theo quốc gia .
Bài học nhãn tiền của Đảng Cộng sản Liên Xô và các đảng cộng sản cầm quyền ở Đông Âu trong những năm 80-90 thế kỷ trước đang soi rọi vào tư duy chính trị này. Những đảng cộng sản đó đã trượt dài trong việc làm xói mòn bản lĩnh chính trị vốn có của một đảng cộng sản cầm quyền, tự mình xóa bỏ sự lãnh đạo của bản thân mình để tạo ra lực lượng chính trị đối lập trỗi dậy lấn lướt để triệt tiêu sinh lực chính trị của bản thân. Những mong cải tổ để có nhiều chủ nghĩa xã hội hơn, công khai, dân chủ nhiều hơn, nhưng hại thay và nguy hiểm thay, lại tạo ra những giá trị ảo, mù mờ để rồi đảng cộng sản không tìm thấy lối ra trong cơn khủng hoảng toàn diện và nghiêm trọng. Sự sụp đổ của các đảng cộng sản cầm quyền ở Liên Xô và ở các nước Đông Âu vào thời kỳ đó do nhiều nguyên nhân khác nữa, cả nguyên nhân sâu xa, khách quan và chủ quan nhưng điểm mấu chốt nhất vẫn là từ tư duy chính trị sai lệch trong quan niệm về đa nguyên chính trị và dân chủ.
Xem thêm : Tóc Màu Nâu Lạnh Là Màu Gì, Nhuộm Tóc Màu Nâu Lạnh Với Nhiều Tông Màu Hấp Dẫn
2. Một đảng duy nhất trong xã hội và đảng đó đóng vai trò cầm quyền vẫn bảo đảm và phát huy được dân chủ trong xã hội
Thực tế cho thấy, số lượng những chính đảng, mà nhiều người hay lấy đó làm tiêu chuẩn để xác lập xã hội đó có đa nguyên chính trị, dân chủ hay không, không tác động ảnh hưởng gì tới nền dân chủ của một xã hội. Nước Ta lúc bấy giờ đang triển khai cơ chế thị trường xu thế xã hội chủ nghĩa, đang hội nhập ngày càng sâu và khá đầy đủ hơn vào quy trình toàn thế giới hóa. Với tình hình đó, ở Nước Ta đang có nhiều thành phần kinh tế tài chính khác nhau, tôn trọng những quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm của công dân, tôn trọng quyền con người, tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, v.v.. Tất cả những điều đó đã được ghi nhận trong Hiến pháp và được thể chế hóa trong những luật .Trong xã hội Nước Ta, tuy vẫn còn có nhiều quan điểm khác nhau về con đường tăng trưởng của dân tộc bản địa nhưng hầu hết đều đồng thuận với sự lựa chọn của Đảng. Tuy có những quan điểm khác nhau nhưng điều này không phản ánh thực chất của chính sách chính trị. Do đó, ở Nước Ta lúc bấy giờ không có đa nguyên chính trị và đa đảng trái chiều. Cũng đã có những nhận thức khác nhau về dân chủ, cả ở khoanh vùng phạm vi quốc tế và ở cả trong nước. Dân chủ gắn liền với thiết chế nhà nước và xác lập quyền của người dân. Quan điểm của Hồ Chí Minh là tương thích nhất so với Nước Ta : dân chủ có nghĩa là dân là chủ và dân làm chủ .Dân chủ là tự do. Hai giá trị này là khát vọng chung của cả xã hội loài người. Tự do cũng là một yếu tố mà Hồ Chí Minh đã ghi vào tiêu đề văn bản nhà nước ( Độc lập – Tự do – Hạnh phúc ). Nhưng tự do là gì thì không phải ai cũng dễ có sự thống nhất. Tự do là sự nhận thức và hành vi theo cái tất yếu. Khi con người ta đã nhận thức đúng cái tất yếu và làm theo đúng cái tất yếu đó thì mới có tự do đích thực. Như vậy, đến lúc đó, tự do của cá thể này không làm phương hại đến tự do của cá thể khác và tự do cho cả hội đồng. Không có thứ tự do tuyệt đối hiểu theo nghĩa muốn làm gì thì làm, mặc kệ cái tất yếu, mặc kệ quy luật của tự nhiên và xã hội. Mỹ là nước được nhiều người coi là tự do nhất. Nhưng bản thân cái giá trị tự do của nước Mỹ là tự do trong khuôn khổ của Hiến pháp và pháp lý toàn liên bang và của từng bang. Do đó, tự do chỉ được bảo vệ trong mối quan hệ với pháp lý. Thái độ ứng xử của nhiều hội đồng trên quốc tế trong Đại dịch COVID-19 đã phản ánh rất rõ điều đó. Một số hội đồng mà ở đó thành viên đưa ra và thực hành thực tế ý niệm tôn trọng tự do của con người theo nghĩa là không triển khai giải pháp “ cách ly xã hội ” do đó đã dẫn đến dịch bệnh lan tràn. Những người này đã hiểu và thực hành thực tế cái tự do cực đoan, tự do không khuôn phép, không theo quy luật cách ly hội đồng để ứng phó với sự truyền nhiễm lây lan của virus bệnh. Xem thế để thấy rằng, không có và không khi nào có thứ tự do tuyệt đối theo nghĩa muốn làm gì thì làm, đó là tự do vô chính phủ, vô nguyên tắc .Ngoài giá trị chung, mỗi một vương quốc – dân tộc bản địa lại có những pháp luật riêng, ngay cả trong thời kỳ hội nhập, toàn thế giới hóa cũng vậy, không hề bắt vương quốc – dân tộc bản địa này phải theo cái chuẩn mực của vương quốc – dân tộc bản địa khác. Chế định của Hiến pháp và pháp lý làm ra hiên chạy mà mọi người hành xử để có tự do đích thực. Vì vậy, ở Nước Ta, và ở những nước khác nữa, ai vi phạm lao lý thì người đó mất tự do, vì người đó không nhận thức được cái tất yếu và hành xử không theo cái tất yếu ( cái tất yếu ở đây là luật định ). Ra đường, mọi người khi tham gia giao thông vận tải ví dụ điển hình, phải tuân thủ luật giao thông vận tải. Nếu cứ nghĩ rằng, mình là người có quyền tự do, tự do tuyệt đối, do đó “ đường ta ta cứ đi ”, đi lung tung thì một là làm cản trở giao thông vận tải, làm mất tự do của người khác, hai là vi phạm luật. Đến lúc đó thì hoặc là bản thân mình bị tai nạn đáng tiếc giao thông vận tải ( mất tự do ) hoặc là bị công an giao thông vận tải xử phạt ( cũng mất tự do ). Nhận thức được giá trị tự do, dân chủ và từ đó hiểu về đa nguyên chính trị là việc làm không hề đơn thuần. Đa nguyên chính trị không nhất thiết dẫn tới dân chủ. Thậm chí, nếu ở nước nào đó có đa nguyên chính trị, nhưng mạng lưới hệ thống pháp luật không phản ánh đúng sự nhận thức theo cái tất yếu để có những điều luật lao lý hành xử của con người trong xã hội không theo những điều tất yếu thì dân chủ cũng không được bảo vệ .Nhà văn hóa Hồ Chí Minh đề cập đến quyền tự do rất hay trong quan hệ với chân lý : “ Chế độ ta là chính sách dân chủ, tư tưởng phải được tự do. Tự do là thế nào ? Đối với mọi yếu tố, mọi người tự do bày tỏ quan điểm của mình, góp thêm phần tìm ra chân lý. Đó là một quyền lợi và nghĩa vụ mà cũng là một nghĩa vụ và trách nhiệm của mọi người. Khi mọi người đã phát biểu quan điểm, đã tìm thấy chân lý, lúc đó quyền tự do tư tưởng hóa ra quyền tự do phục tùng chân lý. Chân lý là cái gì có lợi cho Tổ quốc, cho nhân dân. Cái gì trái với quyền lợi của Tổ quốc, của nhân dân tức là không phải chân lý. Ra sức phụng sự Tổ quốc, Giao hàng nhân dân – tức là phục tùng chân lý ” ( 1 ). Tự do là sự phục tùng chân lý. Đó là ý niệm tuyệt vời của bậc đại nhân, đại trí Hồ Chí Minh !
3. Một số vấn đề đặt ra đối với Việt Nam hiện nay
Nước Ta lúc bấy giờ không gật đầu đa nguyên chính trị và đa đảng. Đây là quyết định hành động sáng suốt, vừa tương thích với điều kiện kèm theo trong thực tiễn của quốc gia, logic khách quan của đời sống chính trị nước ta, vừa phản ánh bản lĩnh chính trị vững vàng cũng như trí tuệ sáng suốt của nhân dân Nước Ta mà Đảng Cộng sản Việt Nam đã chớp lấy, đại diện thay mặt được. Để giữ vững thực chất của Đảng đồng thời nâng cao hiệu suất cao hoạt động giải trí của Đảng Cộng sản Việt Nam với tư cách là đảng cầm quyền, cần quan tâm đến những yếu tố sau :Một là, cần khẳng định chắc chắn vị thế, hay tính chính đáng, về vai trò chỉ huy của Đảng Cộng sản Việt Nam .Sự chỉ huy nói chung và vai trò cầm quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam không tự nhiên mà có và không phải cứ tự nhận mà được. Vai trò chỉ huy, vai trò cầm quyền mà Đảng Cộng sản Việt Nam có được là do hiệu quả của một quy trình đấu tranh lâu dài hơn của toàn Đảng. Đảng đã tập hợp và kiến thiết xây dựng được khối đại đoàn kết toàn dân tộc bản địa đứng lên giành được chính quyền sở tại, lập nên chính sách chính trị mới và vừa thiết kế xây dựng, vừa bảo vệ Tổ quốc Việt Nam với chính thể mà tiềm năng là chủ nghĩa cộng sản ; con đường để đạt tiềm năng là độc lập dân tộc bản địa đi liền với chủ nghĩa xã hội. Với thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Đảng Cộng sản Việt Nam đã xứng danh được nhân dân trao cho nghĩa vụ và trách nhiệm cầm quyền. Đảng đã biến cái hoàn toàn có thể thành hiện thực. Do vậy, về mặt nào đó mà xét thì vai trò cầm quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam với Nhà nước và toàn xã hội là một tất yếu. Nhưng, cái điều tất yếu này là được xác lập với điều kiện kèm theo nhất định. Muốn giữ được tính tất yếu đó thì bản thân Đảng Cộng sản Việt Nam phải luôn luôn trong sáng, vững mạnh đúng như quản trị Hồ Chí Minh chỉ dạy : “ Đảng ta vĩ đại như biển rộng, như núi cao / … Đảng ta là đạo đức, là văn minh / Là thống nhất, độc lập, là độc lập ấm no ” ( 2 ). Và, “ Một dân tộc bản địa, một đảng và mỗi con người, ngày trong ngày hôm qua là vĩ đại, có sức mê hoặc lớn, không nhất định thời điểm ngày hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người thương mến và ca tụng, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá thể ” ( 3 ). Chính cho nên vì thế, tính chính danh của Đảng Cộng sản Việt Nam phải được gắn với việc Đảng phải luôn luôn xứng danh với điều mà V.I.Lênin đã nói là đảng phải là lương tâm, trí tuệ, danh dự của dân tộc bản địa .Hai là, dân chủ còn đi liền với phản biệnxã hội .Một đảng duy nhất trong xã hội và đang cầm quyền, điều này lợi thế cũng có và rủi ro tiềm ẩn cũng có, nếu xét trên quy trình chỉ huy và xét trên nghành nghề dịch vụ bảo vệ và phát huy dân chủ trong toàn xã hội. Trước hết, trong bản thân Đảng phải bảo vệ dân chủ ( đặc biệt quan trọng là trong khi thực thi nguyên tắc cơ bản trong kiến thiết xây dựng Đảng là tập trung chuyên sâu dân chủ ). Có bảo vệ được dân chủ trong Đảng thì mới có dân chủ ở xã hội. Do vậy, dân chủ trong Đảng chính là điều kiện kèm theo tiên quyết để bảo vệ và phát huy dân chủ ngoài xã hội. Trình độ dân chủ của Đảng Cộng sản Việt Nam được đo bằng chất lượng thể chế ( Cương lĩnh, Điều lệ, nghị quyết và những chủ trương khác ) và đồng thời được đo bằng chất lượng hoạt động giải trí của mỗi tổ chức triển khai Đảng và của toàn Đảng, kể cả chất lượng của cả đội ngũ cán bộ, đảng viên. Một Đảng mà không có phản biện thì Open rủi ro tiềm ẩn Đảng không nhận rõ được một cách thực ra những mặt tốt và những mặt hạn chế, yếu kém của bản thân mình, sẽ dễ mắc căn bệnh “ kiêu ngạo cộng sản ” như V.I.Lênin có lúc cảnh báo nhắc nhở. Vì thế, phản biện xã hội, hay nói một cách trực diện là phản biện về sự chỉ huy của Đảng Cộng sản Việt Nam, là rất quan trọng .Để thực thi được phản biện xã hội, trước hết, Đảng tự nhận thức, tự phê bình và phê bình bản thân mình. Điều này có cái khó là tự mình nhận thức về mình. Trong ba quan hệ cơ bản của con người – so với người, so với việc, so với mình – thì giải quyết và xử lý quan hệ thứ ba tự mình so với bản thân mình là khó khăn vất vả nhất. Mục đích của tự phê bình và phê bình là ở chỗ vươn lên đạt những giá trị Chân – Thiện – Mỹ. Muốn đạt mục tiêu thì phải có giải pháp tốt, tương thích, với cái tâm trong sáng .
Hơn nữa, cần tiến hành phản biện của toàn xã hội. Hiện nay, nguồn này trước hết là từ các tổ chức của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị, xã hội khác. Đường lối, chủ trương của Đảng, Hiến pháp, pháp luật, chính sách của Nhà nước phải hướng véctơ lực phát triển cho đất nước và tự do, hạnh phúc cho nhân dân. Vì vậy, chúng phải được soạn thảo phù hợp với thực tế đó. Đáng tiếc là vừa qua có không ít chính sách bị chết yểu, có luật mặc dù đã được Quốc hội thông qua rồi, chưa kịp ban hành thì đã phát hiện ra rất nhiều điều quy định sai; nhiều chính sách vừa mới đưa ra thực thi thì bị thực tế bác bỏ; nhiều nơi ban hành những văn bản trái luật. Tình trạng đáng buồn này có nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân là thiếu sự phản biện của toàn xã hội.
Sự phản biện từ nhân dân là vô cùng trân quý. Đương nhiên, sự phản biện này cũng phải xuất phát từ cái tâm trong sáng, nghĩa là với động cơ lành mạnh. Sự cẩn trọng là rất là thiết yếu để đề phòng và chống lại những thành phần xấu tận dụng yếu tố phản biện để chống lại sự chỉ huy của Đảng và sự chống đối này chính là phản dân chủ. Đảng cần giải quyết và xử lý thật đúng và thật khéo những quan điểm phản biện thuộc nguồn này. Thật đúng và thật khéo ở đây cũng phản ánh trình độ dân chủ của xã hội. Thời tân tiến, “ đức trị ” và “ pháp trị ” là sát cánh, đúng hơn là “ hai trong một ” ; trong “ pháp ” có “ đức ” và trong “ đức ” có “ pháp ”, tách chúng ra là siêu hình, là không đúng với thực chất sự hoạt động của xã hội đương đại, không phản ánh đúng thực chất của quy trình kiến thiết xây dựng một nhà nước pháp quyền. Chính vì vậy, thực thi nghiêm chỉnh pháp lý tức là bảo vệ cái đức và bảo vệ được dân chủ .Các tổ chức triển khai chính trị – xã hội của Nước Ta là những bộ phận hợp thành của mạng lưới hệ thống chính trị do Đảng Cộng sản Việt Nam làm hạt nhân chỉ huy. Đây là một tất yếu lịch sử vẻ vang, không phải là do áp đặt như 1 số ít người hay rêu rao. Cơ chế quản lý và vận hành đúng đắn nhất của mạng lưới hệ thống chính trị hay của toàn xã hội Nước Ta lúc bấy giờ vẫn là “ Đảng chỉ huy, Nhà nước quản trị, nhân dân làm chủ ”. Đảng cầm quyền trên cái nền nhân dân phó thác ; Nhà nước là nhà nước ship hàng nhân dân, trong đó có cơ quan hành chính cao nhất là nhà nước kiến thiết ; nhân dân làm chủ với sự giác ngộ chính trị tiên tiến và phát triển. Đó là những điều kiện kèm theo bảo vệ cho quốc gia tăng trưởng, cũng là điều bảo vệ vững chãi cho nền dân chủ thực sự của quốc gia. Nhân dân, chính là nhân dân, mới là tác nhân cơ bản để bảo vệ cho dân chủ đúng đắn. Vì thế, Hiến pháp tiên phong của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1946 đã ghi điều “ Toàn dân phúc quyết ” những yếu tố quan trọng của quốc kế dân số và Hiến pháp năm 1993 ( sửa đổi, bổ trợ năm 2013 ) cũng xác nhận lại điều “ trưng cầu dân ý ”. Nhân dân không những đứng ở vị trí TT của quyền lực tối cao nhà nước mà còn đứng ở tầm tối cao trong mạng lưới hệ thống quyền lực tối cao của quốc gia .Xem thế để thấy rằng, dân chủ ở Nước Ta trọn vẹn không phụ thuộc vào vào việc quốc gia có triển khai đa nguyên chính trị và đa đảng hay không .
